Δράση και Δημιουργία Ξανά: Τώρα είναι η ώρα των καθαρών θέσεων

Στις 5 Μαΐου 2012 έγραψα ένα άρθρο σε αυτό το ιστολόγιο με τις σκέψεις μου για τις εκλογές της 6ης Μαΐου. Το άρθρο αυτό, που πήρε μεγάλη δημοσιότητα, αφού ανέλυε γιατί ένας σκεπτόμενος ορθολογικά πολίτης είναι αδύνατον να στηρίξει με την ψήφο του μορφώματα - δήθεν κόμματα όπως το "ΠαΣοΚ", η "Νέα Δημοκρατία", ο "ΣυΡιζΑ" και το "ΚΚΕ", κατέληγε στο εξής: "Πιστεύω πως ψήφος σε οποιοδήποτε από τα κόμματα αυτά έχει ορθολογικά χαρακτηριστικά και ΔΕΝ είναι "χαμένη ψήφος", όπου αυτά τα κόμματα ήταν η Δράση, η Δημιουργία Ξανά, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, οι Οικολόγοι-Πράσινοι και το Κόμμα Πειρατών.

Δεκαοχτώ μήνες αργότερα κρίνω πως η ανάλυσή μου για τα "mainstream" κόμματα έχει δυστυχώς επιβεβαιωθεί. ΠαΣοΚ, ΝΔ, ΣυΡιζΑ, ΚΚΕ και Δημ.Αρ. συνεχίζουν τον δρόμο της παρακμής, ενώ τα άλλα κοινοβουλευτικά "κόμματα" προσφέρουν υλικό πλούσιο για τον κωμδιογράφο του αύριο και τον ιστορικό του μέλλοντος.

Δυστυχώς όμως, η πρόβλεψή μου πως τα προτειμόμενα στους συμπολίτες μου κόμματα θα κατακτούσαν την πολιτική ηγεμονία (έγραφα "Αυτό για το οποίο είμαι ΑΠΟΛΥΤΑ ΒΕΒΑΙΟΣ είναι πως τα κόμματα αυτά έχουν ήδη κατακτήσει την ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΉ & ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΗΓΕΜΟΝΙΑ και είναι μόνο θέμα χρόνου, λίγου μάλιστα, αυτό να αποτυπωθεί και στους κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς."), έχει διαψευσθεί οικτρά. Τα κόμματα αυτά δεν έχουν μπορέσει σε καμία περίπτωση να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων. Στο άρθρο αυτό θα επικεντρωθώ στα δυο πιο ελπιδοφόρα, κατά την ταπεινή μου γνώμη, από αυτά δηλαδή την Δράση και τη Δημιουργία Ξανά. Τα υπόλοιπα, Οικολόγοι Πράσινοι, ΑΝΤΑΡΣΥΑ και Πειρατές, για διαφορετικούς λόγους το καθένα, φοβάμαι πως έχουν χάσει τη δυναμική τους και δεν μπορούν να δώσουν σήμερα αξιόπιστες εναλλακτικές - Ελπίζω να με διαψεύσουν.

Στις εκλογές του Μαΐου 2012 η Δράση και η Δημιουργία Ξανά συγκέντρωσαν αθροιστικά ένα ποσοστό της τάξης του 4% ή 250,000 ψήφους. Στη συνέχεια, συνεργάστηκαν ξαφνιάζοντας πολλούς από όσους τα υποστήριξαν. Προσωπικά, σαν ένας από αυτούς, όχι μόνο δεν ξαφνιάστηκα από τη συνεργασία, αλλά την καλωσόρισα λέγοντας ότι "Όλοι εμείς διαφέρουμε σε πολλά. Ερχόμαστε από διαφορετικές αφετηρίες, ενδεχομένως έχουμε άλλους στόχους. Την ώρα αυτή όμως που κινδυνεύουμε με την απόλυτη καταστροφή, ας μας ενώσει η κοινή λογική: Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία, Οικονομία της Δημιουργικότητας, Ανθρώπινα Δικαιώματα."

Mέχρι εκεί, όλα καλά. Είχαν προηγηθεί κάποιες περίεργες (τουλάχιστον...) θέσεις της Δημιουργίας Ξανά  για το μεταναστευτικό, όμως πολλοί είχαμε πει "δεν γίνεται να συμφωνούμε και στα πάντα", προσπαθώντας να προτάξουμε τα μείζονα επί των ελάσσονων. Κάποια στιγμή όμως, ήρθε η απόλυτη έκπληξη, αρνητική βεβαίως. "Θα συνεργαστούμε με τη ΝΔ ή/και το ΠαΣοΚ, αν παραστεί ανάγκη, για να σωθεί η χώρα", ήταν το μήνυμα του "Συνασπισμού Δημιουργία Ξανά". Όχι, χειρότερα δεν γινόταν. "‎Όταν θέλεις να πρεσβεύεις το "νέο", δεν μπορείς να αυτοπροσδιορίζεσαι με το λεξιλόγιο του "παλιού"", έγραψα στους φίλους της Δημιουργίας Ξανά.

Σήμερα, βλέπω πολλούς από τους φίλους που στήριξαν και συμμετείχαν στην Δράση και τη Δημιουργία Ξανά να εξανίστανται με τα πεπραγμένα της συγκυβέρνησης. Της συγκυβέρνησης εκείνης που θα στήριζε ο συνασπισμός των δυο αυτών κομμάτων, αν ο ελληνικός λαός τον έβαζε στη Βουλή. Με λύπη μεγάλη,θα πω ότι "ευτυχώς δεν τον έβαλε", διότι ήταν έτοιμος να διαπράξει το απόλυτο λάθος, να ευαγγελίζεται δηλαδή το "νέο" και να συμπράξει κυβερνητικά με το "παλιό".

Έγραφα, μιλώντας για τη "γενιά του δέκα": "Με μεγάλη θλίψη λοιπόν είδα κόμματα όπως η Δημιουργία, Ξανά! να συζητούν ενδεχόμενο "μετεκλογικής συνεργασίας με τη Νέα Δημοκρατία". Η θέση της Νέας Δημοκρατίας είναι ακριβώς εκεί που είναι και του ΠαΣοΚ: Πρώτα τίθενται εκτός νόμου και μετά παρουσιάζονται στα ειδικά δικαστήρια για να λογοδοτήσουν. Τίποτα παραπάνω, τίποτα λιγότερο.".

Γνωρίζω πως πολλούς ίσως ξενίσει η αποστροφή για τα ειδικά δικαστήρια. Ας που επιτραπεί να επιμείνω, δίχως ίχνος εκδικητικότητας. Αν ήταν στο χέρι μου, θα έδινα γενική αμνηστεία. Όμως, να το θυμόμαστε, οι ευθύνες θα αναζητηθούν όταν η κοινωνική έκρηξη λάβει διαστάσεις αναξέλεγκτες. Τότε, είναι πολύ καλύτερα να αποδοθούν με όρους (ευρωπαϊκού) πολιτικού πολιτισμού, διότι η εναλλακτική θα είναι ο όχλος. Για να προχωρήσουμε μπροστά, μαζί με όλα τα άλλα θέλουμε και την αλήθεια και η αλήθεια απαιτεί απόδοση δικαιοσύνης.

Πρέπει να πάρουμε μια απλή απόφαση, όλοι εκείνοι που έχουμε έστω και το ελάχιστο ενδιαφέρον αυτή η χώρα να προοδεύσει. Τα μπάζα της μεταπολίτευσης πρέπει να πάνε σπίτι τους. Το ίδιο σημαντικό με το να εφαρμόσεις την ορθή πολιτική, ίσως ακόμα πιο σημαντικό και από αυτό, είναι να έχεις την ηθική νομιμοποίηση να το κάνεις! Για παράδειγμα, αν έχεις διορίσει τη μισή περιφέρειά σου στο δημόσιο, δεν έχεις το ηθικό δικαίωμα να κάνεις τις περικοπές προσωπικού που ενδεχομένως χρειάζονται.

Η Δράση και η Δημιουργία Ξανά έκαναν ένα θανάσιμο λάθος: Ενώ, όπως είπα παραπανω, ευαγγελίστηκαν το νέο, έριξαν παλαιοκομματικές γέφυρες συνεργασίας με το παλιό. Όπως όμως ξέρουν όλοι οι άνθρωποι που έχουν δημιουργήσει και επιχειρήσει οργανωμένα, η αλλαγή απαιτεί ρήξη, όσο επώδυνη και αν είναι αυτή.

Σήμερα λοιπόν τα δυο αυτά κόμματα πρέπει να πάρουν καθαρή θέση: Αφήνουν οποιοδήποτε ενδεχόμενο συνεργασίας με το "ΠαΣοΚ" και τη "Νέα Δημοκρατία" (θα έπρεπε να βάζω πολλά περισσότερα εισαγωγικά καθότι αμφότερα τα ονόματα είναι ψευδεπίγραφα), ή αντιλαμβάνονται πως για να γυρίσει η Ελλάδα στον δρόμο της ανάπτυξης, της προόδου και της δημοκρατίας οφείλει να απαλλαγεί από το πολιτικό προσωπικό που την κατέστρεψε;

Το δίλημμα των ΜΕΘ: Ήρωας ή δολοφόνος;

Είναι τόσο απλό όσο και τραγικό:

1. Το νοσοκομείο έχει πολύ λιγότερες κλίνες στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας από όσες χρειάζονται.

2. Ο ηλικιωμένος ασθενής δίνει μάχη με το θάνατο, η κατάληξη της οποίας όμως είναι δυστυχώς προδιαγεγραμμένη, αφήνοντας μόνο ανοιχτό το "πόσες μέρες θα αντέξει".

3. Ο νεαρός οδηγός είχε ένα βαρύ αυτοκινητιστικό ατύχημα και το ασθενοφόρο τον φέρνει επειγόντως στο νοσοκομείο. Υπάρχουν σοβαρές ελπίδες να σωθεί, υπό την προϋπόθεση ότι θα εισαχθεί στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας.

Υπάρχει λοιπόν κάποιος "υπεύθυνος" γιατρός ο οποίος καλείται να γίνει ένας μικρός Θεός. Να αποφασίσει ποιον από του δυο ασθενείς θα καταδικάσει σε βέβαιο θάνατο, βγάζοντάς τον από τη ΜΕΘ, και σε ποιον θα δώσει την ευκαιρία να παλέψει για τη ζωή του, δίχως φυσικά να υπάρχει καμίά εγγύηση ότι θα τα καταφέρει.

Tι πρέπει λοιπόν να κάνει ο παραπάνω "υπεύθυνος"; Ποιο είναι το δέον γενέσθαι; Ποιο είναι το νόμιμο και ποιο το ηθικό; Ταυτίζονται στην περίπτωση αυτή;

Είναι αμέτρητα τα κακώς κείμενα στο χώρο της ιατρικής, ειδικά στην Ελλάδα. Παλιότερα είχα μιλήσει για τη δυσωδία που αναβλύζει από τις άσπρες φόρμες. Δεν μπορώ όμως παρά να μην εκφράσω τον θαυμασμό μου στους γιατρούς συνανθρώπους μας που καλούνται να πάρουν τέτοιες αποφάσεις, με δεδομένο ότι για κάποιους θα είναι ήρως και για κάποιους άλλους δολοφόνοι.

Παράλληλα, δεν μπορώ να μην σημειώσω, πως είναι στοίχημα για την κοινωνία μας, θα έλεγα για τον πολιτισμό μας συνολικά σε όλο τον κόσμο, να εξορθολογίσουμε - να μειώσουμε δηλαδή - τις δαπάνες μας κρατώντας εκείνες τις δομές που κάνουν τη διαφορά ανάμεσα στην κοινωνία και τη ζούγκλα και έχοντάς τις προσβάσιμες σε όλους.

Τα mobile apps δεν θα υπάρχουν σε λίγα χρόνια

"Πωλείται Η/Υ 386 σε άριστη κατάσταση και με πολλά προγράμματα". Τη θυμάμαι σαν χθες την αγγελία που είχα δει στο Ηράκλειο, λίγες εβδομάδες αφού είχα εγγραφεί πρωτοετής στο Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών Πανεπιστημίου Κρήτης τον Οκτώβριο του '96 και έπαιρνα μια πρώτη επαφή με το επιστημονικό και επαγγελματικό αντικείμενο. Ήδη τότε βέβαια, πρακτικά άσχετος ακόμα (πολλοί βέβαια ισχυρίζονται πως αυτό ακριβώς παραμένω και σήμερα), καταλάβαινα πως ούτε για δώρο δεν έκανε το PC εκείνο - ήδη οι Pentium ήταν το standard της αγοράς. Μου είχε κάνει όμως μεγάλη εντύπωση το "με πολλά προγράμματα".

Όπως περνούσαν τα χρόνια στο πανεπιστήμιο μάθαμε για την πάλη των λειτουργικών συστημάτων. Οι "σοβαροί" δούλευαν με unix, οι πολλοί με dos και μετά με windows, και οι περίεργοι με macintosh. Γενικά βέβαια στην αγορά κυριαρχούσαν τα windows καθότι "εκεί υπήρχαν οι περισσότερες εφαρμογές".

Όπως εξελισσόταν το web, σύντομα πολλοί developers κατάλαβαν πως αντί να έχουν πρόσβαση σε αρχεία, μόνο, μέσω του browser, του "universal user interface" όπως το έλεγαν κάποιοι, μπορούσαν κάλλιστα να έχουν πρόσβαση και σε προγράμματα, όχι μάλιστα μόνο οι χρήστες αλλά και άλλα προγράμματα, μέσω πάντα του πρωτοκόλλου web. Κάπως έτσι γεννήθηκαν τα web services και το SaaS - που τότε το λέγαμε "μοντέλο ASP" από το Application Service Provision.

Με την εξέλιξη αυτή, το λειτουργικό σύστημα του υπολογιστή του χρήστη έπαψε να έχει σημασία. Είτε δούλευες από unix (linux, πλέον), ή windows ή του (προσφάτως αναστηθέντoς) iMac, πολύ απλά "έμπαινες" στην εφαρμογή μέσω του browser. Ήταν μια αληθινή επανάσταση.

Λίγα χρόνια μετά η Apple κάνει κάτι μαγικό: Εξελίσσει την ιδέα του smartphone, που βεβαίως ήταν ήδη στην αγορά από την BlackBerry για τους business users, δημιουργώντας το απόλυτο καταναλωτικό αγαθό των τελευταίων 10 ετών, το iPhone, και εισαγάγοντας ταυτόχρονα ένα νέο business model: Εκείνο των mobile apps. Δημιουργήθηκε έτσι μια εκρηκτικά αναπτυσσόμενη αγορά η οποία όμως έχει ξεκάθαρα ολιγοπωλειακά χαρακτηριστικά, πράγμα που την καθιστά για την ώρα inefficient και σύντομα θα την κάνει obsolete.

Οι ανταγωνιστές της Apple ακολούθησαν τον ίδιο δρόμο. Google, Microsoft και BlackBerry έκαναν τα δικά τους "App Stores" και οι μανιώδεις καταναλωτές μπορούσαν να κατεβάζουν ασταμάτητα εφαρμογές! Για πόσο όμως μπορεί να συμβαίνει αυτό; Πόσες δεκάδες, ή ίσως και εκατοντάδες, διαφορετικά apps μπορεί να έχει κάποιος στο smartphone του; Πόσο ευχάριστο είναι να ανανεώνει 10-20 από αυτά κάθε φορά που μπαίνει στο App Store; Πόσο πολύ αρέσει στους παραγωγούς των προγραμμάτων να αποδίδουν 30% νταβατζιλίκι στους κατασκευαστές του λειτουργικού συστήματος;

Η απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα είναι μάλλον απλή: Αυτό που έγινε στη δεκαετία του '90, συμβαίνει ξανά. Ομοίως και η κατάληξη θα είναι η ίδια: Τα πάντα θα πάνε στον browser  και οι εφαρμογές θα αποσυνδεθούν από το λειτουργικό σύστημα του υπολογιστή πρόσβασης - είτε είναι PC, ή laptop, ή tablet, ή smartphone ή οτιδήποτε άλλο. Όλα στον browser!

Με βάση τη συλλογιστική αυτή, η πρόταση που έχω να κάνω τόσο στους νέους developers όσο και στους δημιουργούς επιχειρηματικών ιδεών, είναι να μην "κολλάνε" σε τεχνικές έννοιες που είναι προσωρινές και εφήμερες. Το "app economy" και "app ecosystem" δεν είναι κάτι νέο, είναι ορολογία και έννοια της δεκαετίας του '90 που είναι, εδώ και πάνω από 10 χρόνια, ιδιαίτερα ξεπερασμένη.

Στο πλαίσιο αυτό, όπως πια μόνο πολύ εξειδικευμένες ανάγκες καλύπτονται με desktop apps, ισχυρίζομαι ότι σε λίγα χρόνια αντίστοιχα λίγες θα είναι και οι χρήσιμες native apps σε οποιοδήποτε smartphone.

Η συμμετοχή μου στο 40 under 40 της Αθήνας, Ιούνιος 2013

Το πρόγραμμα "Νέοι Ευρωπαίοι Ηγέτες κάτω των 40 ετών - 40 under 40" υλοποιείται από τους μη κυβερνητικούς οργανισμούς Friends of Europe και EuropaNova με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Με μεγάλη χαρά έμαθα πως είχα επιλεγεί μεταξύ των 40 νέων ηγετών της περιόδου 2012 - 2013 και πήρα μέρος στο τριήμερο συνέδριο που έγινε στο Βερολίνο, από 6 έως 9 Δεκεμβρίου 2012.

Η επόμενη συνάντηση της ομάδας είχε προγραμματιστεί να γίνει στην Αθήνα, 13 έως 15 Ιουνίου, όπου και πράγματι έγινε με μεγάλη επιτυχία. Ανταλλάξαμε απόψεις με νέους από όλη την Ευρώπη προερχόμενους από τους χώρους των επιχειρήσεων, της τέχνης και της πολιτικής. Έφυγα από τη συνάντηση εκείνη πολύ πιο αισιόδοξος από όσο ήμουν πριν ξεκινήσει. Θυμάμαι πως ακριβώς το ίδιο είχα νιώσει και στο Βερολίνο. Τελικά, είναι αλήθεια, η νέα γενιά των Ευρωπαίων είναι πολύ πιο προωθημένη από όσο το κατεστημένο θέλει να νομίζει.

Παρακάτω αντιγράφω μερικές από τις θέσεις που είχα την ευκαιρία να εκφράσω, όπως περιγράφονται στην εξαιρετικής ποιότητας αναφορά 84 σελίδων που ετοίμασαν οι οργανωτές και είναι διαθέσιμη εδώ.

Παρά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σε πολλές περιοχές της, η΄σημερινή Ευρώπη παραμένει η καλύτερη κοινωνία που έχει επιτευχθεί στη σύγχρονη εποχή - Ίσως και σε όλη την ανθρώπινη ιστορία. Οφείλουμε να είμαστε πολύ περήφανοι για αυτό! Ας είναι σαφές όμως προς όλους ότι βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, σε ώρα μεγάλων αποφάσεων. Είτε η γενιά μας, η γενιά του δέκα, θα ολοκληρώσει αυτό που ξεκίνησαν οι προκάτοχοί μας και θα πάμε στην ομοσπονδιοποίηση της Ευρώπης, δημιουργώντας τη νέα μεγάλη μας χώρα, ή δυστυχώς το πείραμα αυτό κινδυνεύει να αποτύχει.

Ελπίζω πως η γενιά του δέκα θα βρει το θάρος να προχωρήσει μπροστά!

Tα αποσπάσματα με τις τοποθετήσεις μου στο συνέδριο:

“I am disappointed that politicians are not telling the truth to their constituents: that the only way to compete and survive economically is with more union.”

It is not only recent governments that have failed the Greek people, Tsigos underlined, but all governments since democracy was restored in the country in 1974. “If we do not have a fundamental political change in Greece from the bottom up, nothing will change. The good news is that the ‘triangle of failure’ – Greece’s economic oligarchy, the media and politicians – are collapsing. It is up to the Greek people to get serious about politics and EU ideals.”

“We need to change our dysfunctional education system in Europe,” stressed Tsigos. “We have to create a system to inspire innovation, creativity and autonomy beginning at a young age.”Youth unemployment is a symptom of a sick economy, noted Tsigos. “The new definition of wishful thinking is the idea that EU member states will not have high youth unemployment. Unless we make changes now, even those member states that have remained relatively unscathed, such as Germany or Austria, will eventually catch the youth unemployment bug,” he said.

Rethinking entrepreneurial culture in Europe is an important step, noted Tsigos. As it stands now, Europe is far too risk-averse, both structurally and culturally. In terms of policy, it behoves the EU to deal with Europe’s risk-averse legislation, for example strict bankruptcy laws that do not support those entrepreneurs that are willing to take risks. “In our society, people are not used to trying,” he said. “How can they, if they expect to be ruined if they fail?”

Finally, concluded Tsigos, policymakers should strive to make the single market more effective for entrepreneurs and SMEs. “As the largest economy in the world,” he concluded, “we deserve an authentic growth model, based on our regional development models.”

Report 40 under 40 EYL Athens from Dimitris G.E. Tsigos

Άλλαξε ο Μανωλιός" και ντύθηκε... incubator!

Αναδημοσίευση από το ΕΜΕΑ.gr

Ξαφνικά, εκεί που δεν υπήρχε τίποτα, η Ελλάδα γέμισε incubators, accelerators και άλλα ευφάνταστα στην ονομασία τους προγράμματα για την προώθηση της «νεοφυούς επιχειρηματικότητας». Έχουμε πολύ περισσότερα τέτοια προγράμματα από όσα χρειαζόμαστε. Από τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς μέχρι το Δήμο Αθηναίων και άλλους φορείς, εκατομμύρια ευρώ ανακοινώνονται πως θα διατεθούν για τον ιερό σκοπό της ενίσχυσης των start-ups!

Θα αναρωτηθείτε, «πως μπορεί να σε ενοχλεί αυτό;». Με ενοχλεί πολύ η ουσία, όχι το φαίνεσθαι. Η ουσία είναι πως το γνωστό κρατικοδίαιτο κατεστημένο, αυτό που μάθαμε να λέμε «ιδιωτικοδημόσιο τομέα», έχει βρει νέο πεδίον δόξης λαμπρό: Την (υποτιθέμενη) ενίσχυση της επιχειρηματικότητας!

Μεταξύ σοβαρού και αστείου μπορώ να πω ότι το μόνο ίσως θετικό που βλέπω στην κίνηση αυτή είναι πράγματι η χρήση του όρου «νεοφυής επιχείρηση» για να περιγράψει τα start-ups, ο οποίος εισήχθη από την ΕΕΝΕ και συγκριμένα τον Γενικό Γραμματέα της Γιώργο Παπαδόπουλο. Είναι εξάλλου γνωστό πως όποιος ονομάζει τα πράγματα, συνήθως καθορίζει και την εξέλιξή τους.

Αν ψάξετε λοιπόν λίγο καλύτερα, πίσω από την κουρτίνα της «αφιλοκερδούς προσπάθειας» θα δείτε τους ίδιους ανθρώπους που επί δεκαετίες «αξιοποιούν» εθνικά και κοινοτικά κονδύλια. Θα δείτε προκηρύξεις απίστευτες. Έφτασαν να ζητούν ..15ετή εμπειρία σε προγράμματα ενίσχυσης start-ups, όταν το 1998 καλά-καλά δεν χρησιμοποιούταν η ορολογία αυτή - ειδικά στην Ελλάδα. Μάθαμε ακόμα πως οι … διαφημιστικές εταιρείες είναι οι πλέον ειδικές για τα προγράμματα αυτά και πολλά άλλα ευτράπελα.

Το Β' και το Γ' Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης αντί να δημιουργήσουν την οικονομία της συνεργασίας και της δημιουργικότητας, διασπαθίστηκαν εν πολλοίς στα «σεμινάρια», προς άγραν «εργασιακής σταθερότητας» και σε τήρηση του ακλόνητου κοινωνικού συμβολαίου: Εσύ (πολίτη) θα με ψηφίζεις και εγώ (κράτος) θα σε «εξασφαλίζω». Ποιος δεν θυμάται το όργιο που είχε γίνει με τα επιδοτούμενα σεμινάρια; Ποιος ξέχασε ότι το πρόγραμμα «ψηφιακό άλμα», για venture capital σε high tech, το 2008 ακυρώθηκε ενώ προωθήθηκαν τα προγράμματα ... «e-Μηχανικοί», «e-Γονείς» και η διανομή των netbooks για τους μαθητές; Δυστυχώς ή ευτυχώς, είμαστε πολλοί αυτοί που τα θυμόμαστε καλά.

Υποτίθεται πως το Δ' ΚΠΣ, αυτό που όλοι μάθαμε σαν «ΕΣΠΑ», θα ήταν σε διαφορετική βάση. Πράγματι, άλλαξε ο Μανωλιός και έβαλε τα ρούχα του ... διαφορετικώς. Υπάρχει λοιπόν ένα φαινόμενο που θα το έλεγα «τα νέα ΚΕΚ και ΙΕΚ» ή ίσως «τα νέα σεμινάρια». Η πλάκα είναι πως πολλές από τις προκηρύξεις που ανέφερα για «acceleration programs» στην πραγματικότητα φωτογραφίζουν κάποια ΚΕΚ για υποψηφίους αναδόχους. Με άλλα λόγια, πάμε για τα «νέα σεμινάρια» όχι μόνο de facto αλλά και de jure.

Στην εποχή του ΕΣΠΑ λοιπόν, ειδικά με το άγχος της απορρόφησης, οι «εκπαιδεύσεις» δεν λέγονται πια «σεμινάρια» αλλά «acceleration programs», άσε που πολλές φορές συμπληρώνονται και με πενταήμερη εκδρομή στη Ρόδο! - Sorry, στο "silicon valley" εννοώ. Είμαι βέβαιος πως σε λίγο καιρό, τα ταξιδιωτικά γραφεία που τώρα παίζουν Κωνσταντινούπολη και Αγίους Τόπους, θα βάλουν στους προορισμούς τους και «Πανόραμα Σίλικον Βάλλεϋ - Πάλο Άλτο - Μάουντεν Βιού».

Ζούμε στη χώρα του παραλόγου, στη χώρα του «ότι δηλώσεις, είσαι». Είναι όμως κρίμα μεγάλο την στιγμή που βρισκόμαστε μια ανάσα πριν την απόλυτη καταστροφή να επιτρέπουμε σαν κοινωνία την ύπαρξη τέτοιων φαινομένων. Είναι έγκλημα τόσο προς την κοινότητα των start-ups όσο και προς τις επόμενες γενιές.

Τα κάθε λογής υποτιθέμενα «accelerators», τα «νέα ΚΕΚ» και τα «νέα σεμινάρια» δηλαδή, πρέπει να αποτελέσουν μια μικρή κωμική παρένθεση στην προσπάθεια που γίνεται από τόσους πολλούς, οι οποίοι σύντομα θα είναι εντυπωσιακά περισσότεροι, για την ανάπτυξη ενός ισχυρού start-up ecosystem στην Ελλάδα. Δεν υπάρχει κανένας άλλος δρόμος για τη χώρα, μόνη διέξοδος είναι η ανάπτυξη της οικονομίας της συνεργασίας και της δημιουργικότητας.

Αν η κοινότητα των start-ups δεν αντιδράσει τώρα και δυναμικά εναντίον όλων αυτών που την εκμεταλλεύονται για να πλουτίσουν δίχως να προσφέρουν τίποτα ουσιαστικό, θα έχει διαπράξει ένα πολύ μεγάλο λάθος.

Υπό τις παρούσες κρίσιμες συνθήκες όμως, λάθος που επαναλαμβάνεται πολλοστή φορά, πλέον είναι ασυγχώρητο.

Οι Άκηδες του ελληνικού επιχειρείν

- Τι ώρα είναι, Άκη;
- Ότι ώρα θες εσύ, Πρόεδρε!

Δεν γνωρίζω αν η παραπάνω διάσημη στιχομυθία μεταξύ του ερωτώντος Ανδρέα Παπανδρέου και του Άκη Τσοχατζόπουλου όντως έλαβε χώρα ή αποτελεί κάποιον αστικό μύθο της ΠαΣοΚικής ιστορίας, δίχως καμία αμφιβολία όμως περιγράφει με τρόπο ρεαλιστικό την πραγματικότητα του πολιτικού αυτού μορφώματος επί προεδρίας Ανδρέα Παπανδρέου.

Ο πολιτικός αυτός άνδρας στον οποίο πολλά από τα δεινά που ζούμε σήμερα θα χρεώσει η ιστορία πέρασε στην αιωνιότητα το καλοκαίρι του 1996. Σταδιακά από τότε γινόμαστε όλοι μάρτυρες του εξής φαινομένου: Όλοι εκείνοι που απαντούσαν με ενθουσιασμό "ότι ώρα θες εσύ Πρόεδρε", όλοι αυτοί που έβλεπαν μα δεν μιλούσαν, όλοι αυτοί που προσπάθησαν απλά να απολαύσουν και εκείνοι το πάρτι της αλλαγής, ξαφνικά έγιναν ...αντι-παπανδρεϊκοί! Τους βλέπουμε σε κανάλια, internet και εφημερίδες να εξηγούν όλα τα λάθη του Παπανδρέου λες και εκείνοι ήταν κάποιας μορφής θεατές, αμέτοχοι στην όλη κατάσταση.

Ακριβώς το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στο ελληνικό επιχειρείν της περιόδου που διανύουμε. Πολλές επιχειρήσεις είχαν γιγαντωθεί πριν σκάσει η φούσκα της "ισχυρής Ελλάδας". Δεν τις περιγράφω ως επιτυχημένες, διότι αν ήσαν τέτοιες θα είχαν αντέξει στην κρίση, αλλά σίγουρα είχαν μεγαλώσει ιδιαίτερα τις δραστηριότητές τους. Διάφοροι περίεργοι τύποι, είτε "μικρο-επιχειρηματίες" ή, συχνότερα, "στελέχη", συνωστίζονταν για να μπουν έστω για δέκα λεπτά σε κάποια γραφεία, μήπως μπορέσουν και "τσιμπήσουν" κάτι και εκείνοι από την "επιτυχία" των εν λόγω εταιρειών.

Τι συμβαίνει σήμερα; Πολλές από τις εταιρείες αυτές έχουν είτε κλείσει ήδη ή βρίσκονται σε μια μη αναστρέψιμη κατεύθυνση προς το κλείσιμο. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι πρώην πανίσχυρες (;) διοικήσεις τους βρίσκονται σε κατάσταση οικτρή (...καθώς βλέπετε η εξ'Αμερικής λογική του "golden parachute" δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στη Δανία του Νότου...). Στην ούτως ή άλλως τραγική αυτή κατάσταση είναι θέαμα εμμετικό να βλέπει κανείς τους πρώην συνωστιζομένους να βγάζουν λόγους πύρινους για την στρατηγική και τις πρακτικές των επιχειρηματιών αυτών που οδήγησαν τις εταιρείες τους στη σημερινή κατάστασή τους.

Δεν είναι ότι έχουν άδικο. Πολλές φορές δεν έχουν, τα γεγονότα που περιγράφουν είναι αληθή. Είναι όμως ότι και εκείνοι, οπως και οι όψιμοι αντιπαπανδρεϊκοί ΠαΣοΚοι, μόνο αμέτοχοι δεν ήταν στην κατάσταση που είχε δημιουργηθεί. Κάθε άλλο, ίσως ήταν από αυτούς που μόνο κέρδισαν και τίποτα δεν έχαναν!

Θα πω κάτι πολύ απλό: Έχοντας ξεκινήσει την πρώτη μου εταιρεία το 2000, είχα την τύχη ή την ατυχία να έχω ζήσει δυο κύκλους καταστροφής των επιχειρήσεων στον κλάδο της Πληροφορικής. Πέραν των εξαιρέσεων που πάντα υπάρχουν, στις κρατικοδίαιτες αυτές επιχειρήσεις ούτε οι μέτοχοι κέρδιζαν, ούτε οι διοικήσεις (που συνήθως ταυτίζονταν με τους μετόχους). Τα έργα εξάλλου ήταν σχεδόν πάντα υποκοστολογημένα. Ποιοι κέρδιζαν λοιπόν; Μα είναι απλό, μόνο δυο κατηγορίες παιχτών στον παιχνίδι αυτό κέρδιζαν: α) Οι πολυεθνικές επιχειρήσεις (το υλικό και λογισμικό των οποίων φωτογράφιζαν οι προκηρύξεις) και β) Οι γνωστοί "business development executives" - ή ίσως "μεσάζοντες" σε μια πιο λαϊκή ορολογία, εκείνοι δηλαδή που δίχως να δίνουν λογαριασμό σε κανέναν "διαχειρίζονταν τα μαύρα". Φυσικά κάποια ψίχουλα (σε σχέση με αυτούς) έπαιρναν και οι δημόσιοι "λειτουργοί".

Αυτή είναι η πραγματικότητα της αγοράς. Άνθρωποι που πάντοτε πολεμούσαν εκ του ασφαλούς, οι μόνοι που έβγαλαν χρήματα από την απαράδεκτη πραγματικότητα της αγοράς, είναι αυτοί που σήμερα κάνουν τους τιμητές. Τελικά είναι μάλλον νομοτέλεια ότι ο πολιτικός πολιτισμός μιας κοινωνίας καθορίζει και τον οικονομικό.

Ζητούμενο όμως σήμερα είναι όποιες δημιουργικές δυνάμεις έχουν απομείνει στον τόπο να μην αναλωθούν σε μια στείρα κριτική του φαινομένου η οποία δυστυχώς οδηγεί σε επανάληψή του. Αντίθετα, χρειάζονται μια ρεαλιστική, αντικειμενική ερμηνεία του τι πραγματικά συνέβη και τη χάραξη μιας μακρόχρονης αναπτυξιακής στρατηγικής σε εντελώς διαφορετική βάση. Ποια θα είναι αυτή η βάση; Η απάντηση είναι απλή: Η εξωστρέφεια, η ανταγωνιστικότητα σε όρους παγκοσμιοποίησης.

Αν μη τι άλλο αυτό θα οδηγήσει - επιτέλους - και στην ανάδειξη της αξιοκρατίας ως βασικού ανταγωνστικού πλεονεκτήματος των υγιών επιχειρήσεων.

Πόσο πλούσιος θέλεις να γίνεις;

Μια συζήτηση που δεν γίνεται όσο θα έπρεπε, κάτι που έχει πολλές κακές συνέπειες, είναι εκείνη των στόχων μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας, ίσως και γενικότερα του επαγγελματικού βίου, ως προς την απόκτηση υλικών αγαθών - αυτά που συνήθως αποκαλούμε "πλούτο". Το ερώτημα είναι απλό: Πόσο πλούσιος θέλεις να γίνεις;

Είναι απολύτως βέβαιο πως πλουτισμός δεν αποτελεί ούτε το ισχυρότερο ούτε φυσικά το μοναδικό κίνητρο μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας. Το ίδιο βέβαιο είναι επίσης πως το υποκείμενο που πραγματώνει τη δημιουργικότητά του πέρα από τη χαρά της δημιουργίας προσμένει και στη βελτίωση του βιοτικού του επιπέδου, πράγμα που σε κάποιο, μικρότερο ή μεγαλύτερο, βαθμό συνερτάται και από τη συγκέντρωση του πλούτου. Ταυτόχρονα βέβαια πρέπει με έμφαση ιδιαίτερη να ειπωθεί πως η αισχροκέρδεια είναι ο καρκίνος της επιχειρηματικότητας.

Συζήτησα το ζήτημα αυτό με 27 άλλους συναδέλφους - νέους επιχειρηματίες από ισάριθμες χώρες που πήραμε μέρος στο πρόγραμμα "A New Beginning" που οργανώθηκε από το Γραφείο Μορφωτικών και Πολιτιστικών Υποθέσεων του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ και τον οργανισμό Entrepreneurs' Organization από μέσα Σεπτέμβρη έως αρχές Οκτώβρη στην Αμερική. Είναι εντυπωσιακό πως παρά το γεγονός ότι οι συνάδελφοι προέρχονταν από ένα εξαιρετικά ευρύ φάσμα γεωγραφίας, πολιτισμού και οικονομικής ανάπτυξης, τελικά συνέκλιναν στο εξής συμπέρασμα:

"Θα ήθελα να γίνω τόσο πλούσιος όσο να μπορώ να πηγαίνω όπου και όποτε θέλω δίχως να χρειάζεται να πάρω οποιοδήποτε μέτρο ασφαλείας ούτε να φοβάμαι ότι εγώ ή κάποιος δικός μου διατρέχει κάποιο ιδιαίτερο κίνδυνο απαγωγής".

Ακούγεται ίσως απλό, αλλά είναι μαγικό. Μέτρο του επιθυμητού πλουτισμού είναι η μη προκλητικότητά του. Συνάγεται λοιπόν, ότι διαφορετικό θα είναι το μέτρο στο Manhattan από την Τζούμπα που όπως έμαθα στο πρόγραμμα αυτό είναι η Πρωτεύουσα του Νοτίου Σουδάν. Η απλή αυτή διαπίστωση οδηγεί και σε ένα άλλο απολύτως λογικό συμπέρασμα: Στην περίπτωση που μια δραστηριότητα δημιουργήσει οφέλη μεγαλύτερα του παραπάνω μέτρου, τότε είναι στο άμεσο συμφέρον του υποκειμένου να επιστρέψει το περίσσευμα στην κοινότητά του (!). Η αρχή αυτή νομίζω πως απαντά πολύ καλά τις διάφορες συζητήσεις ανά τον κόσμο για τη φορολογία εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων.

Οι πρόγονοί μας δίδαξαν ότι η ύβρις ακολουθείται πάντα από τη νέμεσι. Η υπερβολική συγκέντρωση πλούτου είναι αναμφισβήτητα ύβρις και οι συνέπειες ήδη είναι εμφανείς. Η κοινωνία μας πρέπει να αντιδράσει θετικά σε αυτό. Να επικρατήσει η λογική της κοινωνίας δηλαδή, έναντι εκείνη της ζούγκλας.

Συμφέρον και καθήκον του συγκεντρώνοντος τον πλούτο είναι το περίσσευμα να το επιστρέφει στην κοινότητα. Το πως πρέπει να γίνεται αυτό είναι μια μεγάλη συζήτηση που θα μπορούσε να απαντηθεί τόσο στο επίπεδο της φορολόγησης όσο και της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Το βέβαιο είναι πως η παρατηρούμενη υπερσυγκέντρωση είναι κατάσταση άμετρη που κινδύνους μεγάλους ελοχεύει για όλη την ανθρωπότητα. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν πως πολλά εμβληματικά μέλη του "Top 1%" ανοιχτά ζητούν την (πολύ) μεγαλύτερη φορολόγησή τους. Δυστυχώς οι κυβερνήσεις και από τις δυο πλευρές του Ατλαντικού, προς το παρόν κωφεύουν.