Ελλιπής η ενημέρωση για τον κορωνοϊό

Πριν λίγες εβδομάδες είχα γράψει στο ιστολόγιο αυτό - κάνοντας έκκληση να τερματιστούν οι επικοινωνιακές τακτικές στο τόσο κρίσιμο αυτό ζήτημα -  ότι θα ήταν θαύμα εάν η Ελλάδα είχε λιγότερα από 1.000 θύματα στην πανδημία του κορωνοϊού. Ευτυχώς το θαύμα έγινε, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, και αξίζουν ειλικρινή εύσημα στους υπευθύνους! Ευελπιστούμε σε ανάλογη συνέχεια στα επόμενα στάδια της επιδημίας και, κυρίως, στο δεύτερο και τρίτο κύμα της.

Δεν μπορώ πάντως να μην σημειώσω πως η ενημέρωση που δίδεται καθημερινά από τον ΕΟΔΥ μέσω τον ανακοινώσεων του κ. Τσιόδρα είναι ελλιπέστατη. Για παράδειγμα δείτε την χθεσινή ανακοίνωση του ΕΟΔΥ εδώ. Όπως θα παρατηρήσετε, δίνονται διεθνή δεδομένα κρουσμάτων, θυμάτων και αριθμού ανθρώπων που έχουν αναρρώσει. Στη συνέχεια δίνοντα τα αντίστοιχα δεδομένα για την Ελλάδα, μαζί με κάποια ενδιαφέροντα δεδομένα.

Στην εποχή των ανοιχτών δεδομένων θα περίμενε κάποιος κάτι καλύτερο! Τι είναι αυτό; Νομίζω το ελάχιστο, σύμφωνα με τα παραδείγματα άλλων χωρών, θα ήταν να είχαμε ενημέρωση για τα εξής:

Κρούσματα:
- Συνολικά κρούσματα
- Κρούσματα τελευταίου 24ώρου

Εισαγωγές στα νοσοκομεία και εξιτήρια:
- Συνολικός αριθμός εισαγωγών
- Αριθμός εισαγωγών τελευταίου 24ώρου
- Τρέχων αριθμός νοσηλευομένων
- Εξιτήρια τελευταίου 24ώρου
- Συνολικός αριθμός εξιτηρίων

Στοιχεία ΜΕΘ
- Συνολικός αριθμός εισαγωγών ΜΕΘ
- Αριθμός εισαγωγών ΜΕΘ τελευταίου 24ώρου
- Αριθμός ασθενών που βγήκαν από τις ΜΕΘ το τελευταίο 24ωρο
- Συνολικός αριθμός ασθενών που εξήλθε από τις ΜΕΘ

Ασθενείς σε κατ' οίκον παρακολούθηση:
- Συνολικός αριθμός ασθενών σε κατ' οίκον παρακολούθηση
- Αριθμός ασθενών που ετέθησαν σε κατ' οίκον παρακολούθηση τελευταίου 24ώρου
- Αριθμός κατ' οίκον ασθενών που έχουν θεραπευτεί

Θύματα:
- Συνολικός αριθμός θυμάτων
- Θύματα τελευταίου 24ώρου

Σε κάποιους μπορεί αν φαίνονται υπερβολικά. Πιστέψτε όμως, δεν είναι καθόλου. Ειδικά ο αριθμός ημερησίων εισαγωγών στο νοσοκομείο, ο συνολικός αριθμός νοσηλευομένων (ο οποίος αρχικά δημοσιευόταν) και οι αντίστοιχοι αριθμοί εξιτηρίων έχουν τεράστια σημασία για την κατανόηση της δυναμικής της επιδημίας.

Οι κκ. Τσιόδρας και Πιερρακάκης έχουν απολαύσει ύμνους το τελευταίο διάστημα. Μπράβο τους, το δικαιούνται. Νομίζω όμως πως ζούμε στην εποχή των ανοιχτών δεδομένων και της διαφάνειας οπότε τα παραπάνω στοιχεία θα έπρεπε να γίνονται διαθέσιμα στο ευρύ κοινό σε πραγματικό χρόνο. Είναι δικαίωμα των πολιτών να γνωρίζουν.

Πως τα καθημερινά push-ups μου υπενθύμισαν την τεράστια δύναμη της συνήθειας

Ήταν απόγευμα Δευτέρας 9 Μαρτίου όταν είχαμε αρχίσει να προβληματιζόμαστε ιδιαίτερα στο γραφείο σχετικά με την επιδημία του κορωνοϊού και την αντίδραση που οφείλαμε να έχουμε. Ένας συνάδελφος επέστρεφε εκείνη τη μέρα από το Παρίσι ενώ άλλοι δυο ετοιμάζονταν να πάνε πάνε στο Λονδίνο. Πήραμε τη δύσκολη απόφαση να τους ζητήσουμε να μπουν σε 14-μερη καραντίνα σύμφωνα με τις τότε ισχύουσες επίσημες ενημερώσεις.

Το ίδιο απόγευμα, μόλις επέστρεψα σπίτι, έμαθα πως είχε βρεθεί κρούσμα του κορωνοϊού στο γυμναστήριο που πηγαίνω. Αποφάσισα αμέσως να κάνω το ίδιο, να τεθώ σε καραντίνα δηλαδή για δυο εβδομάδες, τόσο για πραγματικούς λόγους όσο και για να δώσω το παράδειγμα. Η συνέχεια βέβαια είναι γνωστή σε όλους, οπότε από εκείνη τη μέρα εργάζομαι συνεχώς από το σπίτι και έχω περιορίσει τις μετακινήσεις μου στο απολύτως αναγκαίο.

Θυμάμαι το πρωί της Τρίτης 10 Μαρτίου. Ένιωθα περίεργα που έπρεπε να μείνω στο σπίτι. Αυτό που ήρθε στο μυαλό μου σαν ερώτημα ήταν "τι θα κάνω με τη γυμναστική". Ακόμα δεν καταλαβαίνω γιατί εκείνη η σκέψη μου δημιουργήθηκε ως προτεραιότητα, έτσι συνέβη όμως. Σκέφτηκα τότε κάτι απλό: Αφού δεν μπορώ να πηγαίνω στο γυμναστήριο και δεν θέλω να βγαίνω συχνά έξω, θα κάνω γυμναστική στο σπίτι. Βάρη δεν είχα, ούτε άλλο εξοπλισμό, οπότε είπα να δοκιμάσω με το απλούστερο όλων: Push-ups.

Όπως προστάζει το management, για να μπορέσεις να διαχειριστείς κάτι, πρέπει να μπορείς να το μετρήσεις. Είπα λοιπόν να βγάλω ένα benchmark: Πόσα push-ups μπορώ να κάνω στη σειρά, σε ένα σετ, με σωστή εκτέλεση. Στις 10 Μαρτίου λοιπόν μετά βίας έκανα 22. Θυμάμαι πριν πολλά χρόνια, όταν ήμουν πολύ πιο νέος, γυμνασμένος και με σαφώς λιγότερο σωματικό βάρος, είχα φτάσει μέχρι τα 38 συνεχόμενα push-ups.

Κάθε μέρα λοιπόν έκανα αρκετά σετ των 10 push-ups, κάποιες φορές και των 15. Δεν τα μετρούσα. Κάποιες μέρες έκανα 3 σετ, ενώ άλλες μπορεί να έκανα και 10, ίσως κάποιες φορές και 15. Που και που έκανα μέτρηση δυνάμεων για το πόσα μπορώ να κάνω στη σειρά. Γρήγορα έφτασα στα 25, μετά στα 30, μετά στα 34, στα 37, στα 40, στα 42 και δέκα μέρες πριν στα 46. Εκεί ένιωσα πως υπάρχει ένας 'τοίχος', αντίστοιχος με εκείνον του μαραθωνίου.

Δεν αγχώθηκα και συνέχισα την καθημερινή μου συνήθεια. Πολλά σετ των 10 και των 15, μερικές φορές πλέον και των 20, ακόμα και των 30 όταν υπάρχει κέφι. Έτσι λοιπόν, χάρηκα πολύ που χθες το πρωί, περίπου 7 εβδομάδες μετά το ξεκίνημα αυτής της νέας συνήθειας, κατάφερα να κάνω 50 push-ups με άριστη εκτέλεση και μάλιστα σχετικά εύκολα.

Προφανώς δεν θεωρώ ότι είναι κάποιο μεγάλο κατόρθωμα. Ξέρουμε όλοι ανθρώπους που μπορούν να κάνουν αμέτρητα push-ups ή άλλες δυσκολότερες ασκήσεις, και όμως δεν έχουν καταφέρει τίποτα στη ζωή τους. Παρά ταύτα, αυτό το μικρό γυμναστικό επίτευγμα μου υπενθύμισε το εξής: Την τεράστια δύναμη της συνήθειας.

Όταν πήγα το 2013 πρώτη φορά στην Αμερική με το πρόγραμμα IVLP, μου έκανε τρομερή εντύπωση που τόσο στα πανεπιστήμια όσο και αλλού έβλεπα επιγραφές με ένα υποτιθέμενο ρητό του Αριστοτέλη (τον οποίον πραγματικά λατρεύουν εκεί) με την εξής αγγλική φράση "We are what we repeatedly do; excellence then is not an act but a habit".

Ψάχνοντάς το, είδα πως πρόκειται για μια ελεύθερη απόδοση των λόγων του Αριστοτέλη, πάντως σίγουρα εκπέμπει ένα πολύ δυνατό μήνυμα που όλοι πράγματι πρέπει να το πάρουμε πολύ σοβαρά.
Δεν είμαστε όντως παρά οι συνήθειές μας και μόνον αυτές. Άρα καλά θα κάνουμε να τις διαλέξουμε προσεκτικά.

Τα βιβλία Power of Habit του Charles Duhigg και φυσικά το Principles του Ray Dalio προσφέρουν μια πολύ καλή οπτική στο πως μπορεί κανείς να αναγνωρίσει τις συνήθειές του, να τις αξιολογήσει και, ενδεχομένως, να επιχειρήσει να τις τροποποιήσει. Πράγμα, η τροποποίηση, που όποιος έχει επιχειρήσει να πετύχει σε τομείς όπως η διατροφή ή το κάπνισμα έχει αντιληφθεί πόσο δύσκολο είναι.

Aς μου επιτραπεί λοιπόν μια συμβουλή: Να αντιληφθούμε την τεράστια δύναμη της συνήθειας. Τόσο σε προσωπικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο είναι η πλέον κυρίαρχη των εννοιών.

Η επιδημία του κορωνοϊού θα είναι μια νίκη του ανθρώπου

Για χιλιάδες χρόνια ο άνθρωπος όποτε ερχόταν αντιμέτωπος με μια επιδημία παγκόσμιας κλίμακας όπως αυτή του κορονοϊού, με απόγνωση έστρεφε το βλέμμα του στον ουρανό, ζητούσε βοήθεια από τον Θεό.

Είναι πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία που ο άνθρωπος στρέφει το βλέμμα στον διπλανό του. Ζητά βοήθεια από τον ίδιο τον άνθρωπο. βρίσκει λύσεις στην επιστήμη και την τεχνολογία. Βοήθεια αληθινή, όπως αποδεικνύουν τα νούμερα.

Όταν θα δούμε τα πράγματα από απόσταση, η επιδημία του κορωνοϊού θα είναι μια τεράστια νίκη του ανθρώπου, θα συμβολίζει την ανύψωση του σε ένα ανώτερο επίπεδο.

Ένα μεγάλο ευχαριστώ και ένα μεγάλο μπράβο σε όλους εκείνους που συναποτελούν την κοινωνία της γνώσης, της συνεργασίας και της δημιουργικότητας. 

Όσο πηγαίνουμε σ' αυτήν την κατεύθυνση το μέλλον την ανθρωπότητας θα είναι όλο και καλύτερο.

Έξυπνη αλλά επικίνδυνη στρατηγική

Εύκολα μπορεί να παρατηρήσει κανείς ότι η ελληνική κυβέρνηση αρέσκεται στο να ακολουθεί την εξής - κατά βάση επικοινωνιακή - στρατηγική:

• Ανακοινώνει μια τεράστια, χοντροκομμένη θα έλεγα, απόφαση, η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ακόμα και "ανοησία". Όπως για παράδειγμα ο αποκλεισμός επιστημόνων και μηχανικών από την έκτακτη βοήθεια των €800 για την επιδημία του κορονοϊού.
• Αμέσως της επιτίθενται  άπαντες, προεξαρχόντων των κατά κανόνα "φιλικά διακειμένων", είτε μιλάμε για ιδιώτες ή για μέσα ενημέρωσης την πέφτουν όλοι (και οι δικοί σου - δείτε τα ελεγχόμενα μέσα) 
• Μετά από κάποιο διάστημα, η κυβέρνηση  ανακαλεί την εν λόγω απόφαση, λέγοντας πως "ακούει την κοινωνία, ακούει τους πολίτες" και "αποδεικνύοντας" πως δεν υποφέρει από την"αλαζονεία της εξουσίας"
• Όσοι προ ολίγου επιτίθονταν, ξαφνικά επικρατούν ενθουσιασμένοι, χειροκροτούν, επευφημούν, λένε πόσο τυχερή είναι η Ελλάς που έχει τέτοια κυβέρνηση και τέτοιον πρωθυπουργό, αναμφίβολα ο καλύτερος που η χώρα είχε ποτέ.
• Εν όσω βεβαίως διαρκούν οι επευφημίες και πάντοτε σε κλίμα ενθουσιασμού, η κυβέρνηση επιτυγχάνει να περνάει την πραγματική της ατζέντα χωρίς να έχει ουσιαστικές αντιδράσεις.

Με τα παραπάνω δεν κατηγορώ. Καθόλου. Απλώς επισημαίνω, αφενός μεν προς τους αντιπολιτευόμενους οι οποίοι φαίνεται πως πέφτουν διαρκώς στην 'επικοινωνιακή παγίδα', αφετέρου δε, κατά κύριο λόγο θα έλεγα, προειδοποιώ τους κυβερνώντες να είναι προσεκτικοί.

Γιατί, ίσως ρωτήσουν. Διότι, το δείχνει η ιστορία, οι επικοινωνιακές στρατηγικές όπως αυτές - πολύ έξυπνες αναμφίβολα - εν τέλει το μόνο που καταφέρνουν είναι να κερδίσουν χρόνο. Η πραγματικότητα έρχεται πάντοτε στην επιφάνεια, πολλές φορές μάλιστα με σκληρό τρόπο. Το είδαμε με τον εκσυγχρονισμό (Σημίτης). Το είδαμε με την επανίδρυση του κράτους (Κωστάκης). Το είδαμε με τα λεφτά που υπάρχουν (Γιωργάκης). Το είδαμε με τα Ζάππεια και την επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου (Σαμαροβενιζέλος). Το είδαμε με το σκίσιμο του μνημονίου (Αλέξης). Το είδαμε φυσικά και με τη συμφωνία των Πρεσπών (Κυριάκος). Δηλαδή, τι άλλο πρέπει να γίνει;

Στην επικοινωνία οι περισσότεροι καλοί ήταν. Αλλού ήταν το πρόβλημα: Στη χάραξη και την υλοποίηση αποτελεσματικών και ρεαλιστικών παραγωγικών στρατηγικών. Εκεί θα κριθεί και η παρούσα κυβέρνηση, όπως κρίθηκαν και κατακρίθηκαν οι προκάτοχοί της.

Τι είναι ο Μανώλης Γλέζος

Ο Μανώλης Γλέζος είναι ο Μάθιος Πόταγας, ο πρώτος Έλληνας που στα 17 του χρόνια έπεσε για την αντίσταση στον ναζισμό,

Ο Μανώλης Γλέζος είναι ο αδερφός του ο Νίκος, που λίγο πριν εκτελεστεί από τους ναζί έγραφε "πάω για εκτέλεση" και όχι "με πηγαίνουν", αναλαμβάνοντας όλη την ευθύνη της αντιστασιακής του δράσης και δεχόμενος αδιαμαρτύρητα το τίμημα της,

Ο Μανώλης Γλέζος είναι ένας από τους εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες που γέμισαν τα ξερονήσια για το μέγα έγκλημα της αντίστασής τους στον ναζί κατακτητή,

Ο Μανώλης Γλέζος είναι ο νησιώτης που είπε πως το χωριό του δεν είναι καταδικασμένο να ερημώσει και το αναβίωσε με όπλα την εργασία, την επιστήμη και τη συλλογικότητα,

Ο Μανώλης Γλέζος είναι αυτός που το 2014 είπε στους κρατούντες ότι "δεν σας τη χαρίζουμε την Ευρώπη", και τώρα με τον κορονοϊό βλέπουν όλοι πόσο δίκιο είχε,

Ο Μανώλης Γλέζος είναι αυτός που όταν έφαγε το δακρυγόνο στο πρόσωπο στα 92 του χρόνια, είπε ότι δεν ήταν το πρόβλημα που ο Γλέζος υπέστη αστυνομική βία αλλά που την υπέστη ένας πολίτης,

Ο Μανώλης Γλέζος είναι αυτός που όχι απλώς είπε πως όσο χτυπάει η καρδιά μας πρέπει να δείχνουμε πως δεν ξεχνάμε αυτούς που έφυγαν για έναν δίκαιο σκοπό, αλλά αυτός που τα λόγια αυτά τα έκανε πράξη, μέχρι τα 98 του χρόνια,

Ο Μανώλης Γλέζος, για τον οποίο γράφουν σήμερα οι New York Times, o Guardian, η Liberation, η El País, η Corriere Della Sera, ο "πρώτος ανταρτης της Ευρώπης" για τον οποίο μιλάει όλος ο πλανήτης,

Ο Μανώλης Γλέζος, είναι αυτός που βάδισε τον δρόμο των λαών και τον αγκάλιασαν σε δύση και ανατολή,

Ο Μανώλης Γλέζος δεν είναι ένας μόνος άνθρωπος,

Είναι χιλιάδες,

Είναι αυτός που σου θυμίζει πατριώτη, ότι το χώμα που πατάς, η ΕΠΟΝ το ελευθέρωσε και το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, για όλο τον ελληνικό λαό και όχι για μια παράταξη,

Και τώρα εμείς πρέπει να φτάνουμε αντάξιοι,

Διότι, όπως μας έχει ο ίδιος προειδοποιήσει, η ύπαρξη του θα είναι πάντα εδώ και θα μας δείχνει τον δρόμο,

O Mανώλης Γλέζος τελικά είναι μια υπόσχεση. Μια υπόσχεση ότι οσο χτυπά η καρδιά μας ο αγώνας για ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη και δημοκρατία θα συνεχίζεται, για κάθε άνθρωπο στη γη.

Σκάνδαλο άνευ προηγουμένου

Ο τίτλος είναι clickbait. Φυσικά και υπάρχει προηγούμενο!

Όλα άρχισαν τη δεκαετία του '90. Τότε ανακάλυψαν πως οι πτυχιούχοι πληροφορικής είτε 'δεν ενδιαφέρονται για την εκπαίδευση' ή ακόμα και 'δεν έχουν παιδαγωγική επάρκεια' και με κάποια μαγικά σεμινάρια 400 ωρών άρχισαν να κάνουν αυτό που ξέρουν καλύτερα απ' οτιδήποτε άλλο: Να διορίζουν. Στη περίπτωσή μας καθηγητές 'πληροφορικής' που είχαν βασικό τομέα σπουδών από Φυσική Αγωγή μέχρι Θεολογία αλλά με το μαγικό σεμινάριο των 400 ωρών κατάφεραν να γίνουν καθηγητές πληροφορικής. Τότε θυμάμαι ότι στα αίσχη αυτά πρωτοστατούσε κάποιος υφυπουργός Ανθόπουλος, ο οποίος χρόνια μετά καταδικάστηκε για διαφθορά. Οποία έκπληξις.

Μετά σκέφτηκαν, "γιατί να περιοριζόμαστε;". Άνοιξαν πανιά για όλα τα γνωστικά αντικείμενα. Δημιουργήθηκε ένα παγκοσμίου πρωτοτυπίας "εμπόριο μορίων". Μην πάει το μυαλό σας στο κακό, εννοώ μορίων του ΑΣΕΠ για τον διορισμό στο δημόσιο. Μέχρι και τα περίπτερα πωλούσαν 'πιστοποιητικά γνώσης υπολογιστών' και διάφορα τέτοια χαριτωμένα που μπερδεμένοι και - κακώς - απελπισμένοι άνθρωποι αγόραζαν 'για να βρουν μια σταθερή και σίγουρη δουλειά'. Στο δημόσιο φυσικά, που αλλού;

Ο μεγάλος διανοητής Μιχάλης Χαραλαμπίδης τα είχε πει απλά: "Αντιλαμβάνονται το 'κυβερνώ' ως 'διορίζω'" οπότε έπρατταν αναλόγως "έχοντας παρκάρει στο κράτος" και μη διστάζοντας να "σπαταλήσουν το Β' και το Γ' ΚΠΣ σε σεμινάρια". Δάσκαλε Μιχάλη, το ίδιο έκαναν και στο Δ' ΚΠΣ που έγινε γνωστό ως ΕΣΠΑ και στα επόμενα. Πρώτα βλέπεις βγαίνει η ψυχή και μετά τα 'χούι'.

Περίπου το 2008 έκαναν ένα άλλο μαγικό. Υπήρχαν κάποια κεφάλαια που έπρεπε να κατευθυνθούν στην ενίσχυση της οικονομίας της γνώσης, της παραγωγής υψηλής προστιθέμενης αξίας. Μάθαμε όμως ότι 'δεν υπήρχε χρόνος' και ότι 'επρεπε να εκπαιδευτούν οι μηχανικοί' - ή κάτι τέτοιο - οπότε και αυτά έγιναν σεμινάρια. Κάποιο από τα προγράμματα αυτά νομίζω λεγόταν 'ψηφιακό άλμα'. Άλμα έγινε, αλλά όπως μάθαμε με τον σκληρότετρο τρόπο λίγα χρόνια μετά, ήταν άλμα στο κενό.

Περίπου το 2010 νομίζω το τερμάτισαν με το 'ένα λάπτοπ σε κάθε μαθητή'. Μιλάμε για την απόλυτη διασπάθιση του δημοσίου χρήματος και της φυγής κεφαλαίων στο εξωτερικό (όλα τα laptop ήταν φυσικά εισαγόμενα...). Μιλάμε για μια κατάσταση απολύτως τραγική. Αντί να επενδύουμε στη χώρα τα λιγοστά μας κεφάλαια, αντί να αναπτύσσουμε την οικονομία της γνώσης, της δημιουργικότητας και της συνεργασίας, έχουμε στο μυαλό μας μόνο να 'φάμε' και το κάνουμε εκπορνεύοντας το πλέον ιερό των λειτουργημάτων, εκείνο της εκπαίδευσης.

Διότι ακριβώς εκπόρνευση της εκπαίδευσης είναι αυτό που γίνεται επί δεκαετίες με τα 'πληρωμένα σεμινάρια' που δίνουν μια σειρά κούφιων υποσχέσεων και το μόνο που καταφέρνουν είναι να αυτοσυντηρούνται παραστικά, όπως ακριβώς και ο καρκινικός όγκος ζει από τον ανθρώπινο οργανισμό, μόνο που εν τέλει τον σκοτώνει εάν δεν αφαιρεθεί ριζικά.

Τώρα λοιπόν, ενόσω η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με το φάσμα μιας πιθανής καταστροφής (καθώς όλοι γνωρίζουμε την απόλυτη ανεπάρκεια των ιατρικών μας υποδομών και βασιζόμαστε στον ηρωισμό του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού), είπαν να κάνουν μια από τα ίδια.

Εντάξει. Δεν περίμενε κανείς να έχουν ούτε ιερό ούτε όσιο. Αλλά να, κάθε φορά πονάει να τα βλέπει κανείς. Αίσχος και ντροπή. ΚΕΚατζήδικα στην εποχή του κορονοϊού. Προσοχή: Δεν αναφέρομαι μόνο στην παρούσα κυβέρνηση. Το φαινόμενο αυτό έχει αποδειχτεί πως είναι διακομματικό.

Θέλω να πιστεύω πως πρόκειται απλός για έναν κακής έμπνευσης επικοινωνιακό τέχνασμα. Ακόμα και έτσι όμως, οι συνέπειές του είναι τραγικές. Μετά από μια τεράστια οικονομική κρίση και εν όψει της επόμενης, ενδεχομένως ακόμα μεγαλύτερης, δεν μπορούμε 'ούτε για αστείο' να νομιμοποιούμε πολιτικά τις πρακτικές που διέλυσαν τη χώρα.

Κορωνοϊός και ανισότητες

Ζούμε μια ιδιαίτερα περίεργη περίοδο που νομίζω πως μάλλον θα χαρακτηριστεί 'ιστορική' στο μέλλον. Οι μεγαλύτερες χώρες του κόσμου, οι ισχυρότερες οικονομίες, ένα πολύ σημαντικό τμήμα του παγκοσμίου πληθυσμού, βρίσκονται σε καραντίνα. Είναι το διάσημο πια 'lock down', δηλαδή κλείσιμο επιχειρήσεων και απαγόρευση κυκλοφορίας σε διάφορα επίπεδα αυστηρότητας.

Η πρωτόγνωρη αυτή κατάσταση αποκαλύπτει τις ανισότητες στην κοινωνία μας. Ανισότητες που βεβαίως υπήρχαν αλλά σε κάποιο βαθμό κρύβονταν μέσα στην καθημερινότητα. Όμως, οι έκτακτες συνθήκες τις κάνουν πασίδηλες. Φοβάμαι πως αν αυτή η κατάσταση συνεχιστεί επί μακρόν, η πιθανότητα αντιδράσεων και συγκρούσεων μπορεί να μην είναι μακρινή.

Μια ανισότητα είναι εκείνη της εργασίας. Δεν αναφέρομαι στους πλούσιους αυτής της κοινωνίας που δεν έχουν ανάγκη να εργαστούν - που δεν είναι λίγοι - αλλά σε μια νέα διαίρεση του εργατικού δυναμικού: Κάποιοι μπορούν να εργάζονται από το σπίτι, οπότε συνεχίζουν να πληρώνονται κανονικά αλλά και να έχουν μια αίσθηση πληρότητας στη ζωή τους, ενώ κάποιοι άλλοι σε μια μέρα βρέθηκαν άνεργοι, δίχως καμία πιθανότητα εξεύρεσης εργασίας το επόμενο διάστημα. Στις ΗΠΑ διάβαζα ότι 3.3 εκατομμύρια εργαζομένων έκαναν αίτηση στο ταμείο ανεργίας μέσα σε λίγες μόλις μέρες. Ένα πραγματικά αδιανόητο νούμερο.

Επιπλέον, ανάμεσα σε εκείνους που εργάζονται 'στο πεδίο', μπορεί κανείς να δει και ένα νέο επίπεδο ανισότητας: Κάποιο έχουν πρόσβαση στον απαραίτητο εξοπλισμό ατομικής προστασίας (μάσκες, γάντια, ειδικές στολές, αντισηπτικά, κλπ) ενώ κάποιοι άλλοι όχι. Είναι πραγματικό δράμα να εξαναγκάζεσαι να εργαστείς φοβούμενος κάθε στιγμή ότι είτε θα αρρωστήσεις ή θα μεταφέρεις τον ιό στα αγαπημένα σου πρόσωπα ή ίσως και τα δυο.

Ένα άλλο επίπεδο ανισότητας είναι εκείνο του 'μένουμε σπίτι'. Ναι, να μείνουμε, σε ποιο σπίτι όμως; Ας πάρουμε για παράδειγμα μια οικογένεια με δυο παιδιά. Είναι το ίδιο να μένεις σε ένα διαμέρισμα 9 τετραγωγικών μέτρων στην Κυψέλη, με ένα μικρό μπαλκόνι, σε μια επταόροφη πολυκατοικία και ελάχιστους ανοιχτούς χώρους κοντά σου, και το ίδιο ίσως να μένεις σε μια μονοκατοικία 250 τετραγωνικών μέτρων στα Βόρεια ή στα Νότια Προάστια, συχνά με έναν πολύ μεγάλο κήπο, βοηθητικούς χώρους, ενίοτε και πισίνα; Όχι, δεν είναι καθόλου το ίδιο. Εγκλεισμός και στις δυο περιπτώσεις, όμως η δεύτερη οικογένεια του παραδείγματός μας θα τον περάσει πολύ ευκολότερα της πρώτης.

Ακόμα ένα πεδίο ανισότητας είναι εκείνο της πρόσβασης στην ιατρική φροντίδα, την πρωτοβάθμια περίθαλψη δηλαδή, είτε κατ' οίκον ή απομακρυσμένα. Οι οδηγίες του ΕΟΔΥ είναι σαφείς: Αν έχετε κάποια από τα τάδε συμπτώματα, απευθυνθείτε πρώτα στον γιατρό σας, μην πάτε στον νοσοκομείο ώστε να αποφευψθεί η συμφόρηση. Πολύ λογικό θα πει κανείς. Όμως, έχουν όλοι πρόσβαση σε αξιόπιστη και άμεσα διαθέσιμη ιατρική συμβουλή; Πολύ φοβάμαι πως όχι, όπως αποδείχτηκε με τραγικό επίλογο στην περίπτωση της 41ης μητέρας τριών παιδιών στη Μακεδονία.

Τέλος, το ζήτημα της προσφοράς. Μέσα σε αυτήν την πρωτόγνωρη κατάσταση μεγάλο πλήθος ανθρώπων επιθυμεί να προσφέρει. Δυστυχώς όμως πολλοί άνθρωποι θέλουν αλλά δεν έχουν τα μέσα να το κάνουν, πράγμα που τους κάνει να νιώθουν ανίσχυροι και τρομαγμένοι.

Γράφτηκε πως ο 'ιός είναι δημοκρατικός' και ότι 'δεν καταλαβαίνει από σύνορα, ούτε από κοινωνικές τάξεις, ούτε από οικονομικό ή μορφωτικό επίπεδο'. Πράγματι, υπάρχει μια αλήθεια στην άποψη αυτή σε πρώτη ανάγνωση. Σε δεύτερη ανάγνωση όμως ανακαλύπτει κανείς πως δυστυχώς ο ιός αυτό που κύρια κάνει είναι να αποκαλύψει τις τεράστιες ανισότητες που εξακολουθούν να υπάρχουν μεταξύ μας.

Ελπίζω η κοινωνία να παραμείνει ψύχραιμη και να περάσουμε ενωμένοι αυτήν τη μεγάλη τρικυμία. Μετά όμως θα πρέπει να σκεφτούμε πολύ σοβαρά και να δράσουμε αναλόγως. Πολλές από τις παραπάνω ανισότητες, αν όχι όλες, μπορούν και πρέπει να εξαλειφθούν.