Το Κινέζικο οικονομικό θαύμα σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στη Μεγάλη Βρετανία

Έχω την μεγάλη τύχη και τιμή να είμαι fellow του Διεθνούς Κύκλου του Ινστιτούτου Ανώτερων Σπουδών για την Καινοτομία και την Επιχειρηματικότητα (IHEIE). Σε αυτό το πλαίσιο, επισκέφτηκα πρόσφατα το Χονγκ Κονγκ, το Shenzhen και τη Σαγκάη, ως μέλος της αντιπροσωπείας του ParisΤech-PSL του IHEIE-MINES.

Το Χονγκ Κονγκ είναι μια μεγάλη πόλη που βρίσκεται στο νότο της Κίνας. Μόνο λίγοι άνθρωποι στο δυτικό κόσμο γνωρίζουν ότι το οικονομικό θαύμα της Κίνας έχει συμβεί σε μεγάλο βαθμό χάρη σε αυτή την πόλη.

Τον 19ο αιώνα, η Βρετανική αυτοκρατορία ήταν το ισχυρότερο κράτος στον κόσμο και ανάγκασε τις κινεζικές αρχές να υπογράψουν μια συνθήκη που τους παραχώρησε εκείνη την πόλη.

Πολλά χρόνια αργότερα, στη δεκαετία του 1970, το Χονγκ Κονγκ είχε γίνει ένα σημαντικό παγκόσμιο κέντρο για τον χρηματοπιστωτικό κλάδο. Μια πολύ πλούσια πόλη, που δεν διέφερε σε τίποτα από τη Νέα Υόρκη ή το Λονδίνο (για πολλούς θεωρούταν ακόμη και το σημαντικότερο οικονομικό κέντρο της εποχής).

Την ίδια στιγμή, η Κίνα περνούσε μια σημαντική οικονομική και πολιτική κρίση. Η πολιτισμική επανάσταση του Mao Zedong προκάλεσε δυστυχώς οικονομικό χάος. Πολλοί άνθρωποι πέθαναν εξαιτίας του λιμού. Μια κατάσταση που μοιάζει με εκείνες που έχουμε δυστυχώς συνηθίσει να βλέπουμε στην περιοχή της Κεντρικής Αφρικής.

Τότε ήταν που η μεγάλη χώρα της Ασίας απέκτησε έναν νέο ηγέτη μετά τον θάνατο του Mao. Ήταν ο Deng Xiaoping. Ο νέος ηγέτης της Κίνας ανέλαβε την ευθύνη να ηγηθεί της χώρας υπό πολύ δύσκολες συνθήκες και λέγοντας μια φημισμένη φράση: «η φτώχεια δεν είναι σοσιαλισμός, ο πλούτος είναι ένδοξος».

Πήρε τότε την απόφαση να δημιουργήσει μια ειδική οικονομική ζώνη, όπου η Κίνα θα προσπαθούσε να αλλάξει το οικονομικό σύστημα χωρίς να αλλάξει το πολιτικό σύστημα. Η πολιτική γνωστή ως "ένα κράτος, δύο συστήματα".

Η επιλογή της γεωγραφικής θέσης αυτού του πειράματος - της πρώτης ειδικής οικονομικής ζώνης - ήταν απλή: δίπλα στη μοναδική μεγάλη καπιταλιστική πόλη που συνορεύει με την Κίνα: το Χονγκ Κονγκ.

Έτσι, αποφασίστηκε ότι Shenzhen, ένα μικρό ψαροχώρι  δύο χιλιάδων κατοίκων το 1978, θα ήταν ο τόπος ενός από τα μεγαλύτερα κοινωνικά και πολιτικά πειράματα του 20ου αιώνα. Το Shenzhen έγινε η πρώτη πόλη που δοκιμάστηκε η αρχή "μία χώρα, δύο συστήματα".

Σήμερα γνωρίζουμε ότι αυτό το πείραμα ήταν πολύ επιτυχημένο. Με την απόφαση αυτή του Deng, η Κίνα έχει κάνει τεράστια άλματα οικονομικής ανάπτυξης. Πριν από σαράντα χρόνια, εκατοντάδες άνθρωποι λιμοκτονούσαν. Επί του παρόντος, η ίδια χώρα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και σύντομα η πρώτη, φαίνεται.

Πώς συνέβη αυτό; Σίγουρα χάρη στο Χονγκ Κονγκ, χάρη στο Ηνωμένο Βασίλειο! Πώς έγινε αυτό; Σίγουρα παρέχοντας μια κρίσιμη τεχνογνωσία με τη μορφή συμβάσεων outsourcing. 

Βλέπετε, οι εταιρείες του Χονγκ Κονγκ είχαν πραγματοποιήσει τεράστιες επενδύσεις στο Shenzhe βλέποντας μια τεράστια επιχειρηματική ευκαιρία. Η επένδυση αυτή προφανώς δημιούργησε τεράστια κέρδη για τις εταιρείες αυτές, λόγω του πολύ χαμηλού κόστους παραγωγής, αλλά αργότερα αυτή η διαδικασία έδωσε πολλή τεχνογνωσία στις κινεζικές εταιρείες και στη βάση αυτή μπορούν τώρα να δημιουργήσουν τη δική τους αυθεντική τεχνογνωσία.

Μια διάσημη μαρξιστική φράση λέει ότι "οι καπιταλιστές θα σας πουλήσουν το σχοινί με το οποίο θα τους κρεμάσετε". Στο σημερινό οικονομικό πλαίσιο, και ίσως και γεωπολιτικό, αυτό ακριβώς συνέβη με το Χονγκ Κονγκ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τον δυτικό κόσμο και την Κίνα. 

Η διεθνής καπιταλιστική οικονομία πούλησε στην Κίνα την τεχνογνωσία, επιτυγχάνοντας τεράστια κερδοφορία βραχυ- και μακρο-πρόθεσμα, δίνοντας όμως τελικά τη δυνατότητα στην ασιατική χώρα να κυριαρχήσει στην παγκόσμια οικονομία. 

Το Χονγκ Κονγκ κατά κάποιο τρόπο «μπόλιασε» την Κίνα και δημιούργησε έναν οικονομικό γίγαντα. Υπ' αυτήν την έννοια, η Κίνα χρωστά την τεράστια ανάπτυξη της στη Μεγάλη Βρετανία — τουλάχιστον στην απληστία της. Κανείς δεν είχε σκεφτεί τις μακροπρόθεσμες οικονομικές και πολιτικές συνέπειες. Τις ζούμε τώρα, αλλά είναι αρκετά αργά.

Βλέπετε, η Κίνα δεν είναι πλέον ο αδύναμος κρίκος στη διεθνή οικονομία. Το 2018, η οικονομία της Shenzhen ξεπέρασε εκείνη του Χονγκ Κονγκ, ενώ το 1978 η οικονομία της Shenzhen δεν υπήρχε καν.

Υπάρχει πια μια πολύ σοβαρή πιθανότητα ο 21ος αιώνας να είναι αυτός της κινεζικής κυριαρχίας. Στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ πρέπει να ξεπεράσουμε τα σχετικά στερεότυπα (ίσως και τις ψευδαισθήσεις) και να δούμε πως θα διατηρήσουμε λόγο στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. 

Επαναφέροντας την ξεχασμένη πρόταση: Ενιαίος Δήμος στο Θριάσιο Πεδίο

Πριν δέκα χρόνια, συγκεκριμένα την Παρασκευή 26 Δεκεμβρίου 2008, έγραφα στο ιστολόγιο αυτό ότι«Το Θριάσιο Πεδίο είναι ενωμένο ιστορικά και γεωγραφικά. Ήρθε η ώρα να ενωθεί και διοικητικά.»

Την εποχή εκείνη με την εφαρμογή του «Σχεδίου Καλλικράτης» χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία για τη δημιουργία ενός μεγάλου κέντρου βιώσιμης ανάπτυξης, το οποίο θα ήταν σε άμεσο και μεγάλο όφελος των κατοίκων της περιοχής, των επιχειρήσεων αλλά και της χώρας συνολικά.

Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς βέβαια ότι την εποχή εκείνη η παραπάνω πρόταση δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής — ακριβώς το αντίθετο μάλλον. Η λαϊκή ρήση “καλύτερα πρώτος στο χωριό παρά δεύτερος στην πόλη” επεκράτησε και στο Θριάσιο Πεδίο, όπως κάνει σχεδόν παντού.

Άντι λοιπόν να δημιουργηθεί ένας μεγάλος Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης για όλο το Θριάσιο με έδρα την Ελευσίνα, ένας νέος Δήμος Ελευσίνας που θα περιελάμβανε όλη την έκταση που είναι «ενωμένη γεωγραφικά, οικονομικά και ιστορικά», το πολύπαθο Θριάσιο Πεδίο διαιρέθηκε στα τρία (Ελευσίνα - Μαγούλα, Μάνδρα - Βίλλια και ο grande Ασπρόπυργος, φυσικά, μόνος του).

Που οδήγησε αυτό; Δυστυχώς δεν χρειάζεται μεγάλη ανάλυση, δεν χρειάζεται κανείς να πει πολλά. Μιλούν καλύτερα  οι δεκάδες νεκροί της Μάνδρας. Μιλάει η οικονομική παρακμή της Ελευσίνας. Μιλάει η φτώχεια και η συνεπακόλουθη έκρηξη του οργανωμένου εγκλήματος στον Ασπρόπυργο. Μιλάει το μαράζωμα της Μαγούλας. Μιλάει ακόμα, ίσως πιο εύγλωττα απ' όλους, το σκραπατζίδικο που σιγοκαίει ακόμα, τρεισήμισι χρόνια μετά τη μεγάλη πυρκαγιά που απασχόλησε τα μέσα ενημέρωσης.

Η ήττα του ελληνικού πολιτικού συστήματος πουθενά δεν αποτυπώνεται καλύτερα από το Θριάσιο Πεδίο. Η περιοχή ανάμεσα στην Ελευσίνα και τη Σαλαμίνα, το πιο ιερό κέντρο του αρχαίου κόσμου και το επίκεντρο ενός γεγονότος που επηρέασε όσο κανένα άλλο τη ροή της παγκόσμιας ιστορίας, δεν έχουν γίνει τίποτα άλλο παρά η παντός είδους χωματερή του νέου ελληνικού κράτους.

«Μα πως είναι δυνατόν;» με ρώτησαν πρόσφατα κάποιοι επισκέπτες από το Μπιλμπάο. Αυτό ακριβώς αναρωτιέμαι κι εγώ, πως είναι ποτέ  δυνατόν να υπάρχει τέτοια συγκλονιστική ανευθυνότητα και τόσο τεράστιο έλλειμμα ηγεσίας;

Παρά την τεράστια και συντονισμένη προσπάθεια καταστροφής, οι ευκαιρίες εξακολουθούν να υπάρχουν. Μπορούν να αναπτυχθούν νέες μορφές επιχειρηματικότητας, με σεβασμό στο περιβάλλον και τον άνθρωπο. Μπορεί να αναδειχθεί το ιστορικό κεφάλαιο της περιοχής με ευκαιρίες στους τομείς της έρευνας, της εκπαίδευσης, του τουρισμού και του πολιτισμού.

Μπορούν να γίνουν πολλά εφόσον όμως υφίσταται η θεσμική αρχιτεκτονική που θα μπορέσει να υποστηρίξει ένα σχέδιο 15-20 ετών που θα βγάλει το Θριάσιο από την απόλυτη παρακμή και θα το φέρει στον 21ο αιώνα.

Όσο όμως το Θριάσιο Πεδίο παραμένει διαιρεμένο στα τρία, όσο σπαταλάμε ανούσια τις λιγοστές μας δυνάμεις, τόσο θα βυθιζόμαστε σε μεγαλύτερη παρακμή και τόσο ο μόνος λογικός δρόμος θα είναι εκείνος της φυγής.

Οι καλές προθέσεις δεν αρκούν, ακόμα και όταν υπάρχουν. Σε λίγους μήνες έχουμε δημοτικές εκλογές. Μια ευχάριστη έκπληξη θα ήταν να δούμε σχήματα υποψηφίων στην Ελευσίνα, τη Μάνδρα και τον Ασπρόπυργο να συντονίζονται ώστε επιτέλους η περιοχή να ενωθεί σε έναν ενιαίο οργανισμό τοπικής αυτιδιοίκησης, μήπως και υπάρχουν τελικά ελπίδες διάσωσής της.

Ίδωμεν.

Ευρώπη, πολιτική και υποκρισία: Γιατί ο Μητσοτάκης δεν είναι #metonKyriako

Στη διάρκεια των τελευταίων εσωκομματικών εκλογών της Νέας Δημοκρατίας είχα πάρει σαφή θέση λέγοντας ότι «δεν είμαι #metonKyriako» πολύ απλά διότι ο γιος του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, ακόμα κι αν θέλει, δεν έχει τη δυνατότητα να σπάσει το πλέγμα των εξαρτήσεων που τον ανέδειξε στη θέση που έχει — Τότε ήταν εκείνη του Προέδρου της ΝΔ, πιθανόν αύριο θα είναι του Πρωθυπουργού.

Καθόλου δεν χαίρομαι που ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης κάνει ότι μπορεί πραγματικά για να με επιβεβαιώσει, ιδιαίτερα μάλιστα το τελευταίο διάστημα.

Πρώτο χτύπημα ήταν που σε μια κίνηση υψηλού συμβολισμού εναντίον της οικογενειοκρατίας, έδωσε το χρίσμα του υποψήφιου δημάρχου Αθηναίων στον... ανιψιό του.

Δεύτερο χτύπημα ήταν που σε μια παρόμοιου ύψους κίνηση, θέλοντας να επιβεβαιώσει ότι πάντα γίνεται το σωστό και όχι ότι επιβάλλουν οι εσωκομματικές ισορροπίες, έχρισε υποψήφιο Περιφερειάρχη Αττικής τον... Γιώργο Πατούλη, που προηγουμένως ήθελε να πάει για Δήμαρχος Αθηναίων, αλλά τον "έφαγε" ο ανιψιός.

Το τρίτο χτύπημα όμως ήταν το τελειωτικό. Σε μια ασύγκριτη κίνηση ευρωπαϊκού προσανατολισμού, φτάνοντας στο αποκορύφωμα του ελληνικού ευρωπαϊσμού, έθεσε επικεφαλής του ευρωψηφοδελτίου της ΝΔ τον μεγάλο Ευρωπαίο πολιτικό Βαγγέλη Μεϊμαράκη.

Είναι να απορεί κανείς. Έχει τόσο θράσος ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης ή μήπως στερείται οποιασδήποτε επαφής με την πραγματικότητα; Δεν βλέπει ο κ. Μητσοτάκης πως σε όλη την Ευρώπη, σε ολόκληρη την υφήλιο για να είμαστε ακριβείς, ο κόσμος απλά δεν αντέχει άλλο την τεράστια υποκρισία του πολιτικού συστήματος; Ότι αυτή η αναγνώριση της υποκρισίας, αυτή η αντίληψη του πολιτικού συστήματος ως κλειστής κάστας, εν τέλει ακυρώνει την ίδια τη δημοκρατία μας;

Θα ρωτήσετε, γιατί, δεν είναι καλός ο Κώστας Μπακογιάννης; Δεν ξέρω εάν είναι καλός. Ίσως ναι, ίσως και όχι. Είναι σίγουρα εμφανίσιμος και επικοινωνιακός. Όμως το γεγονός ότι είναι ανιψιός υποψήφιου πρωθυπουργού, γιος κορυφαίας πολιτικού, τέως Δημάρχου Αθηνών και  εγγονός πρωθυπουργού σημαίνει κάτι πολύ απλό: Ο άνθρωπος αυτός όφειλε πρώτα να αποδείξει την αξία του εκτός πολιτικής και αφού κάνει μια λαμπρή καριέρα 20-25 ετών στο χώρο της ιδιωτικής οικονομίας, μετά θα είχε κάθε δικαίωμα να μπει στην πολιτική αυτόφωτος.

Εκείνος όμως αντίθετα επέλεξε να μπει στην πολιτική σαν "γιος της Ντόρας", "εγγονός του Μητσοτάκη" και προσφάτως σαν "ανιψιός του Κυριάκου". Τραγικό σφάλμα για έναν άνθρωπο που θέλουν να μας πλασάρουν σαν χαρισματικό.

Όχι, σε μια σύγχρονη δημοκρατία στην Ευρώπη του 2018 είναι ανήκουστο να γίνεται κάποιος Δήμαρχος «κληρονομικώ δικαιώματι».

Τώρα, για τον Γιώργο Πατούλη τι να πει κανείς. Μιλούν καλύτερα οι λακκούβες και οι πλημμύρες του Αμαρουσίου. Ή ίσως, όσον αφορά τη θητεία του στον ιατρικό σύλλογο, μιλούν για αυτόν οι χιλιάδες ασθενείς που δικαιώθηκαν αφού κατήγγειλαν τα "φακελάκια" που έδωσαν στα νοσοκομεία της χώρας. Πραγματικά, για τον κ. Πατούλη ομιλεί το έργο του πριν από εκείνον. Ήταν όντως η μόνη επιλογή που μπορούσε να δώσει ελπίδες επανεκλογής σε μια οικτρά αποτυχημένη περιφερειάρχη όπως η Ρένα Δούρου.

Με τον Βαγγέλη Μεϊμαράκη όμως ο κ. Μητσοτάκης το τερμάτισε. Εκεί απέδειξε πως ο Μητσοτάκης δεν είναι #metonKyriako, ότι ως πολιτικός καμία σχέση δεν έχει ούτε με τον φιλελεύθερο χώρο ούτε φυσικά με τον ευρωπαϊσμό.

Πανευρωπαϊκά υπάρχει μια τεράστια συζήτηση για την κρισιμότητα αυτών των ευρωεκλογών. Για το πόσο σημαντικές είναι για την πορεία που θα πάρει συνολικά η Ευρωπαϊκή Ενωση. Ακόμα, τίθεται παντού επί τάπητος το θέμα του Ευρωκοινοβουλίου, που ενώ έχει σημαντικότατο ρόλο στις εξελίξεις οι εθνικές κυβερνήσεις συνεχίζουν να το τιμούν και να το υποβιβάζουν.

Δυστυχώς η συνήθεια δεν ήταν μόνο ελληνική. Η "χρυσή αποστρατεία" (χρυσή κυριολεκτικά, οι αμοιβές και τα προνόμια είναι υψηλότατες) είναι ένα αισχρό, πανευρωπαϊκό φαινόμενο. Δεν θέλουμε να δυσαρεστήσουμε κάποιον; Θέλουμε να του χρυσώσουμε το χάπι; Μα φυσικά, το κτήριο της Ευρωβουλής αποτελεί τη σίγουρη λύση, όπως επίσης το ίδιο γίνεται και να τους νέους, τα νέα παιδιά του πολιτικού συστήματος σε όλη την ΕΕ, που με μεγάλη χαρά παίρνουν το πολιτικό τους βάπτισμα στο ευρωκοινοβούλιο.

Πρόκειται για μια μεγάλη ντροπή.

Στο ευρωκοινοβούλιο θα έπρεπε να στέλναμε τους άριστους. Αυτούς που θα μπορέσουν να χτίσουν την Ευρώπη του αύριο. Ποιους όμως στέλναμε διαχρονικά; Όσους θέλαμε να κάνουν κάποιες ευχάριστες διακοπές χωρίς να ενοχλούν και να ενοχλούνται. Έτσι και τώρα, το υποτιθέμενο κόμμα του ευρωπαϊκού δρόμου στην Ελλάδα, η καρδιά του κινήματος "μένουμε Ευρώπη", έκρινε ότι ο ευρωπαϊσμός στη χώρα που γέννησε τη δημοκρατία εκφράζεται καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον από τον Βαγγέλη Μεϊμαράκη. Τα θερμά μας συγχαρητήρια!

Η κατάσταση της λεγόμενης πολιτικής (λεγόμενης, διότι αυτό είναι τσίρκο) στην Ελλάδα του σήμερα είναι ιδιαιτέρως αποκαρδιωτική.

Η κυβέρνηση από τη μια παραπαίει μέσα στις αντιφάσεις της. Η αποτελεσματικότητά της είναι τραγικά χαμηλή, η πολιτικός της λόγος θολός, το πολιτικό της ακροατήριο διασπασμένο.

Η αξιωματική αντιπολίτευση από την άλλη, όπως προσπάθησε να πει αυτό το άρθρο, είναι εγκλωβισμένη στο παρελθόν και στον παλαιοκομματισμό. Θέλει να βάλει φιλελεύθερα ρούχα, έχει όμως σώμα σκληρά δεξιό και συντηρητικό. Όπως και να ντυθεί, δεν αλλάζει κι αυτό είναι πασιφανές.

Θέλω να πιστεύω πως θα αναδειχτεί και στη Ελλάδα μια δύναμη αληθινά προοδευτική, με ανάλυση και σχέδιο για το τι σημαίνει πρόοδος τον 21ο αιώνα. Με όραμα για την Ελλάδα και την Ευρώπη στον κόσμο σε όρους δικαιοσύνης και ανάπτυξης για όλους.

Η ελπίδα υπάρχει, για την ώρα όμως η πραγματικότητα είναι τραγικά απογοητευτική.

Κίτρινα γιλέκα: Γιατί είμαι με τον Μακρόν

Εδώ και πολλές εβδομάδες η Γαλλία συγκλονίζεται από τις διαδηλώσεις των λεγόμενων «κίτρινων γιλέκων». Παρότι αφορμή ήταν η επιβολή ενός επιπλέον φόρου στα καύσιμα, σύντομα δημιουργήθηκε ένα ευρύτατο κίνημα που συγκέντρωσε πλατιά λαϊκή υποστήριξη σε όλη τη χώρα.

Ταυτόχρονα όμως, όπως έγινε και με το κίνημα των αγανακτισμένων στην Ελλάδα παλιότερα, οι κινητοποιήσεις αυτές έδωσαν έναυσμα συνάθροισης των πλέων μαύρων, αντιδραστικών δυνάμεων από τις παρυφές μέχρι τον πυρήνα της άκρας δεξιάς.

Αυτό όμως που σίγουρα δεν πρέπει να παραβλέψουμε είναι το από που ήρθε η διεθνής υποστήριξη στα κίτρινα γιλέκα:

— Τον Πρόεδρο Τραμπ των ΗΠΑ
— Τον Πρόεδρο Ερντογάν της Τουρκίας
— Τον Πρόεδρο Πούτιν της Ρωσίας

... καθώς και πλήθος άλλων διεθνών κέντρων που εκπέμπουν στο ίδιο μήκος κύματος με τους παραπάνω ηγέτες.

Είτε μας αρέσει ή όχι βρισκόμαστε σε μια περίοδο υψηλής πυκνότητας του πολιτικού χρόνου, μια περίοδο γρήγορων και σημαντικών εξελίξεων.

Ο Πρόεδρος Μακρόν έχει κάνει μια σειρά σημαντικών λαθών, όπως το σκάνδαλο “Μπεναλά” που αφορούσε τον υπεύθυνο της προσωπικής του ασφάλειας μέχρι τον υπεροπτικό, ίσως και ανεδαφικό τρόπο με τον οποίο μίλησε σε ανέργους.

Ταυτόχρονα όμως ο ίδιος άνθρωπος είναι ο κύριος φορέας κεντρικών πολιτικών οι οποίες απαρτίζουν τον απολύτως αναγκαίο πυρήνα έτσι ώστε η Ευρώπη να διατηρήσει κάποιο ρόλο στο παγκόσμιο γίγνεσθαι:

— Ευρωπαϊκός στρατός
— Ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική
— Έρευνα και καινοτομία
— Ανταγωνιστική οικονομία και επιχειρηματικότητα
— Ελευθερία του τύπου και ίσα δικαιώματα
— Μάχη εναντίον της κλιματικής αλλαγής

Όλοι τον έχουμε δει να υποστηρίζει τις απόψεις αυτές στη Γαλλία, στην υπόλοιπη Ευρώπη, στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο. Ο Εμάνουελ Μακρόν μίλησε με λόγο σαφή και καθαρό για τα θέματα που όλοι οι προκάτοχοι του αλλά και οι Ευρωπαίοι ομόλογοί τους απέφευγαν να πάρουν θέση.

Ας είναι σαφές σε όλους λοιπόν πως το παιχνίδι που παίζεται πηγαίνει πολύ πέρα από τον φόρο στα καύσιμα και το βιοτικό επίπεδο στη Γαλλία — τομέας εξαιρετικά σημαντικός όπου αναμφίβολα ο Γάλλος πρόεδρος είχε επιδόσεις πολύ κάτω του μετρίου.

Δεν γνωρίζω αν τα κίτρινα γιλέκα λαμβάνουν ενεργή υποστήριξη από τα κέντρα που ανέφερα ή όχι, το βέβαιο όμως είναι πως οι κραυγές τους είναι ιδιαιτέρως ευχάριστη μελωδία στα αυτιά πολλών στην Ουάσινγκτον, το Πεκίνο και τη Μόσχα, πολλών ανθρώπων στους οποίους καθόλου μα καθόλου ευχάριστο δεν είναι το όραμα για μια αληθινά ενωμένη Ευρώπη.

Παίρνοντας λοιπόν μια θέση ξεκάθαρη ότι η γαλλική κυβέρνηση και όλες οι ευρωπαϊκές αρχές πρέπει επιτέλους να δουν πολύ πιο σοβαρά τα ζητήματα της ανισότητας και του αποκλεισμού στην καρδιά των ευρωπαϊκών κοινωνιών, καλώντας τους να αναλάβουν δράση τώρα ώστε να εξουδετερωθεί αυτή η βόμβα στα θεμέλια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, πρέπει να μη διστάσουμε να πούμε το εξής:

Πιθανή αποσταθεροποίηση στη Γαλλία τώρα θα ήταν μια τραγωδία για όλες τις δυνάμεις της προόδου στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο.

Ελλάδα, συντήρηση, Ελένη Τοπαλούδη

Τον Αύγουστο που μας πέρασε είχα γράψει στο ιστολόγιο αυτό ότι η βαθιά συντήρηση βασιλεύει στην Ελλάδα, αναφερόμενος σε όσα ακούγοντας για την ανάθεση θέσης Υπουργού στην Κατερίνα Νοτοπούλου. Καθόλου δυστυχώς δεν χαίρομαι που τα όσα υποστηρίζει το άρθρο αυτό επιβεβαιώθηκαν με τον πλέον τραγικό τρόπο τόσο με την ίδια την εν ψυχρώ δολοφονία της Ελένης Τοπαλούδη όσο και με τα όσο την ακολούθησαν στη λεγόμενη δημόσια σφαίρα διαλόγου.

Στην Ελλάδα πράγματι βασιλεύει η βαθιά συντήρηση και όλοι έχουμε καθήκον να κάνουμε τα απαραίτητα ώστε η βασιλεία αυτή να λάβει ένα οριστικό και αμετάκλητο τέλος. Ένας από τους πιο αισχρούς τρόπους εκδήλωσης αυτής της βαθιάς, δομικής συντήρησης είναι η αντιμετώπιση του θέματος της βίας κατά των γυναικών - κάτι που πάει πολύ πέρα από το φαινόμενο του βιασμού, που είναι δυστυχώς πολύ πιο συχνό απ' όσο οι περισσότεροι νομίζουμε.

Ποιος άραγε θα ξεχάσει την εικόνα από το Παναθηναϊκό Στάδιο το καλοκαίρι του 2017 στη συναυλία του Σαββόπουλου που ένας μεσήλικας πραγματικά έσπασε στο ξύλο τη γυναίκα του, κανείς δεν τον εμπόδισε και μετά η ίδια η γυναίκα αντί να πάει στην αστυνομία προσπαθούσε να ηρεμίσει και να παρηγορήσει τον θύτη; Όπως πολλοί ειδικοί έχουν εξηγήσει, το φαινόμενο είναι τόσο βαθύ στην κοινωνία, τόσο ισχυρά εντυπωμένο στη συλλογική κουλτούρα μας, που οι γυναίκες κατά κάποιο τρόπο το θεωρούν φυσιολογικό και αναμενόμενο να υφίστανται βία. Όχι όμως, δεν είναι καθόλου μα καθόλου φυσιολογικό ούτε αναμενόμενο.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή όσον αφορά το τρέχον περιστατικό της επικαιρότητας: Η Ελένη Τοπαλούδη, μια φοιτήτρια στη Ρόδο μόλις 21 ετών, δολοφονήθηκε εν ψυχρώ. Τόσο απλά και τόσο τραγικά. Για την πράξη αυτή δεν υπάρχει απολύτως καμία δικαιολογία. Η δικαιοσύνη πρέπει να επιληφθεί και οι ένοχοι πρέπει να πληρώσουν με τη μεγίστη των ποινών που προβλέπει η νομοθεσία. Η αυστηρότητα εδώ οφείλει να εξαντληθεί.

Ομοίως πρέπει να κινηθούν όλες οι διαδικασίες εναντίον όλων εκείνων που εμμέσως ή αμέσως διακινούν μια σειρά εμετικών επιχειρημάτων προσπαθώντας κατά κάποιο τρόπο να μειώσουν την ευθύνη των δολοφόνων. Έχουν ακουστεί τα μύρια όσα, το ένα πιο αισχρό από το άλλο. Για παράδειγμα διάφοροι έχουν πει ότι η εν ψυχρώ δολοφονημένη συμπατριώτισσά μας ήταν "εύκολη", ήταν "προκλητική" ή ακόμα και ότι ήταν "βίζιτα".

Μάλιστα. Ας σκεφτούμε τι σημαίνει καθένα από αυτά. Τι σημαίνει ότι μια κοπέλα είναι εύκολη; Σημαίνει ότι έχει συχνή εναλλαγή ερωτικών συντρόφων, φαντάζομαι. Ας το πούμε όμως ευθέως: Από που και ως που αυτό είναι κακό; Η ελληνική κοινωνία το 2018 θεωρεί ότι για έναν άντρα είναι προσόν να έχει μεγάλο αριθμό ερωτικών συντρόφων ενώ για μια γυναίκα το ίδιο ακριβώς χαρακτηριστικό αποτελεί ελάττωμα; Σοβαρά το λέτε αυτό τώρα; Όχι λοιπόν. Καθόλου προβληματικό δεν είναι εν έτει 2018 μια νεαρή γυναίκα να έχει έντονη ερωτική ζωή - Θα έλεγα μάλιστα, άκρως προβληματικό είναι να συμβαίνει το αντίθετο (κυριολεκτώντας στην φράση μου).

Έχουν διαβάσει άραγε όσοι τα γράφουν ή τα λένε αυτά κάποια έρευνα για τη μέση ηλικία έναρξης σεξουαλικών επαφών των ελλήνων της εποχής μας; Αν όχι, θα εκπλαγούν. Πολύ φοβάμαι όμως πως όλοι τα ξέρουν πολύ καλά και ο λόγος τους ξεχειλίζει υποκρισίας. Οι έλληνες σήμερα κατά κανόνα ξεκινούν τη σεξουαλική ζωή τους πριν τελειώσουν το γυμνάσιο - και τολμώ να πω ότι πολύ καλά κάνουν - με αποτέλεσμα στα 21 τους μόνο άπειροι να μην είναι.

Όχι λοιπόν, το να έχει κανείς πολλούς ερωτικούς συντρόφους δεν είναι λόγος για να κινδυνεύει να δολοφονηθεί, σε καμία απολύτως περίπτωση. Ας πάψουν οι αισχροί υποκριτές. 

Τώρα, για την «κατηγορία» της προκλητικότητας ως αφορμής — άκουσον, άκουσον — για τη δολοφονία, τι να πει κανείς. Αναρωτιέμαι καμία φορά όσοι τα λένε αυτά που νομίζουν ότι απευθύνονται. Μάλλον σε απελπιστικά ηλίθιους. Μετά, φαντάζομαι αυτούς τους φορείς, αναμεταδότες και ενισχυτές τέτοιων απόψεων να... ξεροσταλιάζουν στο Instagram κοιτώντας κοριτσάκια (ενίοτε και αγοράκια) όπως κοιτάζει ο πεινασμένος το φαγητό ή ο διψασμένος το νερό. Δεν ξέρω, εκτός από την κατακραυγή ίσως περισσότερο στους ανθρώπους αυτούς να πρέπει οίκτος. Όσον οίκτο και αν δικαιούνται όμως αυτοί οι άνθρωποι, όσο ψυχολογικά προβλήματα κι αν έχουν, όχι, αυτά δεν μπορούν να προσφέρουν καμία δικαιολογία όταν οι ίδιοι ασκούν βία, πολύ περισσότερο βεβαίως όταν πέφτουν στο χαμηλότερο σκαλί που ποτέ μπορεί να πέσει άνθρωπος, σε εκείνο της αφαίρεσης ζωής ενός συνανθρώπου.

Αφήνω τελευταίο το ενδεχόμενο της «βίζιτας». Είναι η συμπεριφορά αυτή, εκείνη του εργάτη ή εργάτριας του σεξ, μια συμπεριφορά που πρέπει να επικροτούμε; Σίγουρα όχι, πρώτα και κύρια γιατί υποκρύπτει μια αβάσταχτη δυστυχία. Όσο υπάρχουν στερημένοι, όσο υπάρχουν δυστυχείς, τόσο θα υπάρχουν και βίζιτες. Ακόμα και έτσι όμως τι σημαίνει αυτό σχετικά με τη δολοφονία; Ποιος δίνει το δικαίωμα σε έναν από μας να δολοφονήσει έναν εργάτη ή μια εργάτρια του σεξ; Ναι, σωστά μαντέψατε, κανείς.

Η βία έναντι των γυναικών είναι μια πραγματικότητα έναντι της οποίας πρέπει να πάψουμε να κλείνουμε τα μάτια μας. Κάθε γυναίκα δίπλα μας είναι μια εν δυνάμει Ελένη Τοπαλούδη. Ήρθε η ώρα να πούμε την αλήθεια χωρίς καμία περιστροφή: Ο αρσενικός και ο θηλυκός άνθρωπος έχουν ακριβώς τα ίδια δικαιώματα σε οτιδήποτε. Τόσο στην ερωτική και την προσωπική όσο και στην οικογενειακή, την κοινωνική, την επαγγελματική και την πολιτική ζωή τους.

Το αίμα ενός συνανθρώπου μας 21 ετών ζητά δικαίωση. Η γυναίκα αυτή θα μπορούσε να ήταν η κόρη, η αδερφή, η σύντροφος, η σύζυγος ή η μητέρα μας. Οι Ερινύες σίγουρα θα κυνηγούν τους φυσικούς αυτουργούς μέχρι να αποβιώσουν, σίγουρα όμως θα κυνηγούν και όσους από εμάς ήξεραν και σώπασαν. Όσους είδαν ένα περιστατικό βίας έναντι γυναίκας και είπαν «έλα μωρέ, δεν έγινε και τίποτα». Έγινε όμως. Έγινε μια εν ψυχρώ δολοφονία και αυτό δεν πρέπει να ξαναγίνει.

Η ευθύνη ανήκει σε ολους μας, πάνω απ' όλα όμως στους γονείς για το πως μεγαλώνουν τα παιδιά τους. Να αναλογιστούμε λοιπόν τις ευθύνες αυτές και να πράξουμε ανάλογα, ώστε να δικαιωθούν οι αμέτρητες γυναίκες θύματα βίας και να είναι τελευταία από αυτές η Ελένη Τοπαλούδη. 

Ο δρόμος προς τα άστρα

Παρίσι,
1η Δεκεμβρίου 2018

Έχω τη μεγάλη χαρά να παίρνω μέρος σε ένα διεθνές πρόγραμμα επαγγελματικής εκπαίδευσης που διοργανώνει το Ινστιτούτο Ανωτάτων Σπουδών στην Επιχειρηματικότητα και την Καινοτομία στο Παρίσι της Γαλλίας. Στο πρόγραμμα αυτό δεκατέσσερις άνθρωποι ηλικίας από 35 έως 45 έτη βρισκόμαστε λίγες μέρες κάθε μήνα για εννιά μήνες και συζητάμε με εξαίρετους προσκεκλημένους σε θέματα αιχμής όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η τεχνολογία blockchain, κ.α.

Τύχη αγαθή τα έφερε έτσι ώστε συμμαθήτριά μου στο πρόγραμμα αυτό να είναι η Samantha Cristoforetti από το Μιλάνο της Ιταλίας. Η Σαμάνθα, με την οποία ανήκουμε στην ίδια γενιά, φαίνεται αμέσως πως είναι ένας μοναδικός άνθρωπος. Έχει εκπληκτικές σπουδές, μιλά άπταιστα έξι γλώσσες και έχει  πολλές διαφορετικές επαγγελματικές ιδιότητες όπως εκείνη της μηχανολόγου μηχανικού και της πιλότου μαχητικού – βομβαρδιστικού αεροσκάφους της Ιταλικής Πολεμικής Αεροπορίας. Εκείνο όμως που την έκανε διάσημη είναι πως είναι Αστροναύτης της Ιταλικής και της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας και μάλιστα μέχρι πρότινος κατείχε το παγκόσμιο ρεκόρ παραμονής στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό για τις γυναίκες – έχοντας μείνει εκεί επάνω για συνεχόμενο διάστημα επτά μηνών.

Συζητώντας μαζί της ήρθαν στο μυαλό μου πλήθος αναμνήσεων από τη παιδική μου ηλικία. Θυμήθηκα να ανοίγω την εγκυκλοπαίδεια "Υδρία" και να διαβάζω με μανία οτιδήποτε σχετικό έβρισκα με την αστρονομία και την αστροφυσική. Από το ηλιακό μας σύστημα μέχρι τη φύση και τη γένεση των  γαλαξιών, τις μαύρες τρύπες, τα εκτυφλωτικά super-nova, τα κβάζαρς, και πολλά άλλα.

Θυμάμαι ακόμα να ζαλίζω με συνεχείς - και συχνά μάλλον ανόητες - ερωτήσεις τα μεγαλύτερα ξαδέρφια μου, τον Τάσο και τον  Βασίλη, που τα θεωρούσα πηγές γνώσης για τα θέματα αυτά. Θυμάμαι ακόμα να διαβάζω Ιούλιο Βερν – «Γύρω απ’ τη Σελήνη» και διάφορα βιβλία του Ισαάκ Ασίμοφ. Τέλος, θυμάμαι να παίρνω στη 2α Λυκείου το «Χρονικό του Χρόνου» από τον μεγάλο Stephen Hawking – διάλεξη του οποίου είχα την τεράστια τύχη και τιμή να παρακολουθήσω το 1998 στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Μέσα σε όλα αυτά, το γεγονός ότι τα πρώτα μαθήματα που δήλωσα σαν πρωτοετής Επιστήμης Υπολογιστών  ήταν τα «Θέματα Σύγχρονης Φυσικής» Ι & ΙΙ που δίδασκε ο μεγάλος δάσκαλος Γιώργος Γραμματικάκης.

Τώρα, λίγες μέρες πριν κλείσω τα 41 χρόνια μου, είναι πια καθαρό στο μυαλό μου: Εάν καταφέρω να αποσυρθώ από τον επαγγελματικό στίβο σε ηλικία που οι δυνατότητές μου το επιτρέπουν ακόμα, δίχως δεύτερη σκέψη θα επιχειρήσω να σπουδάσω το γνωστικό αυτό αντικείμενο που πάντα με γέμιζε.

Σίγουρα λοιπόν το θέμα αυτό έχει για μένα αρκετό συναίσθημα, όμως ο στόχος του άρθρου αυτού είναι απολύτως απτός και πρακτικός: Η ανθρωπότητα, όλοι εμείς δηλαδή, έχει αποκλειστικά και μόνο έναν δρόμο εμπρός που δεν είναι άλλος από εκείνον που οδηγεί στα άστρα.

Νιώθω ότι κι εγώ, όπως εκατομμύρια άνθρωποι νωρίτερα, ονειρεύομαι πως οι απόγονοί μας θα μπορέσουν να φύγουν από τον μικρό πλανήτη μας και να κάνουν το μεγάλο βήμα εμπρός ιδρύοντας αποικίες στη Σελήνη, στον Άρη και, σε απώτερο μέλλον, σε άλλους τόπους εκτός του ηλιακού μας συστήματος. Ρεαλιστικά, ο εποικισμός αυτός δεν είναι τίποτα άλλο από τη μοναδική ελπίδα της ανθρωπότητας να διασωθεί σε βάθος χρόνου.

Θα μου πείτε, όλα αυτά είναι όνειρα απατηλά. Αυτό ίσχυε για γενιές ανθρώπων, από λίγα μέχρι λίγα εκατομμύρια χρόνια πριν. Τώρα πια όμως όχι. Έχω πλήρη επίγνωση του γεγονότος ότι τόσο εγώ όσο και η τεράστια πλειοψηφία των ανθρώπων που ζουν στη γη σήμερα θα ολοκληρώσουμε εδώ το κύκλο της ζωής μας και τα ταξίδια στο διάστημα, πολύ περισσότερο οι αποικίες, θα απομείνουν ένα όνειρο. Είμαι όμως ταυτόχρονα απολύτως πεπεισμένος ότι κάπου ανάμεσα στα παιδιά, τα εγγόνια και τα δισέγγονά μας, κάπου ανάμεσα στο διάστημα μεταξύ του 2040 και του 2100, τα ταξίδια στο διάστημα θα είναι μια καθημερινή πραγματικότητα και οι πρώτες αποικίες του ανθρώπου στη Σελήνη, ενδεχομένως και στον Κόκκινο Πλανήτη, θα αρχίσουν να ακμάζουν.

Ενδεχομένως λοιπόν να υπάρχει ελπίδα να σωθούμε πριν κάποιος παρανοϊκός «πατήσει το κουμπί», ή πριν μας αφανίσει η κλιματική αλλαγή ή απλά μας τιμωρήσει η φύση που τόσο βάναυσα βιάζουμε για χιλιάδες χρόνια (και όχι μόνο τα τελευταία 100-200, όπως λανθασμένα πιστεύουμε).

Έτσι λοιπόν, αφού το ταξίδι προς τα άστρα είναι (και πρέπει να είναι) μια υπόθεση του 21ου αιώνα, πότε πρέπει να αρχίσει η σχετική προετοιμασία; Τώρα φυσικά – χθες ήταν νωρίς και αύριο θα είναι αργά! Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει απλά εκπαίδευση, έρευνα, πειραματισμό, επιχείρηση, κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα που μπορεί να βοηθήσει στην κατεύθυνση αυτή. Να παροτρύνουμε τα παιδιά μας να σπουδάσουν και να ερευνήσουν το αντικείμενο. Να ενισχύσουμε τα σχολεία, τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ιδρύματα προς την κατεύθυνση αυτή. Να υποστηρίξουμε πολιτικές που όχι μόνο είναι θετικές για την ενίσχυση της διαστημικής έρευνας αλλά τη βάζουν στον πηρύνα της στρατηγικής τους. Να ξεκινήσουμε τώρα να κάνουμε πράξη το «αδύνατο» καθώς αυτό είναι η μόνη ρεαλιστική μας επιλογή.

Οι δυο τελευταίες ελληνικές κυβερνήσεις, τόσο εκείνη τουΑντώνη Σαμαρά όσο και του Αλέξη Τσίπρα, έκαναν εξαγγελίες σχετικά με δραστηριοποίηση της Ελλάδας στον τομέα του διαστήματος. Αμφότεροι λοιδωρήθηκαν. 

Νομίζω έφτασε ο καιρός που το θέμα του διαστήματος θα ξεφύγει από τη σάτιρα. 

— Η Ελλάδα πρέπει να αυξήσει την επένδυσή της στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος.

— Η Ελλάδα πρέπει να ενισχύσει τα ερευνητικά και ακαδημαϊκά της ιδρύματα που δραστηριοποιούνται στον τομέα. 

— Οι έλληνες ερευνητές του εξωτερικού πρέπει να δραστηριοποιηθούν και στη χώρα μας. 

— Οι επιχειρηματίες και οι επενδυτές πρέπει να αρχίσουν να βλέπουν σοβαρά τον τομέα. 

Μικρά βήματα, αν γίνονται με συνέπεια και στρατηγική μπορούν να οδηγήσουν σε άλματα! Είναι μια προοπτική απολύτως εφικτή, αρκεί να το πιστέψουμε όλοι.

Μιλώντας τέλος με τη Samantha Crtistoforetti είδα με πολύ μεγάλη χαρά το τεράστιο ενδιαφέρον της για τις ανθρωπιστικές σπουδές. Για τη φιλοσοφία, την ισότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο δρόμος της προόδου είναι ένας δρόμος χωρίς αποκλεισμούς, είναι μια μεγάλη ευκαιρία για όλους. Είναι ένας δρόμος ανθρωπισμού.

Ο συγγραφέας και οι περισσότεροι αναγνώστες του άρθρου αυτού δεν θα μπορέσουν πιθανότατα να πάρουν ποτέ τον δρόμο προς τα άστρα. Όμως, εναπόκειται στις δικές μας πράξεις σήμερα ώστε τον δρόμο αυτόν να τον βαδίσουν με επιτυχία αύριο οι άμεσοι απόγονοί μας. Είναι απολύτως εφικτό να έχουμε μια πολύ θετική συνεισφορά στο τεράστιας σημασίας διεθνή αγώνα  για τον διαστημικό εποικισμό – ακόμα και ζώντας σε μια μικρή και αδύναμη χώρα όπως η Ελλάδα. Αρκεί απλώς να συνειδητοποιήσουμε την κρισιμότητα του θέματος και να συντονίσουμε αντιστοίχως τις πράξεις μας ως άτομα και ως κοινωνίες.

Ενημέρωση: Συμμόρφωση με κοινοτική νομοθεσία περί νεοφυών θερμοκοιτίδων και επιταχυντηρίων (start-up incubators & accelerators)

Αξιότιμες Κυρίες, Αξιότιμοι Κύριοι,

Όπως γνωρίζετε η Ευρωπαϊκή Ένωσις ("EU") βρίσκεται σε μακρά πορεία διαπραγματεύσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής ("USA") για τη σύναψη συνθήκης ελευθέρου εμπορίου και επενδύσεων, γνωστής ως ""TTIP" (Trans-Atlantic Trade and Investment Partnership).

Στο πλαίσιο αυτό υπάρχει μια διαδικασία εναρμόνισης της κείμενης ευρωπαϊκής νομοθεσίας (και συνεπακολούθως των εθνικών νομοθεσιών των κρατών-μελών) με την αντίστοιχη αμερικάνικη.

Έχει λοιπόν από 1η Απριλίου 2018 προβλεφθεί η ύπαρξη ακίνητου και κινητού εξοπλισμού σε νεοφυείς θερμοκοιτίδες και επιταχυντήρια (start-up incubators & accelerators), απαραιτήτου για τη διατήρηση της άδειας λειτουργίας τους.

Για αντικειμενικούς λόγους στην Στάρττεκ Βέντσουρς μέχρι σήμερα δεν είχαμε μπορέσει να συμμορφωθούμε με τις σχετικές νομικές απαιτήσεις, ευτυχώς όμως δεν υπέστημεν σχετικό έλεγχο.

Όπως όμως αποδεικνύει η παρακάτω φωτογραφία, από σήμερα πλέον έχουμε πλήρως συμμορφωθεί με το ρυθμιστικό πλαίσιο της νεοφυούς επιχειρηματικότητας, σύμφωνα μάλιστα με τον πλέον αυστηρό ορισμό της όπως διατυπώθηκε την 1η Απριλίου 1999 από τις αρχές του Σακραμέντο της Πολιτείας Καλιφόρνια των ΗΠΑ.

Η συνετή διαχείριση των εν λόγω υποδομών επαφίεται στον οικονομικό πατριωτισμό των μελών των ομάδων των επιταχυνομένων νεοφυών επιχειρήσεων.

Για την Στάρττεκ Βέντσουρς,

Δημήτρης Τσίγκος