Τιμή στον Σιδέρη Αθ. Τσίγκο και στον Δημήτρη Β. Τσίγκο

Τύχη αγαθή το έφερε να συναντηθώ με έναν Ασπροπύργιο 83 ετών, ο οποίος έκανε μια εκπληκτική επιχειρηματική διαδρομή στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, και που είχε να μου δώσει ένα υπέρ-πολίτιμο κειμήλιο: Το βιβλίο του Σιδέρη Τσίγκου "Ο Συνεταιρισμός Είν' η Ζωή μας".

Ο Σιδέρης Τσίγκος, με τον οποίο δεν έχω κοντινή συγγένεια, ήταν ένας ήρωας της εθνικής αντίστασης και αληθινός πρωτοπόρος του συνεταιριστικού κινήματος. Γεννήθηκε το 1910 στον Ασπρόπυργος και το 1928 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του, ουδέποτε όμως μπόρεσε να πάρει το πτυχίο του ως 'ανταμοιβή' για τα πολιτικά του φρονήματα. Δική του ιδέα ήταν η δημιουργία του Συνεταιρισμού Αγελαδοτρόφων Ασπροπύργου, του οποίου διετέλεσε διευθυντής προπολεμικά.

Στη διάρκεια της κατοχής ανέπτυξε έντονη αντιστασιακή δράση. Οι Ναζί, τόσο γερμανόφωνοι  όσο και ελληνόφωνοι, δεν του το συγχώρεσαν. Στις 16 Ιουλίου 1944, δολοφόνοι εισέβαλαν στην κατοικία του και τον απήγαγαν. Βασανίστηκε άγρια και το πτώμα του βρέθηκε μετά στη σημερινή "Στοά του Βιβλίου" στο κέντρο της Αθήνας. Είχε παντρευτεί λίγο πριν και είχε αποκτήσει μια κόρη, ενός έτους όταν δολοφονήθηκε, η οποία ακόμα ζει σήμερα.

Έναν χρόνο μετά τη δολοφονία του, φίλοι του Σιδέρη Τσίγκου, με τη βοήθεια της αγαπημένης του συζύγου Μίνας, εξέδωσαν το παραπάνω βιβλίο, το οποίο αποτελεί επί της ουσίας καταγραφή των ημερολογίων του. 

Μια σελίδα του βιβλίου είχε τεράστιο ιστορικό και συναισθηματικό ενδιαφέρον για μένα και την οικογένεια μου, καθώς είναι η καταγραφή ενός διαλόγου του Σιδέρη Τσίγκου με τον θείο μου, Δημήτρη Β. Τσίγκο, στις 6 Ιανουαρίου 1943, λίγους μήνες πριν ο θείος μου δώσει την πρώτη του μάχη σαν αντάρτης του ΕΛΑΣ. Δεν μπόρεσα να κρατήσω τα δάκρυα μου διαβάζοντας τη. Την παραθέτω εδώ δίχως κανένα επιπλέον σχόλιο:

Όπως έχω γράψει ξανά, τον Δημήτρη Β. Τσίγκο, ο θείο Μήτσος όπως τον έλεγε ο πατέρας μου, είναι μια εικόνα πολύ γνώριμη σε μένα. Νιώθω ότι τον έχω γνωρίσει, παρότι δολοφονήθηκε βάρβαρα από τους ελληνόφωνους Ναζί σε ηλικία μόλις 17 ετών στις 25 Ιουλίου 1944, περισσότερα από τριάντα τρία χρόνια πριν έρθω εγώ στη ζωή.

Το παραπάνω απόσπασμα με κάνει να καταλάβω πως ο θείο Μήτσος είχε επίγνωση του κινδύνου της αντιστασιακής του δράσης και όχι μόνο είχε συμφιλιωθεί με το ενδεχόμενο του να πέσει νεκρός κατά τη διάρκεια της αλλά είχε φτάσει να το θεωρεί ως ένα ωραίο τέλος. Ένας πραγματικός ήρωας, ένα πρότυπο παντοτινό που θα καθοδηγεί την σκέψη και την πράξη μου.

Διάβασα πριν λίγους μήνες τον "Ανήφορο" του Νίκου Καζαντζάκη. Περιγράφει σε ένα σημείο τον διάλογο ενός εκατόχρονου γέρου κρητικού στα παράλια της Νότιας Κρήτης με έναν Εγγλέζο αξιωματικό, όταν εκείνος εγκατέλειπε το νησί για να σωθεί:

- "Γιάντα μωρέ φεύγετε;", ρωτά ο γέρο κρητικός

- "Γέρο δεν βλέπεις τι γίνεται; Άμα μείνουμε, θα πεθάνουμε!", απαντά ο Άγγλος

- "Γιάντα, μήπως αν φύγετε, τελικά δεν θα πεθάνετε;" ανταπαντά ο κρητικός και ο Άγγλος έμεινε να κοιτά αποσβολωμένος.

Η στιχομυθία αυτή είναι το μεγαλύτερο μάθημα ζωής που έχω πάρει στα 45 και πλέον χρόνια που βρίσκομαι στη ζωή. 

Σε ένα άλλο σημείο του βιβλίου του Σιδέρη Τσίγκου, οι φίλοι του αναφέρουν πως "αίμα από τέσσερις γενιές Ασπροπυργιωτών χύθηκε για να ελευθερωθεί αυτός ο τόπος": 

Είναι κάτι που δεν πρέπει να το ξεχνάμε ποτέ. Ο ελληνικός λαός έδωσε τα πάντα στη μάχη έναντι του φασισμού και του ναζισμού και όλοι μας πρέπει να διδασκόμαστε από αυτό.

Μια τελευταία παρατήρηση: Ο Σιδέρης Τσίγκος δολοφονήθηκε την παραμονή του πανηγυριού της Αγίας Μαρίνας και ο Δημήτρης Τσίγκος παραμονή της Αγίας Παρασκευής. Αυτές ήταν οι δυο μεγαλύτερες γιορτές του Ασπροπύργου της εποχής. Μου φαίνεται λοιπόν πως παρά την τραγικότητα της ιστορίας τους, παρά την απέραντη θλίψη που εξακολουθεί να πλημμυρίζει τους συγγενείς και τους απογόνους του, σε ιστορική διάσταση έτσι πρέπει να θυμόμαστε τις ζωές τους: Ως μια γιορτή. Ως αφιέρωση σε έναν ανώτερο σκοπό και ως μια ουσιαστική συνεισφορά στην κοινωνία. Με λίγα λόγια, ως ένα λαμπρό παράδειγμα.

Ήρθε η ώρα της συμμετοχής

 Μια ματιά στα στατιστικά των εκλογών βγάζει το εξής εκπληκτικό: 

- 2004 Ψήφισαν 7.573.368

- 2019 Ψήφισαν 5.769.644

Η παρακμή της χώρας ξεκάθαρη σε δυο γραμμές. 

Ψηφίζουμε μαζικα στις εκλογές που έρχονται, ό,τι πιστεύει καθένας. Ψηφίζουμε όμως!

Εγώ θα ψηφίσω το Βολτ με σκεπτικό που έχω εξηγήσει. Έχει όμως επιλογές για όλα: δεξιούς, κεντρώους, αριστερούς, κομμουνιστές. φιλελεύθερους, συντηρητικούς, ευρωπαϊστές, διεθνιστές, εθνικιστές, πατριωτικά κόμματα, προσωποπαγή κόμματα, τα πάντα όλα υπάρχουν. Ψάξτε τα! 

Σίγουρα βρίσκω αδιανόητο να ψηφίσει κανείς κόμματα που θα έπρεπε να είναι εκτός νόμου (τα γνωστά δυο «μιζοκόμματα»), κόμματα που δεν ξέρουν τι προτείνουν και κόμματα που …δεν θέλουν να κυβερνήσουν (αν κερδίσουν, θα το θεωρήσουν προβοκάτσια και ο νοών νοείτω). 

Επιλογές όμως υπάρχουν. Συμμετέχουμε μαζικά και στέλνουμε σπίτι τους όσους κρατούν τη χώρα στην περίοδο των κοτζαμπάσηδων — διότι εκεί είμαστε ακόμα. 

Τα μπάζα της μεταπολίτευσης πρέπει επιτέλους να πάνε στη χωματερή της ιστορίας. 

Ένα ευχαριστώ στον Θανάση Φειδά

Μια από τις κεντρικότερες αναμνήσεις μου από το 1ο έτος στο πανεπιστήμιο Κρήτης είναι ο Θανάσης Φειδάς να μας διδάσκει Απειροστικό Ι & ΙΙ. 

Πολύ καλός δάσκαλος, είχε τη (δυστυχώς σπάνια) ικανότητα να κάνει τα μαθηματικά να φαίνονται απλά (ο Απειροστικός ΙΙ αντικειμενικά δεν είναι το απλούστερο πράγμα στον κόσμο). 

Ήταν αυστηρός στις εξετάσεις αλλά δίκαιος. Τότε νευριάζαμε, τώρα το εκτιμώ πολύ. Μόνο έτσι το να «περάσεις το μάθημα» έχει κάποια αξία. 

Σήμερα λοιπόν στενοχωρήθηκα πολύ όταν διάβασα την παρακάτω είδηση. Ο Θανάσης Φειδάς ήταν ένας άξιος πανεπιστημιακός δάσκαλος. Θα ήθελα να τον ευχαριστήσω δημόσια, συλλυπούμενος ειλικρινά τους δικούς του ανθρώπους. 

Τέλος, όσον αφορά το Πανεπιστήμιο Κρήτης, εύχομαι να βρει καλούς συνεχιστές. 

Για την «υπαρκτή Πληροφορική»

Αυτές τις μέρες διαβάζω μια βιογραφία του John von Neumann γραμμένη από τον Βρετανο-Ινδό μαθηματικό Ananyo Bhattacharya. 

Πέραν του ότι είναι ένα υπέροχο ανάγνωσμα από μόνο του (χαρισματικός ο συγγραφέας και άψογη η μετάφραση), δεν μπορώ να κρύψω τον ενθουσιασμό μου διαβάζοντας για δυο τεράστιες προσωπικότητες, τον Kurt Gödel και τον Alan Turing (ειδικά όταν διάβασα για τους «αριθμούς Gödel», έπαθα πλάκα) μέσα από την αλληλεπίδραση τους με τον von Neumann για τη θεμελίωση της Επιστήμης Υπολογιστών αλλά και της δημιουργίας των πρώτων υπολογιστικών μηχανών γενικού σκοπού. 

Είναι εκπληκτικό να αντιληφθεί κανείς την δική τους οπτική στα πράγματα και θλιβερό (;) να δεις σε τι έχει καταντήσει η «υπαρκτή πληροφορική», που μάλλον μοιάζει με παιχνίδι Lego και αποστήθιση βιβλιοθηκών.

Ίσως από την άλλη να μην είναι θλιβερό αλλά να είναι μαγικό. Το ότι μπορεί κάποιος να «γράφει» χρήσιμα πρόγραμμα χωρίς να ξέρει τίποτα για λογική και αλγόριθμους, ούτε φυσικά για το υλικό στο οποίο αυτοί «τρέχουν», μπορεί να ιδωθεί ενδεχομένως και ως μια ύστατη μορφή εκδημοκρατισμού.

Εκδημοκρατισμός όμως που περιέχει μεγάλες παγίδες, όπως για παράδειγμα μας δίδαξαν οι δυο συντριβές των ολοκαίνουργιων Boeing 737 Max λόγω σφάλματος λογισμικού…

Αναρωτιέμαι, στις εταιρείες που εργαζόμαστε, μην πω και σε ερευνητικά ιδρύματα, «παράγουμε software» ή απλώς ενώνουμε κουτάκια;

Το πλέον καίριο των πολιτικών ερωτημάτων

Το 2010 η Ελλάδα χρεοκόπησε. Παραμένει χρεοκοπημένη. Η τραγωδία των Τεμπών, η καταστροφή στο Μάτι, οι αμέτρητοι υπερβάλλοντες νεκροί της πανδημίας και πλήθος άλλων τραγικών συμβάντων συνδέονται άμεσα με την χρεοκοπία της χώρας και τη συνεπαγόμενη κατάντια του κράτους. 

Δεν είμαι σίγουρος ότι το παραπάνω το έχουμε συνειδητοποιήσει όλοι. Αν η Ελλάδα δεν ήταν χρεοκοπημένη, τα Τέμπη θα ήταν απίθανο να συμβούν.

Τώρα λοιπόν έρχεται το κορυφαίο ερώτημα: Απαντήθηκε ποτέ ξεκάθαρα για ποιο λόγο και με ευθύνη ποιων χρεοκοπήσαμε; Αποδόθηκαν ευθύνες, πολιτικές και, ενδεχομένως, ποινικές;

Ξεκάθαρα όχι. 

Αποτελεί τον απόλυτο ορισμό του wishful thinking το να πιστεύει κανείς ότι μπορούμε να προχωρήσουμε μπροστά δίχως να ειπωθεί η αλήθεια. Δίχως να μάθουμε τι έγινε και χρεοκοπήσαμε. 

Αλήθεια σημαίνει όχι στη λήθη. Η πρόοδος έχει ανάγκη την αλήθεια, αλλιώς ότι και να χτίζεις, το κάνεις σε σαθρά θεμέλια. 

Η ανάγκη μιας «νέας αποχουντοποίησης»

Αυτές τις ημέρες γίνεται απόλυτα σαφές ότι η χώρα χρειάζεται μια «νέα αποχουντοποίηση». Το 1974 οι (αμερικανοκίνητοι, ας μην το ξεχνάμε) δικτάτορες υπό το βάρος της παταγώδους αποτυχίας τους παρέδωσαν την εξουσία στους πολιτικούς. 

Τα τελευταία 20-25 χρόνια έχει στη χώρα αυτή αναπτυχθεί μια ιδιότυπη «κάστα» η οποία «κατέχει τους θεσμούς». Είναι αυτοί που «πάρκαραν στο κράτος», μπέρδεψαν το «κυβερνώ» με το «διορίζω» και ανέπτυξαν μια «οικονομία εξαγωγής κεφαλαίων» (ένα μικρό μέρος των οποίων επενδύεται σε εντυπωσιακές κατοικίες βορείως - προσφάτως δε και νοτίως - των Αθηνών).

Από το 2010 έγινε σαφές πως αυτή ακριβώς η κάστα έριξε τη χώρα στον γκρεμό. Κάτι πήγε να αλλάξει τότε όμως η κάστα (ξενοκίνητη, πάντα) αντιστάθηκε και αντεπιτέθηκε. Βρεθήκαμε να μας κυβερνούν και πάλι τα ρετάλια της μεταπολίτευσης.

Δεν πάει άλλο όμως. Πλέον το τίμημα της διατήρησης της κάστας στην εξουσία μετριέται με αίμα (στην πανδημία, στα ατυχήματα, καθημερινά σε κάθε νοσοκομείο και αλλού).

Η χώρα χρειάζεται μια νέα αποχουντοποίηση. Η κάστα πρέπει να φύγει, οι λέξεις πρέπει να ξαναβρούν το αληθινό νόημα τους. 

Πως θα γίνει αυτό; Είναι σχετικά απλό: 

• συνταγματική καθιέρωση της απλής αναλογικής 
• κυβέρνηση ειδικών με διετή τουλάχιστον εντολή και ευρεία κοινοβουλευτική στήριξη 
• ενθάρρυνση δημιουργίας νέων πολιτικών σχηματισμών και κινημάτων, ώστε οι Έλληνες να ξεφύγουν από το επίπεδο του ψηφοφόρου και να επανέλθουν σε εκείνο του πολίτη (πόλις - πολίτης - πολιτισμός - πολιτική. Μια γρήγορη ματιά από οποιοδήποτε παράθυρο στο κέντρο της Αθήνας εξηγεί πολλά).
• σε βάθος νομική έρευνα και απόδοση ευθυνών σε όσους είχαν θέσεις ευθύνης από το 1974 και μετά (η πρόταση του «πολιτικού φόρου» σε όλους άσους άσκησαν διοίκηση, από πρωθυπουργούς μέχρι κοινοτάρχες - είναι πολλές χιλιάδες - κινείται στη σωστή κατεύθυνση)
• θέση των μιζοκομμάτων εκτός νόμου (κάποιος να μας πει πως γίνεται δυο κόμματα να δανείστηκαν πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Ποιος υπέγραφε για αυτά; Τι πιέσεις ασκήθηκαν και από ποιους; Με ποιες εγγυήσεις δόθηκαν; Είναι μάλλον το μεγαλύτερο σκάνδαλο από την επανάσταση και μετά)

Η Ελλάδα πήρε πολλές εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ σε κοινοτικά πακέτα και δανείστηκε άλλα τόσα. Εισέρευσαν λοιπόν πολύ πάνω από €500.000.000.000. Το νούμερο ζαλίζει. Σήμερα θα έπρεπε η Ελλάδα να είχε ένα εξαίρετο βιοτικό επίπεδο και να πρωταγωνιστεί στην έρευνα, στην καινοτομία και στην επιχειρηματικότητα.

Αντ’ αυτού είναι μια ημι-τριτοκοσμική χώρα όπου οι άνθρωποι πεθαίνουν σε ράντζα στους διαδρόμους νοσοκομείων, τα τρένα συγκρούονται μετωπικά, η αντικατασκοπεί παρακολουθεί τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων και το οργανωμένο έγκλημα κάνει ένα διαρκές πάρτι. Καταστάσεις δηλαδή που κατά κανόνα απαντώνται σε χώρες Λατινικής Αμερικής ή Υποσαχάριας Αφρικής και σε καμία περίπτωση δεν τις περιμένει κάποιος σε χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Δεν είναι καθόλου περίεργο που εδώ και περίπου 12 χρόνια, όποιος μπορεί να φύγει στη εξωτερικό το κάνει. Έτσι γίνεται σε όλα τα τριτοκοσμικά, ανελεύθερα, διεφθαρμένα και απολυταρχικά καθεστώτα αυτού του τύπου. 

Έρχονται εκλογές. Θα κληθούμε να επιλέξουμε μεταξύ κλεφτών και αχρήστων. Όμως, μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης σπάνια υπάρχει αξιοπρεπής επιλογή. Οι όροι του παιχνιδιού πρέπει να αλλάξουν, διότι αλλιώς δεν υπάρχει λύση. 

Θέλω να πιστεύω πως οι φοιτητές και οι υπόλοιποι νέοι θα βγουν μπροστά για να διεκδικήσουν τα αυτονόητα. Θέλω να πιστεύω ότι δεν θα συμβιβαστούν με τα αίσχη που συμβαίνουν, δεν θα τα θεωρήσουν «φυσιολογικά». 

Η δική μου γενιά είχε την ευκαιρία της το 2010 αλλά, φεύ, στάθηκε πολύ κατώτερη των περιστάσεων. Πολλοί θέλαμε, λίγοι μπορούσαν, κανείς δεν τα κατάφερε. 

Η απελπισία του κόσμου ήταν τέτοια που έφτασε να βάλει τον Βασίλη Λεβέντη στη Βουλή. Κάποιοι άλλοι, ωσάν υπό την επήρεια βαριών ναρκωτικών, έφτασαν να θεωρούν πολιτικούς όπως ο Παπανδρέου ο Γ’ και ο Μητσοτάκης ο Β’ ως «προοδευτικούς» ή «φιλελεύθερους». 

Ας ελπίσουμε ότι οι νεώτεροι να τα πάτε καλύτερα. 

Διαφορετικά η χώρα βαδίζει με μαθηματική ακρίβεια σε μια νέα καταστροφή, εκατό χρόνια μετά την προηγούμενη (την οποία καλά καλά δεν έχουμε ακόμα ξεπεράσει). 

υγ. Θα πρέπει να σημειώσω πως το μεγαλύτερο μέρος των παραπάνω σκέψεων έχει ήδη διατυπωθεί κατά καιρούς από τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη, αναμφίβολα τον σημαντικότερο εν ζωή Έλληνα πολιτικό. Ότι δε δεν έχει διατυπωθεί αυτούσιο από εκείνον, αποτελεί αποτέλεσμα μελέτης του έργου του.

"Πάρε με όταν φτάσεις": Περί ευθυνών

Από την πρώτη στιγμή της αδιανόητης σιδηροδρομικής τραγωδίας στα Τέμπη, η ελληνική κυβέρνηση επικεντρώθηκε στο μόνο πράγμα που ξέρει να κάνει: Την επικοινωνιακή διαχείριση.

Στο πλαίσιο αυτό, μεταξύ πολλών άλλων τεχνασμάτων, επιστρατεύτηκε και η έννοια των "διαχρονικών ευθυνών". Ότι δηλαδή υπάρχουν τόσο εκτεταμένες παθογένειες που έχουν δημιουργηθεί μέσε σε τέτοιο βάθος χρόνου, που κατά κάποιο τρόπο χάνονται και δεν μπορούν να 'προσωποποιηθούν'.

Δεν υπάρχει όμως μεγαλύτερο ψέμα από αυτό. Ισχύει ακριβώς το αντίθετο: Οι υπεύθυνοι της τραγωδίας έχουν ονοματεπώνυμο. Είναι, τουλάχιστον, οι ακόλουθοι (από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα):

• Πρωθυπουργοί. 
• Υπουργοί μεταφορών και αρμόδιοι υφυπουργοί. 
• Αρμόδιοι γενικοί γραμματείς. 
• Διοικήσεις ΟΣΕ και θυγατρικών. 

Όλοι αυτοί που έβγαζαν, ή που επέτρεπαν να βγαίνουν, φωτογραφικούς διαγωνισμούς και μετά τους «έριχναν» αν δεν κέρδιζε αυτός που «πρέπει». Όλοι αυτοί επίσης που άφησαν τον οργανισμό να λειτουργεί με (πολύ) λιγότερο από το απολύτως αναγκαίο προσωπικό. Όλοι αυτοί που σήμερα έχουν αίμα στα χέρια τους. Αίμα νέων παιδιών. Το αύριο της χώρας που τελείωσε πριν να ξεκινήσει.

Άρα λοιπόν οι «διαχρονικές» ευθύνες δεν είναι κάτι απρόσωπο. Κάθε άλλο, είναι απολύτως προσωποποιημένες και προσωπικές. Εναπόκειται στον ελληνικό λαό να ανταποκριθεί στη συνταγματική του υποχρέωση και να φροντίσει ώστε οι ευθύνες αυτές να αποδοθούν. 

Αυτό απαιτεί ο σεβασμός στην μνήμη των νεκρών.