5 χρόνια, 2 μήνες και 20 μέρες - Ένας σύντομος απολογισμός

Το παρακάτω κείμενο δημοσιεύτηκε αρχικά ως facebook post στις 24 Ιανουαρίου 2015.

Πέρασαν 5 χρόνια, 2 μήνες και 20 μέρες. Θεωρητικά η θητεία ήταν διετής. Η ζωή όμως μας φέρνει τα πράγματα διαφορετικά απ' ότι λέει η θεωρία. Η οικονομική κρίση, η άνοδος του αντιευρωπαϊσμού, η φυσιολογική κούραση της Συνομοσπονδίας μετά από (τότε) 22 χρόνια λειτουργίας και άλλοι αστάθμητοι παράγοντες έφεραν πολύ μεγάλες προκλήσεις στο Yes for Europe.

Προκλήσεις που για να ξεπεραστούν επιτυχώς απαίτησαν τεράστια επένδυση ενέργειας, χρόνου και πόρων, όπως και την υπομονή των συνεργατών μου που ξαφνικά με είδαν να γίνομαι part-time στην εργασία που μας ζει. Στη διαδρομή αυτή όμως γνώρισα εξαιρετικούς ανθρώπους από όλη την Ευρώπη και, χάρη στη συνεργασία που αναπτύξαμε, οι προκλήσεις ξεπεράστηκαν.

Το Yes for Europe σήμερα έχει διπλάσια ενεργά μέλη από το 2010. Ήταν αυτό που άνοιξε τη συζήτηση του 'Scale-up' στην Ευρώπη (#ScaleUpEurope). Κάνει δύο σημαντικά events κάθε χρόνο (European Youth Entrepreneurship Conference - EYEC). Έχει αναγνωριστεί από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, μεγάλους επιχειρηματικούς οργανισμούς και τα αντίστοιχα διεθνή δίκτυα. Έχει συγκεκριμένο όραμα για μια πραγματικά ενωμένη Ευρώπη σε βάση ισοτιμίας και ρεαλισμού. Έχει τέλος υγιέστατα οικονομικά.

Ολοκλήρωσα τη θητεία αυτή με αίσθημα πληρότητας τόσο για τους στόχους που πετύχαμε όσο και, πολύ περισσότερο θα έλεγα, για τις σχέσεις που δημιουργήσαμε. Το μήνυμα που θέλω να δώσω και το μάθημα που έμαθα είναι σαφές: Όσοι βιάστηκαν να προβλέψουν το τέλος της συλλογικότητας έκαναν λάθος μεγάλο. Μόνο η συλλογικότητα και η συνεργασία μπορούν να μας βοηθήσουν στις ιδιαίτερα περίπλοκες καταστάσεις της εποχής. Ο ατομισμός είναι η ρίζα του κακού και η απάντηση σε αυτόν είναι η συνεργασία.

Ο νέος Πρόεδρος του Yes for Europe, Luca G. Donelli, είναι ενας εξαίρετος επιχειρηματίας και αληθινα Ευρωπαίος πολίτης. Ειμαι ευτυχής γιατι ξερω πως ειναι καλύτερος απο μένα, πράγμα που το βλέπω ως δικαίωση, ενώ συμπληρώνεται απο μια φανταστική ομάδα αντιπροέδρων απο τη Μ. Βρετανία (Alex Mitchell) - πράγμα που έχει έναν ιδιαίτερο συμβολισμό - την Ισπανία (Mikel Beroiz), την Πολωνία ( Przemysław Grzywa) και την Τουρκία (Serkan Yazicioglu) - που επίσης έχει ένα συμβολισμό. Η επιτυχία τους είναι βέβαιη και τόσο εγώ όσο και οι προηγούμενοι Πρόεδροι θα κάνουμε οτι μπορούμε για να βοηθήσουμε!

Σκέψεις από την παρουσίαση του βιβλίου "Νέα Αναπτυξιακή Παιδεία - Η Ανάκτηση του Ελληνικού Τρόπου" του Μιχάλη Χαραλαμπίδη

Ήταν μεγάλη τιμή και χαρά για μένα που μπόρεσα χθες να είμαι παρών στην παρουσίαση του νέου βιβλίου του Μιχάλη Χαραλαμπίδη με τίτλο  "Νέα Αναπτυξιακή Παιδεία - Η Ανάκτηση του Ελληνικού Τρόπου". 

Από την εξαίρετη συνολικά εκδήλωση, θα ήθελα να ξεχωρίσω την παρέμβαση του Καθηγητή Γεωργίου Πανέτσου. Πραγματικά, τέτοια ποιότητα λόγου έχει λείψει πολύ από την ελληνική δημόσια σφαίρα, ιδιαίτερα μάλιστα από το πανεπιστήμιο.

Καθώς λόγω ενός εκτάκτου προσωπικού ζητήματος χρειάστηκε να φύγω λίγο πριν τις 22:00 και δεν πρόλαβα να μοιραστώ κάποιες πολύ σύντομες σκέψεις μου, θέλησα να το κάνω σήμερα με την  ανάρτηση αυτή. Σημειώνω λοιπόν τα ακόλουθα, που ήθελα να μοιραστώ με τους υπολοίπους παρισταμένους χθες:

1. Συνάδελφοι και φίλοι νωρίτερα σήμερα (χθες), πριν την εκδήλωση, με ρωτούσαν «τι είναι ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης;». Μια είναι η απάντηση που μου ήρθε στο μυαλό: Δάσκαλος. Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης είναι ένας μεγάλος δάσκαλος τον οποίον πρέπει να συγχαρούμε από τα βάθη της καρδιάς μας για το ευρύτατο συγγραφικό του έργο, μια αληθινή συνομιλία με την ιστορία που έχει τεράστια ανάγκη ο τόπος. Η Ελλάδα και η Ευρώπη. 
2. Πολλοί θα έχετε ακούσει για τις λεγόμενες «νεοφυείς επιχειρήσεις», τα «startups». Είναι γνωστό πως ένα μεγάλο τμήμα της εν λόγω κοινότητας στην Ελλάδα, στην οποία πολλοί έχουν εναποθέσει τις ελπίδες για την ανάκαμψή μας (και που για να μπορέσει να γίνει αυτό θα πρέπει τα ελληνικά startups να ανακαλύψουμε κι εκείνα τον «ελληνικό τρόπο»), ξεκίνησε από το Ηράκλειο, στις κοινότητες του Πανεπιστημίου Κρήτης και τοθυ Ιδρύματος Τεχνολογίας & Έρευνας πριν από 15-20 χρόνια. Αυτό που όμως δεν είναι γνωστό και πρέπει σήμερα να αναγνωριστεί είναι πως σε μεγάλο βαθμό η ανάπτυξη αυτής της κοινότητας οφείλει πολλά στον Μιχάλη Χαραλαμπίδη που την ενέπνευσε με το γνωστό «να γίνουμε όλοι μάστορες», δέκα χρόνια πριν η τηλεοπτική κάστα των Αθηνών αρχίσει να ψελλίζει διστακτικά, δίχως να καταλαβαίνει τίποτα επί της ουσίας, περί «επιχειρηματικότητας».
3. Παγκοσμίως μια από τις αναμφισβήτες «βίβλους» των νεοφυών επιχειρήσεων είναι το βιβλίο «Zero to One», που έχει γράψει ο διάσημος επιχειρηματίας και επενδυτής Peter Thiel, ιδρυτής της PayPal και βασικός επενδυτής & μέλος Δ.Σ. στο facebook. Στο βιβλίο αυτό ο Thiel κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την απουσία οράματος τόσο στην πολιτική όσο και στην επιχειρηματική ηγεσία. Λέει πως οι δημιουργοί, οι οραματιστές, πρέπει να επικρατούν των τεχνητών του χρήματος (‘financial engineering’), ώστε να υπάρχει υγιής ανάπτυξη και μακρόχρονη ευημερία. Ο Thiel απευθύνει έκκληση για μεγαλεπήβολα σχέδια, για μεγάλα έργα (φέρνοντας ως παράδειγμα τη δεκαετία του ’60 με τα μεγάλα σχέδια κατάκτησης του διαστήματος και θεραπείας ασθενειών, αντιπαραβάλλοντάς τα με την παρακμή των αρχών του 2000, τις τιτλοποιήσεις δανείων, τα ‘μπουκέτα’ ομολόγων και όλες τις τεχνικές που οδήγησαν στην κατάρρευση του 2008). Τα αναφέρω όλα αυτά γιατί είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος που διαπιστώνω ότι ο Peter Thiel έχει έναν συνομιλητή, έναν συναθλητή, τον μοναδικό ίσως στην Ευρώπη, τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη. Το εμπνευσμένο σχέδιο για την «Ρωμανία» είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται σήμερα η Ελλάδα, η Ευρώπη, η Ανατολική Μεσόγειος.

Κλείνω την παρέμβαση αυτή εκφράζοντας την αγωνία μου για να φτάσει ο λόγος που εκφράζει η «Νέα Αναπτυξιακή Παιδεία» καθώς και όλο το συγγραφικό έργο του Μιχάλη Χαραλαμπίδη στη νεολαία. Σίγουρα εκδηλώσεις σαν την αποψινή βοηθούν πολύ, είναι στη σωστή κατεύθυνση, νομίζω όμως πως, στο μέτρο που δεν θα χαθεί η ποιότητα, απαιτείται ταυτόχρονα και κάποια μαζικότητα.

Startups και αφοσίωση

Ξέρω πάρα πολλούς που «ξεκίνησαν ένα startup» παράλληλα με την 9-to-5 εργασία τους ή παράλληλα με κάποια άλλη επαγγελματική τους δραστηριότητα.

Δεν ξέρω όμως κανέναν που να πέτυχε κάτι αξιόλογο, επιχειρώντας στο παραπάνω πλαίσιο.

Ακόμα και να υπάρχουν μερικοί, θα είναι οι εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα. 

Η επιτυχία μπορεί να προϋποθέτει διάφορα πράγματα, το πρώτο και σημαντικότερο όμως είναι η απόλυτη αφοσίωση.

Focus λοιπόν αγαπητοί μου φίλοι. Απόλυτο focus κι επιμονή. Η επιτυχία τότε, αργά ή γρήγορα θα έρθει.

Αφού δημοσίευσα τα παραπάνω στο LinkedIn, ένας φίλος σχολίασε:

"Αυτό σημαίνει και χρημματοδότιση. Πως θα κάνεις και θα αφήσεις το 9-7 (ποτέ δεν είναι 5) χωρίς κεφάλαιο για να ζήσεις μέχρι (και αν) να αποδώσει το startup;"

Η απάντησή μου στην παρατήρηση αυτή είναι ξεκάθαρη: 

H παραπάνω άποψη είναι η πιο κλασική δικαιολογία. Δυστυχώς όμως, κατά την γνώμη μου πάντα, είναι απλά μια δικαιολογία. Συνοπτικά σημειώνω τα εξής:

1. Η επιχειρηματική δραστηριότητα σημαίνει την ανάληψη ρίσκου. Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι φτιαγμένοι για αυτό. Εάν το ρίσκο σε καταβάλει, τότε απλά δεν πρέπει να κάνεις αυτήν την επιλογή — και δεν υπάρχει τίποτα κακό σε αυτό.
2. Στο, πολύ πιθανό πλέον, ενδεχόμενο όπου δεν έχεις κάποιο μικρό κεφάλαιο για να ξεκινήσεις (σημειώνω πως με μεθοδολογίες όπως το Lean Startup, Customer Development κλπ το απαραίτητο κεφάλαιο συχνά είναι πολύ μικρό) τότε η λύση είναι προφανής: Δουλεύεις κάποιο διάστημα και κάνεις αποταμίευση. Βρίσκεις ακόμα έναν ή δύο ανθρώπους με τους οποίους μοιράζεσαι το ίδιο όραμα και κάνουν κι αυτοί το ίδιο. Βάζετε όλα τα δικά σας λεφτά, πηγαίνετε σε συγγενείς και φίλους και δίνουν ότι μπορούν. Με όσα μαζεύετε ξεκινάτε την εταιρεία, μειώνοντας τα προσωπικά σας έξοδα στο απολύτως ελάχιστο δυνατό. 

Είναι εύκολο; Δεν είναι καθόλου, μα καθόλου εύκολο. Είναι όμως απολύτως εφικτό. Ας μείνει το εξής συμπέρασμα: Πολύ σημαντικότερη απόφαση από το "τα θα κάνεις" στην καριέρα σου είναι το "τι δεν θα κάνεις".

Το να προσπαθήσεις να έχεις και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο, είναι από λίγη που σπάνια αποδίδει, στην επιχειρηματικότητα μάλιστα συχνά έχει καταστροφικά αποτελέσματα. 

Είτε θα δημιουργήσεις λοιπόν ένα startup ή θα έχεις μια full-time εργασία. Μαζί και τα δύο, δεν γίνεται.

Τα πέντε δευτερόλεπτα

Το προηγούμενο βράδυ σκέφτηκα ξανά πως πρέπει επιτέλους να αρχίσω να γυμνάζομαι τα πρωινά, όπως κάνουν όλοι οι καθωσπρέπει σαραντάρηδες.

Γιατί;

Διότι το να μην γυμνάζεσαι δεν είναι επιλογή - για πλήθος λόγων που δεν χρειάζεται να αναλυθούν εδώ - και επειδή το να πηγαίνεις αργά το βράδυ [εγώ συνήθως 21:30 έως 23:30] έχει πλήθος προβλημάτων (είσαι κουρασμένος από όλη την ημέρα, μπορεί να έχει φάει αργά, μετά έχεις υπερένταση και δεν μπορείς να κοιμηθείς και πολλά άλλα ακόμα...].

Κοιτάζω λοιπόν το πρόγραμμα του γυμναστηρίου στην ωραία σελίδα που έχουν αναπτύξει, βλέπω τι έχουν για το πρωί και η συνέχεια είναι πάνω - κάτω η ακόλουθη:

• Το ξυπνητήρι χτύπησε στις 6:45, όπως είχε προγραμματιστεί. 
• Το spinning class ξεκινούσε στις 8:00 ακριβώς, για να προσφέρει μια μέρα γεμάτη ενέργεια και ευεξία.
• Είναι αυτές οι στιγμές στη ζωή που μέσα σε λίγο χρόνο πρέπει να πάρεις την απόφαση να κινητοποιηθείς, να κάνεις την αλλαγή που χρειάζεται.
• Κάποιοι ειδικοί μιλούν για τον "κανόνα των 5 δευτερολέπτων", το time window δηλαδή μέσα στο οποίο παίρνονται οι σημαντικές αποφάσεις.
• Έτσι κι εγώ, σήμερα το πρωί με αποφασιστικότητα έκλεισα το ξυπνητήρι και άλλαξα πλευρό.

Γιατί όλα αυτά;

• Θα έχει και αύριο spinning.

Τι θέλω να πω; Το προφανές: Η εξαίρεση είναι που δίνει νόημα στον κανόνα. Προσέξτε όμως: Όταν η εξαίρεση αρχίσει να επαναλαμβάνεται, τότε σύντομα εκείνη θα γίνει ο νέος κανόνας και τότε ακριβώς είναι που το παιχνίδι θα έχει χαθεί.

Η Γη της Περσεφόνης το 2018

Το Θριάσιο Πεδίο λογίζεται ως ο σκουπιδότοπος του υδροκέφαλου νεοελληνικού κράτους.

Δεν καταλαβαίνουν. Δεν γνωρίζουν.

Είναι η Γη της Περσεφόνης. Είναι ο πιο ιερός τόπος της κλασικής εποχής.

Πόση άγνοια, πόση ανοησία.

Υπάρχει κοινωνία; Υπάρχουν άραγε πολίτες να δώσουν ένα τέλος σε αυτό το αίσχος δεκαετιών; Ή μας έχει όλους αλλοτριώσει, παραλύσει η καθημερινότητα;

Ντροπή σε όλους μας.

Facebook questions για την Ελλάδα

Εντάξει, καλή η προσπάθεια του Facebook με τα questions που ζητά από τους χρήστες να απαντήσουν, υστερούν όμως τραγικά στο ελληνικό localisation. Ελάχιστες πραγματικά ενδιαφέρουσες ερωτήσεις! Για να διευκολύνω, προσφέρω παραδείγματα του τι θα περίμενε κανείς:

— Βανδή ή Βίσση; (για τους μεσήλικες)
— Στράτο Διονυσίου ή Καζαντζίδη; (για τους συνταξιούχους)
— Είναι ο Καμπακάκης ο νέος Παντελίδης; (για τη νεολαία)
— Αρνάκι γάλακτος ή ζυγούρι; (για όσους ξέρουν)
— Αρνάκι γάλακτος ή προβατίνα; (για τα fashion victims)
— Ψυχικό ή Κολωνάκι;
— Κηφισιά ή Γλυφάδα;
— Μύκονο ή Σαντορίνη;
— Porsche 959 ή Ferrari F40;
— Αράχωβα ή Bansko; (για τη ΔΑΠ, τον χειμώνα)
— Για πόσα άτομα στο Nammos; (για τη ΔΑΠ, το καλοκαίρι)
— Judo ή karate;
— F16 ή Mirage 2000;
— Ξανθιές ή μελαχρινές;
— Αύξηση κεφαλαίου ή μετατρέψιμο δάνειο; (για τους νεοφυείς)
— Krav Maga ή Brazilian jiu-jitsu;
— Whisky ή vodka;
— Mercedes ή BMW; (για το ΠΑΣΟΚ)
— Crossfit ή οικοδομή;
— Bitcoin ή ethereum; (για όσους έχουν λεφτά για πέταμα)
— Cayenne ή Χ5 (για τους Λαρισαίους)
— Τρέξιμο ή ψυχολόγο;
— Σιδερά ή Τάμπουρα; (για λίγους)
— Σκυλάδικο ή heavy metal;
— Πόσο πάει το στη βιομηχανική; (για πολύ λίγους)
— Στο πιτόγυρο το γιαούρτι στην πίτα (Ηράκλειο) ή πάνω στον γύρο (Χανιά);

Οποίος θέλει παρακαλώ να συμπληρώσει ερωτήσεις στα σχόλια!

Για το λεγόμενο Μακεδονικό, σκέψεων συνέχεια

Έγραψα πολύ πρόσφατα συνοπτικά τις απόψεις μου για το λεγόμενο "Μακεδονικό" ζήτημα. Με βάση τα σχόλια που πήρα, έκρινα πως πρέπει να εξειδικεύσω μερικές από τις θέσεις μου πράγμα που επιχειρώ να κάνω παρακάτω. 

Στο λεγόμενο μακεδονικό ζήτημα, κατά την γνώμη δύο προσεγγίσεις υπάρχουν:

— Η μία είναι του Ρήγα Βελεστινλή: Οι λαοί της περιοχής είμαστε αδέρφια. Έχουμε προφανές συμφέρον να ενωθούμε αποδεχόμενοι ως μόνη αρχή τον νόμο, την ισότητα και τη δικαιοσύνη, ανεξάρτητα θρησκείας, γλώσσας κλπ.

— Η άλλη προσέγγιση είναι των 'τρίτων', των κέντρων εξουσίας δηλαδή που πριν 200 χρόνια ήταν σε Λονδίνο, Παρίσι, Μόσχα και Βιέννη και όλοι γνωρίζουν που είναι σήμερα. Αυτή είναι εκείνη του διαίρει και βασίλευε. Ότι δηλαδή κάποιοι λαοί της χερσονήσου μας είμαστε πιο καλοί από τους άλλους κι έτσι βλακωδώς μπορούμε να σφαζόμαστε μεταξύ μας όσο εκείνοι εξυπηρετούν τα συμφέροντα τους.

Βασικό εργαλείο του διαίρει και βασίλευε είναι η ανάπτυξη της ψεύτικης συνείδησης. Για παράδειγμα, εμείς πάψαμε να είμαστε Ρωμιοί και γίναμε Έλληνες. Η Ρούμελη έγινε Ελλάδα. Μας έπεισαν δηλαδή πως οι 25 αιώνες που μεσολάβησαν από την κλασική εποχή μέχρι σήμερα είναι αδιάφοροι. Επίσης, Αρβανίτες, Βλάχοι, Σαρακατσάνοι και τόσοι άλλοι που έδωσαν το αίμα τους για την ελευθερία του λαού μας ξαφνικά απέκτησαν μια κρίση ταυτότητας που τους βασανίζει μέχρι και σήμερα.

Εφτασαν για παράδειγμα να μας πείσουν πως είναι δυνατόν ο λαός της χώρας με το πορφυρό λάβαρο με τον δικέφαλο αετό, τη σημαία δηλαδή της Ρωμαΐδος, ότι είναι εχθρός μας (εννοείται να πείσουν για το ίδιο κι εκείνους... Παντού βλέπετε υπάρχουν οι χρήσιμοι ηλίθιοι).

Στα βόρεια σύνορα μας υπάρχει ένα κρατίδιο, όπου ζουν βασικά Σλάβοι και Αλβανοί, όπου η καλλιέργεια της ψεύτικης συνείδησης έχει πάρει την πιο ακραία, γελοία εκδοχή της.

Αν εμείς την αποδεχτούμε ως τετελεσμένη, ουσιαστικά πάμε κόντρα στο όραμα του Ρήγα. Ουσιαστικά λέμε πως εκείνοι που επεδίωξαν και πέτυχαν την κατάτμηση της χερσονήσου μας σε μικρά, αντιμαχόμενα κρατίδια, έπραξαν σωστά.

Θα ήταν τραγικό λάθος να το κάνουμε αυτό.

Οι λαοί της χερσονήσου αξίζουν την αυτονομία τους, αξίζουν την ελευθερία. Κι αυτό δεν μπορεί να στηθεί πάνω σε ψεύτικες ταυτότητες. Αυτό δεν μπορεί να στηριχτεί σε κράτη ετερόφωτα, σε προτεκτοράτα του 21ου αιώνα.

Όχι, η Ελληνική Δημοκρατία δεν μπορεί κατά κανέναν απολύτως τρόπο να αποδεχτεί τη χρήση της λέξης Μακεδονία σε κράτος στα βόρεια σύνορα της. Δεν μπορεί η λογική της κατάτμησης σε αντιμαχόμενα κρατίδια να γίνεται δεκτή στην Ευρώπη του 21ου αιώνα.

Αυτό όμως δεν σημαίνει κανένα μίσος, καμία μισαλλοδοξία. Το όραμα του φωτισμένου, φλογερού επανάσταση (περιγραφή του Βρετανού ιστορικού Μαρκ Μαζάουερ για τον Ρήγα Βελεστινλή) παραμένει ζωντανό.

Μόνο αυτή μπορεί να είναι η πολιτική μας: Ένωση της χερσονήσου στη βάση της αλήθειας, του αλληλοσεβασμού, της ισότητας και της δικαιοσύνης. Πράγμα που με την προοπτική της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδιακής Ένωσης είναι περισσότερο ρεαλιστικό από ποτέ.