Γεωπολιτική: ΗΠΑ, ΕΕ, Ρωσία, Ουκρανία και στο βάθος Κίνα

Παρακολουθώ κι εγώ εμβρόντητος τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών και προσπαθώ να καταλάβω τι συμβαίνει. Σχεδόν όλοι περίμεναν κάποιας μορφής στρατιωτική εμπλοκή της Ρωσίας με την Ουκρανία. Κυρίαρχο σενάριο ήταν η οριστική απόσχιση των δυο de facto ανεξαρτήτων περιφερειών (Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ) και έμενε να διευκρινιστεί στο πεδίο ποιο θα ήταν το σχετικό γεωγραφικό όριο. Η κίνηση θα ήταν αναίμακτη εάν η επίσημη ανεξαρτητοποίηση γινόταν στα εδάφη που εκ των πραγμάτων έλεγχαν οι αυτονομιστές, ενώ σύγκρουση θα μπορούσε να γίνει εάν περιελάμβανε όλη τη γεωγραφική έκταση των περιφερειών αυτών (καθώς ένα σημαντικό τμήμα παρέμενε υπό τον έλεγχο της επίσημης Ουκρανικής κυβέρνησης).

Με λίγα λόγια περιμέναμε μια επανάληψη των γεγονότων που οδήγησαν στην προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία, ενδεχομένως σε ένα λίγο πιο βίαιο μοντέλο. Αυτό που όμως δεν περίμενε κανείς ήταν μια ευρείας κλίμακας εισβολή των Ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία με προφανή στόχο να καταλάβουν όλη τη χώρα και να εγκαταστήσουν μια κυβέρνηση - μαριονέτα, όπως για παράδειγμα εκείνη της Λευκορωσίας.

Αυτό που δεν περίμενε κανείς, είναι αυτό που δυστυχώς συμβαίνει. Μια εξέλιξη τραγική στην οποία πρώτα και κύρια την πληρώνει ο Ουκρανικός αλλά και ο Ρώσικος λαός. Άνθρωποι σκοτώνονται και τραυματίζονται. Οικογένειες διαλύονται. Υποδομές καταστρέφονται. Για ποιο λόγο όλα αυτά; Κάτι σπουδαίο πρέπει να διακυβεύεται.

Ένα πιθανό σενάριο ανάγνωσης των γεγονότων θα μπρούσε, πολύ συνοπτικά, να είναι περίπου το εξής:

• Σημερινός πλανητάρχης: ΗΠΑ
• Επίδοξος πλανητάρχης: Κίνα 
• Οι ΗΠΑ θέλουν να τραβήξουν υπέρ τους τη Ρωσία, ως ανάσχεση της Κίνας, για αυτό της δίνουν την Ουκρανία (πάντα σύμφωνα με το σενάριο)
• Κίνδυνος (για αυτήν την στρατηγική επιδίωξη): Αληθινή ενοποίηση και στρατηγική αυτονόμηση της Ευρώπης
• Διαχείριση του 'ευρωπαϊκού κινδύνου': Αναβίωση του «ρωσικού μπαμπούλα» και επανατοποθέτηση του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη ως κυρίου πυλώνα άμυνας 
• Στα παραπάνω βοηθούν αμερικανικά puppet states στην Ανατολική Ευρώπη εντός της ΕΕ (που δυστυχώς δεν είναι λίγα)

Ξαναλέω, το παραπάνω είναι απλώς ένα σενάριο. Δεν σημαίνει πως είναι αλήθεια, είναι μόνο μια από τις αναρίθμητες πιθανές εκδοχές. Ταυτόχρονα όμως είναι και μια πρώιμη απόπειρα λογικοφανούς ερμηνείας των γεγονότων, διότι όσα βρίσκει κανείς στα μέσα ενημέρωσης δεν βγάζουν ιδιαίτερα νόμιμο (πράγμα μάλλον λογικό, αφού αμφότερες οι αντιμαχόμενες πλευρές κάνουν την προπαγάνδα τους).

Το σίγουρο είναι ότι η αντίδραση της "Δύσης" είναι ιδιαιτέρως υποκριτική. Η Ρωσία δεν έκρυψε τις προθέσεις της. ΗΠΑ, ΕΕ και Μεγάλη Βρετανία είχαν στη διάθεσή τους μεγάλο αριθμό επιλογών για να αποτρέψουν (ή απλά να δυσχεράνουν πολύ) την εισβολή, δίχως να εμπλακούν στρατιωτικά. Δεν το έκαναν όμως. Αντίθετα, δεν έχαναν ευκαιρία να υπενθυμίζουν σε όλους τους τόνους ότι δεν πρόκειται να εμποδίσουν στρατιωτικά τη Ρωσία. Αυτό δεν είναι ιδιαίτερα περίεργο; Τα όπλα που στέλνουν τώρα στην Ουκρανία, κατόπιν εορτής, γιατί δεν τα έστελναν έναν μήνα νωρίτερα; Κάτι δεν ταιριάζει καλά στη δημόσια εκδοχή των γεγονότων.

Το γνωρίζω ότι επαναλαμβάνομαι, όμως το μόνο καλό σενάριο που μπορώ να φανταστώ είναι η αληθινή ένωση της Ευρώπης σε μια χώρα, στην Ευρωπαϊκή Ομοσπονδιακή Ένωση. Με μια ισχυρή ομοσπονδική κυβέρνηση, εκλεγμένη απευθείας από τον λαό της Ευρώπης, μια εξωτερική πολιτική και έναν στρατό. Μια τέτοια εξέλιξη θα έκανε ουσιαστική διαφορά στο παγκόσμιο γεωπολιτικό παιχνίδι.

Τότε, ίσως, να πάμε σε έναν κόσμο με τρεις 'γίγαντες' (ΗΠΑ, Κίνα, Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία), μια σειρά 'ισχυρών παιχτών' (Ινδία, Ρωσία, Βρετανία μαζί με Καναδά και Αυστραλία, Ιαπωνία) και έναν αριθμό αναδυόμενων μεγάλων δυνάμεων που θα έχουν έναν σημαντικό ρόλο να παίξουν (Βραζιλία, Νιγηρία, Ινδονησία, κ.α.).

Αυτό είναι στην πραγματικότητα ένα καλό σενάριο. Ένας πολυκεντρικός κόσμος μπορεί να φέρει δημοκρατία και πρόοδο παντού, σε αντίθεση με έναν νέο διπολισμό (ΗΠΑ εναντίον Κίνας, καθένας με τους δορυφόρους του) που το μόνο που μπορεί να να φέρει είναι πόνος, δυστυχία και καταστροφή. 

Σε κάθε περίπτωση, ας κάνουμε υπομονή έχοντας στο μυαλό μας τα λόγια του σπουδαίου Μενάνδρου: 

Ἄγει δὲ πρὸς φῶς τὴν ἀλήθειαν χρόνος.

Αποχαιρετισμός σε έναν καλό άνθρωπο, τον Iosebi "Soso" Ilariani

Η μητέρα μου μας άφησε ξαφνικά στις 27 Σεπτεμβρίου 2011. Η επαφή με το μη αναστρέψιμο, ειδικά όταν είναι απροσδόκητο, δημιουργεί μια πρωτόγνωρη συναισθηματική κατάσταση. Απέραντη θλίψη, απογοήτευση, θυμός. Ίσως η 'απόγνωση' είναι η λέξη που περιγράφει καλύτερα όσα βίωσα εκείνες τις μέρες.

Σύντομα όμως η πραγματικότητα ήρθε να μας υπενθυμίσει τις τρέχουσες ανάγκες. Η μητέρα, εκτός όλων των άλλων, ήταν εκείνη που φρόντιζε και τον πατέρα μου που μόλις είχε κλείσει τα 83 του χρόνια και αντιμετώπιζε πλήθος προβλημάτων υγείας. O γιατρός μου είχε πει να βρω κάποιον (για να είμαστε ειλικρινής, κάποια, αφού όλοι θεωρούν πως μόνο μια γυναίκα μπορεί να φροντίσει έναν ηλικιωμένο εργαζόμενη ως 'εσωτερική') που μιλά καλά ελληνικά, ώστε όσο γίνεται να μην επιταχυνθεί περαιτέρω η άνοια με την οποία ήδη πάλευε ο πατέρας. 

Μετά από μια δύσκολη και μακρόχρονη προσπάθεια, μια συγγενής με σύστησε σε 'μια πολύ καλή κοπέλα από τη Γεωργία, που είναι πολλά χρόνια στην Ελλάδα' και από τον Οκτώβρη του 2011 η Lia μπήκε στην καθημερινότητά μας, γινόμενη μέρα με την ημέρα ένα μέλος της οικογένειας.

Η Lia όντως ξεπέρασε κάθε προσδοκία στην φροντίδα που προσέφερε στον πατέρα. Άνθρωπος με πραγματικό ενδιαφέρον, ειλικρίνεια και αξίες. Ήταν πράγματι ένα δώρο Θεού για την οικογένειά μας. Σύντομα όμως μάθαμε πως ένας από τους λόγους που η Lia μπορούσε να είναι τόσο καλή ήταν πως είχε παντρευτεί, πρόσφατα μάλιστα, έναν άλλον υπέροχο άνθρωπο, τον Ιωσήφ. Έτσι μας τον σύστησε δηλαδή, όμως τον φώναζαν "Soso" ενώ το επίσημο όνομά του στη Γεωργία ήταν Iosebi.

Από τον Οκτώβρη του 2011 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2017 που ο πατέρας μου έφυγε από τη ζωή, ο Soso ήταν ένα ακλόνητο στήριγμα για όλους μας. Ήταν πάντα εκεί όποτε τον χρειαζόμασταν, για οποιαδήποτε δουλειά έπρεπε να γίνει, όσο κουραστική ή δύσκολη κι αν ήταν. Όταν ο πατέρας μου έπαψε να μπορεί να περπατήσει, ο Soso δεν είχε κανένα πρόβλημα να τον πάρει στα χέρια του και να τον κουβαλήσει κυριολεκτικά, όπου χρειαζόταν. Είτε από την κρεβατοκάμαρα στο μπάνιο, ή στο σαλόνι για να δει τηλεόραση, ή και να τον κατεβάσει στο ισόγειο για να μπει στο αυτοκίνητο. Δεν ξέρω πόσοι από τους αναγνώστες αυτού του άρθρου έχουν επιχειρήσει να κουβαλήσουν έναν άλλον άνθρωπο, έστω και έναν ηλικιωμένο 65-70 κιλών, για να αντιληφθούν τι ακριβώς εννοώ. 

Μέσα σε όλα αυτά ο Soso απέδειξε πως είχε μια χρυσή καρδιά. Δεν θα ξεχάσω ποτέ που τον είδα σε μια γωνία να δακρύζει όταν χρειάστηκε να καλέσουμε γιατρό στο σπίτι, λόγω της διαρκώς επιδεινούμενης υγείας του πατέρα μου. Δεν θα ξεχάσω επίσης ποτέ πως ένιωθε αληθινό καθήκον να βοηθήσει αυτόν τον ηλικιωμένο συνάνθρωπό του ενώ, ας μην το ξεχνάμε, δεν ήταν η δουλειά του αυτή. Απλώς έτυχε να βρίσκεται στον ίδιο χώρο και βοηθούσε διότι έτσι έκρινε πως πρέπει να κάνει.

Όταν ο πατέρας μου έφυγε από τη ζωή, ο Soso ήταν ένας από αυτούς τους ανθρώπους που έβλεπες πως είχε στενοχωρηθεί πραγματικά. Βίωνε την απώλεια όπως τη βιώναμε και εμείς. Πενθούσε σαν να έχει χάσει έναν δικό του άνθρωπο. Κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο, είχε γίνει κι αυτός ένας πραγματικά δικός μας άνθρωπος.

Ο πατέρας μου με τον νεογέννητο Rezi τον Νοέμβριο του 2016

Ευτυχώς, η τύχη του χαμογέλασε το 2016. Τότε, στα μέσα Νοεμβρίου, η Lia και ο Soso απέκτησαν τον γιο τους, τον μικρό Rezi, μετά από μια μάλλον ανέλπιστη εγκυμοσύνη. Η ευτυχία ήταν μεγάλη, τη μοιραστήκαμε όλοι, μέσα σε αυτούς και ο πατέρας μου που τους τελευταίους μήνες της ζωής του μπόρεσε να βιώσει ξανά τη χαρά μέσα από τη συνύπαρξη με έναν νεογέννητο άνθρωπο.

Με τον Soso και τον μικρό Rezi τα Χριστούγεννα του 2017

Τα χρόνια περνούσαν. Οι δυσκολίες ήταν μεγάλες. Οι συνθήκες διαβίωσης του Soso, της Lia και του Rezi ήταν πολύ δύσκολες. Το ελληνικό κράτος φρόντιζε να δυσκολεύει με διάφορα γραφειοκρατικά τερτίπια τη ζωή αυτών των ανθρώπων που είχαν έρθει στη χωρα μας για ένα καλύτερο αύριο. Η επαγγελματική αποκατάσταση πολύ δύσκολη και η καθημερινότητα, ειδικά μετά την έλευση του παιδιού, απαιτητητική.

Από τα αριστερά ο Soso, εγώ και μετά ο Alvaro από τη Μαδρίτη, την 1η Φεβρουαρίου 2020 στο πατρικό μου σπίτι

Και όμως, μέσα από αυτές τις δυσκολίες, ο Soso και η Lia κατάφεραν να προχωρήσουν μπροστά. Η δουλειά στην οικοδομή ήταν μια εξαιρετική λύση. O Soso απέδειξε με την αξία του, με την εργατικότητα και τον χαρακτήρα του ότι άξιζε αυτήν την ευκαιρία. Οι εργάτες, οι μάστορες και ο εργολάβος στον οποίο δούλευε μιλούν για το 'καλύτερο παιδί'. Πάντα πρόθυμος και χαμογελαστός, έτοιμος να βοηθήσει.                  

Ο Rezi πήγε στον παιδικό σταθμό και αργότερα στο νηπιαγωγείο. Οι δάσκαλοι έχουν να λένε για μια πολύ καλή οικογένεια, για δυο γονείς που αγαπούσαν πολύ και πρόσεχαν το παιδί τους. Οι γείτονες μιλούν για ανθρώπους ευγενικούς και ευχάριστους. Ανθρώπους τους οποίους χαίρεσαι να συναντάς, που χαίρεσαι να είναι συμπολίτες σου.

Soso, Lia και ο Rezi, στη βάπτισή του στις 22 Σεπτεμβρίου 2019

Τον Σεπτέμβριο του 2019, σε μια πολύ ωραία τελετή, ο αδερφός μου Βασίλης έγινε νονός του Rezi, μαζί με έναν ακόμα καλό φίλο της οικογένειας. Ήταν μια όμορφη στιγμή, ένας συμβολισμός του ισχυρού δεσμού που αναπτύχθηκε ανάμεσα στις οικογένειές μας αλλά και μια δέσμευση για αλληλοβοήθεια. Μια δέσμευση που πρώτος ο Βασίλης αλλά και όλοι οι υπόλοιποι θα την τηρήσουμε στο ακέραιο, πρώτα και κύρια για τον μικρό Rezi.

Ο Βασίλης βαφτίζει τον Rezi στις 22/9/2019. Στο βάθος ο Soso.

Εδώ και αρκετούς μήνες μπορεί να πει κανείς ότι οι κόποι του Soso και της Lia είχαν αρχίσει να αποδίδουν καρπούς. Έμεναν πλέον σε ένα όμορφο, αξιοπρεπέστατο σπίτι. Είχαν σταθερή εργασία. Κατάφεραν να ρυθμίσουν όλα τα γραφειοκρατικά τους ζητήματα. Είχαν άριστη σχέση με τους φίλους και τους γείτονές τους. Πάνω απ' όλα, το παιδί τους τα πήγαινε πολύ καλά στο σχολείο, κάνοντας καλούς φίλους και τα πρώτα του βήματα στον κόσμο της εκπαίδευσης.

Δυστυχώς όμως η μοίρα έπαιξε ένα πολύ άσχημο παιχνίδι. Το πρωί της Τρίτης 8 Φεβρουαρίου ο Soso ήταν όπως πάντα ξύπνιος από νωρίς. Ξύπνησε τη Lia, έπαιξε με τον Rezi και τον βοήθησε να ετοιμαστεί. Ξεκίνησαν μαζί για το σχολείο. Λίγα μέτρα πριν φτάσουν, ένιωσε μια έντονη αδιαθεσία. Ευτυχώς ο μικρός πρόλαβε να πάει σχολείο. Με μια ηρωική προσπάθεια, αγκαλιά με τη Lia, κατάφερε να γυρίσει σπίτι. Ίσα - ίσα πρόλαβε να ξαπλώσει χάνοντας τις αισθήσεις του. Παρά την τεράστια προσπάθεια της συζύγου του, φίλων που έσπευσαν αμέσως και του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού που ήρθε στη συνέχεια - δυστυχώς με μεγάλη καθυστέρηση - ο Soso ήταν πια νεκρός. Η τελευταία προσπάθεια αναζωογόνησης έγινε στο τμήμα επειγόντων περιστατικών του Αττικού Νοσοκομείου, ήταν όμως πολύ αργά. Αιτία θανάτου είναι πιθανότατα κάποιο οξύ καρδιακό επεισόδιο, παρότι η σχετική έρευνα είναι ακόμη υπό εξέλιξη.

Κάθε θάνατος είναι μια τραγωδία. Ο ξαφνικός θάνατος ενός ανθρώπου που πριν λίγο έκλεισε τα 44 του χρόνια, είναι μια ανείπωτη τραγωδία. Τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύκολα αν αναλογιστεί κανείς ότι αφήνει πίσω τη σύζυγό του, τη μητέρα και την αδερφή του και, πάνω απ' όλα, τον πεντάχρονο γιο του. Είναι κάτι ασύλληπτα, αδιανόητα άδικο.

Δυστυχώς αυτή είναι η πραγματικότητα. Πραγματικότητα όμως είναι και πως ο Soso μέχρι την τελευταία μέρα της σύντομης ζωής του ήταν ενεργός και δραστήριος. Αντιμετώπισε εξαιρετικά μεγάλες δυσκολίες, που θα έκαναν τους περισσότερους από εμάς να λυγίσουμε, και τα κατάφερε. Έβαλε τη ζωή του σε τάξη, εξασφάλισε την οικογένειά του. Είχε πολλούς και καλούς φίλους. Τίμησε την οικογένειά του, τίμησε την πατρίδα του αλλά και τη χώρα που τον φιλοξενούσε. Την τελευταία μέρα της ζωής του, έπαιξε με το παιδί του, το πήγε στο σχολείο μαζί με τη γυναίκα του και λίγα λεπτά αργότερα άφησε την τελευταία του πνοή στα χέρια της. Ναι, είναι μια τραγωδία. Έφυγε νωρίς και άδικα. Έφυγε όμως έχοντας επιτύχει την πολύ δύσκολη αποστολή του και, κυριολεκτικά, στην αγκαλιά των πιο αγαπημένων του ανθρώπων. Αν μπορεί να υπάρξει ευτυχισμένος θάνατος, αυτός ήταν του Soso.

 

Όταν ήμουν περίπου πέντε ετών θυμάμαι τη μητέρα μου να με προτρέπει να γίνω "ένας καλός και χρήσιμος άνθρωπος στην κοινωνία". Όπως περνάνε τα χρόνια αντιλαμβάνομαι πως αυτό είναι κάτι που καθένας μας πρέπει να το κατακτήσει. Κανείς δεν το έχει εκ των προτέρων. Δεν έχει να κάνει με τη φυλή, την εθνικότητα, το φύλο, την κοινωνική τάξη ή την οικονομική κατάσταση. Δεν έχει να κάνει ακόμα ούτε με τη μόρφωση και το επάγγελμα. Αντίθετα, είναι μια βαθύτερη ποιότητα που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο.

Ο Iosebi Ilariani, ο αγαπημένος φίλος Soso, αυτό το δικαίωμα το κατέκτησε με την αξία του. Ήταν ένας καλός και χρήσιμος άνθρωπος στην κοινωνία. Η σύζυγός του Lia, ο γιος του Rezi, η μητέρα του Vera και όλοι οι συγγενείς του θα είναι πάντοτε πολύ υπερήφανοι για αυτόν. O Soso θα ζει μέσα τους. 

Εμείς, τέλος, όλοι όσοι είχαμε την τύχη να τον γνωρίσουμε, θα τον θυμόμαστε πάντα με εκτίμηση και αγάπη.

Αναζητώντας κάτι καλό σε μια τραγική απώλεια

Χθες το πρωί έχασα δυστυχώς έναν καλό μου φίλο μου, τον Ιωσήφ, σε ηλικία 45 ετών. Παρότι δεν έχουν βγει ακόμα τα αποτελέσματα της νεκροψίας που γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις, πιθανότατα η αιτία θανάτου ήταν κάποιο οξύ έμφραγμα. 

Στο άρθρο αυτό δεν θα επεκταθώ στην προσωπική - συναισθηματική διάσταση του θέματος, όσο έντονη κι αν είναι αυτή αφού ο Ιωσήφ είχε αποδείξει πως ήταν ένας πραγματικά καλός φίλος και μεταξύ όλων των άλλων αφήνει πίσω του ένα παιδάκι 5 ετών, αλλά αντίθετα να τονίσω κάποια πολύ πρακτικά πράγματα:

• Ζούμε στο 2022. Η προληπτική ιατρική έχει κάνει άλματα και οι σχετικές πληροφορίες είναι ελεύθερα διαθέσιμες στο διαδίκτυο από αξιόπιστες πηγές. Έχουμε ευθύνη να ακολουθούμε τις οδηγίες. Ευθύνη και για εμάς και για τους ανθρώπους γύρω μας. Για να δώσω δυο απλά παραδείγματα: 
• Δεν γίνεται να έχει περάσει τα 40 ένας άντρας και να μην έχει κάνει έναν πλήρη καρδιολογικό έλεγχο, όπως και ...
• ...δεν γίνεται μια γυναίκα να μην κάνει τακτικά μαστογραφία. 

        Απλά δεν γίνεται. Σίγουρα η τύχη εξακολουθεί να παίζει ρόλο, η επιστήμη όμως προχωρά. Πρέπει         να την ακολουθούμε και εμείς.

• Είναι καθοριστικής σημασίας να έχουμε λάβει όλοι μας βασική εκπαίδευση πρώτων βοηθειών. Δεν θα χρειαστεί πολλές φορές στη ζωή σου, όμως όταν θα χρειαστεί θα είναι, κυριοελτικά, θέμα ζωής ή θανάτου. Χθες έτυχε να υπάρχει μαζί μας μια νοσηλεύτρια που έκανε την καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση, παρότι τελικά δεν τα κατάφερε ο ασθενής. Σε πολλές άλλες περιπτώσεις όμως άνθρωποι χάνονται ενώ θα μπορούσαν να έχουν σωθεί αν οι γύρω τους γνώριζαν. Μην περιμένεις λοιπόν, φίλε αναγνώστη. Κανόνισε σήμερα να εκπαιδευτείς στις πρώτες βοήθειες. Μια καλή αρχή είναι εδώ.

• Τέλος, σε μια πολύ προσωπική παρατήρηση, επειδή όπως είπα παραπάνω ζούμε στο 2022, είναι αδιανόητο σε ένα καρδιολογικό περιστατικό το ασθενοφόρο να έρχεται μετά από 54 λεπτά στο κέντρο μιας βιομηχανικής περιοχής (δηλαδή εκεί που συνήθως συμβαίνουν τα ατυχήματα). 

Προς Θεού, το τελευταίο σημείο παραπάνω δεν είναι αιχμή προς τους διασώστες και γενικά προς το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό. Κάθε άλλο. Είναι ήρωες, δίνουν μια άνιση μάχη. Είναι όμως αυτή η "καταπληκτική ποιότητα ζωής" που δεν ξέρω για πόσο ακόμα πρέπει να την ανεχόμαστε παθητικά.

Δυστυχώς έρχεται η ίδια η ζωή να σου υπενθυμίζει πως όσο κι αν έχεις τακτοποιήσει τον μικρόκοσμό σου, αν η κοινωνία δεν έχει τους μηχανισμούς πρόνοιας που χρειάζονται, σε μια κρίση δεν θα καταφέρεις να σωθείς. Η συμβουλή - αν θέλετε και παράκληση - προς όλους είναι να ξανασκεφτούμε τον ρόλο μας ως μέλη μιας κοινωνίας. Να αναλάβουμε ευθύνη, όπως νομίζει καθένας καλύτερα. Η πρότασή μου είναι να κάνουμε ότι χρειάζεται για να ανακτήσουμε την ιδιότητα του πολίτη. Από εκεί ξεκινούν όλα.

Η αλήθεια είναι πως παραμένω σοκαρισμένος από το περιστατικό. Στο "Δώρο του Θυμού" ο Arun Gandhi γράφει πως ο παππούς το, ο μεγάλο Μαχάτμα Γκάντι, προέτρεπε τον λαό του 'να μετουσιώσει τον θυμό του σε κάτι θετικό'. Αυτό προσπαθώ να κάνω κι εγώ με τις παραπάνω απλές παρατηρήσεις. Από μια τραγωδία να βγει, όσο είναι δυνατόν, κάτι θετικό. 

Έτσι λοιπόν, μέσα από την καρδιά μου μια προτροπή σε όλους, ως μια ελάχιστη τιμή στην μνήμη του καλού μου φίλου Ιωσήφ: 

Κανόνισε σήμερα τις προληπτικές εξετάσεις που ίσως καθυστερείς για ένα διάστημα αλλά το γνωρίζεις πως πρέπει να γίνουν.

Κανόνισέ τις σήμερα.

Οπαδική βία και πολιτική

H δολοφονία ενός 19-χρονου συμπολίτη μας στη Θεσσαλονίκη πριν λίγες μέρες έφερε ξανά στο προσκήνιο το ζήτημα της 'οπαδικής βίας'. Παρακολουθώ τη δημόσια συζήτηση και με απογοήτευση βλέπω ότι αντιμετωπίζεται ως ένα ζήτημα 'του αθλητισμού' ή, για τους πιο υποψιασμένους, ένα ζήτημα 'παιδείας'.

Προφανώς πτυχές του προβλήματος άπτονται τόσο του χώρου του αθλητισμού όσο και της παιδείας. Δεν γίνεται όμως να μην τονίσει κανείς πως είναι ένα πρόβλημα κατ' εξοχήν πολιτικό, που μάλιστα βρίσκεται στην καρδιά του σημαντικότερου προβλήματος της χώρας.

Μαζί με πολλούς άλλους υποστηρίζω εδώ και πολλά χρόνια πως η εξουσία στη χώρα μας βρίσκεται στα χέρια μιας ολιγομελούς οικονομικής ολιγαρχίας η οποία χρησιμοποιεί ως εργαλεία επιβολής και ελέγχου από τη μια μεριά τα 'πολιτικά' 'κόμματα' και από την άλλη τα μέσα 'ενημέρωσης'. Δεν είναι μυστικό ότι συχνά η ολιγαρχία αυτή έχει και εγκληματικά χαρακτηριστικά, συχνότερα μεν του αστικού, όχι σπάνια δε και του ποινικού δικαίου.

Στο πλαίσιο αυτό, πράγμα που δεν αποτελεί ελληνική πρωτοτυπία, προωθείται συχνά και ο έλεγχος ποδοσφαιρικών ομάδων, ούτως ώστε να υπάρχει μια - αποχαυνωμένη, προφανώς - "λαϊκή βάση" υποστήριξης του εκάστοτε ολιγάρχη αλλά και, μεταξύ των 'οργανωμένων οπαδών' (δηλαδή των hooligans), ένα πρώτης τάξεως 'φυτώριο' για την στρατολόγηση νέων μελών σε ομάδες - συμμορίες που δρουν στο έγκλημα.

Υπ' αυτήν την έννοια, οποιος δεν κατανοεί σε βάθος αυτήν τη διασύνδεση οικονομικών συμφερόντων, πολιτικού συστήματος και εγκλήματος μάλλον δεν έχει καμία επαφή με την πραγματικότητα.

Πολλοί έχουν υποστηρίξει ότι η δια νόμου κατάργηση του 'επαγγελματικού' 'ποδοσφαίρου' μέχρι να εξυγιανθεί ο χώρος είναι η μόνη λύση. Αναμφίβολα συντάσσομαι με αυτήν την άποψη, διαφορετικά θα υπάρχει πάντα ένας Κοσκωτάς που θα φέρνει έναν Ντέταρι, πάντα ένας 'Καπετάνιος' που θα μπουκάρει στο γήπεδο με τα κουμπούρια (πολύ πριν τον Ιβάν...) και η παρακμή θα συνεχίζεται δίχως κανένα έλεος (για να ανφερθώ σε γεγονότα της δεκαετίας του '80. Δυστυχώς η πρόσφατη ειδησεογραφία προσφέρει πολύ περισσότερα παραδείγματα).

Φοβάμαι όμως ουδείς έχει τη δύναμη να το κάνει (με την προφανή εξαίρεση ενός αφυπνισμένου λαϊκού κινήματος). Ουδένα από τα υφιστάμενα πολιτικά κόμματα (πλην ίσως του ΚΚΕ, το οποίο όμως αν γίνουν εκλογές και κερδίσει, μάλλον θα πει ότι έγινε προβοκάτσια και θα μείνει στην αντιπολίτευση) δεν μπορεί να ορθώσει το απαραίτητο ανάστημα, καθώς τόσο η ίδια η ύπαρξη των περισσοτέρων κομμάτων όσο και η δυνατότητά τους να απευθυνθούν στη λαϊκή βάση (αφού έχουν πάψει από καιρό να έχουν οργανώσεις και έχουν μεταβληθεί σε 'τηλεοπτικά κόμματα') ελέγχετα εν τέλει από αυτήν την ολογαρχία που περιγράφεται παραπάνω.

Τι μπορεί να γίνει; 

Συγχωρείστε με που επαναλαμβάνομαι αλλά μόνο η ουσιαστική επιστροφή μας στην αληθινή πολιτική, η ανάκτηση της ιδιότητας του πολίτη και η αποκήρυξη του περιορισμού μας στον ρόλο του ψηφοφόρου, μόνο αυτή μπορεί να ανοίξει μια χαραμάδα ελπίδας σε όσους ενδιαφέρονται για τη δημιουργία μιας δίκαιης κοινωνίας.

La Bourgeoisie grecque

Λένε ότι μια φωτογραφία αξίζει όσο χίλιες λέξεις. 

Η παρακάτω φωτογραφία, δυστυχώς, είναι απελπιστικά ακριβής σχετικά με ένα τεράστιο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα: Η θέση της 'αστικής τάξης' έχει καταληφθεί, ως επί το πλείστον (οι εξαιρέσεις πάντοτε επιβεβαιώνουν τον κανόνα), από ένα περίεργο μείγμα, έναν συρφετό κατσαπλιάδων και τραχανοπλαγιάδων. Όπως έλεγε χαρακτηριστικά ο Βασίλης Ραφαηλίδης "φορούν σκαρπίνια αλλά τους χτυπάνε, διότι τα πόδια τους ακόμα είναι συνηθισμένα στα τσαρούχια".

Είναι πρόβλημα αυτό; Μεγάλο. Διότι η αστική τάξη είναι ένα τεράστιο βήμα μπροστά σε σχέση με τη φεουδαρχία και, σε τελική ανάλυση, είναι απαραίτητος ο σχηματισμός της για την πρόοδο της κοινωνίας.  Σχηματισμός που, απ' ότι φαίνεται, ουδέποτε έλαβε χώρα στην Ελλάδα. 

Διαπίστωση που, εκτός των άλλων, εξηγεί σε μεγάλο βαθμό και την αδυναμία της 'παραδοσιακής' αριστερής ανάλυσης στην ελληνική περιπτωση: Αφού δεν υφίσταται 'αστική τάξη', υπό την ευρωπαϊκή έννοια του όρου τουλάχιστον, ομοίως δεν υφίσταται και προλεταριάτο.

Που πρέπει να κοιτάξουμε λοιπόν για να βρούμε τα 'role models' που χρειαζόμαστε; Όπως πολλές φορές έχει γραφτεί στο ιστολόγιο αυτό, με βάση τα γραπτά και τα λεγόμενα του Μιχάλη Χαραλαμπίδη, το κυρίαρχο παράδειγμα προς μίμηση πρέπει να είναι εκείνο των μαστόρων. 

"Να γίνουμε όλοι μάστορες" είπε ο μεγάλος αυτός πολιτικός στα τέλη του 20ου αιώνα, μιλούσε εις ώτα μη ακουόντων.

Ίσως, λοιπόν, να έχουν ωριμάσει οι συνθήκες και να ήρθε η ώρα να τον ακούσουμε και να κινηθούμε σε αυτόν τον δρόμο της δημιουργίας. Δρόμο που κανονικά ανοίγει η αστική τάξη, η οποία όμως στην περίπτωσή μας έμεινε στα δημόσια έργα και στις αμυντικές προμήθειες, κινούμενη μάλιστα συχνά στα όρια της νομιμότητας.

Έχει δίκιο ο κ. Πρωθυπουργός

Σε δηλώσεις του την ημέρα συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου, μετά τα αδιανόητα συμβάντα που έλαβαν χώρα στη διάρκεια της κακοκαιρίας "Ελπίδα", ο κ. Πρωθυπουργός δήλωσε:

«μέσα σε 30 μήνες δύσκολα λύνονται προβλήματα δεκαετιών και πολύ περισσότερο όταν συνδυάζονται με αλλεπάλληλες και ταυτόχρονες προκλήσεις σε πολλά και διαφορετικά μέτωπα»

Στο ιστολόγιο αυτό έχω κατ' επανάληψη επικρίνει σφόδρα τον κ. Μητσοτάκη, όχι βεβαίως διότι έχω κάτι προσωπικό μαζί του αλλά διότι πιστεύω ακράδαντα πως ο νεποτισμός και η αναξιοκρατία που εκείνος νομοτελειακά φέρνει αποτελούν τον πυρήνα των πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων της χώρας μας. Θέλω όμως με απόλυτη ειλικρίνεια να πω ότι συμφωνώ απολύτως με την παραπάνω διαπίστωσή του.

Πράγματι, το ελληνικό κράτος βασανίζεται από διαχρονικές ανεπάρκειες. Ποια είναι η κύρια αιτία των ανεπαρκειών αυτών; 

Φοβάμαι πως η απάντηση εδώ είναι δύσκολη για τον κ. Μητσοτάκη: Η αιτία δεν είναι άλλη από την αναξιοκρατία, ρίζα της οποίας είναι ο νεποτισμός, ακραία προσωποποίηση του οποίου αποτελεί ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης: Μην ξεχνάμε πως είναι Πρωθυπουργός, υιός Πρωθυπουργού, αδερφός τ. Υπουργού Εξωτερικών και τ. Δημάρχου Αθηναίων, της οποίας ο υιός είναι ο τρέχων Δήμαρχος Αθηναίων παράλληλα με τον θείο του, τον Πρόεδρο της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας.

Μεταξύ μας, Μεταξά, δηλαδή, που έλεγε η παλιά διαφήμιση που κατέστη ευφυολόγημα.

Ναι λοιπόν, πράγματι, τα προβλήματα δεκαετιών κατά κανέναν τρόπο δεν λύνονται σε τριάντα μήνες. Μια πρώτη διαπίστωση είναι ότι ακριβώς για αυτόν τον λόγο, ήταν απολύτως άδικη, καιροσκοπική και τυμβωρυχική η επικών διαστάσεων και χολυγουντιανής σκηνοθεσίας κριτική που στήθηκε εναντίον του κ. Τσίπρα για την τραγωδία στο Μάτι, κριτική που ακόμα και σήμερα επιστρατεύουν για να διασωθούν επικοινωνιακά οι κυβερνώντες (αλήθεια, πόσες φορές ακόμα θα τους 'θάψουμε' αυτούς τους ανθρώπους;) ενώ παράλληλα η παντελώς ανεπαρκής διαχείριση της πανδημίας μας έχει κοστίσει "ένα Μάτι την ημέρα" επί πολλούς μήνες... η ύβρις φέρνει τη νέμεση, θα σημείωνε ο ανεξάρτητος παρατηρητής.

Τα πράγματα όμως γίνονται ακόμα χειρότερα αν αναρωτηθεί κανείς ποιος κυβερνούσε κατά τη διάρκεια των δεκαετιών στις οποίες αναφέρεται ο κ. Μητσοτάκης. 

Μήπως ήταν άραγε και ο ίδιος Υπουργός στην κυβέρνηση του Καραμανλή του Β'; Μήπως διάφοροι πρώτου και δευτέρου βαθμού συγγενείς του είχαν για πολλά χρόνια την ευθύνη της κυβέρνησης της χώρας; Μήπως το μιζοκόμμα της δήθεν 'νέας' και δήθεν 'δημοκρατίας', μαζί με το έτερο μιζοκόμμα, το δήθεν 'πανελλήνιο', δήθεν 'σοσιαλιστικό' και δήθεν 'κίνημα', κυβερνούσαν εναλλάξ από το 1974 μέχρι το 2015 και το μόνο που κατάφεραν ήταν να διασπαθίσουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ, να παραδώσουν έναν κρατικό μηχανισμό υπό πλήρη διάλυση, να σύρουν τη χώρα στην σκλαβιά του διεθνούς δανεισμού και να στείλουν εκατοντάδες χιλιάδες νέους στη μετανάστευση; 

Ποιος έχει την ευθύνη για όλα αυτά; Η απάντηση είναι προφανής. Όπως προφανής είναι και η ορθότητα της λαϊκής ρήσης που επισημαίνει πως "από τότε που βγήκε η συγγνώμη, χάθηκε το φιλότιμο".

Όχι λοιπόν κ. Μητσοτάκη, δεν έχετε το δικαίωμα να ζητάτε συγγνώμη. Για την ακρίβεια, δυστυχώς για όλους μας, δεν έχετε καν το ηθικό και πολιτικό δικαίωμα να κυβερνάτε αυτήν τη χώρα. Είτε το θέλετε ή όχι, δεν είστε παρά ένας ένοχος εκπρόσωπος, μιας ένοχης παράταξης - πυλώνα ενός ενόχου συστήματος εξουσίας το οποίο έριξε τη χώρα στα βράχια. 

Φτάνει πια.

Ο ελληνικός λαός το οφείλει στην ιστορία του να αφυπνιστεί. Οι ψηφοφόροι οφείλουν να ανακτήσουν την ιδιότητα του πολίτη. Οι ζούγκλες από μπετόν πρέπει να ξαναγίνουν πόλεις. Η πολιτική, η ύψιστη των τεχνών, πρέπει να επανέλθει στον τόπο που γεννήθηκε και να αναδείξει νέα πολιτικά υποκείμενα, συλλογικά και ατομικά, που θα οδηγήσουν τη χώρα στον 21ο αιώνα με γνώμονα την αξιοκρατία, τη δικαιοσύνη και τον ορθολογισμό, όπως αυτή το δικαιούται. 

Έχει έρθει άραγε αυτή η στιγμή; Δεν μπορούμε να ξέρουμε ακόμα. Θα φανεί όμως, σύντομα. Για την ώρα μπορούμε μόνο να ελπίζουμε και να κάνουμε κάθε δυνατή προσπάθεια να διατηρούμε την αντικειμενικότητα και την ευθυκρισία μας μέσα σε ένα περιβάλλον πολιτικής ερημοποίησης (τόσο η αξιωματική όσο και η υπόλοιπη αντιπολίτευση απέχουν πολύ από το να προσφέρουν μια ρεαλιστικά αξιόπιστη εναλλακτική...) και ολοκληρωτικού τύπου προπαγάνδας.

Σημίτης, Μητσοτάκης και τα τρία γουρουνάκια

Στην παιδική μου ηλικία μαθαίναμε το παραμύθι με τα τρία γουρουνάκια. Η ιστορία πήγαινε περίπου ως εξής: Για κάποιο λόγο που δεν θυμάμαι (ενηλικίωση, ίσως;) τα τρία γουρουνάκια πάνε να μείνουν μόνα τους. Ανακαλύπτουν πως είναι μεγάλη ταλαιπωρία να χτίσεις ένα ασφαλές σπίτι. Θέλει προσπάθεια, χρόνο, κούραση. 

Τι συμβαίνει τότε;

Το πρώτο γουρουνάκι στα γρήγορα φτιάχνει στα γρήγορα ένα σπιτάκι από άχυρα. Το δεύτερο, ομοίως στα γρήγορα ένα από κλαδιά. Τα δυο πρώτα γουρουνάκια λοιπόν ξεμπερδεύουν γρήγορα και απολαμβάνουν το παιχνίδι στη φύση. Το τρίτο γουρουνάκι αντίθετα ξεκινά να φτιάξει ένα σπιτάκι από τούβλα. Είναι πολύ δύσκολο, παίρνει χρόνο και κουράζεται πολύ. Όλο αυτό το διάστημα τα πρώτα δυο γουρουνάκια διασκεδάζουν και κοροϊδεύουν το τρίτο. 

Κάποια στιγμή το τρίτο γουρουνάκι έχει έτοιμο το σπίτι του και αυτό. Αργότερα όμως έρχεται ο κακός ο λύκος, ο οποίος πολύ εύκολα διαλύει τα σπιτάκια από άχυρα και κλαδιά, κυνηγώντας τα δυο πρώτα γουρουνάκια, τα οποία τελευταία στιγμή βρίσκουν καταφύγιο στο τρίτο σπιτάκι, που ήταν αρκετά ισχυρό για να προσφέρει καταφύγιο. Φαντάζομαι μια άλλη εκδοχή θα έλεγε πως τα δυο πρώτα γουρουνάκια έγιναν ένα πλούσιο σε πρωτεϊνες και λίπος γεύμα για τον λύκο, όμως οι συγγραφείς του παραμυθιού μάλλον το θεώρησαν πολύ σκληρό για τετράχορνα παιδιά. Θα ήταν όμως πολύ κοντινότερο στην πραγματικότητα.

Το διδακτικό αυτό παραμύθι μαθαίνει τα παιδιά ότι πρέπει να προσπαθήσεις για να πετύχεις. Ότι ο κόπος προηγείται της απόλαυσης. Ακόμα και ο φιλόσοφος της ηδονής, ο Επίκουρος, λέει πως πολύ συχνά επιλέγουμε την οδύνη σε πρώτο χρόνο για να απολαύσουμε την ηδονή σε επόμενο. Όποιος έχει προπονηθεί για μαραθώνιο και μετά έχει τερματίσει στο Καλλιμάρμαρο, αντιλαμβάνεται πλήρως τι εννοούσε ο μέγιστος των υλιστών.

Φοβάμαι όμως πως οι κυβερνώντες του νοτίου άκρου της χερσονήσου του Αίμου, δυσκολεύονται να αντιληφθούν όχι μόνο τα διδάγματα του υιού του Νεοκλή και της Χαιρεστράτης, αλλά, δυστυχώς, ακόμα και το παραμύθι με τα τρία γουρουνάκια.

Στην πραγματικότητα το παραμύθι μας διδάσκει την έννοια του ρήματος "κυβερνώ", το οποίο σημαίνει "προβλέπω", "προλαμβάνω", "δρω εγκαίρως" κλπ. Για την κάστα που κυβερνά το κράτος των Αθηνών όμως το "κυβερνώ" εδώ και πολλές δεκαετίες σημαίνει "παρκάρω στο κράτος", "διορίζω" και "μοιράζω δημόσιο χρήμα στους φίλους μου" (εντός και εκτός Ελλάδας).

Η παραπάνω διαπίστωση δεν είναι καινούργια. Έτσι ήταν πάντα, τουλάχιστον στις κυβερνήσεις μετά τον β' παγκόσμιο πόλεμο. Τα πράγματα όμως έχουν γίνει ακόμα χειρότερα τα τελευταία χρόνια: Πρώτα, ο χειρότερος των Ελλήνων πρωθυπουργών πριν τον Μητσοτάκη, ο Κώστας Σημίτης, εισήγαγε την έννοια του τηλεοπτικού κόμματος. Το ΠαΣοΚ, το ισχυρότερο και σημαντικότερο κόμμα της μεταπολίτευσης, διελύθη εις τα εξ ων συνετέθη. Ξαφνικά οι τοπικές οργανώσεις δεν είχαν καμία αξία. Όλη η δύναμη συγκεντρώθηκε στην ηγετική ομάδα, δηλαδή σε μια κάστα, η οποία έκανε υπόγια deals με την οικονομική ολιγαρχία και τα εξωράιζε μέσα από τα ελεγχόμενα μέσα ενημέρωσης. Έτσι, η ελληνική δημοκρατία έγινε μια ελεγχόμενη, μπλοκαρισμένη δημοκρατία. Αν δεν είχες την εύνοια μιας μικρής, κλειστής ομάδας συμφερόντων, ήσουν στην πραγματικότητα εκτός πολιτικής.

Ο Μητσοτάκης ο Β', που ειρήσθω εν παρόδω αποτελεί τον απόλυτο συνεχιστή των Σημιτικών μεθόδων και πρακτικών, για αυτό εξάλλου και οι στενότεροί του συνεργάτες είναι τέως στελέχη της ομάδας Σημίτη, πήγε την πρακτική αυτή σε άλλο επιπεδο. Από το τηλεοπικό κόμμα πήγαμε στο ολοκληρωτικό επικοινωνιακό κόμμα. Αν η πραγματικότητα δεν συμβαδίζει με την ρητορική του κόμματος (δηλαδή με την προπαγάνδα), τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα.

Πολύ καλά διαβασμένοι, οι προπαγανδιστές του Μητσοτάκη του Β' αξιοποίησαν στο έπακρο τις μεγάλες δυνατότητες που προσφέρουν τα νέα, ψηφιακά μέσα. Η προπαγάνδα έγινε μαζική, διαρκής, ολοκληρωτική και προσωποποιημένη. Παρουσίασαν σαν 'καλύτερο βιογραφικό της χώρας' έναν άνθρωπο λίγο-πολύ ανεπάγγελτο (μπήκε σε μια θέση φυτευτός, δεν πέτυχε τίποτα ουσιώδες και μετά έγινε βουλευτής), εμφανώς χαμηλών δυνατοτήτων (όπως αποδεικνύει συνέχεια αποφεύγοντας την πρόσωπο με πρόσωπο συζήτηση εναντίον οποιουδήποτε αξιόλογου πολιτικού αντιπάλου) , που αν δεν είχε το επώνυμο και την οικονομική επιφάνεια του πατέρα του στην καλύτερη των περιπτώσεων θα είχε μια μέτρια καριέρα (όπως βεβαίως ισχύει και για την πλειοψηφία των μελών του ελληνικού κοινοβουλίου).

Αυτόν τον άνθρωπο μας τον έχουν 'φορέσει' σαν πρωθυπουργό και ταυτόχρονα έχουν αντικαταστήσει την Κυβέρνηση με ένα πολυδύναμο γραφείου τύπου το οποίο έχει μεν εντυπωσιακές επικοινωνιακές δυνατότητες, πλην όμως δεν μπορεί να κυβερνήσει όπως αποδεικνύεται συνεχώς μόλις προκύψει οποιουδήποτε τύπου κρίση - ακόμα και οι πλέον αναμενόμενες.

Ο αναγνώστης του άρθρου μπορεί να κρίνει ότι επιτίθεμαι σκληρά στο πρόσωπο του Πρωθυπουργού. Δεν είναι αλήθεια. Με τον άνθρωπο Κυριάκο Μητσοτάκη δεν με χωρίζει τίποτα. Ζούμε σε δυο διαφορετικούς κόσμους, σίγουρα δεν με ενοχλεί και φαντάζομαι ότι δεν τον ενοχλώ - δεν θα μπορούσα άλλωστε. Επιτίθεμαι όμως με όλες μου τις δυνάμεις στην κακιστοκρατία, στο σύστημα αυτό που κρατά την Ελλάδα σφιχτά δεμένη στα όρια του τρίτου κόσμου. 

Φτάνει πια, έλεος.

Είμαι αισιόδοξος ότι θα προκύψει κάποια αλλαγή; Δυστυχώς όχι. Το αντίπαλο δέος του κ. Μητσοτάκη είναι ο κ. Τσίπρας. Ναι, αυτοδημιούργητος υπό την έννοια ότι δεν προέρχεται από κάποια δυναστεία όπως ο αντίπαλός του, ούτε έχει την οικονομική του επιφάνεια. Πολύ έξυπνος επίσης (για αυτο φυσικά και ο Πρωθυπουργός αποφεύγει "όπως ο διάολος το λιβάνι" ένα debate με τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης). Από την άλλη, είναι κι αυτός ανεπάγγελτος, δεν βγήκε πρώτα στην κοινωνία να προσφέρει ώστε να επιστρέψει μετά για να διοικήσει. Πολύ χειρότερα, φαίνεται να έχει πειστεί κι αυτός πως χρειάζεται ένα τηλεοπτικό κόμμα για να επανέλθει στην εξουσία ώστε να αναλάβει τον έλεγχο της κυβέρνησης - ή μήπως κι αυτός, του πολυδύναμου γραφείου τύπου;

Τι μπορεί να γίνει λοιπόν; Αν υπάρχει ελπίδα, αυτή βρίσκεται στον Ελληνικό Λαό. Αν θέλουμε το "κυβερνώ" να πάψει να σημαίνει "παρκάρω στο κράτος, διορίζω και μοιράζω χρήμα" και να ξαναγίνει "προβλέπω, προλαμβάνω, δρω εγκαίρως", πρέπει πρώτα καθένας από εμάς να ανακτήσει την ιδιότητα του πολίτη. Έχουμε επιτρέψει τον εκφυλισμό μας σε καταναλωτές προπαγάνδας και τελικά σε άβουλους, συμφεροντολόγους ψηφοφόρους. 

Η ανάληψη ευθύνης ξεκινά από τη βάση. Αν κάθε Έλληνας αναλάβει την ευθύνη της ζωής του, ατομικά, οικογενειακά και κοινωνικά, αν αντιληφθεί ξανά την αξία της γνώσης και την αναζητήσει στις αξιόπιστες πηγές της (hint: όχι στα 'μέσα κοινωνικής δικτύωσης'), τότε ίσως ανακτήσουμε όλοι την ιδιότητα του πολίτη. Τότε ίσως αρχιζουμε να έχουμε ξανά πόλεις, να έχουμε πολιτισμό και, μετά από καιρό, να ξαναμάθουμε την ύψιστη των τεχνών, την πολιτική.

Μέχρι να επιστρέψουμε στην πολιτική (επιστροφή που δεν πρέπει να αργήσει) τουλάχιστον ας μην ξεχνάμε όσα μας έμαθε στην παιδική μας ηλικία το παραμύθι με τα τρία γουρουνάκια.