Σκάνδαλο άνευ προηγουμένου

Ο τίτλος είναι clickbait. Φυσικά και υπάρχει προηγούμενο!

Όλα άρχισαν τη δεκαετία του '90. Τότε ανακάλυψαν πως οι πτυχιούχοι πληροφορικής είτε 'δεν ενδιαφέρονται για την εκπαίδευση' ή ακόμα και 'δεν έχουν παιδαγωγική επάρκεια' και με κάποια μαγικά σεμινάρια 400 ωρών άρχισαν να κάνουν αυτό που ξέρουν καλύτερα απ' οτιδήποτε άλλο: Να διορίζουν. Στη περίπτωσή μας καθηγητές 'πληροφορικής' που είχαν βασικό τομέα σπουδών από Φυσική Αγωγή μέχρι Θεολογία αλλά με το μαγικό σεμινάριο των 400 ωρών κατάφεραν να γίνουν καθηγητές πληροφορικής. Τότε θυμάμαι ότι στα αίσχη αυτά πρωτοστατούσε κάποιος υφυπουργός Ανθόπουλος, ο οποίος χρόνια μετά καταδικάστηκε για διαφθορά. Οποία έκπληξις.

Μετά σκέφτηκαν, "γιατί να περιοριζόμαστε;". Άνοιξαν πανιά για όλα τα γνωστικά αντικείμενα. Δημιουργήθηκε ένα παγκοσμίου πρωτοτυπίας "εμπόριο μορίων". Μην πάει το μυαλό σας στο κακό, εννοώ μορίων του ΑΣΕΠ για τον διορισμό στο δημόσιο. Μέχρι και τα περίπτερα πωλούσαν 'πιστοποιητικά γνώσης υπολογιστών' και διάφορα τέτοια χαριτωμένα που μπερδεμένοι και - κακώς - απελπισμένοι άνθρωποι αγόραζαν 'για να βρουν μια σταθερή και σίγουρη δουλειά'. Στο δημόσιο φυσικά, που αλλού;

Ο μεγάλος διανοητής Μιχάλης Χαραλαμπίδης τα είχε πει απλά: "Αντιλαμβάνονται το 'κυβερνώ' ως 'διορίζω'" οπότε έπρατταν αναλόγως "έχοντας παρκάρει στο κράτος" και μη διστάζοντας να "σπαταλήσουν το Β' και το Γ' ΚΠΣ σε σεμινάρια". Δάσκαλε Μιχάλη, το ίδιο έκαναν και στο Δ' ΚΠΣ που έγινε γνωστό ως ΕΣΠΑ και στα επόμενα. Πρώτα βλέπεις βγαίνει η ψυχή και μετά τα 'χούι'.

Περίπου το 2008 έκαναν ένα άλλο μαγικό. Υπήρχαν κάποια κεφάλαια που έπρεπε να κατευθυνθούν στην ενίσχυση της οικονομίας της γνώσης, της παραγωγής υψηλής προστιθέμενης αξίας. Μάθαμε όμως ότι 'δεν υπήρχε χρόνος' και ότι 'επρεπε να εκπαιδευτούν οι μηχανικοί' - ή κάτι τέτοιο - οπότε και αυτά έγιναν σεμινάρια. Κάποιο από τα προγράμματα αυτά νομίζω λεγόταν 'ψηφιακό άλμα'. Άλμα έγινε, αλλά όπως μάθαμε με τον σκληρότετρο τρόπο λίγα χρόνια μετά, ήταν άλμα στο κενό.

Περίπου το 2010 νομίζω το τερμάτισαν με το 'ένα λάπτοπ σε κάθε μαθητή'. Μιλάμε για την απόλυτη διασπάθιση του δημοσίου χρήματος και της φυγής κεφαλαίων στο εξωτερικό (όλα τα laptop ήταν φυσικά εισαγόμενα...). Μιλάμε για μια κατάσταση απολύτως τραγική. Αντί να επενδύουμε στη χώρα τα λιγοστά μας κεφάλαια, αντί να αναπτύσσουμε την οικονομία της γνώσης, της δημιουργικότητας και της συνεργασίας, έχουμε στο μυαλό μας μόνο να 'φάμε' και το κάνουμε εκπορνεύοντας το πλέον ιερό των λειτουργημάτων, εκείνο της εκπαίδευσης.

Διότι ακριβώς εκπόρνευση της εκπαίδευσης είναι αυτό που γίνεται επί δεκαετίες με τα 'πληρωμένα σεμινάρια' που δίνουν μια σειρά κούφιων υποσχέσεων και το μόνο που καταφέρνουν είναι να αυτοσυντηρούνται παραστικά, όπως ακριβώς και ο καρκινικός όγκος ζει από τον ανθρώπινο οργανισμό, μόνο που εν τέλει τον σκοτώνει εάν δεν αφαιρεθεί ριζικά.

Τώρα λοιπόν, ενόσω η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με το φάσμα μιας πιθανής καταστροφής (καθώς όλοι γνωρίζουμε την απόλυτη ανεπάρκεια των ιατρικών μας υποδομών και βασιζόμαστε στον ηρωισμό του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού), είπαν να κάνουν μια από τα ίδια.

Εντάξει. Δεν περίμενε κανείς να έχουν ούτε ιερό ούτε όσιο. Αλλά να, κάθε φορά πονάει να τα βλέπει κανείς. Αίσχος και ντροπή. ΚΕΚατζήδικα στην εποχή του κορονοϊού. Προσοχή: Δεν αναφέρομαι μόνο στην παρούσα κυβέρνηση. Το φαινόμενο αυτό έχει αποδειχτεί πως είναι διακομματικό.

Θέλω να πιστεύω πως πρόκειται απλός για έναν κακής έμπνευσης επικοινωνιακό τέχνασμα. Ακόμα και έτσι όμως, οι συνέπειές του είναι τραγικές. Μετά από μια τεράστια οικονομική κρίση και εν όψει της επόμενης, ενδεχομένως ακόμα μεγαλύτερης, δεν μπορούμε 'ούτε για αστείο' να νομιμοποιούμε πολιτικά τις πρακτικές που διέλυσαν τη χώρα.

Κορωνοϊός και ανισότητες

Ζούμε μια ιδιαίτερα περίεργη περίοδο που νομίζω πως μάλλον θα χαρακτηριστεί 'ιστορική' στο μέλλον. Οι μεγαλύτερες χώρες του κόσμου, οι ισχυρότερες οικονομίες, ένα πολύ σημαντικό τμήμα του παγκοσμίου πληθυσμού, βρίσκονται σε καραντίνα. Είναι το διάσημο πια 'lock down', δηλαδή κλείσιμο επιχειρήσεων και απαγόρευση κυκλοφορίας σε διάφορα επίπεδα αυστηρότητας.

Η πρωτόγνωρη αυτή κατάσταση αποκαλύπτει τις ανισότητες στην κοινωνία μας. Ανισότητες που βεβαίως υπήρχαν αλλά σε κάποιο βαθμό κρύβονταν μέσα στην καθημερινότητα. Όμως, οι έκτακτες συνθήκες τις κάνουν πασίδηλες. Φοβάμαι πως αν αυτή η κατάσταση συνεχιστεί επί μακρόν, η πιθανότητα αντιδράσεων και συγκρούσεων μπορεί να μην είναι μακρινή.

Μια ανισότητα είναι εκείνη της εργασίας. Δεν αναφέρομαι στους πλούσιους αυτής της κοινωνίας που δεν έχουν ανάγκη να εργαστούν - που δεν είναι λίγοι - αλλά σε μια νέα διαίρεση του εργατικού δυναμικού: Κάποιοι μπορούν να εργάζονται από το σπίτι, οπότε συνεχίζουν να πληρώνονται κανονικά αλλά και να έχουν μια αίσθηση πληρότητας στη ζωή τους, ενώ κάποιοι άλλοι σε μια μέρα βρέθηκαν άνεργοι, δίχως καμία πιθανότητα εξεύρεσης εργασίας το επόμενο διάστημα. Στις ΗΠΑ διάβαζα ότι 3.3 εκατομμύρια εργαζομένων έκαναν αίτηση στο ταμείο ανεργίας μέσα σε λίγες μόλις μέρες. Ένα πραγματικά αδιανόητο νούμερο.

Επιπλέον, ανάμεσα σε εκείνους που εργάζονται 'στο πεδίο', μπορεί κανείς να δει και ένα νέο επίπεδο ανισότητας: Κάποιο έχουν πρόσβαση στον απαραίτητο εξοπλισμό ατομικής προστασίας (μάσκες, γάντια, ειδικές στολές, αντισηπτικά, κλπ) ενώ κάποιοι άλλοι όχι. Είναι πραγματικό δράμα να εξαναγκάζεσαι να εργαστείς φοβούμενος κάθε στιγμή ότι είτε θα αρρωστήσεις ή θα μεταφέρεις τον ιό στα αγαπημένα σου πρόσωπα ή ίσως και τα δυο.

Ένα άλλο επίπεδο ανισότητας είναι εκείνο του 'μένουμε σπίτι'. Ναι, να μείνουμε, σε ποιο σπίτι όμως; Ας πάρουμε για παράδειγμα μια οικογένεια με δυο παιδιά. Είναι το ίδιο να μένεις σε ένα διαμέρισμα 9 τετραγωγικών μέτρων στην Κυψέλη, με ένα μικρό μπαλκόνι, σε μια επταόροφη πολυκατοικία και ελάχιστους ανοιχτούς χώρους κοντά σου, και το ίδιο ίσως να μένεις σε μια μονοκατοικία 250 τετραγωνικών μέτρων στα Βόρεια ή στα Νότια Προάστια, συχνά με έναν πολύ μεγάλο κήπο, βοηθητικούς χώρους, ενίοτε και πισίνα; Όχι, δεν είναι καθόλου το ίδιο. Εγκλεισμός και στις δυο περιπτώσεις, όμως η δεύτερη οικογένεια του παραδείγματός μας θα τον περάσει πολύ ευκολότερα της πρώτης.

Ακόμα ένα πεδίο ανισότητας είναι εκείνο της πρόσβασης στην ιατρική φροντίδα, την πρωτοβάθμια περίθαλψη δηλαδή, είτε κατ' οίκον ή απομακρυσμένα. Οι οδηγίες του ΕΟΔΥ είναι σαφείς: Αν έχετε κάποια από τα τάδε συμπτώματα, απευθυνθείτε πρώτα στον γιατρό σας, μην πάτε στον νοσοκομείο ώστε να αποφευψθεί η συμφόρηση. Πολύ λογικό θα πει κανείς. Όμως, έχουν όλοι πρόσβαση σε αξιόπιστη και άμεσα διαθέσιμη ιατρική συμβουλή; Πολύ φοβάμαι πως όχι, όπως αποδείχτηκε με τραγικό επίλογο στην περίπτωση της 41ης μητέρας τριών παιδιών στη Μακεδονία.

Τέλος, το ζήτημα της προσφοράς. Μέσα σε αυτήν την πρωτόγνωρη κατάσταση μεγάλο πλήθος ανθρώπων επιθυμεί να προσφέρει. Δυστυχώς όμως πολλοί άνθρωποι θέλουν αλλά δεν έχουν τα μέσα να το κάνουν, πράγμα που τους κάνει να νιώθουν ανίσχυροι και τρομαγμένοι.

Γράφτηκε πως ο 'ιός είναι δημοκρατικός' και ότι 'δεν καταλαβαίνει από σύνορα, ούτε από κοινωνικές τάξεις, ούτε από οικονομικό ή μορφωτικό επίπεδο'. Πράγματι, υπάρχει μια αλήθεια στην άποψη αυτή σε πρώτη ανάγνωση. Σε δεύτερη ανάγνωση όμως ανακαλύπτει κανείς πως δυστυχώς ο ιός αυτό που κύρια κάνει είναι να αποκαλύψει τις τεράστιες ανισότητες που εξακολουθούν να υπάρχουν μεταξύ μας.

Ελπίζω η κοινωνία να παραμείνει ψύχραιμη και να περάσουμε ενωμένοι αυτήν τη μεγάλη τρικυμία. Μετά όμως θα πρέπει να σκεφτούμε πολύ σοβαρά και να δράσουμε αναλόγως. Πολλές από τις παραπάνω ανισότητες, αν όχι όλες, μπορούν και πρέπει να εξαλειφθούν.

Έκκληση για τερματισμό των επικοινωνιακών τακτικών

Η χώρα μας βαδίζει προς μια τεραστίου μεγέθους υγειονομική κρίση. Μια κρίση που αν δεν αναλάβουμε δράση όλοι μαζί τώρα μπορεί να εξελιχθεί σε μια ανείπωτη τραγωδία.

Με την ανοιχτή αυτή επιστολή απευθύνομαι στην Ελληνική Κυβέρνηση, στην Αξιωματική Αντιπολίτευση, στα υπόλοιπα πολιτικά κόμματα και σε κάθε Ελληνα πολίτη, ζητώντας τους επιτακτικά το εξής:

Τερματίστε τώρα κάθε είδους επικοινωνιακή τακτική.

Η Ελληνική Κυβέρνηση δεν έχει λόγο να μας λέει συνεχώς πόσο νωρίς πήραμε μέτρα, πόσο καλός και αποφασιστικός είναι ο Κος Πρωθυπουργός και πόσο λαμπρός επιστήμονας και φιλάνθρωπος είναι ο Καθηγητής Τσιόδρας.

Η Αξιωματική Αντιπολίτευση από την άλλη, όπως και οι υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις, ας μην κάνει τώρα την κριτική της για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το σύστημα υγείας, εάν τα μέτρα ελήφθησαν νωρίς ή αργα ή αν κάποιοι επέδειξαν ολιγωρία.

Ο Κος Πρωθυπουργός - όπως και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι ηγέτες - έχει δίκιο: Βρισκόμαστε σε πόλεμο. Οπότε το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να προετοιμαστούμε και να πολεμήσουμε με αισιοδοξία και αποφασιστικότητα. Ακόμα, όσο κι αν αυτό δυσκολεύει τη μεγάλη πλειοψηφία των κατοίκων αυτής της χώρας, την ώρα του πολέμου δεν υπάρχει χώρος για διαφωνίες. Ο δρόμος που οδηγεί στη νίκη είναι εκείνος της υπακοής σε εκείνους που έχουν την ευθύνη λήψης των αποφάσεων. Αποφάσεις για τις οποίες στη συνέχεια θα κριθούν και θα κριθούν μάλιστα αυστηρά.

Την περασμένη Πέμπτη 12 Μαρτίου έστειλα ένα σημείωμα σε συναδέλφους που έκαναν διάφορα σενάρια για το πόσο σοβαρή μπορεί να είναι η κρίση αυτή. Στο σημείωμα αυτό έκανα τις εξής προβλέψεις που αποφάσισα σήμερα να δημοσιοποιήσω:

• Θα πρόκειται περί αληθινού θαύματος αν η Ελλάδα βγει από το πρώτο κύμα της επιδημίας με λιγότερα από 1.000 θύματα.
• Αν τα πράγματα δουλέψουν άριστα, θα έχουμε πιθανόν από 3.000 έως 5.000 θύματα και θα αξίζουν τότε συγχαρητήρια και χίλια μπράβο στους γατρούς, τους νοσηλευτές, την κυβέρνηση, το δημόσιο και όλον τον ελληνικό λαό.
• Αν τα πράγματα - όπως είναι μάλλον το πιθανότερο σενάριο - δεν δουλέψουν πολύ καλά, όμως ακόμα και τότε έχουμε κάποιες αποτελεσματικές 'νησίδες' θεραπείας στο ΕΣΥ και πολλές περιπτώσεις απαράμιλλου ηρωισμού του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, τότε τα θύματα θα είναι στην τάξη μεγέθους των 10.000 +/- 50%
• Αν τέλος το σύστημα υγείας καταρρεύσει τελείως, μαζί με αυτό ενδεχομένως και ο κοινωνικός ιστός, τότε φοβάμαι πως τα θύματα θα μετριούνται σε δεκάδες χιλιάδες, ίσως και περισσότερα.
• Hint: To worst case scenario για τις ΗΠΑ μιλάει για 1,5 έως 2 εκατομμύρια θύματα από τον κορονοϊό. Οι ΗΠΑ έχουν πληθυσμό περίπου 30 φορές της Ελλάδας. Έχουν όμως πολύ καλύτερο σύστημα υγείας και ισχυρότερη δημόσια διοίκηση. Καθένας ας κάνει τις προβλέψεις του.

Σημειώστε παρακαλώ τα εξής: Η Ιταλία και η Ισπανία έχουν πολύ παρόμοια χαρακτηριστικά με την Ελλάδα. Επί παραδείγματι, γιαγιάδες και παππούδες προσέχουν τα εγγόνια τους, οι άνθρωποι είναι διαχυτικοί, κυκλοφορούν πολύ, κλπ. Όμως, τα συστήματα υγείας των χωρών αυτών, ιδιαίτερα δε της Βορείου Ιταλίας, είναι πολύ, πολύ ανώτερα του ελληνικού, τόσο σε εξοπλισμό όσο και σε στελέχωση.

Συνάγεται λοιπον ότι το να γίνουμε Ιταλία ή να γίνουμε Ισπανία μπορεί να μην είναι και το χειρότερο σενάριο. Τα πράγματα θα μπορούσαν να πάνε πολύ χειρότερα. Επί παραδείγματι σήμερα στη Λομβαρδία, που είναι στο απόλυτο μάτι του κυκλώνα, το σύστημα έχει πιεστεί πολύ αλλά εξακολουθεί να δουλεύει. Κάθε ασθενής 30, 40 ή 50 ετών θα μπει σε κρεβάτι ΜΕΘ. Ελπίζω ειλικρινά να μπορέσουμε να κάνουμε το ίδιο στην Ελλάδα. Ίσως κάποια στιγμή να παρακαλάμε να να γίνουμε Ιταλία. Ελπίζω πως όχι, είναι όμως υπαρκτό ενδεχόμενο.

Στη διοίκηση επιχειρήσεων λέμε πως 'ότι καταγράφεται, διοικείται'. Η επιτυχία ή μη της κυβέρνησης, των ειδικών, του συστήματος υγείας και όλου του ελληνικού λαού θα κριθεί από το αποτέλεσμα σε θύματα και σε σοβαρά ασθενείς.

Ας αφήσουμε λοιπόν τα επικοινωνιακά παιχνίδια ένθεν κακείθεν και ας πολεμήσουμε όλοι μαζί. Τώρα είναι η ώρα για τα εξής:
(α) Να ακολουθήσουμε απαρέγκλιτα τις οδηγίες των αρχών, και,
(β) Καθένας μας να βοηθήσει όπως μπορεί: Με χρήματα, με εργασία, με τεχνογνωσία ή έστω και με μια παρότρυνση των υπολοίπων.
(γ) Λέμε ένα μεγάλο ΟΧΙ στον φόβο, στην γκρίνια, στην ανυπακοή.

Αφού λοιπόν τα κάνουμε όλα αυτα, ο πόλεμος κάποια στιγμή θα τελειώσει. Τότε θα μετρήσουμε τα αποτελέσματα και θα ξέρουμε εάν πρέπει να πούμε ένα μεγάλο μπράβο, εάν δεν πρέπει να πούμε τίποτα ή εάν πρέπει να διαμαρτυρηθούμε. Αυτά όμως θα γίνουν ΤΟΤΕ, όταν έχει τελειώσει αυτή η ιστορία.

Επαναλαμβάνω την έκκληση: Να τερματίσουν τώρα, όλοι, οποιουδήποτε είδους επικοινωνιακή στρατηγική. Έχουμε πόλεμο και πρέπει να τον κερδίσουμε.

Tώρα είναι η ώρα που η ελληνική βιομηχανία πρέπει να σταθεί στο ύψος της

Η χώρα μας είναι ακόμα στα πολύ πρώιμα στάδια της επιδημίας του κορονοϊού, τα πρώτα σημάδια όμως είναι εξόχως ανησυχητικά. Αν παρατηρήσει κανείς το άθροισμα των διασωληνωμέων ασθενών και εκείνων που κατέληξαν θα δει μια ημερήσια αύξηση σταθερά μεγαλύτερη του 20%, μερικές μέρες και μεγαλύτερη του 30%. Τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να είναι πιο δύσκολα.

Παράλληλα, σε συνέχεια της εγκληματικής ολιγωρίας που έδειξε η εκκλησία της Ελλάδα (μέχρι πριν λίγες μέρες οι πλέον ευπαθείς ομάδες εκκλησιάζονταν κανονικά και Καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής καλούσε τον κόσμο να κοινωνήσει - Καμία δημόσια συγγνώμη μέχρι στιγμής), βλέπουμε ότι πολλοί Έλληνες δεν έχουν καταλάβει τίποτα και εξακολουθούν να κυκλοφορούν σαν αυτή η ιστορία να μην τους αφορά.

Βλέπουμε σκηνές τρόμου από τη Βόρεια Ιταλία, συγκεκριμένα από την περιοχή της Λομβαρδίας. Το σύστημα υγείας της περιοχής αυτής έχει σχεδόν γονατίσει από το μεγάλο πλήθος των περιστατικών που απαιτούν νοσηλεία, πολλοί δε εξ' αυτών χρειάζονται μηχανική υποστήριξη της αναπνοής τους. Αυτό που δεν ξέρω εάν είναι σαφές σε όλους είναι πως η Λομβαρδία διαθέτει ένα από τα καλύτερα συστήματα υγείας στον κόσμο και μερικά από τα πιο σύγρονα και υπερ-επαρκώς εξοπλισμένα και στελεχωμένα νοσοκομεία της υφηλίου.

Ποια είναι η κατάσταση στην Ελλάδα; Πρώτα απ' όλα  όλοι έχουμε εναποθέσει τις ελπίδες μας στο ΕΣΥ - Ναι, στο Εθνικό Σύστημα Υγείας που όλοι έχουμε μάθει να βρίζουμε και να αποφεύγουμε πάση θυσία. Που είναι το Ιατρικό Κέντρο, που είναι το Υγεία, που είναι το Metropolitan και που το Ιασώ; Για Αττικό Νοσοκομείο ακούμε, για Σωτηρία και για Θριάσιο.

Το ΕΣΥ για χρόνια είναι τραγικά υποστελεχωμένο και υποχρηματοδοτημένο. Έτυχε και μιλούσα πριν ενάμιση μήνα - όταν νομίζαμε πως ο κορονοϊός αφορά την Κίνα... - με νοσηλευτή που εργάζεται στη ΜΕΘ κεντρικού νοσοκομείου. Μου είπε "Δημήτρη, για να βγουν οι βάρδιες χρειαζόμαστε 20 νοησηλευτές. Δυστυχώς όμως είμαστε μόνο 15, με αποτέλεσμα 2 από τα 10 κρεβάτια της μονάδας να μην χρησιμοποιούνται".

Διάφορες αναφορές λένε πως στην Ελλάδα έχουμε από 6 έως 7 κρεβάτια ΜΕΘ για κάθε 100,000 κατοίκους (δυστυχώς η ίδια εικόνα παρουσιάζεται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες). Προφανώς και δεν θα μπορούσαμε να έχουμε όσα θα χρειαστούν για μια τέτοια πανδημία, σίγουρα όμως θα έπρεπε να έχουμε πάνω από 15, ίσως 20, ενώ ιδανικά θα θέλαμε 30 κρεβάτια ΜΕΘ για κάθε 100,000 κατοίκους.

Δηλαδή για να λειτουργήσουμε κανονικά, όχι σε μια χωρίς πρόσφατο προηγούμενο επιδημία, χρειαζόμαστε από 3 έως 5 φορές περισσότερα κρεβάτια ΜΕΘ απ' όσα έχουμε σήμερα.

Δεν θα σχολιάσω τώρα το γεγονός ότι με τα μνημόνια μαθεύτηκε πως η Ελλάδα είχε τη - με μεγάλη διαφορά - μεγαλύτερη στην Ευρώπη κατά κεφαλήν δαπάνη υγείας. Το φαγοπότι που έγινε στον κλάδο δεν έχει προηγούμενο, μόνο με το φαγοπότι της άμυνας μπορεί να συγκριθεί - ίσως και να το ξεπερνάει. Αυτά όμως θα τα δούμε μετά. Η ουσία είναι πως λεφτά πληρώναμε και σύστημα υγείας δεν είχαμε (και αυτό, επίσης, πολύ απογοητευτικά, είναι ένα πανευρωπαϊκό συμπέρασμα.

Τώρα λοιπόν μάθαμε ότι με όλες τις προσπάθειες που γίνονται εδώ και εβδομάδες έχουμε βρει 120 κρεβάτια ΜΕΘ για τις ανάγκες του κορονοϊού. Θα αναρρωτηθείτε "ποια 120; εδώ μας λένε πως έχουμε περίπου 600, χωρίς μάλιστα την επίταξη των ιδιωτικών". Μα, αυτά που έχουμε δεν φτάνουν για τις καθημερινές ανάγκες μας χωρίς τον κορονοϊό. Πόσες φορές έχετε ακούσει ότι "ψάχνουν απεγνωσμένα κρεβάτι ΜΕΘ για το θύμα ενός τροχαίου;". Το ψάχνουν και δεν το βρίσκουν. Υπό κανονικές συνθήκες, όχι τώρα που θα υπάρχει ένα ανεπανάληπτο κύμα.

Επανέρχομαι λοιπόν: ¨Εχουμε περίπου 120 κρεβάτια ΜΕΘ για τον κορονοϊό. Χρειαζόμαστε πολλά, πολλά περισσότερα. Ήδη οι διασωληνωμένοι ασθενείς φτάνουν του 20 (20/3/2020) και όπως είπαμε αυξάνονται με μεγάλο ημερήσιο ρυθμό. Είναι θέμα λίγων ημερών, στην καλύτερη των περιπτώσεων δυο εβδομάδων, οι διασωληνωμένοι να ξεπεράσουν τους 120.

Τι κάνουμε λοιπόν;

Είμαι βέβαιος πως το Υπουργείο Υγείας προσπαθεί να βρει αναπνευστήρες και άλλον απαραίτητο εξοπλισμό για να φτιάξει και νέα κρεβάτια ΜΕΘ. Δυστυχώς όμως η δυνατότητα προμήθειας, λόγω της παγκόσμιας ζήτησης, είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Με λίγα λόγια, θέλουμε να αγοράσουμε αλλά κανείς δεν έχει να μας πουλήσει.

Τι πρέπει να κάνουμε λοιπόν; Είναι προφανές ότι δεν υπάρχει άλλη λύση παρά να φτιάξουμε μόνοι μας.

Ο κος Πρωθυπουργός είπε πως βρισκόμαστε σε πόλεμο, όπως έκαναν και οι περισσότεροι ευρωπαίοι ηγέτες. Τι διδάσκει η πρόσφατη ιστορία σχετικά με το ποιος κερδίζει τους πολέμους; Τους κερδίζει εκείνος που έχει τη δυνατότητα να κατασκευάζει περισσότερα και καλύτερα όπλα και πυρομαζικά.

Τώρα είναι λοιπόν η ώρα της ελληνικής βιομηχανίας, όσο και αν σε κάποιους ακούγεται παράδοξο. Τι χρειαζόμαστε; Κατά βάση αναπνευστήρες και αναλώσιμα. Και τα δυο μπορούν να φτιαχτούν εγχώρια! (προφανώς όχι με ανταγωνιστικό κόστος και ποιότητα, αλλά μπορούν να φταχτούν και αυτό είναι που μετράει τώρα).

Έχουμε στην Ελλάδα πολλές, μικρές, μεσαίες και μεγάλες, βιομηχανίες πλαστικών. Δεν είναι δυνατόν να έχουμε έλλειψη σε μάσκες και γάντια. Πρέπει να φτιαχτούν τώρα.

Ούτε αντισηπτικά είναι δυνατόν να έχουμε έλλειψη. Υπάρχει η σχετική βιομηχανία και τεχνογνωσία ώστε να παραχθούν οι αναγκαίες ποσότητες αντισηπτικών.

Τέλος, όσον αφορά τους αναπνευστήρες, που είναι και το πιο σημαντικό, θέλω να πιστεύω πως και αυτοί μπορούν να παραχθούν. Η Μεγάλη Βρετανία ήδη έκανε κάτι παρόμοιο. Μπορεί να γίνει ενδεχομένως και εδώ. Οπωσδήποτε πρέπει να προσπαθήσουμε. Μην ξεχνάμε: Είναι πόλεμος και πρέπει να νικήσουμε. Άρα πρέπει να γίνει κάθε δυνατή προσπάθεια.

Η κυβέρνηση δεν πρέπει να διστάσει να πάρει όποιο μέτρο χρειαστεί. Ακόμα και να επιτάξει επιχειρήσεις, παραγωγικό εξοπλισμό, να ανακαλέσει ειδικούς και εργάτες από τη σύνταξη, να ζητήσει από Έλληνες του εξωτερικού να επιστρέψουν στην πατρίδα να βοηθήσουν.

Δείτε τα νούμερα. Τα πράγματα μπορεί να εξελιχθούν σε μια αδιανόητη τραγωδία. Η Ιταλία έχει φτάσει σε 600 νεκρούς/μέρα ενώ έχει ένα ισχυρό σύστημα υγείας που εξακολουθεί ακόμα και τώρα να λειτουργεί. Ο πληθυσμός της Λομβαρδίας είναι παρόμοιος με την Ελλάδα. Το δικό μας σύστημα υγείας όμως έχει πολύ χειρότερο σημείο εκκίνησης. Η κατάσταση είναι ιδιαιτέρως κρίσιμο σημείο, πρέπει τώρα να κινητοποιηθούμε όλοι για να αποφύγουμε μια ασύλληπτη καταστροφή.

Η ελληνική βιομηχανία λοιπόν, όσο χτυπημένη και αν είναι, πρέπει τώρα να λειτουργήσει και θα την υποστηρίξουμε όλοι. Είμαστε σε πόλεμο, θέλουμε όπλα και πυρομαχικά για να πολεμήσουμε. Επειδή σε λίγο κανείς δεν θα μας πουλάει, πρέπει τα όπλα και τα πυρομαχικά να τα φτιάξουμε εμείς.

Μια δύσκολη απόφαση για το work from home

Ποτέ δεν έκρυψα τη φιλοσοφική μου αντίθεση με το work from home. Εξηγώ αναλυτικά παρακάτω. Ακριβώς όμως επειδή στο δικό μου σύμπαν πάνω απ΄όλα είναι ο άνθρωπος, αυτήν την στιγμή είμαστε υποχρεωμένοι, για όσο χρειαστεί, να εργαστούμε από το σπίτι. Ήδη από την περασμένη εβδομάδα η μεγάλη πλειοψηφία του προσωπικού των εταιρειών της Starttech Ventures δουλεύει απομακρυσμένα ενώ από αύριο πηγαίνουμε όλοι σε πλήρως απομακρυσμένη λειτουργία.

Για να σταματήσουμε την επιδημία πρέπει όλοι να μείνουμε σπίτι. Όλοι. Για αυτό, όσο κι αν διαφωνούμε με το work from home, τώρα θα το εφαρμόσουμε και μάλιστα θα το κάνουμε με όρεξη και ενθουσιασμό. Θα διαβάσουμε όλα τα best practices και θα προσπαθήσουμε να τα υλοποιήσουμε, για όσο χρειαστεί!

Θέλω όμως πολύ ξεκάθαρα να εξηγήσω γιατί - υπό κανονικές συνθήκες - έχω τόσο έντονη αντίθεση στην πρακτική αυτή. Βασίζεται σε δυο λόγους, έναν σημαντικό και έναν πολύ σημαντικό:

(α) Ο σημαντικός:
Η εμπειρία μας αποδεικνύει ότι οι ομάδες που συνεργάζονται από κοντά αναπτύσσουν πολύ καλύτερη επικοινωνία, αλληλεγγύη και εν τέλει παραγωγικότητα. Πιθανόν γιατί το non-verbal communication είναι τόσο ισχυρό που έχει καταλυτική επίδραση στη λειτουργία της ομάδας. Άρα το καλύτερο για τις ομάδες και κάθε μέλος τους είναι να συνεργάζονται από κοντά.

(β) Ο πολύ σημαντικός:
Η εμπειρία της εργασία (και της συν-εργασίας πολύ περισσότερο) είναι ένας μεγάλος πυλώνας αυτοπραγμάτωσης του ατόμου. Η κοινωνική διάσταση της λοιπόν έχει κορυφαία σημασία στην ίδια την ύπαρξή μας. Αν δεν βρεθείς στον ίδιο χώρο με τον συνεργάτη σου, αν δεν νιώσεις τις αγωνίες και τις επιθυμίες τους, αν δεν μοιραστείς ένα γεύμα, έναν καφέ, μια συζήτηση για την οικονομία ή την πολιτική, ακόμα αν δεν κάνεις ένα απλό κουτσομπολιό, είσαι δυστυχώς άνθρωπος ατελής.

Όχι, δεν είμαστε φάμπρικα που σημασία έχει μόνο να βγαίνει η δουλειά στην ώρα και στην ποιότητα που πρέπει, ανεξαρτήτως του συναισθηματικού κόστους που αυτό μπορεί να έχει στον εργαζόμενο. Είμαστε μια ομάδα συν-δημιουργών που από κοινού σχεδιάζει, παράγει και υποστηρίζει αλλά ακόμα από κοινού ονειρεύεται, αναλαμβάνει δράσεις, κάνει πράγματα ώστε να αφήσει τον κόσμο ένα βηματάκι πιο μπροστά απ' ότι τον βρήκε.

Η εμπειρία της εργασίας λοιπόν υπερβαίνει κατά πολύ την ποιοτική και έγκαιρη εκτέλεση κάποιων tasks στο trello ή στο jira. Είμαστε μια ομάδα, όχι μια άμορφη μάζα ιδιωτών. H εμπειρία της εργασίας ολοκληρώνει το άτομο, δημιουργεί αληθινές ομάδες και πάει μπροστά την κοινωνία. Αυτά δεν γίνονται ούτε από Zoom, ούτε από Google Meet ούτε από Skype. Γιατί μέχρι τώρα κανένα από αυτά τα μέσα δεν μπορεί να μεταδώσει την αγωνία, τον ενθουσιασμό, την ελπίδα και τον φόβο.

Για όλους αυτούς τους λόγους, η επιλογή μου ενάντια στο work from home είναι υπαρξιακή, στρατηγική και αδιαπραγμάτευτη. Όταν αυτή η επιδημία τελειώσει, θα επιστρέψουμε όλοι στο γραφείο.

Πώς αυξάνονται τα κρούσματα και το σενάριο που πρέπει να αποφευχθεί

Τον Οκτώβριο του 2018 βρέθημα στο Μόναχο μαζί με την εξαίρετη ομάδα του νεοσύστατου τότε Veturilo σε μια πολύ αξιόλογη έκθεση τεχνολογίας αυτοκινήτου, την TU Europe 2018. Εκεί συναντηθήκαμε με υποψηφίους συνεργάτες και επενδυτές. Ένας από τους επενδυτές που είδαμε ήταν ο Herbert Mangesius της Vito Ventures, με τον οποίο από τότε μείναμε σε επαφή - Θεωρώ πως η Vito Ventures είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα funds στην Ευρώπη και ο Herbert ένας πολύ αξιόλογος επαγγελματίας.

Παρότι τελικά δεν συνεργαστήκαμε, με τον Herbert μείναμε σε επαφή, κυρίως μέσω του LinkedIn. Τις προάλλες είδα πως έκανε αυτό το post, όπου αναδημοσίευε αυτό το video που εξηγεί με απλό τρόπο πως προκύπτει ο εκθετικός ρυθμός αύξησης των κρουσμάτων και πως αυτός θα μπορούσε εν τέλει να περιοριστεί.

Παρακαλώ θερμά να το παρακολουθήσετε:

Αυτά που πρέπει να θυμάται κανείς είναι μόλις τρια πράγματα:

p, E και inflection point.

Τι είναι το p;
Είναι η πιθανότητα μετάδοσης της νόσου όταν ένας μολυσμένος έρχεται σε επαφή με έναν 'καθαρό' συνάνθρωπό του.

Τι είναι το Ε;
Είναι ο αριθμός των επαφών/αλληλεπιδράσεων που έχει ένας συνάνθρωπός μας που φέρει τον ιό με άλλους που δεν έχουν ακόμα μολυνθεί.

Γίνεται εύκολα κατανοητό πως ο αριθμός των νέων κρουσμάτων κάθε μέρα είναι άμεση συνάρτηση του γινομένου p*E. Άρα λοιπόν για να μειωθεί ο ρυθμός διάδοσης της νόσου πρέπει να μειωθούν τόσο τo p όσο και το Ε.

Όπως εξηγεί το παραπάνω video ο τελικός αριθμός κρουσμάτων και θυμάτων γίνεται δραματικά διαφορετικός εάν κανείς μπορέσει να ελέγξει τα p & E σε σχέση με το αν τα αφήσει στην τύχη τους.

Πώς μειώνεται το p;
H πιθανότητα μετάδοσης του ιού μειώνεται με τα μέτρα ατομικής προστασίας. Πλύσιμο χεριών, αντισηπτικό, γάντια, μάσκα, τήρηση απόστασης, όλα αυτά που μας λένε οι αρχές.

Πώς μειώνεται το Ε;
Με έναν και μόνο τρόπο: Μένοντας σπίτι. Δηλαδή, όσο και να μειωθεί το p (που μπορεί να μειωθεί), τελικά δεν γίνεται να φτάσει να είναι 0. Το μόνο που μας μένει λοιπόν είναι να μειώσουμε τον αριθμό των αλληλεπιδράσεων. Πώς γίνεται αυτό; Μένοντας σπίτι.

Τι είναι το inflection point;
Για τα κρούσματα της επόμενης μέρας χοδρικά ισχύει το εξής: Ν(n+1) = N(n)*p*E. Γενικά βλέπουμε ότι στις χώρες που πέρασαν την έξαρση της επιδημίας, ίσχυε περίπου ότι N(n+1)=N(n)*1,15. Με λίγα λόγια, εάν μια Δευτέρα είχαμε 100 νέα κρούσματα, την Τρίτη θα είχαμε 115, την Τετάρτη 132 και την Πέμπτη 152. Αυτό οδηγεί περίπου σε δεκαπλασιασμό των νέων κρουσμάτων κάθε δυο εβδομάδες. Το inflection point το έχουμε όταν το γινόμενο p*E είναι μικρότερο του 1, οπότε τα κρούσματα της επόμενης μέρας είναι λιγότερα από εκείνα της τρέχουσας.  Είναι σημαντικό να σημειώσουμε πως ο τελικός αριθμός των κρουσμάτων θα είναι περίπου διπλάσιος εκείνων που έχουν καταγραφεί μέχρι την ημέρα του inflection point.

Αν κάποιος λάβει υπόψιν πως τα πραγματικά κρούσματα είναι από μια έως δυο τάξεις μεγέθους περισσότερα από τα καταγεγραμμένα, μπορεί να σκεφτεί ότι στην Ελλάδα την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές (15/3/2020, 20:45) είναι σίγουρα πάνω από 3,000 ενώ ίσως να είναι μέχρι και 30,000.  Αν θεωρήσουμε πως την καλύτερη καταγραφή κρουσμάτων την έχει κάνει η Νότια Κορέα, τότε ξέρουμε πως η τελική θνητότητα επί των μολύνσεων είναι περίπου 1%. Αυτά όμως που δεν μπορέσουμε να υπολογίσουμε είναι ούτε πόσα εν τέλει θα είναι τα κρούσματα στην Ελλάδα ούτε εάν το ποσοστό θνητότητας θα παραμείνει στο 1% εφόσον καταρρεύσει το σύστημα υγείας  - Που για να το πω απλά "δουλεύει στα κόκκινα" για να αντιμετωπίσει μέρες που είναι "business as usual", άρα δεν ξέρω τι μπορεί να περιμένει κανείς εάν δεκαπλασιαστεί (ή και περισσότερο) ο αριθμός των περιστατικών που δέχεται κάθε μέρα.

Τι μπορούμε να κάνουμε τώρα;
Δυο απλά πράγματα:
- Μένουμε σπίτι.
- Τηρούμε ευλαβικά τα μέτρα ατομικής προστασίας στις ελάχιστες, σπανιότατες περιπτώσεις που πρέπει να βγούμε από το σπίτι.

Τέλος, ας στηρίξουμε όλοι όσο μπορούμε τους ιατρούς, τους νοσηλευτές και όλο το προσωπικό του συστήματος υγείας τώρα που ετοιμάζονται να δώσουν μια από τις μεγαλύτερες μάχες της ζωής τους.

υγ1. Αφού τελειώσει αυτή η κρίση, θα πρέπει να δούμε βεβαίως πως γίνεται η Ελλάδα να ξόδευε για χρόνια τα περισσότερα χρήματα κατά κεφαλήν στην υγεία σε όλη την ΕΕ και το σύστημα υγείας μας να έχει την εικόνα που βλέπουμε σήμερα.

υγ2. Παράλληλα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα πρέπει να αναρρωτηθούμε πως γίνεται η ΕΕ των 500 εκατομμυρίων να ξοδεύει περισσότερο από το 50% της παγκόσμιας κοινωνικής δαπάνης και παρά ταύτα να μην μπόρεσε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της επιδημίας.

Η σκέψεις μας είναι με τους νοσηλευτές

Παρακολουθούμε όλοι την εξέλιξη της επιδημίας στην Ελλάδα και στον υπόλοιπο κόσμο. Είναι μια πολύ δύσκολη κατάσταση για όλους, πρώτα και κύρια όμως για το σύστημα υγείας το οποίο καλείται να αντιμετωπίσει ένα αριθμό περιστατικών πολύ μεγαλύτερο από εκείνον για τον οποίο έχει σχεδιαστεί.

Θα ήθελα να πω ότι αυτές τις στιγμές οι σκέψεις μου είναι πρώτα και κύρια με τους νοσηλευτές, με τους τραυματιοφορείς, με τους γιατρούς τους συστήματος υγείας.

Ένα σύστημα υγείας που έχουμε μάθει όλοι να κατηγορούμε, ένα σύστημα χρόνια υποχρηματοδοτημένο και, τι ειρωνία, ένα σύστημα στο οποίο το κατεστημένο έκανε το μεγαλύτερό του φαγοπότι.

Ταυτόχρονα το σύστημα που τώρα είναι η μοναδική μας ελπίδα. Ελπίδα που έχει το πρόσωπο: Εκείνο του νοσηλευτή, του τραυματιοφορέα και του γιατρού, των ανθρώπων που τώρα όλοι πρέπει να στηρίξουμε με κάθε μέσο!

Ο σεβασμός μου στο λειτούργημα του γιατρού είναι τεράστιος.  Η ιατρική συμβολίζει την ίδια την ανθρωπότητα, την ύψιστη αξία του παγκόσμιου πολιτισμού μας, την αποθέωση της ανθρώπινης ζωής. Ο Όρκος του Ιπποκράτη είναι το θεμέλιο του σύγχρονου ανθρώπου.

Ας μου επιτρέψουν όμως οι φίλοι γιατροί, αυτήν την δύσκολη στιγμή να αναδείξουμε τον ρόλο των νοσηλευτών. Αν οι γιατροί είναι οι αξιωματικοί που σχεδιάζουν τις μάχες και κατευθύνουν το πόλεμο, οι νοσηλευτές είναι οι στρατιώτες, εκείνοι που μπαίνουν μπροστά και πολεμάνε.

Η εμπειρία του ασθενούς σε μεγάλο βαθμό καθορίζεται από την αλληλεπίδρασή του με τους νοσηλευτές.

Μελέτες λένε πως ακόμα και όταν στο μέλλον η τεχνητή νοημοσύνη θα έχει αναπτυχθεί τόσο πολύ που θα κάνει εκείνη ένα μεγάλο τμήμα ή και όλη τη διάγνωση, οι νοσηλευτές θα είναι εκεί να φροντίζουν τον άρρωστο, καθότι απέχουμε πολύ ακόμα από το να δημιουργήσουμε ένα μηχάνημα με συναισθήματα.

Θέλω λοιπόν αυτήν την στιγμή να απευθυνθώ σε όλους και να τους προτρέψω: Στηρίξτε τους νοσηλευτές! Μάθετε πως ζούνε. Μάθετε τι ρίσκα παίρνουν καθημερινά, μάθετε σε τι συνθήκες εργάζονται, μάθετε πόσο αμείβονται.

Αν τα ρωτήσετε όλα αυτά, θα δείτε πως τα τελευταία δέκα χρόνια τουλάχιστον, ο κλάδος των νοσηλευτών έχει κάνει μια ηρωική προσπάθεια ώστε τα νοσοκομεία να συνεχίσουν να λειτουργούν. Μετά λοιπόν από μια εξαντλητική δεκαετία οι νοσηλευτές, μαζί με τους γιατρούς και όλο το άλλο προσωπικό των νοσοκομείων, καλούνται να δώσουν μια αναπανάληπτη μάχη υπαρξιακού χαρακτήρα.

Δεν είναι ώρα για λόγια. Καθένας μας ας υποστηρίξει αυτούς τους ανθρώπους με όποιον τρόπο μπορεί.