Μια κριτική στην εικόνα του Αγίου Δημητρίου

Το περασμένο Σάββατο 26 Ιουνίου βρέθηκα στον Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου Ασπροπύργου όπου έγινε το εξάμηνο μνημόσυνο του αγαπημένου μου θείου, Κώστα Μπουγιατιώτη. Μπήκα στον ναό λίγο μετά τις 8:00 και παρακολουθούσα τη λειτουργία ενώ το μνημόσυνο ακολούθησε λίγο αργότερα. Εκεί λοιπόν που στεκόμουν και παρακολουθούσα, το βλέμμα μου έπεσε πάνω στην εικόνα του Αγίου Δημητρίου, στον οποίο είναι αφιερωμένος ο ναός αυτός.

Τη συγκεκριμένη εικόνα την έχω δει αμέτρητες φορές, από μικρό παιδάκι. Αν και η "δική μας" ενορία ήταν η διπλανή της Ευαγγελίστριας, πηγαίναμε συχνά στον Άγιο Δημήτρη για διάφορους λόγους, είτε σε γιορτές με το σχολείο ή σε περιστάσεις χαράς ή λύπης ή και απλά για εκκλησιασμό. Πρώτη φορά όμως την πρόσεξα με τόση προσοχή την εικόνα.

Ο εικονιζόμενος Άγιος λοιπόν, του οποίου με μεγάλη τιμή και χαρά φέρω το όνομα, εικονίζεται έφιππος πολεμιστής. Κρατά δόρυ, το άλογό του έχει σηκώσει τα μπροστινά πόδια, ο εχθρός - αντίπαλος στρατιώτης είναι ξαπλωμένος στο έδαφος με τα χέρια ανοιχτά, δεν κρατά πλέον τον οπλισμό του (έχει, δηλαδή, παραδοθεί) και ο Άγιος Δημήτριος ετοιμάζεται το επόμενο δευτερόλεπτο να καρφώσει το δόρυ του στον λαιμό του στρατιώτη ο οποίος κοιτά με βλέμμα απόγνωσης και απελπισίας. 

Είμαι βέβαιος πως θα υπάρχει μια ιστορία που θα δικαιολογεί το γεγονός αυτό. Ο Άγιος Δημήτριος μπορεί να ήταν αμυνόμενος ή να μάχοταν υπέρ της πίστεώς μας ή κάτι τέτοιο. Εξάλλου, καταλαβαίνουμε μέσα από τις εικόνες αυτές πόσο εξοικιωμένη πρέπει να ήταν η κοινωνία της εποχής εκείνης με τη βία, ειδικά με την ακραία βία της θανάτωσης ενός συνανθρώπου μας μέσω της διάτρησης του λαιμού του με ένα δόρυ.

Όλοι οι μεγάλοι μας ήρωες, από τους αρχαίους, τους επαναστάτες του '21 (για παράδειγμα η "πυραμίδα της Αράχωβας") και τους αντάρτες της κατοχής έκαναν παρόμοιες πράξεις για "έναν καλό σκοπό" για αυτό και τους έχουμε κατατάξει στις τάξεις των ηρώων. Γιατί λοιπόν να μου κάνει εντύπωση η εικόνα του Αγίου Δημητρίου ενώ θανατώνει τον αντίπαλο;

Μα, πολύ απλά, διότι η εκκλησία στις μέρες μας πρέπει να έχει μια εκπαιδευτική διάσταση κύρια στόχευση της οποία οφείλει να είναι η μη-βία. To μήνυμα του Θεού της Αγάπης, ανεξάρτητα του αν κάποιος όντων πιστεύει στην ύπαρξη ενός Ανωτέρου Όντος, είναι σήμερα πιο επίκαιρο από ποτέ. Πρέπει να αγαπήσουμε τον εαυτό μας, πρέπει να αγαπήσουμε τον πλησίον μας, πρέπει να αγαπήσουμε όλοι την κοινωνία, όλα τα έθνη και, πάνω απ' όλα, πρέπει να αγαπήσουμε τον πλανήτη που μας φιλοξενεί.

Η καταστροφική δυνατότητα της ανθρωπότητας σήμερα είναι μεγαλύτερη από ποτέ άλλοτε. Αν δώσουμε χώρο στη βία να υπάρξει, είναι μαθηματικώς βέβαιο ότι η αυτοκαταστροφή του ανθρωπίνου είδους θα έρθει πολύ νωρίτερα απ' ότι ίσως φοβόμαστε.

Ως εκ τούτου, θα περίμενα από την Εκκλησία της Ελλάδος - και απ'όλες τις εκκλησίες, όλων των δογμάτων και όλων των θρησκειών - πρώτα απ' όλα να αποκηρύξουν κάθε μορφή βίας και να την αφαιρέσουν από τα κείμενά τους και, φυσικά, από τις κάθε μορφές απεικονίσεις που χρησιμοποιούν.

Ο Θεός της Αγάπης μας δίδαξε αυτό που λέει το όνομά του: Την Αγάπη. Αγάπη χωρίς όρους και χωρίς προϋποθέσεις. Το μήνυμα αυτό, φοβάμαι, δεν είναι συμβατό με την εικόνα ενός έφιππου πολεμιστή που ετοιμάζεται να διατρήσει με το δόρυ του τον λαιμό του παραδομένου αντιπάλου του. 

Εμβολιαστική ορθοδοξία

Διαβάσαμε χθες στον διεθνή τύπο πως και η Ιταλία αποφάσισε να μην επιτρέπει σε ανθρώπους κάτω των 60 ετών να εμβολιάζονται εναντίον του νέου κορωνοϊού με το εμβόλιο της AstraZeneca, με την κυβέρνηση της χώρας να παραδέχεται ότι "έχει δημιουργηθεί σύγχυση".  

Εδώ θα βρείτε το σχετικό άρθρο: Italy's Draghi urges no vaccine let up, signals AstraZeneca U-turn

Όπως θα δείτε στο άρθρο, ο ίδιος ο Mario Draghi αποφάσισε να μην κάνει τη δεύτερη δόση με το AstraZeneca αλλά να το αντικαταστήσει με άλλο εμβόλιο. Συγκεκριμένα το παραπάνω άρθρο λέει:

Draghi, who is 73, said he himself would be getting a different type of vaccine next week after tests showed that he had developed a low number of antibodies when he had received an initial AstraZeneca shot in March. "Mixing doses is safe," he said, but health authorities would be flexible.

Δίκαια λοιπόν θα αναρωτηθεί κάποιος: Είναι 'ψεκασμένος' ο super-Mario της Ευρωπαϊκής οικονομίας; Νομίζω τον ξέρουμε για ακραία περίπτωση τεχνοκράτη και ρεαλιστική.

Στον ελληνικό - και όχι μόνο - δημόσιο διάλογο όμως εάν πριν μερικές ημέρες υποστήριζε κανείς ότι έκανε ο Ιταλός πρωθυπουργός σίγουρα θα χαρακτηριζόταν 'ψεκασμένος', με μεγάλη ευκολία μάλιστα και, το χειρότερο, θα γινόταν το τέλειο υποψήφιο θύμα μιας δολοφονίας χαρακτήρα.

Το θέμα είναι πολύ σοβαρό. Όπως γνωρίζουμε όλοι, ο δρόμος προς την κόλαση είναι πολύ συχνά στρωμένος με καλές προθέσεις. Η εμβολιαστική ορθοδοξία προτάσσεται ως μια μορφή πατριωτισμού ή έστω ως κοινωνικό καθήκον. Δημιουργείται όμως ένα πολύ κακό προηγούμενο καθώς η αμφισβήτηση και η αμφιβολία συγκροτούν τη μήτρα της προόδου - διαφορετικά, αντί για εμβόλια θα ελπίζαμε ακόμα σε προσευχές και ψαλμωδίες.

Την "επόμενη μέρα" θα πρέπει να γίνει μια πολύ σοβαρή συζήτηση: Δεν μπορεί να συζητάμε για επιστημονικά θέματα με όρους δογματισμού και ειδωλολατρίας.

Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, έχω κάνει πρώτη δόση Άστρα αρχές Μαϊου και την επόμενη βδομάδα θα κάνω τη δεύτερη. Προτρέπω τους πάντες να εμβολιαστούν το συντομότερο, με όποιο εμβόλιο μπορούν. Θυμώνω πολύ όμως με τον δογματισμό που έχει αναδυθεί και τη δολοφονία χαρακτήρα που συντελείται σε όποιον τολμά να διατυπώσει κάποια αμφιβολία ή έστω κάποια ερωτηματικά.

Όπως και με πολλές πτυχές της διαχείρισης της υγειονομικής κρίσης του κορωνοϊού, έχουν γεννηθεί πολλά και ιδιαίτερα εύλογα ερωτηματικά και ανησυχίες για την έλλειψη δημοκρατικών αντανακλαστικών στις δυτικές κοινωνίες, με την Ελλάδα να αποτελεί μια ακραία περίπτωση της παραπάνω νοσηρής κατάστασης.

Η τεκνοποίηση σαν ταξικό προνόμιο

Το βράδυ της Παρασκευής 11 Ιουνίου 2021 μια διαδρομή του διαδικτύου με έφερε να διαβάζω το site https://gonimotitamou.gr/ που είχε τον βαρύγδουπο τίτλο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γονιμότητας και Αναπαραγωγικής Αυτονομίας. Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε το κείμενο που συνόδευε την πρόσκληση του συνεδρίου, από το οποίο διέκρινα το ακόλουθο απόσπασμα:

“Προσδοκούμε η Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή να γίνει εργαλείο θεραπείας όσων νοσούν από την υπογονιμότητα και όχι όλων εκείνων που έφτασαν στην υπογονιμότητα από παράπλευρους δρόμους των επιλογών τους”

Δυσκολευόμενος να το χαρακτηρίσω κατάλληλα, επέλεξα να γράψω "Έ λ ε ο ς", κοινοποιώντας το σε ένα φόρουμ συζητήσεων που διατηρούμε με τους συναδέλφους μου για κοινωνικοοικονομικά ζητήματα. 

Ένα εικοσιτετράωρο αργότερα ξέσπασε μια ομοβροντία διαμαρτυριών στα κοινωνικά δίκτυα με αποτέλεσμα ένας-ένας διάφοροι συμμετέχοντες να αποσύρονται όπως επίσης να αποσύρεται η αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας και της Γενικής Γραμματείας Ισότητας.

Η "δικαιολογία" που προτείνεται στα μέσα ενημέρωσης επικεντρώνεται σε ένα "άστοχο βίντεο" και σημειώνεται διαρκώς ότι "δεν αμφισβητούνται οι καλές προθέσεις των οργανωτών του συνεδρίου". Επιτρέψατε μου να πω ότι η δικαιολογία αυτή είναι τουλάχιστον αστεία. Όχι, δεν είναι "πρόβλημα με το βίντεο της προώθησης". Το συνέδριο αυτό είναι εξόχως προβληματικό συνολικά, όχι μόνο στην "επικοινωνία" του, καθώς φανερώνει μια αντίληψη βαθιά αντιδραστική όπως εξάλλου αποδεικνύει το παραπάνω απόσπασμα.

Μπορεί άραγε να πιστέψει κανείς πως το επιτελείο της Αυτού Εξοχότητος της Προέδρου της Δημοκρατίας δεν μπήκε στον κόπο να ρίξει μια γρήγορη ματιά στα κείμενα του συνεδρίου; Ούτε το μισό υπουργικό συμβούλιο που συμμετείχε δεν πρόσεξε, ούτε η γενική γραμματεία ισότητος ούτε το άλλο μισό δημοσιοιγραφικό κατεστημένο που επίσης συμμετείχε δεν κατάλαβε τι έπαιζε με το συνέδριο αυτό;

Δουλευόμαστε κανονικά, δυστυχώς.

Η στήριξη που είχε το εν λόγω "συνέδριο" από ένα ευρύτατο τμήμα της πολιτειακής, πολιτικής, οικονομικής και δημοσιογραφικής ηγεσίας είναι πραγματικά εντυπωσιακή, σε σημείο που φτάνει να απορεί οποιοσδήποτε καλόπιστος παρατηρητής.

Καθώς κανείς εκ των παραπάνω δεν είναι ανόητος ούτε αφελής, είναι εύλογο να υποθέσει κάποιος ότι όλοι τους ήξεραν πολύ καλά τι συμβαίνει και το υποστήριζαν πλήρως. Πόσο μυαλό θέλει για να καταλάβεις ότι κάτι πάει στραβά σε ιατρικό συνέδριο με θέμα την αναπαραγωγή που συμμετέχουν δυο-τρεις αρχιεπίσκοποι και η πλειοψηφία της ιεράς συνόδου; Το περίφημο "Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια" σε νέα επεισόδια και τίποτα παραπάνω.

Το ζήτημα όμως είναι ιδιαιτέρως σοβαρό, πολύ πέραν του φαιδροτάτου αυτού συνεδρίου που ματαιώθησε - ή μήπως απλά αναβλήθηκε; - "λόγω ενός ατυχούς βίντεο". Δεν είναι δυνατόν εν έτει 2021 η τεκνοποίηση να αντιμετωπίζεται σαν ταξικό προνόμιο, πολύ περισσότερο δε στη χώρα που γέννησε τον ανθρωπισμό!

Στο ζήτημα αυτό μπορεί κανείς να διακρίνει μια διάσταση δημόσιας υγείας, μια διάσταση νομική και μια, κυρίαρχη θα έλεγα, πολιτική. Αναλύω παρακάτω:

1. Δημόσια υγεία

Το ζήτημα της υπογονιμότητας είναι ξεκάθαρο και απολύτως υπαρκτό, αφορά δε τόσο τους άντρες όσο και τις γυναίκες. Είναι ένας δείκτης δημόσιας υγείας που υποχωρεί σταθερά με τον χρόνο και αν μη τι άλλο μαρτυρά την αποτυχία των σχετικών πολιτικών. Ειδικοί ισχυρίζονται ότι μεταξύ άλλων μπορεί να ευθύνονται ο "σύγχρονος τρόπος ζωής", δηλαδή κακή διατροφή και μειωμένη άσκηση, ενώ πιθανότατα ευθύνονται ακόμα το διάχυτο άγχος και οι διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες. 

Τίθεται λοιπόν ένα μεγάλο ζήτημα ενημέρωσης των νέων ανθρώπων, όχι τόσο για τα χρονικά όρια της αναπαραγωγής - αφού η μεγάλη πλειοψηφία τα γνωρίζει, αλλά περισσότερο για την προληπτική ιατρική που θα επιτρέψει να διατηρείται ένα φυσιολογικό επίπεδο γονιμότητας τόσο σε άντρες όσο και σε γυναίκες. 

Eίναι δυστυχώς γνωστό πως συχνά βλέπει κανείς ζευγάρια 30 και 35 ετών να αντιμετωπίζουν σχετικές δυσκολίες και, δυστυχώς ή ευτυχώς, αυτό δεν έχει να κάνει σε τίποτα με τους "ξεχασμένους σαρανταπεντάρηδες που το θυμήθηκαν τώρα να κάνουν παιδί", όπως αισχρά διαλαλούσε το συνέδριο.

2. Νομικό και ρυθμιστικό πλαίσιο

Ένα ιδιαίτερα σημαντικό θέμα είναι εκείνο του νομικού & ρυθμιστικού πλαισίου για την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, καθώς οι υφιστάμενες διατάξεις έχουν ξεπεραστεί από την πραγματικότητα. Η δωρεά σπέρματος υπάρχει εδώ και πολλές δεκαετίες σαν δυνατότητα και έχει ρυθμιστεί αποτελεσματικά. Δεν ισχύει όμως το ίδιο με τη δωρεά ωαρίων, που είναι σχετικά πρόσφατη εξέλιξη, πολύ περισσότερο δε με τη δωρεά γονιμοποιημένων εμβρύων. Υπάρχουν υποψίες ότι συχνά δότριες ωαρίων πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης ενώ αναμφίβολα απουσιάζει η διαφάνεια που θα ενίσχυε την εμπιστοσύνη στην όλη διαδικασία.

3. Πολιτική

Σε πολιτικό επίπεδο καθίσταται προφανές ότι ο κ. Μητσοτάκης συνεχίζει την άκρως επικίνδυνη στρατηγική του για ενσωμάτωση της ακροδεξιάς στο εκλογικό του σώμα. Γνωρίζει ότι κάπου μεταξύ Χρυσής Αυγής και στοιχείων των κομματικών μορφωμάτων των κκ. Βελόπουλου και Καμμένου βρίσκεται περίπου το 10% του εκλογικού σώματος το οποίο είτε αυτοπροσδιορίζεται ως ακροδεξιό ή έχει τέτοιες πεποιθήσεις, ακόμα κι αν το ενοχλεί η ταμπέλα. Η εύθραστη διαφορά της "Νέας Δημοκρατίας" με τον ΣΥΡΙΖΑ σχεδόν ισοδυναμεί με αυτές τις ψήφους, οπότε ο "φιλελεύθερος" πρωθυπουργός μας προσπαθεί να κρατήσει δυο καρπούζια στην ίδια μασχάλη - πράγμα που όπως ξέρουμε όλοι είναι αδύνατον.

Δυστυχώς όμως, πέρα από την τεράστια ζημιά που θα προκαλέσει αυτή η στρατηγική στην κεντροδεξιά παράταξη ταυτίζοντάς την με την άκρα δεξιά, ακριβώς όπως γινόταν τις μαύρες δεκαετίες του '50 και του '60, προκαλείται τεράστια ζημιά και στη χώρα αφού λίγο έως πολύ κανονικοποιείται η ακροδεξιά ρητορική - και φτάσαμε να ακούμε παπάδες να μας συμβουλεύουν περί της αναπαραγωγής μας!

Πέρα από την 'κανονικοποίηση' του ακραίου συντηρητισμού και της αντίδρασης, προκύπτει ένα μεγάλο πολιτικό ζήτημα γύρω από την κοινωνική & οικονομική πολιτική για την υπογεννητικότητα. Πέραν πάσης αμφιβολίας, με δεδομένο το πρόβλημα δημόσιας υγείας της υπογονιμότητας, τα νεαρά ζευγάρια δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να λάβουν την πρέπουσα ιατρική φροντίδα για να έχουν βέλτιστες πιθανότητες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. 

Υπό την έννοια αυτή, όπως λέει ο τίτλος του άρθρου, η ίδια η τεκνοποίηση καθίσταται ένα ταξικό προνόμιο καθώς μόνο όσοι έχουν την οικονομική δυνατότητα να καλύψουν τα κόστη των ιδιωτικών κέντρων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής θα μπορέσουν - ίσως - να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της υπογονιμότητας.

Η κοινωνία μας αξίζει κάτι καλύτερο. To δημόσιο σύστημα υγείας οφείλει να καλύπτει πλήρως τα κόστη της τεχνητής γονιμοποίησης για κάθε ζευγάρι ή κάθε άτομο μόνο του που επιθυμεί να ζήσει τη μητρότητα και την πατρότητα μέχρι μια ηλικία που θα οριστεί με σύνεση - μια λογική πρόταση θα ήταν ίσως τα πενήντα έτη.

Τέλος, δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για πολιτικές ενάντια στην υπογεννητικότητα και την ίδια στιγμή να περιορίζουμε όλα τα σχετικά επιδόματα για τους νέους γονείς. Ο ψυκτικός από το Περιστέρι, για να θυμηθούμε την ορολογία του κ. Πρωθυπουργού από τις εκλογές του 2019, όπως και η τηλεφωνήτρια από το Κερατσίνι έχουν ίδιο δικαίωμα στην τεκνοποίηση με οποιονδήποτε άλλο πολίτη της χώρας. Αυτό πρέπει να αφορά και την περίοδο της γονιμοποίησης και της κύησης αλλά οπωσδήποτε και την υποστήριξή τους ως γονείς.

Με λίγα λόγια και απλά: Μοναδική λύση αντιμετώπισης της υπογεννητικότητας είναι ένα ισχυρό, αποτελεσματικό, μαζικό και δίκαιο κράτος πρόνοιας.

Ελλάδα 2071

To ορόσημο των 250 ετών από την επανάσταση.

Αν ζω τότε, θα είμαι 94 ετών. Εσύ αγαπητέ αναγνώστη ίσως να είσαι λίγο μικρότερος ή λίγο μεγαλύτερος. Τι θέλουμε όμως να αφήσουμε πίσω μας, στα παιδιά και στα εγγόνια μας; Αυτό πρέπει να μας απασχολήσει τώρα.

Το ραντεβού των 200 ετών χάθηκε. Όπως χάθηκαν νωρίτερα τα ραντεβού των 150, των 100 και των 50 ετών. Η νέα Ελλάδα παρέμεινε κάτι μεταξύ προτεκτοράτου και δορυφορικού κράτους. Μήπως λοιπόν ήρθε η ώρα να δούμε τα πράγματα πιο σοβαρά;

Χρειάζεται, αγαπητέ αναγνώστη, να ξαναβρούμε την αρετή της συνοπτικότητας. Να είμαστε λιγομίλητοι, λακωνικοί. Να λέμε λίγα και να εννοούμε πολλά.

Οι Έλληνες πρώτα και κύρια πρέπει να ανακαλούψουν εκ νέου τον λόγο. Να σκεφτούν και να εκφραστούν. Είναι όρος απαράβατος, είναι συνθήκη αναγκαία αλλά και ικανή για να είμαστε συνεπείς στο επόμενο ραντεβού μας με την ιστορία. Μπορούμε λοιπόν σήμερα, το πολύ σε μια σελίδα Α4, ακόμα καλύτερα σε 10 σημεία ("bullet-points" όπως θα έλεγαν πολλοί) να περιγράψουμε την Ελλάδα που θα έχουμε φτιάξει το 2071;

Εγώ θα ξεκινούσα από το δημογραφικό:

• Η Ελλάδα το 2071 πρέπει να έχει πάνω από 15 εκατομμύρια μόνιμους κατοίκους και η διάμεση ηλικία να είναι κάτω των 40 ετών.

...και θα συνέχιζα ως εξής:

• Η Αθήνα θα πρέπει να έχει πληθυσμό κάτω των δυο εκατομμυρίων, η Θεσσαλονίκη κάτω του ενός εκατομμυρίου και να έχουμε τουλάχιστον δέκα ακόμα πόλεις των 500.000 κατοίκων.
• Πρέπει να έχουν αναβιώσει οι ελληνικές κοινότητες στην Ανατολική Μεσόγειο. Στην Σμύρνη, την Αλεξάνδεια, ίσως και τη Βυρηττό. Μην ξεχνάμε και την Οδησσό, κι ας είναι λίγο πιο βόρεια.
• H φιλοσοφία πρέπει να επιστρέψει στην πατρίδα της. Η Ακαδημία, το Λύκειο, ο Κήπος και η Στοά θα πρέπει να ξαναδεχτούν τα φωτισμένα μυαλά της υφηλίου και να προχωρήσουν εκ νέου την ανθρώπινη σκέψη.
• Η δημοκρατία και ο ανθρωπισμός θα πρέπει να έχουν επιστρέψει στη Μικρά Ασία.
• Το όραμα των αγωνιστών του '21, πρώτα και κύρια του Ρήγα Βελενστινλή, για τη Βαλκανική Ομοσπονδία πρέπει επιτέλους να έρθει στο προσκήνιο. Ιδανικά μέσα από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία.
• Ο Δήμος πρέπει να επανέλθει στην εξουσία. Η Ελλάδα πρέπει να πρωταγωνιστίσει στην επάνοδο της άμεσης δημοκρατίας, όραμα απολύτως εφικτό μέσα από την αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας αλλά και τη νέα, αποκεντρωμένη κρατική αρχιτεκτονική.
• H οικονομία μας πρέπει να είναι ισχυρή, βιώσιμη και ισότιμη. Να στηρίζεται στην γνώση, τη συνεργασία και τη δημιουργικότητα. Η Ελλάδα πρέπει να είναι χώρα εξωστρεφής, να πρωτοπορεί στην επιστήμη, την τεχνολογία και την επιχειρηματικότητα, η ανάπτυξη να περιλαμβάνει όλους τους κατοίκους της και να προσελκύει ταλαντούχους ανθρώπους από την ευρύτερη γεωγραφική της περιοχή.
• Πάνω απ' όλα πρέπει να αφήσουμε πίσω την πιο αισχρή οθωμανική κληρονομιά: Τον νεποτισμό, τους νεο-κοτζαμπάσηδες, δηλαδή την οικογενειοκρατία και το ρουσφέτι. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσα από την επαναπρόταση της Ελληνικής Πολιτικής Παιδείας, όπως τα λέει ο δάσκαλος, ένας από τους τελευταίους των πολιτικών με την αυθεντική έννοια της λέξης, Μιχάλης Χαραλαμπίδης.

​Συνειδητά δεν συμπληρώνω τη λίστα καθώς θέλω πολύ να ακούσω τι λένε οι συμπολίτες μου. Είμαι βέβαιος πως ανάμεσά μας υπάρχουν εξαιρετικά καλές ιδέες. Παρακαλώ θερμά, μη διστάσετε να μου απαντήσετε με τη δική σας λίστα. 

Πως ονειρεύεστε την Ελλάδα που θέλετε να αφήσετε στα παιδιά και στα εγγόνια σας; Θα χαρώ πολυ να λάβω τα μηνύματα ή τα σχόλιά σας.

Ελλάδα 2071.

​Άσχετα αν η βιολογική μας παρουσία θα υπάρχει τότε ή όχι, από εμάς εξαρτάται αν επιτέλους ο ελληνισμός θα φανεί συνεπής στο ιστορικό του ραντεβού. Ήρθε η ώρα να επανέλθουμε στον λόγο και μετά να αναλάβουμε δράση.

Πάντα αγωνιστικά και αισιόδοξα,

Δημήτρης Τσίγκος

Ποιον συμφέρει τελικά η "απομακρυσμένη" εργασία;

Κυκλοφόρησε ένα άρθρο χθες που λέει συνοπτικά ότι "η αντιπάθεια των εργοδοτών για την τηλεργασία βλάπτει σοβαρά την υγεία των επιχειρήσεων". Οι εργοδότες εμφανίζονται ως οι κακοί της υπόθεσης, οι οποίοι θέλουν να κάνουν "micro-management" τους εργαζομένους, πράγμα που δεν μπορούν να κάνουν (?) σε περιβάλλον απομακρυσμένης εργασίας, άρα και την "αντιπαθούν".

Η σκληρή αλήθεια είναι ότι όντως, δυστυχώς, πολλοί εργοδότες είναι οι κακοί της υπόθεσης. Είναι άνθρωποι που δεν έχουν κατανοήσει σε βάθος ότι δεν μπορεί να υπάρξει ευημερία και ασφάλεια σε ατομικό επίπεδο εάν δεν υπάρχει και σε κοινωνικό την ίδια στιγμή. Όλοι αυτοί θα πρέπει να ενημερωθούν κάποια στιγμή για τον "συμμετοχικό καπιταλισμό" - αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μας τώρα.

Η βασική υπόθεση είναι ότι στο γραφείο οι εργαζόμενοι "παρακολουθούνται" ενώ στο σπίτι τους (ή όπου αλλού εργάζονται) είναι προστατευμένοι από το άγρυπνο μάτι της εργοδοσίας. Δυστυχώς όμως οι δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία για παρακολούθηση και για micro-management εργαζομένων είναι πλέον τόσο μεγάλες, που μάλλον θα συμφωνήσει ένας ειδικός ότι αυτή η "παρακολούθηση" γίνεται πιο αποτελεσματικά σε εργαζομένους "remote" παρά σε όσους είναι στο γραφείο (!)

Επίσης, το περιβάλλον του "remote" δίνει δυστυχώς στον κακοπροαίρετο εργοδότη τη δυνατότητα να ζητήσει πράγματα (υποτίθεται "από ανάγκη" λόγω του μοντέλου εργασίας) που δεν θα διανοούταν να τα ζητήσει στο γραφείο, ενώ από την άλλη ο "remote" εργαζόμενος δεν έχει την υποστήριξη των συναδέλφων του (ηθική, συναισθηματική και πρακτική) στο ίδιο επίπεδο που θα την είχε εάν εργαζόταν στον ίδιο χώρο μαζί τους και είχε αναπτύξει ανθρώπινους δεσμούς.

Σε κάθε περίπτωση όμως πρέπει να σημειωθεί ότι αν σε μια εταιρεία υπάρχει μια άρρωστη κουλτούρα (όπως, δυστυχώς, σε πάρα πολλές) τότε αυτό αντικατοπτρίζεται πρώτα και κύρια στο management style και σε φαινόμενα όπως αυτά που περιγράφει το παραπάνω άρθρο.

Η μετατροπή της εμπειρίας της εργασίας σε ένα task-list που μπορεί να κάνει οποιοσδήποτε, οπουδήποτε στον κόσμο θα έχει τραγικές συνέπειες πρώτα για τον εργαζόμενο, μετά για την επιχείρηση και στο τέλος για όλη την κοινωνία. Οι τραγικές συνέπειες αυτές ξεκινούν με την απώλεια του ανθρώπινου δεσμού μεταξύ των εργαζομένων, όπως περιγράφεται παραπάνω.

Μπορεί να μας ακούγεται passé σαν ορολογία, όμως στους χώρους δουλειάς το υποκείμενο (όλοι εμείς) δεν καλύπτει μόνο τη βιοποριστική του ανάγκη αλλά μετατρέπεται σε ένα ζωντανό κύτταρο της κοινωνίας, με ανάγκες, επιθυμίες και ελπίδες.

Δεν έχω καμία αμφιβολλία ότι διεθνώς, μετά την πανδημία θα ζήσουμε τη μεγάλη επιστροφή του χώρου δουλειάς σαν μια μεγάλη ανάγκη της ανθρωπότητας. Αντιλαμβάνομαι την ανάγκη πολλών εργαζομένων να δουν την απομακρυσμένη εργασία ως μια νίκη έναντι της εργδοσίας. Δυστυχώς όμως είναι παγίδα, το remote είναι μια μορφή Δούρειου Ίππου που θα αλώσει τα εργασιακά δικαιώματα.

Οι εργαζόμενοι πρέπει να σκεφοτύν πως αντί να στοχοποιούν το "γραφείο", θα ήταν πολύ πιο παραγωγικό και εποικοδομητικό να επιτεθούν στις τοξικές κουλτούρες - οι οποίες στην "εποχή του remote" έχουν φτάσει στο υψηλότερο σημείο τους. 

Η επιχείρηση που έχει σαν αυτοσκοπό της την μεγιστοποίηση της (προσωρινής) οικονομικής αξίας των μετόχων αδιαφορώντας για τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και ψυχολογικές επιπτώσεις των πράξεών της, η επιχείρηση που γεννά μονοδιάστατο & προσωρινό κέρδος οδηγώντας μακροπρόθεσμα στη βέβαιη καταστροφή, είναι η επιχείρηση του 19ου και του 20ου αιώνα.

Η επιχείρηση του 21ου αιώνα έχει στο κέντρο της τον άνθρωπο, το κοινωνικό ον που σέβεται τόσο τον εαυτό του όσο και το περιβάλλον στο οποίο υπάρχει. Η ανθρωπιστική αυτή διάσταση του επιχειρείν προϋποθέτει την ομάδα και, υπό την έννοια αυτή, η ανάπτυξη ανθρώπινων δεσμών μεταξύ των εργαζομένων αποτελεί προϋπόθεση για την ίδια την ύπαρξη αυτής της επιχείρησης.

Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν δεδομένα που να δείχνουν ότι ο ανθρώπινος αυτός δεσμός μπορεί να αναπτυχθεί δίχως τη συνύπαρξη στον ίδιο φυσικό χώρο. Ενδεχομένως με υβριδικά μοντέλα (κάποιες μέρες γραφείο - κάποιες σπίτι) να μπορούν να έρθουν κάποια καλά αποτελέσματα, ακόμα και αυτό όμως πρέπει να αποδειχτεί.

Το μοντέλο επιχειρηματικότητας του 19ου & του 20ου αιώνα, που ο εργαζόμενος ήταν αναλώσιμος και χανότητας η ανθρώπινη διάσταση της εργασίας έμεινε πίσω με την ανάπτυξη της οικονομίας της γνώσης, της συνεργασίας και της δημιουργικότητας. Με δέλεαρ την "ελευθερία", επιχειρεί να επαναφέρει τον ατομισμό μέσα από τον δούρειο ίππο της "απομακρυσμένης εργασίας". Η πρόοδος όμως βρίσκεται πάντα στις ομάδες και στις κοινότητες, ο άνθρωπος είναι ον κοινωνικό, οι χώροι δουλειάς θα επανακάμψουν μετά την πανδημία και θα συνεχίσουν να οδηγούν τον δρόμο της προόδου. 

H επικίνδυνη "εμβολιαστική αισιοδοξία", τα "Greek Statistics" και η ανάγκη μιας συγγνώμης του Κυριάκου Πιερρακάκη

Πριν περισσότερο από μια δεκαετία η χώρα μας έγινε πρώτη είδηση παγκοσμίως με τα αλήστου μνήμης "Greek Statistics", τα τεχνάσματα δηλαδή που χρησιμοποιούσαν οι κυβερνώντες την Ελληνική Δημοκρατία τα χρόνια που προηγήθηκαν της πτώχευσης του 2010 ώστε να μπορούσαν να δανείζονται απρόσκοπτα για να συνεχίζουν το καταστροφικό τους έργο.

Με μεγάλη έκπληξη είδα μια δημόσια δήλωση του Υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Κυριάκου Πιερρακάκη στις 7/5/2021 που έλεγε ότι "Συνολικά, περισσότεροι από τέσσερα εκατομμύρια πολίτες έχουν ήδη εμβολιαστεί ή έχουν προγραμματίσει τα ραντεβού τους." Η παραπάνω δήλωση βέβαια αναπαράχθηκε σε μια πιο απλοποιημένη μορφή της, που λίγο-πολύ άφηνε την εντύπωση ότι 4 εκατομμύρια συμπολίτες μας, σχεδόν το 40% του πληθυσμού μας, έχει ήδη εμβολιαστει. 

Μου έκανε μεγάλη εντύπωση, έκανα μια σύντομη αναζήτηση on-line και βρήκα στοιχεία που έλεγαν πως τη μέρα της δήλωσης του κ. Υπουργού ίσχυαν τα εξής:

• Λίγο περισσότεροι του 1.000.000 συμπολιτών μας έχουν ολοκληρώσει τον εμβολιασμό τους, έχουν δηλαδή κάνει και τις δυο δόσεις.
• Περίπου ακόμα 2.000.000 συμπολιτών, έχουν κάνει την πρώτη τους δόση (δηλαδή 3.000.000 είναι "μερικώς εμβολιασμένοι", όρος μάλλον αδόκιμος αφού η αποτελεσματική ανοσία χτίζεται μετά τη χορήγηση και των δυο δόσεων).
  
• Επιπλέον 1.000.000 συμπολιτών έχει κλείσει ραντεβού για να εμβολιαστεί τον Μάιο και τον Ιούνιο.

Το παραπάνω θα μπορούσε να διδάσκεται ως ένα λαμπρό παράδειγμα των "Greek Statistics". Έχοντας χτίσει ανοσία στο 10% του πληθυσμού (που ούτε καν αυτό είναι ακριβές, αφού η ανοσία χτίζεται μετά την πάροδο ενός διαστήματος από τη χορήγηση της δεύτερης δόσης), δημιουργείς την εντύπωση ότι περίπου ο μισός πληθυσμός της χώρας είναι εμβολιασμένος και ότι είμαστε πολύ κοντά στην ανοσία της αγέλης.

Το παράπτωμα αυτό του κ. Πιερρακάκη είναι βαρύτατο και είναι υπόλογος έναντι της ελληνικής κοινωνίας. Η πραγματικότητα είναι πως παρά την πρόοδο του εμβολιασμού (προσωπικά έκανα την 1η δόση του εμβολίου της  AstraZeneca την Τρίτη του Πάσχα 4/5/2021 και θα κάνω τη 2η δόση στο τέλος Ιουνίου), ο κίνδυνος έκρηξης της επιδημίας παραμένει σημαντικός. Από τη μια το άνοιγμα της εστίασης, από την άλλη η λειτουργία σχολείων, φροντιστηρίων και εμπορίου και όλα αυτά συνδυαζόμενα με την εντονότατη κόπωση από το μακροχρόνιο lock-down, δημιουργούν ένα πολύ επικίνδυνο μείγμα που μαζί με την "εμβολιαστική αισιοδοξία" μπορεί να μας οδηγήσει σε μια κορύφωση του 3ου κύματος της επιδημίας.

Τι εννοώ με τον όρο εμβολιαστική αισιοδοξία; Κάτι πολύ απλό: Ο κουρασμένος, ταλαιπωρημένος και γενικότερα απηυδησμένος πολίτης, μόνο και μόνο επειδή έκλεισε σήμερα ραντεβού για να κάνει την πρώτη δόση του εμβολίου του αρχές Ιουνίου, περισσότερο υποσυνείδητα και λιγότερο συνειδητά θα αρχίσει να μειώνει την προσοχή του στα μέτρα προστασίας. Αν το σκεφθείτε λίγο και αν κοιτάξετε γύρω σας, θα δέιτε ότι η "εμβολιαστική αισιοδοξία" υπάρχει ήδη και ίσως έχει τραγικά αποτελέσματα.

Τα εμβόλια είναι όντως ο μόνος τρόπος για να βγούμε από τον φαύλο κύκλο της πανδημίας και ο θαυμασμός όλων μας πρέπει στους επιστήμονες και τεχνολόγους που έκαναν αυτό το θαύμα μέσα σε λίγους μόνο μήνες. Όμως το εμβόλιο προϋποθέτει τη χορήγηση και των δυο δόσεων και κάποιες μέρες υπομονή μετά τη 2η δόση για να είναι πλήρως αποτελεσματικό. Αν λοιπόν σήμερα εμείς πάψουμε να προσέχουμε επειδή απλώς και μόνο προγραμματίσαμε να εμβολιαστούμε στο σύντομο μέλλον, το μόνο που θα κάνουμε είναι να συνεισφέρουμε σε μια νέα κορύφωση της επιδημίας με ιδιαίτερα τραγικές συνέπειες, όπως επί παραδείγματι συνέβη στη Χιλή.

Δηλώσεις όπως αυτές του Κυριάκου Πιερρακάκη είναι επικίνδυνες και στην εντελώς λάθος κατεύθυνση.

Θέλω να πιστεύω πως ο κ. Υπουργός θα καταλάβει το λάθος του, θα ανασκευάσει και θα ζητήσει συγγνώμη. Κάτι τέτοιο θα ήταν πράξη ευθύνης προς το κοινωνικό σύνολο και παράδειγμα υψηλού πολιτικού πολιτισμού.

H ανολοκλήρωτη επανάσταση

Η Ελλάδα γιόρτασε στις 25 Μαρτίου 2021 την επέτειο 200 ετών από το ξέσπασμα της επανάστασης του 1821 η οποία λίγα χρόνια αργότερα οδήγησε στη δημιουργία του σύγχρονου Ελληνικού Κράτους, εξέλιξη του οποίου είναι η σημερινή Ελληνική Δημοκρατία.

Θα ήθελα με αφορμή τη σημαντική αυτή επέτειο να σας καλέσω να μελετήσετε το έργο του Ρήγα Βελεστινλή, του ανθρώπου στον οποίο περισσότερο από κάθε άλλον χρωστάμε την ελευθερία μας σήμερα. Στις απαιτητικές μέρες που ζούμε, είναι καλό θα θυμηθούμε ότι ο Ρήγας και οι συναγωνιστές του ονειρεύτηκαν ένα μεγάλο, δημοκρατικό και κοσμικό, πολυ-εθνικό και πολυ-πολιτισμικό ευρωπαϊκό κράτος στα εδάφη της αλλοτινής Ρωμαϊδας (δηλαδή της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας), ίσως μια "Γαλλία της Ανατολής".

Οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής εκείνης μάλλον είδαν απειλητικά το όραμα αυτό και μετά από μια σειρά εξελίξεων προέκυψε το ελληνικό κράτος ως προτεκτοράτο στον νότο της Βαλκανικής χερσοννήσου. Από τότε, τα εδάφη μας πολλαπλασιάστηκαν, παραμένει όμως ερώτημα, ή μάλλον στόχος, να καταστούμε πραγματικά ανεξάρτητοι.

Ίσως τελικά ο Ρήγας να έχει δίκιο. Ίσως εάν ενώσουμε δυνάμεις "Βουλγάροι, κι΄ Ἀρβανῆτες, Ἀρμένοι καὶ Ρωμιοί", τότε ίσως και να υπάρχει μια ελπίδα το όραμα των αγωνιστών του '21 να γίνει πραγματικότητα: Να είμαστε πραγματικά ελεύθεροι.

H ελπίδα μου είναι πως στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδιακής Ένωσης τόσο ο ελληνικός λαός θα έιναι για πρώτη φορά στη σύγχρονη εποχή πραγματικά ανεξάρτητος αλλά και ότι όλοι οι λαοί που ενέπνευσε ο Ρήγας θα απολαύσουν κι αυτοί για πρώτη φορά την ελευθερία, τη δημοκρατία και την ευημερία μέσα στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Κατά την γνώμη μου αυτός πρέπει να είναι ο κύριος στοχος της ελληνικής πολιτικής.

Ρήγας Βελεστινλής
Πίνακας του Ανδρέα Κριεζή