Παρασκευή 18 Αυγούστου 2017

Αστακός του βουνού και νεοφυείς επιχειρήσεις

Οι παραδόσεις είναι για να τηρούνται. Έτσι και φέτος την Τετάρτη 26 Ιουλίου, ανήμερα της Αγίας Παρασκευής δηλαδή, περίπου πενήντα άτομα από τις ομάδες των εταιρειών του χαρτοφυλακίου της Starttech Ventures βρεθήκαμε στην εξαιρετική ταβέρνα του Όθωνα στον Ασπρόπυργο για να δοκιμάσουμε διάφορα εδέσματα μεταξύ των οποίων και τον διάσημο "Αστακό του Βουνού".

Είναι κάτι που το κάνουμε κάθε καλοκαίρι, νομίζω ξεκινώντας από το μακρινό 2005. Ηταν το πρώτο καλοκαίρι που μας βρήκε με γραφεία στην Αθήνα αφού η επιχειρηματική μας δραστηριότητα αρχικά είχε ξεκινήσει από την Κρήτη (στην οποία βεβαίως συνεχίζουμε ακόμα, αν και όχι στην κλίμακα που θα θέλαμε).

Θέλω να ευχαριστήσω ειλικρινά όλους τους συναδέλφους που κάθε χρόνο μπαίνουν στον κόπο να έρθουν στο χωριό μας, συχνά μετά από μια μακρά και κουραστική μέρα. Είναι κάτι που το εκτιμώ πολύ.

Η πραγματικότητα είναι πως ο Ασπρόπυργος έπαιξε με διάφορους τρόπους έναν ρόλο καθοριστικό για το ξεκίνημα και την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων μας όλα αυτά τα χρόνια, αυτό όμως είναι κάτι που θα αναλύσω σε επόμενη δημοσίευση.

Αφορμή όλα αυτά τα καλοκαίρια δεν ήταν άλλη από το Πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής στα Καλύβια της Χασιάς. Ναι, για τον Ασπρόπυργο πρόκειται, απλώς για τις ανάγκες αυτού του άρθρου νομίζω πως ταιριάζει η αρχική, ή κατά πολλούς η αυθεντική, ονομασία του χωριού μας.

Οι Καλυβιώτες λοιπόν, γεωργοί και κτηνοτρόφοι, είχαν βασικά δυο πανηγύρια. Της Αγίας Παρασκευής, που ήταν τριήμερο και αναμφίβολα το "μεγάλο", και της Αγίας Μαρίνας που ήταν διήμερο και σίγουρα το "μικρό".

Είναι ενδιαφέρον πως και οι δυο γιορτές είναι το κατακαλόκαιρο. Πιθανολογώ πως αυτό έχει μάλλον να κάνει με την ένταση και τον προγραμματισμό των εργασιών της εποχής όποτε ίσως οι άνθρωποι τότε να είχαν λιγότερο φόρτο εργασίας που τους επέτρπε να το ρίξουν και λίγο έξω.

Κάτι που έχει μείνει από την εποχή εκείνη είναι τα δυο εξωκκλήσια, της Αγίας Παρασκευής και της Αγίας Μαρίνας που είναι σίγουρα ιδιαιτέρως γραφικά και σε καλή κατάσταση ακόμα και σήμερα. Φαντάζομαι πως παλιά, όπου ήταν αρκετά μακριά από το κέντρο του χωριού, μέσα στα περιβόλια, το τοπίο θα ήταν ήρεμο και όμορφο. Σήμερα η Αγία Μαρίνα διατηρεί τα χαρακτηριστικά αυτά μάλλον περισσότερο από την Αγία Παρακευή.

Ζώντας σε μια πολύ κλειστή και συντηρητική, αρβανίτικη κοινωνία οι Καλυβιώτες έβρισκαν ευκαιρία να το ρίξουν έξω, ιδιαίτερα στο πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής. Μπορεί να μάζευαν χρήματα όλο τον χρόνο για τον σκοπό αυτό (κι ενδεχομένως αυτή η φράση να μην αποτελεί λεκτική υπερβολή).

Αυτό το είχαν «μυριστεί» οι τραγουδιστές της εποχής και έβγαζαν πολύ καλό μεροκάματο (νυχτοκάματο, για να ακριβολογούμε) στα Καλύβια. Από τον Τσιτσάνη τις δεκαετίες του '50 και το '60 μέχρι τον Περπινιάδη που ο ίδιος τον θυμάμαι πολύ καλά τη δεκαετία του '80 - αν δεν κάνω λάθος και αρχές του '90, κάποιες φορές μαζί με την Ελένη Βιτάλη. Μαζί τους και δεύτερης γραμμής ονόματα, που σιγά σιγά επικράτησαν στο πανηγύρι, από Μίμη Ανδριανό και Βάσω Χατζή, μέχρι Σοφία Κολλητήρη, Γιώργο Σκαφίδα και πολλούς άλλους.

Θυμάμαι πως το πανηγύρι είχε πέσει σε μεγάλη παρακμή στα τέλη της δεκαετίας του '90. Νομίζω πως η παρέμβαση του Δήμου και πολλών αξιόλογων συμπολιτών μας για την ανάδειξη του λαογραφικού και πολιτισμικού περιεχομένου του πανηγυριού ήταν μια πολύ σωστή απόφαση που έδωσε νέα πνοή στις εκδηλώσεις, οι οποίες και φέτος συνεχίστηκαν κανονικά.

Οι περισσότεροι άνθρωποι στην Ελλάδα σήμερα στο άκουσμα της λέξης Ασπρόπυργος αυτομάτως κάνουν τους χειρότερους συνειρμούς. Όχι άδικα καθώς η ρύπανση, η εγκληματικότητα, η οικονομική κρίση, ο ρατσισμός και τόσα άλλα προβλήματα της εποχής μας βρίσκουν στον τόπο μας μια ακραία έκφραση τους.

Παρά ταύτα, ενδεχομένως για να δικαιολογήσω το παρατσούκλι του «εγκληματικά αισιόδοξου», πάντα πίστευα και πιστεύω πως ο τόπος αυτός μπορεί να αναπτυχθεί σημαντικά και με τρόπο βιώσιμο, προσφέροντας μια καλή ποιότητα ζωής στους κατοίκους του και συνεισφέροντας στην οικονομία της χώρας.

Οι βιομηχανίες έντασης γνώσης ακόμα δεν έχουν βρει τον δρόμο τους προς τα Καλύβια της Χασιάς. Πιθανότατα να μην τον βρουν ποτέ, είναι βέβαιο όμως πως η τεχνολογία θα παίξει τον κυρίαρχο ρόλο στην επόμενη μέρα της περιοχής — είτε μιλάμε για logistics, ή για βιομηχανική / βιοτεχνική παραγωγή, ή ακόμα και για τον αγροδιατροφικό τομέα.

Προσωπικά πάντως θα συνεχίσω να προσπαθώ να ενημερώνω τους συνεργάτες μου και όλους όσους συναναστρέφομαι επαγγελματικά ότι υπάρχουν κι άλλα πράγματα στον Ασπρόπυργο πέρα από κίνηση, ρύπανση και διακίνηση κάθε λογής παράνομων προϊόντων. Ίσως μάλιστα κάποια στιγμή δημιουργικά εγχειρήματα αντίστοιχα με τα δικά μας να βρουν τον δρόμο τους και στον Ασπρόπυργο. Από πλευράς μου θα προσπαθήσω να τα υποστηρίξω.

Κλείνω τη δημοσίευση αυτή διευκρινίζοντας για τον Αστακό του Βουνού, όπως πλέον πολλοί αποκαλούν την προβατίνα. Η μόδα της προβατίνας βεβαίως είναι όψιμη. Οι παλιοί, που κάτι περισσότερο θα ήξεραν από κρέας, την απέφευγαν για τον προφανή λόγο: Το κρέας της είναι σκληρό (εκτός εάν έχει κοπεί με χειρουργική ακρίβεια κι έχει ψηθεί δεξιοτεχνικά...).

Νομίζω πως αν μπορούσαμε σήμερα να συνομιλήσουμε με έναν παλιό Καλυβιώτη τσοπάνο, αφού πρώτα θα γελούσε με την καρδιά του μαθαίνοντας πως έχει γίνει δημοφιλής η προβατίνα, θα μας έλεγε πως όσοι ξέρουν τρώνε ζυγούρι και μάλιστα μπούτι!

Εύχομαι το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής να γίνεται για πολλά ακόμα χρόνια και συνεχώς να αποκτά σημαντικότερο πολιτιστικό περιεχόμενο. Εύχομαι ακόμα νέοι άνθρωποι να συνεχίσουν να επισκέπτονται τον Ασπρόπυργο και, γιατί όχι, κάποιοι από αυτούς να προσπαθήσουν να πραγματώσουν τη δημιουργικότητα τους στην περιοχή.

Εξάλλου, είναι πια  cliché, όπου υπάρχει κρίση υπάρχει και ευκαιρία — και όσο μεγαλύτερη η κρίση, αντίστοιχα τόσο μεγαλύτερη και η ευκαιρία!

Περί κυνισμού — Ένα ατόπημα της εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Τα τελευταία χρόνια συστηματικά επιλέγω την εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ως μια από τις κυρίες πηγές πληροφόρησης μου. Είναι φύλλο έγκυρο και έχοντας ξεκάθαρη πολιτική θέση — ως είναι σωστό να έχει ένας ενημερωτικός οργανισμός, δίνει κατά κανόνα σφαιρική πληροφόρηση με λόγο που δεν είναι μολυσμένος από το μικρόβιο του φανατισμού.

Με μεγάλη έκπληξη λοιπόν διάβασα στο κύριο άρθρο της εφημερίδας με τίτλο «Κυνισμός» στις 12 Αυγούστου 2017 τα εξής:

«Εκατοντάδες Ελληνες πολίτες φυλακίστηκαν ή βασανίστηκαν κατά τη διάρκεια της δικτατορίας. Οι περισσότεροι κρύβουν μέσα τους τις σκληρές αναμνήσεις τους και έχουν προχωρήσει από τότε στη ζωή τους. Πολλοί πέτυχαν πολλά σε διάφορους τομείς, με την αξία τους. Είναι αυτοί που «βγαίνουν από τα ρούχα τους» όταν βλέπουν να χρησιμοποιούνται οι αντιστασιακές περγαμηνές ή ο τίτλος του ιστορικού στελέχους με τόσο κυνικό τρόπο από την κυβερνώσα Αριστερά.»

Τι μου έκανε εντύπωση; Μα φυσικά το «εκατοντάδες». Ενώ το βασικό επιχείρημα ότι έχει γίνει μια αισχρή εκμετάλλευση του αντιδικτατορικού αγώνα και μάλιστα κατά κανόνα και κύριο λόγο από ανθρώπους που ελάχιστη ή καμία σχέση δεν είχαν με τον αγώνα αυτό, το δίκιο του συντάκτη χάνεται όταν γίνεται μια τέτοια εντυπωσιακή παραποίηση των αριθμητικών δεδομένων.

Δυστυχώς στη μεγάλη πλειοψηφία του ο ελληνικός λαός δεν όρθωσε το ανάστημα του στη χούντα των συνταγματαρχών. Αυτή είναι πράγματι μια μαύρη σελίδα της ιστορίας μας που πρέπει να αναλυθεί σε βάθος και τα διδάγματα της να αξιοποιηθούν από τις επόμενες γενιές.

Παρά ταύτα όμως πολλοί αντιστάθηκαν και, ευτυχώς, σίγουρα δεν μετρούνται σε εκατοντάδες αλλά σε πολλές χιλιάδες. Αυτή είναι μια αναμφισβήτητη ιστορική πραγματικότητα και προκαλεί ενδιαφέρον η προχειρότητα με την οποία αντιμετωπίζει το θέμα ο συντάκτης.

Φοβάμαι πως οι ψήφοι της λεγόμενης λαϊκής δεξιάς, συχνά κεκαλυμμένης άκρας δεξιάς — όχι, η χρυσή αυγή δεν είναι παρθενογέννεση, είναι περισσότερο του δέοντος ελκυστικοί για τους κατά δήλωσή τους φιλελεύθερους που κρατούν το τιμόνι της συντηρητικής παράταξης της χώρας.

Πολλοί από τους χιλιάδες αγωνιστές κατά της δικτατορίας ζουν ακόμα και οι μαρτυρίες τους απαντούν στο αριθμητικό ατόπημα του άρθρου. Ενδεχομένως να πρόκειται απλώς περί ενός τυπογραφικού ή εν τέλει ασήμαντου συντακτικού λάθους. Μακάρι να είναι έτσι. Εξάλλου, το επαναλαμβάνω, έχω πολλές φορές καταδικάσει τον χυδαίο τρόπο που στοιχεία στη λεγόμενη αριστερά προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τα ιστορικά δεδομένα (πχ το αλήστου μνήμης στεφάνι στην Καισαριανή...).

Φοβάμαι πολύ όμως πως (πολύ) κακοί σύμβουλοι έχουν πείσει τον Κυριάκο Μητσοτάκη ότι είναι προς το πολιτικό συμφέρον του να προωθήσει το ακροδεξιό ιστορικό πολιτικό αφήγημα (τα τάγματα ασφαλείας ήταν μια αναγκαιότητα, ευτυχώς που έγινε ο εμφύλιος, στη Μακρόνησο δεν έγιναν βασανιστήρια, στη χούντα δεν υπήρξε αντίσταση κλπ κλπ).

Η Ελλάδα αγαπητοί φίλοι πρώτα και κύρια έχει ανάγκη να ενωθεί και για να μπορέσει να γίνει μια ισχυρή και ουσιαστική ένωση του λαού μας ή βάση πρέπει να είναι η αλήθεια. Όχι στη λήθη λοιπόν.

Ευελπιστώ πως η έγκριτη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, από την οποία θα εξακολουθήσω να ενημερώνομαι, θα ανασκευάσει την ανακρίβεια αυτή. Θα το κάνει σαν δείγμα σεβασμού προς την ιστορία και την αλήθεια και προς την τιμή των πολλών χιλιάδων αγωνιστών του αντιδικτατορικού αγώνα.

Σάββατο 12 Αυγούστου 2017

Γκαρσόνια της Ευρώπης

Πολύς λόγος έχει γίνει για το σύνθημα της δεκαετίας του '80 που έλεγε ότι «δεν θα γίνουμε γκαρσόνια της Ευρώπης». Δικαίως θα έλεγα καθώς η φράση αυτή έχει ερμηνεία διττή, μπορεί να είναι από πολύ θετική έως πολύ αρνητική.

Εξηγώ:

Δεν θα γίνουμε γκαρσόνια της Ευρώπης μπορεί κάλλιστα να σημαίνει πως το όραμα μας για την Ελλάδα υπερβαίνει εκείνο της μονοκαλλιέργειας του τουρισμού. Πράγματι στη χώρα μας υφίστανται όλες οι δυνατότητες για δυναμική ανάπτυξη πολλών άλλων κλάδων της οικονομίας, όπως για παράδειγμα οι μεταφορές, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειες, η διατροφή και, κυρίως, οι διαφορές βιομηχανίες έντασης γνώσης. Κανένας χώρος λοιπόν δεν πρέπει να υπάρχει για ηττοπάθεια και για μια αντίληψη που λέει πως ο τουρισμός είναι το μόνο που μπορούμε να κάνουμε και μάλιστα με χαμηλή εγχώρια προστιθέμενη αξία — όπως για παράδειγμα οι διεθνείς αλυσίδες ξενοδοχείων all inclusive.

Ταυτόχρονα όμως η φράση δεν θα γίνουμε γκαρσόνια της Ευρώπης μπορεί να έχει και μια ιδιαίτερα αρνητική διάσταση καθώς υπονοεί ότι υπάρχει κάτι κακό στο να είναι κανείς εργαζόμενος στον τουριστικό κλάδο, είτε ως σερβιτόρος ή ως οτιδήποτε άλλο. Μάλιστα δεν είναι δύσκολο να δει κανείς πως στην πλειοψηφία των περιπτώσεων η ποιότητα των σχετικών υπηρεσιών είναι χαμηλή — ποιος είναι αυτός που σαν πελάτης επιχείρησης εστίασης δεν έχει νιώσει λίγο πολύ να δυσανασχετεί ο συνάνθρωπός του που τον εξυπηρετεί, ακριβώς επειδή τον εξυπηρετεί.

Σε ενα παλιότερο άρθρο στο ιστολόγιο αυτό έχω μιλήσει για την εντυπωσιακή στρέβλωση γύρω από τις πανελλήνιες εξετάσεις και τον θεσμό του φροντιστηρίου. Θεωρώ πως η αρνητική διάσταση της φράσης «δεν θα γίνουμε γκαρσόνια της Ευρώπης» Ευρώπης είναι άρρηκτα δεμένη με την παρανοϊκή κατάσταση που περιγράφει εκείνο το άρθρο. Βλέπετε, σε μια χώρα που υποτίμησε τόσο δραματικά το ιδανικό της εργασίας, πράγματι κανείς δεν ήθελε να γίνει σερβιτόρος, όπως δεν ήθελε ούτε νοσηλευτής, ούτε οικοδόμος, ούτε υδραυλικός.

Ας κρατήσουμε λοιπόν τη θετική διάσταση της φράσης και ας φροντίσουμε η χώρα μας να αναπτύξει μια πολυεπίπεδη και πολυσχιδή, ανταγωνιστική οικονομία τον 21ο αιώνα. Για να το καταφέρουμε αυτό πρέπει να ανακτήσουμε μια ειλικρινή, ηθική και συναισθηματική σχέση με την εργασία, είτε αυτή αφορά την ανάπτυξη πρωτοποριακών φαρμάκων ή και το σερβίρισμα καφέ.

Δευτέρα 7 Αυγούστου 2017

Διακοπές

Σαν παιδί μου έκαναν τόση πολλή εντύπωση οι καλοκαιρινές διακοπές που όταν θέλω να ανακαλέσω μια συγκεκριμένη χρόνια στην μνήμη μου, το κάνω μέσω των διακοπών που είχαμε πάει τότε. Οι πρώτες μου αναμνήσεις ξεκινούν από το 1980 και οι τελευταίες φτάνουν το 2016. Χρονιές ορόσημα όμως ήταν το 1996 και το 2010. Θα εξηγήσω παρακάτω.

Ορίστε η λίστα με τις οικογενειακές διακοπές που θυμάμαι:

1980: Χορευτό και Ζαγορά, Πήλιο. Μαζί με οικογένεια θείου Κωστάκη.
1981: Φοινικούντα, Μεσσηνία. Μαζί με οικογένεια Τσοκάνη.
1982: Αιγείρα, Αχαΐα. Μαζί με οικογένεια θείου Κωστάκη και θείου Γιάννη
1983: Ακράτα, Αχαΐα. Μαζί με οικογένεια Μιχάλη Λιάκου.
1984: Καμάρι, Κορινθία. Μαζί με τις ξαδέρφες μας Μαίρη και Ισιδώρα.
1985: Νεάπολη Βοιών και Ελαφόνησος. Μαζί με την ξαδέρφη μας Μαργαρίτα.
1986: Πάργα, Ηπειρος. Παξοί, Κέρκυρα και road trip στην Ηπειρο και τη Θεσσαλία (τότε στα Μετέωρα αποφάσισα κάποτε να πάρω κάποια στιγμή στο μέλλον έναν λευκό σκαραβαίο cabrio 1303, αλλά σε αυτό θα επανέλθω άλλη φορά).
1987: Τσαγκαράδα, Πήλιο
1988: Πολύχρονο, Χαλκιδική. Road trip Μακεδονία και Θράκη (Θεσσαλονίκη, Καβάλα και Αλεξανδρούπολη) . Μαζί με θεία Ξανθή και Ισιδώρα.
1989: Καρδάμαινα, Κως. Συνέχεια σε Νίσυρο, Ρόδο και Πάτμο.
1990: Κρήτη. Χανιά, Ηράκλειο, Ελούντα.
1991: Νάξος, Πάρος, Μύκονος
1992: Σάμος, Ικαρία.
1993: Σαντορίνη, Νάξος, Άνδρος
1994: Ζάκυνθος, Κεφαλλονιά, Ιθάκη.
1995: Σκιάθος
1996: Σύρος.
Στη Σύρο το 1996 ήταν η τελευταία φορά που κάναμε οικογενειακές καλοκαιρινές διακοπές, όπως τις αντιλαμβανόμασταν μέχρι τότε. Ο Βασίλης ήταν πια ήδη  20 ετών κι εγώ τον χειμώνα που ερχόταν θα έκλεινα τα 19.
****
1997: Αγγλία και road trip (Παρίσι, Dijon, Γενεύη, Μιλάνο, Μπολόνια) μέχρι Ασπρόπυργο
1998: Στοκχόλμη. Πάσχα, επίσκεψη ενώ ήμουν Erasmus. Καλοκαίρι Λονδίνο για ορκωμοσία HND Βασίλη.
1999: Ηράκλειο και Λονδίνο για ορκωμοσία BSc Βασίλη.
2000: Ηράκλειο
2001: Ρέθυμνο, Ελούντα
2002: Ρέθυμνο
2003: Χανιά
2004: Χανιά
Αυτή ήταν η τελευταία χρονιά που οι γονείς, ο μπαμπάς μου να ακριβολογούμε, μπορούσαν να κινηθούν σχετικά αυτόνομα. Από την επόμενη χρονιά χρειαζόταν μια ειδική μέριμνα και το υπέροχο Porto Veneziano στα Χανιά προσέφερε μια εξαιρετική λύση.
****
2005: Χανιά
2006: Χανιά
2007: Χανιά
2008: Χανιά
2009: Χανιά
2010: Χανιά
Το 2011 δεν πήγαμε στα Χανιά γιατί η υγεία του μπαμπά φαινόταν να έχει επιδεινωθεί αρκετά. Μας φάνηκε επικίνδυνο. Τελικά, έναν μήνα αργότερα η μαμά ήταν εκείνη που μας άφησε τελείως απροσδόκητα.
****
2016: Άστρος Κυνουρίας
Τον Μάιο είχε επιβεβαιωθεί ότι ο ορίζοντας ζωής του μπαμπά στένευε γρήγορα. Ο Βασίλης πρότεινε να πάμε οικογενειακές διακοπές στο Άστρος όπου ο μπαμπάς θα μπορούσε να ξεκουραστεί, δίπλα στη θάλασσα, ενώ ταυτόχρονα θα μπορούσε να περνά χρόνο μαζί με τα εγγόνια του. Ήταν πράγματι ένα από τα πιο σωστά πράγματα που κάναμε ποτέ, παίρνοντας εμπειρίες και αναμνήσεις που θα μας συντροφεύουν μέχρι το τέλος της ζωής μας.

Όταν συζήτησα το θέμα των καλοκαιρινών διακοπών με φίλους, πολλοί μου έθιξαν το ζήτημα της οικονομικής δυνατότητας, ιδιαίτερα την εποχή της κρίσης που ζούμε. Ότι πολλοί δηλαδή αντιλαμβάνονται τα οφέλη των ταξιδιών και ειδικά των καλοκαιρινών διακοπών, δεν μπορούν όμως να ανταπεξέλθουν στα έξοδα.

Φαντάζομαι σε κάποιες περιπτώσεις το παραπάνω επιχείρημα ισχύει. Είναι όμως άραγε αυτή η πλέον συνήθης, η γενική περίπτωση; Νομίζω πως όχι.

Ας μιλήσω για τις οικονομικές δυνατότητες της οικογένειας μου: Μέναμε στον Ασπρόπυργο. Ο μπαμπάς ήταν λογιστής και δούλευε δύο δουλειές. Η μαμά ήταν καθηγήτρια φιλόλογος. Είχα ακούσει ότι παλιά έκανε φροντιστήρια, δεν τη θυμάμαι ποτέ όμως να κάνει — παρά ελάχιστα, συμβολικά θα έλεγα, αφού πήρε σύνταξη. Νομίζω πως δύσκολα μπορείς να βρεις κάτι πιο κοντά στον ορισμό της ''μικρομεσαίας οικογένειας''.

Ζούσαμε βέβαια σχετικά καλά. Τι σημαίνει αυτό; Περίπου τα εξής: Ο Βασίλης γεννήθηκε το 1976 κι εγώ το 1977. Το 1978 αγοράσαμε ένα καινούργιο Volkswagen Passat L και το 1982 ξεκινήσαμε να χτίζουμε το νέο μας σπίτι - μια κατοικία περίπου 200τμ στον πρώτο όροφο με ένα μεγάλο κατάστημα και μια ωραία στοά στο ισόγειο. Οι εργασίες - όχι το σπίτι - ολοκληρώθηκαν κάποια στιγμή το 1984. Νομίζω τέλος πως είχαμε μια πολύ φυσιολογική ζωή σε θέματα ρούχων, εκπαίδευσης, διασκέδασης κλπ.

Παρά ταύτα λοιπόν, όταν το θέμα ερχόταν στα οικονομικά έπρεπε να γίνει μια επιλογή. Θυμάμαι τους γονείς μου να συζητούν αν αξίζει το κόπο να πάρουμε ένα εξοχικό σπίτι και τελικά να συμφωνούν πως είναι πολύ καλύτερα τα ίδια χρήματα να τα δώσουν για να πηγαίνουμε ταξίδια - με σημαντικότερο όλων, τις ετήσιες καλοκαιρινές διακοπές.

Πράγματι λοιπόν πηγαίναμε, έναν μήνα κάθε καλοκαίρι.

Θα επανέλθω στην ανάρτηση αυτή, έχω να γράψω πάρα πολλά ακόμα, ελπίζω χωρίς να φλυαρώ. Νομίζω πάντως πως οι γονείς μας έκαναν πάρα πολύ καλά και προτίμησαν να πάμε διακοπές σε τόσα διαφορετικά μέρη από το να πάρουμε ένα εξοχικό σπίτι.

Για την ώρα όμως θα δώσω μόνο μια συμβουλή: Να πηγαίνετε ταξίδια, όσα περισσότερα μπορείτε. Είναι γνωστό εξάλλου πως ο φασισμός θεραπεύεται με το διάβασμα και ο ρατσισμός με τα ταξίδια. Δεν ξέρω ποιος το έχει πει, όποιος κι αν ήταν πάντως είχε όλα τα δίκια του κόσμου.

Κυριακή 6 Αυγούστου 2017

Καινοτόμες υπηρεσίες και η εκδίκηση των μαθηματικών

Μου έχει καρφωθεί η ιδέα ότι το next big thing είναι το λογισμικό για αυτοκίνητα. Δεν αναφέρομαι σε self driving cars και άλλα τέτοια εξωτικά αλλά σε πιο απλά πράγματα: Εφαρμογές που θα τρέχουν στο ίδιο το αυτοκίνητο, θα αξιοποιούν δεδομένα από τους αισθητήρες του και θα συλλειτουργούν με συσκευές των επιβατών τους αλλά και με συστήματα υποδομής των δρόμων.
Βασικά το όλο θέμα μου θυμίζει την εποχή γύρω στο 2003 που όλοι καταλαβαίναμε πως μπορούν να γίνουν ενδιαφέρουσες εφαρμογές για κινητά τηλέφωνα αλλά, επίσης όλοι, θεωρούσαμε άλυτο το πρόβλημα της διανομής των εφαρμογών αφού οι κατασκευαστές ρύθμιζαν ποιες εφαρμογές θα τρέχουν στα εκάστοτε κινητά τους — ακριβώς ότι κάνουν τώρα δηλαδή και οι κατασκευαστές αυτοκινήτων.
Όπως ήρθε λοιπόν η Apple με το appstore και έφερε την επανάσταση των mobile applications, πιστεύω κάτι ανάλογο θα γίνει και στα αυτοκίνητα. Μην ξεχνάμε πως παγκοσμίως κυκλοφορούν εκατοντάδες εκατομμύρια αυτοκίνητα, η ευκαιρία είναι πραγματικά τεράστια.
Αφού λοιπόν το συζήτησα με αρκετούς που θα μπορούσαν να βοηθήσουν και, ως συνήθως συμβαίνει, δεν κατάφερα να πείσω κανέναν, σκέφτηκα να αναπτύξω εγώ ο ίδιος ένα πρωτότυπο. Αν μη τι άλλο θα είχε πλάκα.
Έκατσα λοιπόν μετά από δεκαεπτά χρόνια επιχειρηματικής διαδρομής να προγραμματίσω ξανά. Εννοείται με αργά βήματα και μάλλον διασκεδαστικά για τους συνεργάτες που με παρακολουθούν.
Στη διάρκεια αυτής της διαδικασίας εκείνο όμως που μου έκανε εντύπωση είναι το εξής: Διαπίστωσα πως για να μπορέσεις να κάνεις τη διαφορά, για να αναπτύξεις κάτι πραγματικά ενδιαφέρον, δεν είναι οι τεχνικές γνώσεις και δεξιότητες που κάνουν τη διαφορά (προγραμματισμός, συστήματα, κλπ) αλλά τα... μαθηματικά!
Απειροστικός λογισμός, γραμμική άλγεβρα, διακριτά μαθηματικά, λογική, πιθανότητες, θεωρία υπολογισμού, αλγόριθμοι. Τα γνωστικά αντικείμενα που είναι απαραίτητα για να συλλάβεις, να σχεδιάσεις και εν τέλει να υλοποιήσεις μια ενδιαφέρουσα υπηρεσία σήμερα είναι όλα αυτά που σαν φοιτητές αποφεύγαμε όπως ο διάβολος το λιβάνι.
Καταλαβαίνω πως ένας φοιτητής βρίσκει πολύ περισσότερο ενδιαφέρον στον προγραμματισμό απ'ότι στα μαθηματικά, έτσι έκανα κι εγώ αλλά και οι περισσότεροι που γνώριζα στο πανεπιστήμιο — οι περισσότεροι εκ των οποίων έχουν ήδη εξαίρετες καριέρες.
Να όμως που τα μαθηματικά εν τέλει εκδικούνται! Τα παραπάνω γνωστικά αντικείμενα είναι αυτά που χρειάζεται κανείς σήμερα, μαζί φυσικά με άριστες τεχνικές γνώσεις και δεξιότητες, για να αναπτύξει τις εφαρμογές για αυτοκίνητα που έχω στο μυαλό μου - ίσως και για πολλούς ακόμα τομείς.
Πόσο εύκολο είναι για μένα λίγο πριν τα σαράντα μου, όταν καλά καλά δεν θυμάμαι ούτε τα βασικά από παραγώγους και ολοκληρώματα, να μπορέσω να μπω σε τόσο βαθιά νερά; Δεν ξέρω. Ίσως είναι αδύνατον, ίσως όμως και όχι. Αποφάσισα να κάνω την προσπάθεια και να έχω τον χρόνο σύμμαχό μου. Θα ξεκινήσω από τα πολύ βασικά και θα προχωρήσω αργά αλλά σταθερά.
Η συμβουλή που έχω να δώσω στους φοιτητές της Επιστήμης των Υπολογιστών και όλων των συναφών αντικειμένων είναι σαφής: Όχι μόνο να μην φοβάστε τα μαθηματικά του προγράμματος σπουδών σας αλλά κοιτάξτε να ανακαλύψετε τη μαγεία τους. Ναι, συμφωνώ, είναι καλά κρυμμένη :-) Υπάρχει όμως και μπορεί να σας ανοίξει νέους, εκπληκτικά δημιουργικούς δρόμους.
Όσο για μένα και τις υπηρεσίες για αυτοκίνητα που σκέφτομαι, ποιος ξέρει. Μπορεί σε λίγο να κουραστώ και να τα παρατήσω. Ισως όμως και να μπορέσω να κάνω την έκπληξη. Ότι κι αν γίνει πάντως τελικά, μυστικό δεν θα το κρατήσω.

Κυριακή 23 Ιουλίου 2017

Εργασία, διοίκηση και ιδιοκτησία

Κάθε επιχείρηση κατά βάση είναι οι άνθρωποι της. Θα δει κανείς στη βιβλιογραφία αλλά και με την κοινή λογική πως εκτός από τους ανθρώπους, βασικό ρόλο παίζουν ακόμα τα συστήματα και οι διαδικασίες. Αν το καλοσκεφτούμε όμως θα δούμε πως εν τέλει και αυτά, τα απολύτως κρίσιμα και απαραίτητα συστατικά μιας επιχείρησης, αναφέρονται στους ανθρώπους τους οποίους αφορούν.
Είναι πράγματι λοιπόν ο άνθρωπος το θεμέλιο κάθε επιχείρησης. Μια απλή ανάλυση όμως θα μας οδηγήσει πως οι άνθρωποι σε έναν οργανισμό παίρνουν διάφορους ρόλους και, σαν να μην έφτανε αυτό, πολλές φορές ένας άνθρωπος τυχαίνει να έχει περισσότερους του ενός ρόλους. 

Μελετώντας τους ρόλους αυτούς γρήγορα φτάνουμε στο συμπέρασμα πως κατηγοριοποιούνται σε τρεις κύριες κατηγορίες:
— Τον ρόλο του εργαζομένου
— Τον ρόλο του διευθυντή
— Τον ρόλο του ιδιοκτήτη (ή μετόχου, ή επενδυτή)

Οι τρεις αυτοί ρόλοι είναι απολύτως διακριτοί και πρέπει να είναι με σαφήνεια κατανοητοί τόσο από τον οργανισμό όσο και από κάθε μέλος του. Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε πως δεν είναι σπάνιο ένας άνθρωπος να έχει ταυτόχρονα δύο ρόλους ενώ σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να έχει και τους τρεις.

Συνοπτικά οι στόχοι κάθε ρόλου είναι οι ακόλουθοι:
— Ο εργαζόμενος πρέπει να εκτελεί τις εργασίες που είναι απαραίτητες για τη λειτουργία του οργανισμού, για την εξυπηρέτηση δηλαδή του λόγου ύπαρξης του.
— Ο διευθυντής είναι εκείνος που έχει την ευθύνη του συντονισμού των εργαζομένων, καθώς και της ορθής εκτέλεσης των διαδικασιών και απόδοσης των συστημάτων, ώστε το αποτέλεσμα της εργασίας να συμβαδίζει τόσο με τα ποιοτικά και λειτουργικά όσο και με τα οικονομικά κριτήρια και στόχους που έχουν τεθεί από τον οργανισμό.
— Ο ιδιοκτήτης είναι βασικά εκείνος που κάνει τρία πράγματα: Την αρχική επένδυση, την περιοδική, συνήθως ετήσια, στοχοθεσία και χάραξη στρατηγικής, καθώς και τον ορισμό της διεύθυνσης - Του γενικού δηλαδή διευθυντή της επιχείρησης.

Σε επιχειρήσεις μεγαλύτερου μεγέθους και συνήθως πολυμετοχικές υπάρχει η έννοια του Διοικητικού Συμβουλίου που είναι ένα ολογομελές και ευέλικτο σώμα το οποίο παίζει τον ρόλο της αντιπροσώπευσης των ιδιοκτητών, οι οποίοι το ορίζουν και στους οποίους αναφέρεται κατά κανόνα μέσω μιας ετήσιας γενικής συνέλευσης τους.

Στο πλαίσιο αυτό, κυρία ευθύνη του Διοικητικού Συμβουλίου είναι ο ορισμός της κατάλληλης διοίκησης και η χάραξη στρατηγικής που θα οδηγήσει σε αύξηση της αξίας του οργανισμού (κανονικά σε μακροχρόνια και βιώσιμη βάση).

Σε μικρές και νεοφυείς επιχειρήσεις δεν είναι καθόλου σπάνιο το ίδιο πρόσωπο να είναι εργαζόμενος - δημιουργός, διευθυντής και ιδιοκτήτης. Αυτό είναι απολύτως εντάξει στο πλαίσιο που ο συγκεκριμένος άνθρωπος κατανοεί τους ρόλους αυτούς και έχει τη δυνατότητα να εναλλάσσεται μεταξύ τους.

Εκεί που πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα είναι στο ζήτημα των αμοιβών καθώς οι τρεις ρόλοι που περιγράψαμε αντιστοιχούν σε τρία διαφορετικά είδη αμοιβής.

Η εργασία πρέπει να αμείβεται με τρόπο αντικειμενικό, με βάση τις τιμές της αγοράς. Δεν είναι σπάνιο καθόλου να βλέπουμε μικρές και νεοφυείς επιχειρήσεις που αυτό δεν γίνεται αντιληπτό από τους ιδρυτές, δημιουργώντας διάφορες στρεβλώσεις.

Επειδή η επιχείρηση είναι "δική τους", οι ιδρυτές συχνά βάζουν είτε πολύ μικρό, ή πολύ μεγάλο, ή άλλες φορές και καθόλου μισθό για τον εαυτό τους. Είναι μεγάλο λάθος καθώς αλλοιώνει την ίδια τη δική τους εικόνα για την επιχείρηση.

Μετά οι διευθυντές πρέπει να αμείβονται βάσει στόχων. Συχνά θα έχουν κάποιες βασικές αποδοχές, καθώς είναι κι εκείνοι εργαζόμενοι, όμως το μεγάλο μέρος της αμοιβής τους πρέπει να καταβάλλεται με την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί από τους ιδιοκτήτες, ή από το ΔΣ εκ μέρους των ιδιοκτητών, ιδανικά μάλιστα αναλογικά με την επίδοση που επετεύχθη σε κάθε στόχο.

Τέλος οι ιδιοκτήτες πρέπει να αμείβονται από τα κέρδη. Δηλαδή αφού ο οργανισμός έχει καλύψει όλες τις υποχρεώσεις του και έχει κάνει και τις επενδύσεις που θα του επιτρέπουν να συνεχίσει να είναι αποδοτικός και στο μέλλον, εάν και εφόσον υπάρχει περίσσευμα αυτά είναι τα διανεμόμενα κέρδη στους ιδιοκτήτες — που από οικονομικής άποψης είναι ο μόνος λόγος ύπαρξης μιας επιχείρησης (άποψη βέβαια που αμφισβητείται ευθέως από πολλούς και σοβαρούς ανθρώπους αλλά σε αυτό θα επανέλθουμε σε επόμενη ανάρτηση).

Στην περίπτωση που σε κάποιο πρόσωπο συνυπάρχουν περισσότεροι του ενός από τους παραπάνω ρόλους, οι αμοιβές πρέπει να υπολογίζονται ανεξάρτητα. Για παράδειγμα, δεν γίνεται ο ιδιοκτήτης να μην έχει έναν λογικό μισθό "γιατί θα πάρει από τα κέρδη", αφού η ίδια η πράξη του μικρού - ή βεβαίως και του μεγάλου - μισθού επηρεάζει την κερδοφορία. Αντίστοιχα, δεν γίνεται ο ιδρυτής που έχει και μια διοικητική ευθύνη να μην έχει και κάποια στοχοθεσία και οι αμοιβές του να μην έχουν να κάνουν με την επίτευξη των στόχων.

Αν αναλογιστούμε τα παραπάνω θα δούμε ότι πράγματι, δυστυχώς, ελάχιστοι ιδρυτές νεοφυών επιχειρήσεων κάνουν στοχοθεσία και σύνδεση της αμοιβής τους, ως διευθυντές, αναλόγως της επίτευξης στόχων και, πολύ χειρότερα, ειδικά στις λεγόμενες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ελάχιστοι ιδρυτές αντιλαμβάνονται πως τα κέρδη που μπορούν να μοιραστούν προκύπτουν αφού έχουν πληρωθεί όλες οι υποχρεώσεις και έχουν επίσης γίνει οι απαιτούμενες επενδύσεις για το μέλλον. 

Πολύ συχνά ακούμε για ιστορίες μικρών και μεσαίων επιχειρηματιών όπου 'μπέρδευαν' το ταμείο της επιχείρησης με το πορτοφόλι τους (έμποροι, ασφαλιστές και πολλοί άλλοι...) με τραγικές συνέπειες τελικά καθώς τα χρήματα που ξόδευαν δεν ήταν στην πραγματικότητα δικά τους. Δυστυχώς το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται συχνά και σε νεοφυείς επιχειρήσεις που έχουν λάβει κάποια ουσιαστική χρηματοδότηση.
 
Για να έχουμε καλύτερες επιχειρήσεις και ισχυρότερη οικονομία είναι απαραίτητο οι επίδοξοι ιδρυτές να κατανοήσουν αυτούς τους τρεις ρόλους, εργασία, διοίκηση και ιδιοκτησία, που υπάρχουν σε οποιαδήποτε επιχείρηση, κερδοσκοπική ή μη, οποιουδήποτε είδους.

Αν αυτό δεν συμβαίνει, όπως δυστυχώς είναι ο κανόνας, οι πιθανότητες είναι πως σε μια περίοδο που δεν υπάρχει έντονη ανάπτυξη (διότι όταν "βρέχει λεφτά" ακόμα και οι χειρότερες επιχειρήσεις φαινομενικά μεγαλώνουν) οι επιχειρήσεις αυτές δεν θα καταφέρουν να ανταποκριθούν και θα προκύψουν τα φαινόμενα που βιώνουμε στη χώρα μας τα τελευταία επτά χρόνια.

Τετάρτη 19 Ιουλίου 2017

Startups και ωράριο

Όταν ξεκινήσαμε τη Virtual Trip λέγαμε πως το κάναμε για τρεις βασικούς λόγους:

1. Να είμαστε αφεντικά του εαυτού μας
2. Να έχουμε δίκαιο μερίδιο στην υπεραξία της εργασίας μας
3. Να έχουμε ευέλικτα ωράρια

Επιπλέον δίναμε δυο ακόμα λόγους, όχι όμως το ίδιο σημαντικούς με τους πρώτους τρεις:
α. Να μην εκτελούμε εντολές ενός ανίδεου
β. Να κάνουμε κάτι ενδιαφέρον

Όπως βλέπουμε λοιπόν το θέμα του 'ευέλικτου ωραρίου' ήταν καθοριστικής σημασίας για να κινητοποιήσει πέντε προπτυχιακούς φοιτητές, 21 και 22 ετών, να ξεκινήσουν μια από τις πρώτες νεοφυείς επιχειρήσεις της χώρας.

Αυτό που διαπιστώσαμε βέβαια πολύ σύντομα ήταν το εξής: Μπορεί το ωράριο να ήταν ευέλικτο αλλά τελικά σίγουρα δουλεύαμε πολύ περισσότερο από το "οχτάωρο", ή τουλάχιστον πολύ περισσότερο από όσο νομίζαμε πως θα δουλεύουμε - Συμπεριλαμβανομένων πολλών ξενυχτιών και ολόκληρων σαββατοκύριακων στο υπόγειο του Επιστημονικού & Τεχνολογικού Πάρκου Κρήτης για να 'βγουν τα deadlines'.

Τα επόμενα χρόνια, όσο η εταιρεία μεγάλωνε και οι δουλειές μας σοβάρευαν, είδαμε πως η ευελιξία που είχαμε οραματιστεί είχε αρχίσει να χάνεται. Για πολλούς λόγους διάφορες παραλλαγές του μισητού 'Nine to Five' γίνονταν σχεδόν υποχρεωτικές.

Στα πρώτα χρόνια, ακόμα στο ΕΤΕΠ-Κ, πριν το 2004, το ωράριο ήταν σύνηθες σημείο τριβής μεταξύ των ιδρυτικών vtrippers. "Που ήσουν τότε", "σε χρειαζόμουν για να κάνουμε αυτό", "ετούτη την βδομάδα δεν έχεις κάνει τίποτα", "πάλι διακοπες θα πας", "δεν γίνεται να έρχεσαι 1:00 το μεσημέρι στο γραφείο", και πολλά άλλα ιδιαίτερα χαριτωμένα λέγονταν τότε. Μετά που η εταιρεία απέκτησε γραφείο στην Αθήνα και τους πρώτους της εργαζομένους με θυμάμαι πολλές φορές να είμαι πριν τις 10:00 στο γραφείο και να έχουν έρθει ελάχιστοι - ή και κανείς. Όσο κι αν το διαχειριζόμουν με τη λογική, ένα συναίσθημα μεταξύ θυμού, απορίας και παραπόνου ήταν η αυθόρμητη και ειλικρινής αντίδραση του οργανισμού μου.

Τα χρόνια συνέχιζαν να περνάνε και το πρόβλημα έμενε ίδιο κι απαράλλαχτο. Ο συγχρονισμός και συντονισμός των ανθρώπων της ομάδας είναι πρόβλημα ιδιαιτέρως δυσεπίλυτο. Πολύ χειρότερα, αρκεί ένα κακόβουλο μέλος σε μια πολυπληθή ομάδα, ώστε να προκληθούν αλυσιδωτές αντιδράσεις του τύπου 'γιατί αυτός κάνει έτσι κι εμείς αλλιώς; είναι εκείνος ο έξυπνος κι εμείς τα κορόιδα; κλπ κλπ'.

Γύρω στο 2010, όταν άρχισα πια να έχω μια σχετικά σημαντική διεθνή εμπειρία, έμαθα για τα ασύλληπτα ωράρια που εργάζονται οι συνάδελφοι μας στις μεγάλες συμβουλευτικές, επενδυτικές και ελεγκτικές εταιρείες. Είναι εκεί που το 12-ωρο θεωρείται ημιαργία, που όχι σπάνια άνθρωποι λιποθυμούν από την κούραση, που μένουν ένα δεκάλεπτο στην τουαλέτα 'απλά για έναν πολύ σύντομο ύπνο'. Το ενδιαφέρον είναι πως οι συνθήκες αυτές δεν είναι η εξαίρεση σε πολλές από τις εταιρείες αυτές αλλά ο κανόνας.


Ακόμα περισσότερο ενδιαφέρον είναι το γιατί συμβαίνει αυτό το φαινόμενο: Σίγουρα η δουλειά είναι πολλή και οι διορίες ασφυκτικές. Πάνω απ' όλα όμως οι εργαζόμενοι ντρέπονται να φύγουν αφού, αν το κάνουν, ακόμα κι αν δεν κάνουν τίποτα χρήσιμο στο γραφείο, θα θεωρηθεί ότι προδίδουν την ομάδα.

Ας κάνω εδώ βέβαια μια σύντομη παρένθεση για να πω ότι γεμίζω με ανησυχία κάθε φορά που αναλογίζομαι πόσες κρίσιμες εργασίες, εργασίες που ένα πιθανό σφάλμα θα είχε τραγικές συνέπειες, έχουν γίνει από ανθρώπους που έχουν εργαστεί ήδη περισσότερες από 14 ώρες την ημέρα και την στιγμή που τις εκτελούν.

Συνεχίζοντας και γυρνώντας πίσω στην ελληνική αγορά, μια παρόμοια κατάσταση με τις διεθνείς συμβουλευτικές, επενδυτικές και ελεγκτικές εταιρείες τη συνάντησα στις συμβουλευτικές αλλά και σε εταιρείες πληροφορικής, όπως η Virtual Trip και τόσες πολλές άλλες, την περίοδο των διαγωνισμών δημοσίου. Πράγματι και στις περιπτώσεις αυτές οι άνθρωποι εργάζονται πολύ μακρά ωράρια, ξενυχτούν και δεν είναι σπάνιο να μείνουν δυο, σε σπάνιες φορές και τρια, συνεχόμενα εικοσιτετράωρα στο γραφείο.

Βέβαια για να είμαστε δίκαιοι πρέπει να κάνουμε δυο  παρατηρήσεις: Πρώτον, συνήθως, η κατάσταση αυτή δεν είναι συνεχής αλλά έχει να κάνει με συγκεκριμένα γεγονότα, όπως π.χ. η υποβολή πρότασης σε έναν διαγωνισμό. Δεύτερον, πολλές φορές, η απαίτηση για υπερβολική εργασία είναι συνέπεια της ανοργανωσιάς που χαρακτηρίζει τις επιχειρήσεις αυτές.

Σήμερα, μετά από 17 χρόνια προβληματισμού στο θέμα (!) έχω καταλήξει πως το ωράριο είναι ένα αναγκαίο καλό. Καλό και όχι κακό, σίγουρα δε απολύτως αναγκαίο. Μια μέρα που ξεκινάς να εργάζεσαι στις 11:30, είναι δυστυχώς μια σχεδόν χαμένη μέρα. Η παραγωγικότητα των πρωινών ωρών δεν συγκρίνεται με τίποτα. Είναι νομίζω μεγάλη ευτυχία να μπορείς να έχεις ένα τρίωρο κάθε πρωί που θα μπορέσεις να κάνεις ουσιαστική παραγωγική εργασία με καθαρό μυαλό. Αυτό θα απογειώσει τόσο τα αποτελέσματα της εργασίας όσο και, πάνω απ' όλα, την ευχαρίστηση του υποκειμένου από την εκτέλεση της εργασίας του. Συμβουλή μου επίσης είναι, συνέπεια του προηγουμένου, όλα τα meetings, conference calls, κλπ να μπαίνουν το απόγευμα.

Όπως είπα όμως παραπάνω η υπερεργασία είναι επικίνδυνη. Είναι επικίνδυνη διότι οδηγεί σε λάθη, δημιουργει εκνευρισμούς, κουράζει τις ομάδες και τα μέλη τους. Είναι εν τέλει αντιπαραγωγική και ενάντια στο συμφέρον του οργανισμού, του εργαζομένου, του πελάτη και του προμηθευτή. Με απλά λόγια, η υπερεργασία δεν βοηθά κανέναν.

Όσο όμως είναι αλήθεια ότι η υπερεργασία είναι εσφαλμένη, το ίδιο ή και περισσότερο αλήθεια είναι ότι ο εργαζόμενος με το παρακάτω ωράριο στην πραγματικότητα εκμεταλλεύεται τους συναδέλφους του και στερείται τη χαρά της δημιουργίας:
- Φτάνει στο γραφείο μεταξύ 10:00 και 10:30
- Πίνει καφεδάκι και μιλά με συναδέλφους για μισή ώρα με τρια τέταρτα
- Στη 1:00 κάνει διάλεια για φαγητό και μετά το φαγητό ένα καφεδάκι για να συνέλθει από το food coma
- Κατά τις 2:45 με 3:00 επιστρέφει στην εργασία του, αλλά κάθεται ένα μισαωράκι στα social media
- Στις 3:45 θυμάται μια επείγουσα προσωπική του υποχρέωση εκτός γραφείου
- Επιστρέφει στις 4:45 και κατά τις 5:15 καταλαβαίνει ότι πέρασε η μέρα και αρχίζει να μαζεύει τα πράγματά του για να επιστρέψει σπίτι

Αν σας θυμίζει κάτι, stay away from them!!! O 'συνάδελφος' με την παραπάνω συμπεριφορά είναι απολύτως προφανές ότι δεν θέλει να είναι εκεί. Στην πραγματικότητα η εργασία για αυτόν είναι δουλειά, είναι δηλαδή δουλεία, άρα δυστυχία. Όσο νωρίτερα φύγει, τόσο το καλύτερο και για εκείνον και για την ομάδα και για τον οργανισμό.

Έχω καταλήξει ότι το οχτάωρο κρύβει μεγάλη σοφία μέσα του. Ακόμα και το 35ωρο/εβδομάδα είναι μια χαρά. Απαραίτηρη προϋπόθεση όμως είναι πως οι ώρες αυτές είναι αληθινές και αφορούν εργασία (συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης και των συναντήσεων που δεν ξεπέφτουν σε εταιρικά κουτσομπολιά - όπως δυστυχώς γίνεται συνήθως).

Με πολύ απλά λόγια: Ένας εργαζόμενος που θα έρθει στο γραφείο και θα εργαστεί επτά ή οχτώ ώρες την ημέρα, κάνοντας τα απαραίτητα διαλείμματα για φαγητό, καφέ και ξεκούραση, που εκτιμώ πως έχουν διάρκεια συνολικά από μια έως δυο ώρες, θα μπορέσει να είναι πολύ χρήσιμος στην ομάδα του, ιδιαίτερα παραγωγικός για τον οργανισμό του και τους συνεργαζόμενους οργανισμούς, θα μπορέσει να απολαύσει τις χαρές της δημιουργίας και της μάθησης και θα έχει και αρκετό χρόνο για την οικογένειά του, την προσωπική του ζωή γενικότερα καθώς επίσης και για την ξεκούραση και την υγεία του.

Ακούγεται πολύ απλό αλλά σας πληροφορώ πως δεν είναι και τόσο. Αν, όπως πολλοί στον δικό μας κλάδο, σας αρέσει να έρχεστε στο γραφείο μεταξύ 10:00 και 10:30, αυτό σημαίνει πως αν φύγετε πριν τις 7μμ μάλλον συμπληρώνετε οριακά ένα 35-ωρο/εβδομάδα. Σε περίπτωση που σας αρέσει δε να ξυπνάτε λίγο πιο πρωί - εγώ προσωπικά ποτέ δεν θα είμαι αυτός - ίσως να μπορέσετε να φεύγετε και από τις 6:00 ώστε να έχετε αρκετό χρόνο το απόγευμα για μάθηση, κοινωνικοποίηση, άθληση, διασκέδαση και ότι άλλο αγαπάτε!

Κλείνω λέγοντας με το προφανές: Στις εργασίες έντασης γνώσης είναι πανεύκολο να κοροϊδεύει κανείς. Τον ευατό του πρώτα και όλους τους άλλους μετά. Το ξέρουμε όλοι πως μπορούμε να κάτσουμε στον υπολογιστή 12 ώρες και να μην κάνουμε σχεδόν τίποτα. Είναι κρίμα διότι αυτές οι 12 ώρες περνάνε και δεν θα ξαναρθούν, πρώτα και κύρια για εμάς τους ίδιους. Αν έχω δικαίωμα μιας συμβουλής, ή έστω μιας ιδέας ή πρότασης, θα έλεγα τα εξής για ένα 'πρότυπο οχτάωρο':

- 5 ώρες παραγωγική εργασία
- 1 ώρα εκπαίδευση
- 2-3 ώρες έρευνα και επικοινωνία

Αν πρέπει να γίνουν εκπτώσεις, προτείνω να κόψετε πρώτα από την παραγωγική εργασία, μετά από την έρευνα και επικοινωνία (συναντήσεις, calls, κλπ) και τέλος από την εκπαίδευση. Η συνήθεια του να διαβάζετε ή να πειραματίζεστε μια ώρα την ημέρα, κάθε μέρα, θα μπορέσει να πάει σε νέα ύψη την προσωπικότητά σας, την ευχαρίστηση από την εργασία καθώς και τους οργανισμούς που είστε ενταγμένοι!

Ως τη Νίκη, Πάντοτε, Μιχάλη Χαραλαμπίδη

Αγαπημένε Δάσκαλε Μιχάλη Χαραλαμπίδη, Ήταν Ιούνιος του 1996, διάβαζα μαθηματικά για τις πανελλήνιες εξετάσεις της επόμενης μέρας. Στιγμή ιερ...