Saving Europe's Lost Generation with Creativity and Vision

Originally published on www.friendsofeurope.org 

Europe is in trouble. Everybody says so, newspapers shout out headlines on the “Eurozone Crisis” or, most recently, the “European Crisis”. It started as a Greek Drama – it now looks like a “European Tragedy”. 

Is it really so? 

No, absolutely not. Europe remains the world’s largest economy and Europeans enjoy a quality of life that others aspire to. 

Europeans envision a sustainable and fair global economic and societal ecosystem. This vision was born in the aftermath of the horrors of World War II and achieved thanks to the hard work of our grandparents and parents. 

It’s up to us, the so-called “Lost Generation”, to make sure that the results of this decades-long hard work is not lost. 

Labour in a progressive society is about realising one’s creativity in a financially sustainable manner. Unfortunately in many European countries a “good job” is one where you earn a secure salary without really having to work too hard. 

This type of a “good job” was often in the public sector. This harsh reality killed European competitiveness and created a completely wrong public attitude towards entrepreneurship. 

As such, we need to rediscover the joy of creativity and redefine what a “good job” really is. 

Europeans also have to rethink what it means to be a citizen. Participation in politics in not only about voting. Citizens need to think, discuss, exchange ideas, contribute and demand. 

It’s time to “think European”. Europe needs a leadership which is empowered by the people. Forget intergovernmental and federal options. It is time for courage to speak of building a European Republic.

Οι κακές τράπεζες, τα χαμένα χρήματα και μια πιθανή λύση

Είναι τόσο συχνό που αποτελεί πια στερεότυπο. "Οι τράπεζες δεν δίνουν λεφτά". Το έλεγαν ακόμα και την εποχή της αφθονίας, όπου στην πραγματικότητα τα πιστωτικά αυτά ιδρύματα έδιναν δάνεια στον οποιοδήποτε, δίχως να ελέγχουν ακόμα και βασικές προϋποθέσεις. Τώρα, όπου όντως δεν μπορούν να δώσουν δάνεια, η έκφραση αυτή λέγεται περίπου όπως και η "καλημέρα" ή το "τι γίνεται;", πριν ξεκινήσει μια συζήτηση.

Οι τράπεζες δεν δίνουν λεφτά. Πράγματι.

Ας ξεκινήσουμε όμως από την αρχή. Τίνων τα λεφτά δίνουν, όταν δίνουν, οι τράπεζες; Δίνουν τα λεφτά των καταθετών τους! Τουλάχιστον, αυτό θα έπρεπε να κάνουν υπό κανονικές συνθήκες. Αναρωτιέμαι λοιπόν εάν όλοι αυτοί που με τόσο πάθος διαμαρτύρονται για τις "τράπεζες που δεν δίνουν λεφτά" έχουν συνειδητοποιήσει  ότι τα χρήματα που δανείζονται είναι τα δικά τους, των συγγενών και των συνεργατών τους. Χρήματα που αν τελικά δεν επιστραφούν, το σύστημα θα καταρρεύσει.

Όχι, κανείς δεν το είχε συνειδητοποιήσει. "Η τράπεζα δεν χάνει ποτέ τα λεφτά της". Μια μεγαλόστομη βλακεία που είχε ειπωθεί από τους περισσότερους μας.

Τα πράγματα βασικά είναι απλά. Η τράπεζα παίρνει καταθέσεις, στις οποίες δίνει κάποιο τόκο. Τα χρήματα αυτά πρέπει να τα επενδύει, κυρίως μέσω της παροχής δανείων χαμηλού ρίσκου. Το δάνειο θα πρέπει να πληρώνεται στην τράπεζα έτσι ώστε να επιστρέφει το κεφάλαιο (του καταθέτη) και επίσης να πληρώνεται τόκος ώστε να μπορούν να πληρωθούν αντίστοιχα οι τόκοι των καταθέσεων, να πληρώνονται οι λειτουργικές δαπάνες της τράπεζας (που μόνο λίγες δεν είναι!) και να προκύπτει και κάποιο κέρδος για την τραπεζική επιχείρηση ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητά της.

Απλό δεν είναι; Μάλλον ναι, ποτέ δεν εφαρμόστηκε έτσι όμως.

Τελικά οι τράπεζες, ή καλύτερα οι διοικήσεις των τραπεζών, υπέκυψαν στον πειρασμό. Έδωσαν δάνεια που δεν έπρεπε να δώσουν. Τόσο στο αδηφάγο δημόσιο όσο και σε επιχειρήσεις & ιδιώτες. Τα δάνεια αυτά δεν μπόρεσαν να επιστραφούν. Ποιος κινδυνεύει τώρα; Οι καταθέσεις όλων μας. Πολύ απλό, έτσι δεν είναι;

Ακούγονται διάφορες απόψεις, πολλές φορές καλυμένες με ένα πέπλο επιστημονικότητας, για τον ρόλο των τραπεζών και κάποιου είδους νομοτέλεια που οδήγησε στην κρίση. Δυστυχώς λίγες από αυτές αντέχουν σε ουσιαστική κριτική. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον κανείς να συγκρίνει την οικονομία των ΗΠΑ με εκείνη του Καναδά και αντίστοιχα να συγκρίνει τα τραπεζικά συστήματα των δυο χωρών, όπως επίσης και τα συστήματα υγείας, παιδείας και πρόνοιας. Τα συμπεράσματα θα είναι εντυπωσιακά χρήσιμα.

Όχι, δεν υπάρχουν κακές ούτε καλές τράπεζες. Υπάρχουν μόνο εποπτικές αρχές που κάνουν τη δουλειά τους και εποπτικές αρχές που δεν την κάνουν. Που είναι δηλαδή επίορκες, διεφθαρμένες.

Όλοι γνώριζαν τι γίνεται. Όλοι γνώριζαν τι ρόλο έπαιζε ας πούμε η ΑΤΕ, ποιους δανειοδοτούσε και πόσο τα δάνεια εκείνα πληρούσαν ή όχι τα περιβόητα 'τραπεζικά κριτήρια'. Οι εποπτικές αρχές όμως μάλλον το είχαν πιο ενδιαφέροντα πράγματα να κάνουν από το να ασχολούνται με τέτοια πεζά ζητήματα, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο.

Χρειάζεται τραπεζικό σύστημα για να εκκινήσει εκ νέου η οικονομία, να δημιουργηθούν - επιτέλους - πολλές & ποιοτικές θέσεις εργασίας; Αναμφίβολα ναι. Μπορεί να γίνει όσο παραμένουν οι ίδιες διοικήσεις στις τράπεζες και στις εποπτικές αρχές; Αναμφίβολα όχι. Ας μην γελιόμαστε, ένας ήταν ο ρόλος που έπαιξαν οι τράπεζες στη χώρα μας: Ήταν εργαλείο της οικονομικής ολιγαρχίας. Ουδέποτε νοιάστηκαν σοβαρά για την εθνική οικονομία, ούτε καν για τα χρήματα των καταθετών τους!

Ποιος εξάλλου έχει ξεχάσει τον CEO της Αγροτικής που λίγες μέρες πριν την εξαγορά της Τράπεζας έβγαλε τα χρήματά του στο εξωτερικό. Επίσης, έγκυρα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων όπως το Reuters, πολλές φορές έχουν μιλήσει με θαυμασμό για τις πρακτικές των διοικήσεων μεγάλων ελληνικών τραπεζών.

Ας σταματήσει λοιπόν το αισχρό θέατρο που παίζεται εδώ και δυο χρόνια με συγχωνεύσεις που ανακοινώνονται και παίρνονται πίσω. Με μανωλιούς που αλλάζουν φορώντας τα ρούχα τους αλλιώς. Η λύση που απαιτείται είναι ριζική, να φτάσει το μαχαίρι στο κόκκαλο και να προχωρήσουμε μπροστά.

Ποια θα μπορούσε να είναι μια λύση; Ενδεχομένως η ακόλουθη:

- Κρατικοποίηση όλων των τραπεζών στη χώρα
- Δημιουργία μιας 'κακής τράπεζας' που θα πάρει όλες τις επισφάλειες
- Δημιουργία δυο μεγάλων και ενός αριθμού μικρών & εξειδικευμένων νέων τραπεζών, κάθε μια με συγκεκριμένη ειδίκευση και επίσης συγκεκριμένο επιχειρηματικό σχέδιο ιδιωτικοποίησής τους σε ορατό χρονικό διάστημα
- Επίβλεψη της παραπάνω διαδικασίας από Ευρωπαϊκούς οργανισμούς, όπως η ΕΚΤ & η ΕΤΕπ.

Κάτι αντίστοιχο έγινε εξάλλου με επιτυχία στις ΗΠΑ ενώ το επιχειρούν και στη Μ. Βρετανία.

Παράλληλα με τα παραπάνω θα πρέπει να δημιουργηθούν αληθινοί οργανισμοί χρηματοδότησης υψηλού ρίσκου (venture capital), χωρίς τη συμμετοχή των τραπεζών οι οποίες στο dna τους, ορθώς, έχουν την αποφυγή του υψηλού ρίσκου.

Αυτή ίσως να ήταν μια λύση ρεαλισμού. Αν αντίθετα περιμένουμε τα υφιστάμενα τραπεζικά σχήματα να "πάρουν τα πάνω τους" και να "χρηματοδοτήσουν την επιχειρηματικότητα", τότε μάλλον αναμένουμε μια επανάληψη του θαύματος του Κυρίου μας με την ανάσταση του Λαζάρου.

Συζητώντας με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη

Με πολύ μεγάλη χαρά δέκτηκα την πρόσκληση της καλής φίλης Αρετής Γεωργιλή του πρωτοποριακού Free Thinking Zone να πάρω μέρος σε μια ανοιχτή συζήτηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη με νέους bloggers. Έχοντας βέβαια κλείσει πια τα 35 και κάνοντας πολλά περισσότερα πράγματα από το να γράφω στο blog αυτό δεν ξέρω αν η περιγραφή "νέος blogger" με χαρακτηρίζει, σε κάθε περίπτωση όμως η ευκαιρία φάνταζε μοναδική και απλά δεν γινόταν να μην είμαι εκεί.

Έφτασα λίγο πριν τις 6:00 και είδα το hashtag που είχε επιλεγεί: #mitsotakis95. Προβοκατόρικο, σκέφτηκα. Και πολύ αληθινό όμως. Θυμήθηκα μια φωτογραφία που είχα δει στο Porto Veneziano στα Χανιά, όπου ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης σε ηλικία 17 ετών είναι με τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ο Βενιζέλος, σε προχωρημένη ηλικία όμως όπως τον ξέρουμε από τα βιβλία της ιστορίας. Ο Μητσοτάκης, νέος μεν αλλά σχεδόν όπως τον γνωρίσαμε στην τηλεόραση! Ο άνθρωπος λοιπόν αυτός γνωρίζει "από πρώτο χέρι" την ελληνική ιστορία από τα τέλη του 19ου αιώνα ενώ έχει γράψει ο ίδιος σημαντικά κομμάτια της από τα μέσα του 20ου αιώνα μέχρι σήμερα.

Όχι, δεν πρόκειται περί μιας συνηθισμένης περιπτώσεως.

Αυτό, ότι δεν είναι μια συνηθισμένη περίπτωση, είναι η σκέψη που σου έρχεται ακαριαία μόλις τον συναντάς. Γνωρίζεις πως είναι 95 ετών, όμως τόσο βιολογικά όσο και, πολύ περισσότερο, πνευματικά τίποτα δεν προδίδει την ηλικία του. Ο χρόνος στάθηκε καλός απέναντί του. Αυτό και μόνο θα αρκούσε για να έχει τον θαυμασμό των συνδετημόνων του.

Μετά ξεκινάει η συζήτηση. Μιλάει με λόγο καθαρό, οι σκέψεις του έχουν αρχή, μέση και τέλος. Είναι λογικός, χρησιμοποιεί επιχειρήματα. Πολύ περισσότερο, παραμένοντας ευγενής και προσβάσιμος, μιλά από θέση υπεροχής, με αυτοπεποίθηση θαυμαστή. Παραδίδει μαθήματα ως προς το τι σημαίνει η φράση "η πολιτική είναι η ανώτερη των τεχνών".

Video streaming by Ustream

Δεν σκοπεύω να κάνω αγιογραφία του Μητσοτάκη. Κάθε άλλο. Απλά, πριν μπω στην κριτική μου θέλω με σαφήνεια απόλυτη να πω ότι στη συζήτηση αυτή μας έδειξε τι σημαίνει πολιτικός, οδηγώντας μας σε άλλα επίθετα για να χαρακτηρίσουμε τα θλιβερά ανθρωπάκια που μας προβάλλει το τηλεοπτικό πριγκηπάτο των Αθηνών. Πολύ περισσότερο από θαυμασμό για το πόσο καλός είναι ο Μητσοτάκης μου δημιουργήθηκε απογοήτευση για το επίπεδο των "πολιτικών" μας σήμερα.

Ο Μητσοτάκης δεν έχει αλλάξει. Ήταν πανέξυπνος, παραμένει πανέξυπνος. Τα ζητήματα που ήξερε καλά, τα εξαντλούσε. Τα ζητήματα που δεν ένιωθε άνετα τα ξεπερνούσε γρήγορα, χωρίς το κοινό να το αντιλαμβάνεται. Εκείνος καθόριζε το σημαντικό ή το ασήμαντο στη συζήτηση. Το χιούμορ του είναι εντυπωσιακό. "Δυστυχώς δεν πεθαίνουμε και πρέπει εσείς να δουλέψετε περισσότερο", είπε προς τους νέους bloggers :-) Με το βαμβάκι έσφαξε και τον Σαμαρά, δίχως ποτέ να αναφερθεί ονομαστικά σε αυτόν. Το πλήθος των εξαγγελειών στο Ζάππειο εξάλλου του δίνει υλικό αμέτρητο. Δεν νομίζω πως τον έχει συγχωρήσει, δεν νομίζω πως ποτέ θα το κάνει και τον καταλαβαίνω απόλυτα για αυτό.

Εντύπωση που έκανε το πόσο καθαρά μίλησε για τις νέες τεχνολογίες πληροφορικής και τη σημασία τους. Έχει αντιληφθεί το ότι αλλάζουν όλη την κοινωνία. Η μεγαλύτερη ανακάλυψη μετά την τυπογραφία, είπε συγκεκριμένα. Λίγοι το έχουν καταλάβει, δυστυχώς.

Ήρθε κάποια στιγμή η σειρά μου. Τον ρώτησα για το κράτος των Αθηνών, την περιφερειακή ανάπτυξη που δεν ήρθε ποτέ. Τους Χανιώτες (και Ηρακλειώτες, Θεσσαλονικείς, Λαρισαίους, Πατρινούς, κλπ) που άφησαν τις πόλειες τους για να έρθουν στο έκτρωμα της Μη-Αθήνας. Τι θα έλεγε σήμερα σε έναν νέο με καταγωγή από την Περιφέρεια ώστε να γυρίσει στον Τόπο του και να πραγματώσει εκεί τη δημιουργικότητά του. Η απάντησή του ήταν συναισθηματική. Είπε πως γεννήθηκε Χανιώτης και θα πεθάνει Χανιώτης. Πως ποτέ δεν εγκατέλειψε τον τόπο του, απολογήθηκε μάλιστα για το αν έχουμε την εντύπωση αυτή. Συγκινητικό, ειλικρινά.

Δεν παύει όμως να μένει ένα κενό ορατό σε όλους: Η πολιτική γενιά του Μητσοτάκη, άρα και αυτός προσωπικά, πολύ περισσότερο τα σημερινά κακέκτυπά τους, ποτέ δεν ασχολήθηκαν σοβαρά με την Περιφερειακή Ανάπτυξη, ποτέ δεν σχεδίασαν ένα αυτόχθονο μοντέλο παραγωγής. Δεν είναι αιχμή αυτό, είναι μια πραγματικότητα. Πολύ απλά δεν τους απασχόλησε. Πολύ απλά, πρέπει να απασχολήσει εμάς, πρέπει να είναι η κορυφή στην ατζέντα μας.

Ο Μητσοτάκης υποστήριξε με πάθος τον φιλελευθερισμό. Δεν έχω λόγο να μην τον πιστέψω. Κάτι μέσα μου με έσπρωχνε να ρωτήσω "πως συμβιβάζεται να δηλώνεις φιλελεύθερος και να συμμετέχεις σε ένα πελατειακό πολιτικό σύστημα, να διορίζεις;". Κατάλαβα όμως πως δεν είχε κανένα νόημα. Θα ήμουν εκτός κλίματος και ανούσιος Από ανθρώπους σαν τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη στα 95 του χρόνια έχεις μόνο να πάρεις και αν ακούσεις καλά, κάτι που κάνουμε όλο και πιο σπάνια, θα πάρεις πολλά και πολύ χρήσιμα.

Κλείνοντας, δεν μπορώ να μην μοιραστώ πως με ενθουσιασμό θα συμμετείχα σε μια παρόμοια συζήτηση με τον Μανώλη Γλέζο. Θεωρώ πως είναι μια εξίσου ενδιαφέρουσα περίπτωση με πορεία ταυτόχρονα πολύ όμοια και πολύ διαφορετική με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Ελπίζω η Αρετή να το βρει καλή ιδέα, να το σχεδιάσει και να το υλοποιήσει.

Περί εθνικής κυριαρχίας

Σε κάτι που πολύ απέχει από αυτό που περιγράφει η φράση "δημόσια συζήτηση" ακούγονται άναρθρες κραυγές για την "απώλεια εθνικής κυριαρχίας" που υποτίθεται πως θα υποστεί η χώρα μας αν, ή μάλλον, όταν προχωρήσει η ουσιαστική ενοποίηση της Ευρώπης.

Στο πρόσφατο 40 under 40 European Young Leaders seminar που έγινε στο Βερολίνο εκφράστηκε μια άποψη που με εκφράζει απόλυτα: "Δεν είπε κανείς να απωλέσουμε την εθνική κυριαρχία μας, αλλά να την μοιραστούμε στο επίπεδο της Ευρώπης. Αυτός άλλωστε είναι και ο μόνος τρόπος να τη διατηρήσουμε".

Δεν χωράει καμία αμφιβολία για την ορθότητα της άποψης αυτής, ειδικά για την περίπτωση της Ελλάδας. Άραγε το νέο Ελληνικό Κράτος ως αποτέλεσμα της επανάστασης του 1821 υπήρξε ποτέ πραγματικά ανεξάρτητο; Δυστυχώς κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατον αφού η απελευθέρωσή μας έγινε από τους ξένους στο Ναυαρίνο και στη συνέχεια μας 'φόρτωσαν' Βαυαρό και στη συνέχεια Δανό μονάρχη ενώ μετά μπήκαμε στην εποχή των Πρεσβειών, πρώτα της Βρετανικής και μετά των ΗΠΑ.

Αν η χώρα μας, ακόμα και στη μεταπολίτευση, ήταν ανεξάρτητη φάνηκε στην Κύπρο, στο Νταβός, στα Ίμια και στη Μαδρίτη. Φάνηκε στο νταβατζιλίκι με τα πανάκριβα μεν άχρηστα δε εξοπλιστικά προγράμματα. Τελικά η χώρα δεν ήταν ανεξάρτητη γιατί ουδέποτε είχε, στην σύγχρονη ιστορία της, μια πολιτική ελίτ με αυτόχθονη σκέψη στην εξουσία.

Έτσι λοιπόν προβληματίζομαι ιδιαίτερα όταν βλέπω εκπροσώπους της κακιστοκρατίας, της οικονομικής ολιγαρχίας, των "πολιτικών" κομμάτων και των μέσων "ενημέρωσης" να επιχειρηματολογούν για τη "διατήρηση της εθνικής κυριαρχίας έναντι των Βρυξελλών" (ή ίσως του Βερολίνου).

Κάποιο λάκο έχει η φάβα. Συνεχίζουν τελικά να μας περνούν για ηλίθιους.

Μοναδική προοδευτική και συνάμα μοναδική βιώσιμη λύση για την Ελλάδα παραμένει η πλήρης, βαθιά, ομοσπονδιακή ενοποίηση της Ευρώπης. Η δημιουργία μιας νέας μεγάλης πατρίδας, του ισχυρότερου κράτους του κόσμου πολιτιστικά, οικονομικά και αμυντικά.

Αυτή εξάλλου είναι και η ορθή μεταφορά του οράματος του εμπνευστή του νέου Ελληνικού Κράτους στα σημερινά μέτρα. Η ευθύνη μας απέναντι στον Ρήγα Βελεστινλή και την κληρονομιά του είναι να προχωρήσει η Ένωση της Ευρώπης με όρους ισότητας, ισονομίας, σεβασμού και δικαιοσύνης.

Τα επιχειρήματα για το αντίθετο είναι εκ του πονηρού και σκοπό έχουν να κρατήσουν την Ελλάδα στη σημερινή της κατάσταση: Εκείνης του τριτοκοσμικού προτεκτοράτου.

Από την Ευρώπη των Εθνών στην Ευρώπη των Περιφερειών

“I question the role of the nation state in the EU,” Dimitris Tsigos said. “A fully integrated Europe would be a Europe of regions, not of nations.”.

By crafting a more democratic model on the EU level, the tense interplay between member state governments and the EU institutions could be lessened, bringing the people closer to an EU that is struggling to keep their trust.

Report EYL 40 under 40 Berlin 2012 from Dimitris G.E. Tsigos

Antonio Gramsci και μιζοκόμματα

Με ανάμεικτα συναισθήματα γέλιου και θλίψης βλέπω τα μιζοκόμματα στην πλέον αισχρή παρακμή τους να προσπαθούν να οικιοποιηθούν το έργο του μεγάλου Antonio Gramsci.

Ειδικά για τους ενόχους της εκ προμελέτης τριπλής δολοφονίας, της απόλυτης στρέβλωσης δηλαδή του νοήματος των λέξεων "πανελλήνιο", "σοσιαλιστικό" και "κίνημα", η πράξη αυτή της ιδεολογικής τυμβωρυχίας ξεπερνά κάθε μέτρο, υπερβαίνει τη χειρότερη φασιστική προπαγάνδα.

Η τακτική της οικιοποίησης συμβόλων, διότι πάνω απ'όλα ο Antonio Gramsci είναι ένα σύμβολο κάθε προοδευτικού ανθρώπου - κάθε ευρωπαϊστή, δεν είναι ξένη σε απολυταρχικά καθεστώτα όπως αυτό που εκφράζουν τα μιζοκόμματα.

Ας μην ξεχνάμε: Οι ναζί έντυσαν τους ταγματασφαλίτες "τσολιάδες", οικιοποιούμενοι ένα από τα πλέον ιερά ελληνικά σύμβολα ελευθερίας. Μετά, το τσίρκο της επταετίας οικιοποιήθηκε την ελληνική παροδοσιακή μουσική για να πετύχει την προπαγάνδα του. Αυτό προσπαθούν να κάνουν τώρα τα ξεπεσμένα μιζοκόμματα με τον Antonio Gramsci.

Όπως είπε όμως πρόσφατα ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης, ένας Έλληνας διανοητής που συνομιλεί με το λόγο του Antonio Gramsci μέσα από το έργο του εδώ και δεκαετίες "Η Πολιτική Αναγέννηση απαιτεί την Αλήθεια όπως έλεγε και ο Αντόνιο Γκράμσι. Παρατηρώ ότι επιστρατεύεται για να καλύψει τον πολιτικό (πολιτικάντικο) μετομορφισμό όπως έλεγε. Την παρουσίαση του παλιού ως νέου. Ας μην πάμε όμως στον Γκράμσι. Φθάνει να ξέρουμε τι σημαίνει Αλήθεια στην γλώσσα μας."

Τουλάχιστον μας μαθαίνουν στην πράξη τι είναι ο πολιτικός μεταμορφισμός. Τι είναι η επαναπρόταση του παλιού ως νέου. Τους ευχαριστούμε για το αντιπαράδειγμα που προσφέρουν και, για να πούμε μια λέξη γνώριμή τους από τότε που "πάρκαραν στο κράτος", τους βάζουμε οριστικά και αμετάκλητα στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.

Πολιτική, μνήμη και αλήθεια

Εδώ και πολλά χρόνια, πάρα πολλοί, προσπαθούν να σε πείσουν πως είναι τελείως άκυρο να ασχολείσαι με τα "κοινά", πως η "συλλογικότητα" είναι έννοια από το παρελθόν, είναι ρε παιδί μου "ντεμοντέ", είναι "πασέ", σίγουρα είναι "άουτ". Προσπαθούν να σε πείσουν πως το σωστό είναι να είσαι "πρόβατο". Να κάνεις το "προφανές" και σίγουρα ότι κάνουν "οι άλλοι".

Μάντεψε: Σου λένε βλακείες! Σε περνάνε για ζώον. Εσύ τελικά αγαπητέ αναγνώστη, είσαι ζώον; Δέχεσαι να αυτοπροσδιορίζεσαι έτσι;

Δεν υπάρχει λύση καμία άλλη από το φύγουμε από την κατάσταση του ζώου και να επιστρέψουμε σε εκείνη του ανθρώπου, η οποία δεν είναι άλλη από εκείνη του πολιτικού ζώου. (Φύσει μέν ἐστιν ἄνθρωπος ζῷον πολιτικόν) . Η αλληλουχία είναι ξεκάθαρη: Πόλις - Πολίτης - Πολιτισμός - Πολιτική.

Ας μην επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να μείνουμε για καιρό ακόμα χωρίς το "πολιτικό" και μόνο με το "ζώον".

Τα πράγματα είναι απλά:

- Χρειαζόμαστε Πόλεις
- Χρειάζεται να ανακτήσουμε την ιδιότητα του Πολίτη
- Χρειάζεται να ανακαλύψουμε πάλι τον Πολιτισμό
- Χρειάζεται να επιστρέψουμε μαζικά στην Πολιτική

Για να γίνουν τα παραπάνω όμως, πρώτα απ'όλα πρέπει να σεβαστούμε την μνήμη, αρνούμενοι τη λήθη, δηλαδή γινόμενοι οπαδοί της αλήθειας.

- Εκείνοι που αποθέωσαν την αντιπαροχή και τον μπετόν, δεν μπορούν να σχεδιάσουν τις Πόλεις του μέλλοντος.
- Εκείνοι που μας ήθελαν Ψηφοφόρους, υπόδουλους του Κράτους, δεν μπορούν να μας κάνουν Πολίτες.
- Εκείνοι που κατέστρεψαν την παιδεία, την αρχιτεκτονική, το τοπίο, την έρευνα, την εκπαίδευση, τη μουσική, εκείνοι που δημιούργησαν πλήθη αμορφώτων και αγραμμάτων, για να είναι τα πρόβατα-ψηφοφόροι που επιθυμούσαν, δεν μπορούν να προσφέρουν στον Πολιτισμό.
- Εκείνοι πάνω απ'όλα που αντιμετώπισαν το "κυβερνώ" ως "διορίζω" και μετέτρεψαν το "πολιτικό κόμμα" σε μαφιόζικη ομάδα διασπάθισης του δημοσίου πλούτου, σίγουρα δεν μπορούν να μιλάνε για Πολιτική.

Η μνήμη, η αλήθεια, είναι οι οδηγοί προς την πολιτική του μέλλοντος. Είναι σίγουρα η μόνη διέξοδος από την κατάσταση που έχει βρεθεί η Ελλάδα και η Ευρώπη συνολικά.