Θέλουμε κι άλλους Γιάννηδες — Ανοίξτε τα σύνορα

Αν κάποιος έπρεπε να ιεραρχίσει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα σήμερα, αναμφίβολα το δημογραφικό θα ήταν στην κορυφαία θέση κάθε λογικής καταγραφής. Όσο τραγικό κι αν ακούγεται, η αλήθεια είναι μια: Η χώρα πεθαίνει.

Δεν αρκεί παρά μια βόλτα σε οποιοδήποτε τμήμα της ελληνικής επαρχίας και τα συναισθήματα είναι ιδιαιτέρως αποκαρδιωτικά: Τα χωριά μας είναι άδεια, αν υπάρχουν κάτοικοι είναι λιγοστοί γέροντες, τα χωράφια είναι ακαλλιέργητα, οι υποδομές διαλυμένες.

Νομίζω πρόσφατα κυκλοφόρησαν άρθρα που λέvε ότι ο πληθυσμός της χώρας μειώνεται κατά 30.000 σε ετήσια βάση. Ας σκεφτούμε τι συνέπειες έχει αυτό στην αγορά εργασίας, στο ασφαλιστικό, στο σύστημα υγείας, στην παιδεία.

Υπάρχουν όμως πολύ χειρότερες συνέπειες που δεν φαίνονται σε πρώτη ματιά. Μια κοινωνία με αυξημένο μέσο όρο ηλικίας, είτε το θέλει ή όχι, είναι μια κοινωνία συντηρητική, μια κοινωνία φοβισμένη, μια κοινωνία που κάνει σπασμωδικές κινήσεις και άγεται και φέρεται με χαρακτηριστική ευκολία.

Είναι όρος επιβίωσης για την Ελλάδα να αντιμετωπιστεί γρήγορα και αποτελεσματικά το δημογραφικό πρόβλημα.

Ποιος είναι ο τρόπος; Τον θαυμάσαμε όλοι το καλοκαίρι στο Mundobasket της Κίνας: Ο Γιάννης Αντετοκούνμπο, ο αδερφός του ο Θανάσης, τα άλλα μέλη της οικογένειας του και οι χιλιάδες Έλληνες σαν αυτόν, ακόμα κι αν δεν έχουν τα ίδια αθλητικά προσόντα.

Γιάννης Αντετοκούνμπο: Έλληνας γίνεσαι, δεν γεννιέσαι

Να ανοίξουμε τα σύνορα λοιπόν και να προσφέρουμε ελπίδα και αγάπη στους κατατρεγμένους αυτού του κόσμου. Έλληνας γίνεσαι, δεν γεννιέσαι. Έλληνας είσαι εάν εκπαιδευτείς ελληνικά. Έλληνας είσαι εάν είσαι θιασώτης του ανθρωπισμού, της αλληλεγγύης, της επιστήμης και της λογικής.

Ο ελληνικός πολιτισμός ήταν η βάση της πρώτης παγκοσμιοποίησης. Ανθρωποι από τις ακτές του Ατλαντικού μέχρι τα βάθη της Ασίας μιλούσαν ελληνικά και ζούσαν σύμφωνα με τον ελληνικό τρόπο. Το καταφέραμε πριν πάνω από 20 αιώνες, τι ακριβώς μας φοβίζει σήμερα;

Ο Γιάννης Αντετοκούνμπο δείχνει τον δρόμο. Τον δείχνουν και χιλιάδες άλλοι Έλληνες, γιατροί, εκπαιδευτικοί, επιστήμονες και επαγγελματίες, που διαπρέπουν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ζώντας με τον ελληνικό τρόπο. 

Ας ανοίξουμε λοιπόν τα σύνορα. Ας δώσουμε ελπίδα στους κατατρεγμένους. Ας φτιάξουμε σχολεία και νοσοκομεία αντί για άχρηστους φράχτες. Ας κερδίσουμε νέους συμπατριώτες αντί για εχθρούς. 

Έτσι θα έχουμε ζήσει και εμείς με τον ελληνικό τρόπο. Έτσι η Ελλάδα θα ανανεωθεί, θα αναβαθμιστεί και θα συνεχίσει τον λαμπρό δρόμο του ανθρωπισμού μέσα στους αιώνες.

Σε τελική ανάλυση και από ένα πρίσμα πραγματισμού που φαίνεται να είναι της μόδας τελευταία, για ποιο λόγο να παίρνει η δικτατορία της Τουρκίας τόσα κεφάλαια από την ΕΕ (σε μια καθαρά αντιδραστική πολιτική βεβαίως) και να μην τα παίρνει η Ελλάδα;

Γιατί να μην πούμε στους εταίρους μας ότι αν μας χρηματοδοτήσουν τις αναγκαίες υποδομές, πολύ ευχαρίστως να στεγάσουμε τους πρόσφυγες στην Ελλάδα, θα τους ενσωματώσουμε στην κοινωνία μας, θα τους διδάξουμε τον ελληνικό τρόπο, θα τους εμπνεύσουμε τον ανθρωπισμό και θα τους κάνουμε νέους συμπατριώτες μας;

Για τον θείο Μήτσο

Κάθε 28η Οκτωβρίου η σκέψη μου πηγαίνει στον θείο Μήτσο. 

Όταν η Ελλάδα ελεγε το ΟΧΙ, εκείνος έκλεινε τα 13 του χρόνια. Λίγο αργότερα, την άνοιξη του 1943 σε μια μάχη του ΕΛΑΣ με τους Γερμανούς στην περιοχή των Αχαρνών όλοι έμειναν κατάπληκτοι από το θάρρος εκείνου του παιδιού που δεν είχε ακόμα κλείσει τα 16.

Ο Δημήτρης Β. Τσίγκος πρώτος όρθιος από δεξιά, τον χειμώνα του 1943
μαζί με άλλους αντάρτες του ΕΛΑΣ στα βουνά της Αττικής

Ο Μήτσος ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή. Ίσως το νεαρό της ηλικίας να βοηθούσε στην άγνοια κινδύνου, όπως και να έχει όμως είχε κερδίσει τον σεβασμό και τον θαυμασμό των συμπολεμιστών του. 

Το νήμα της ζωής του κόπηκε πρόωρα στις 25/7/1944 όταν δολοφονήθηκε από "έλληνες" ναζί. 

Ευτυχώς η ιστορία δεν φέρθηκε καλά στους δολοφόνους, έχουν ξεχαστεί στα μαύρα υπόγεια της ιστορίας γεμίζοντας ντροπή τους πάντες γύρω τους. Αντίθετα ο Μήτσος έζησε μέσα από τους γονείς, τους φίλους, τα αδέρφια και τώρα πια από τα ανίψια του. Είναι ακόμα μαζί μας. 

Κάθε τέτοια μέρα όμως σκέφτομαι τι θα είχε συμβεί εάν τα πράγματα είχαν εξελιχθεί διαφορετικά. Εάν ο Μήτσος είχε ξεφύγει από τους διώκτες του εκείνο το πρωί και εάν τύχη αγαθή τον βοηθούσε να περάσει ζωντανός τις μαύρες δεκαετίες που ακολούθησαν. 

Όλες οι μαρτυρίες λένε πως ήταν άριστος μαθητής και ιδανικός συνεργάτης. Μπορεί να γινόταν γιατρός, όπως έγινε ένας καλός του φίλος. Μπορεί να γινόταν οικονομολόγος, όπως δύο από τα αδέρφια του. Μπορεί ακόμα να συνέχιζε τη ζωή του αγρότη και του κτηνοτρόφου, όπως οι γονείς, ο αδερφός και η αδερφή του και αμέτρητοι φίλοι του. 

Μπορεί όμως να έκανε και κάποιο breakthrough. Μπορεί να γινόταν ερευνητής και να βοηθούσε σε μια σημαντική ανακάλυψη με επίδραση σε χιλιάδες ανθρώπους ανά τον κόσμο. Εξάλλου, το αποδεικνύει η σύντομη ζωή του, ήταν έναν καθαρόαιμος outlier. 

Όπως και να έχει, δεν θα μάθουμε ποτέ. Η ιστορία δεν γράφεται με "αν". Είναι ακριβώς αυτή όμως η συνειδητοποίηση του κόστους της θυσίας που την κάνει μεγαλειώδη. Οι Αμερικανοί λένε ότι "freedom is not free". Έχουν απόλυτο δίκιο. 

Για να απολαμβάνουμε αυτό το υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας, πρέπει να είμαστε όλοι έτοιμοι να πληρώσουμε το τίμημα της. Τα λόγια του μεγάλου Ρήγα Βελεστινλή είναι πάντοτε επίκαιρα - καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή. 

Είναι μια σκέψη που προσφέρει ανακούφιση αλλά και θαυμασμό. Ο Μήτσος έζησε λίγο, αλλά έζησε ελεύθερος. Ελπίζω να μπορέσουμε κι εμείς να πούμε το ίδιο, όταν λογαριάσουμε τα πράγματα στο τέλος. 

Γιορτή της αστυνομίας

Το σαββατοκύριακο 19-20 Οκτωβρίου ήμουν στη Θεσσαλονίκη μαζί με τους καταπληκτικούς #StarttechRunners για να πάρουμε μέρος στους αγώνες του 8ου νυχτερινού ημιμαραθωνίου. Περάσαμε τέλεια και ήρθε η ώρα της επιστροφής, που για μένα ήταν με το τραίνο — το οποίο με εντυπωσίασε με την ταχύτητα και την ποιότητα υπηρεσιών του, το συστήνω ανεπιφύλακτα.

Έφτασα σπίτι κατά τις 8:00μμ και έκανα το μεγάλο λάθος να ανοίξω την τηλεόραση. Εκεί πληροφορήθηκα πως η μέρα εκείνη ήταν του Αγίου Αρτεμίου, προστάτη της Ελληνικής Αστυνομίας, και έτσι την Κυριακή το πρωί είχαν γίνει εντυπωσιακές επιδείξεις στο Ζάππειο Μέγαρο με στελέχη των ειδικών δυνάμεων της ΕΛΑΣ να κατεβαίνουν από ελικόπτερα που υπερίπταντο του χώρου.

Δυστυχώς όμως το επόμενο πρωί μάθαμε ότι ο αληθινός εορτασμός έγινε αλλού, στον κινηματογράφο Αελλώ, όπου μεγάλες δυνάμεις ενστόλων της ΕΛΑΣ κατέδραμαν ώστε να συλλάβουν τους ανηλίκους που έβλεπαν την ταινία Joker και να τους παραδώσουν στους κηδεμόνες τους (ή ίσως να τους στείλουν για κράτηση στο αναμορφωτήριο, ποιος ξέρει).

Για να είμαι ειλικρινής, δεν περίμενα τόσο γρήγορη επιβεβαίωση του "Νόμου 4000" για τον οποίο έγραφα τις προάλλες (ως απάντηση στην κινητοποίηση των ενστόλων για επιβολή του αντικαπνιστικού νόμου).

Προκύπτει έντονο πλέον το ερώτημα τι είδους αστυνομία θέλουμε. Πρόκειται για ομάδα που προστατεύει και υποστηρίζει τον λαό ή για ένα εργαλείο επιβολής αντιδραστικών πολιτικών. 

Η αστυνομία πράγματι έχει δύο πρόσωπα. Ο θείος μου πέθανε σε ηλικία 80 ετών και μέχρι τα γεράματα του δεν μπορούσε να περάσει μπροστά από το αστυνομικό τμήμα. Τόσο υπέροχες αναμνήσεις είχε βλέπετε από τις μαύρες δεκαετίες του '50 και του '60 όπως και από την επταετία που ακολούθησε. 

Αυτό το μαύρο πρόσωπο της αστυνομίας όμως δεν αφορά μόνο τους γέροντες και τους ιστορικούς. Το είδαμε όλοι έκπληκτοι στη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου, ακούμε για αυτό καθημερινά, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε όλο τον κόσμο. 

“Η αδερφή του κράτους ήταν πάντα η βία” λένε οι Social Waste στο υπέροχο "θα 'τανε δεν θα' ταν 15" που αφιερώνουν στην μνήμη του Berkin Elvan που έπεσε στο πάρκο Gezi της Κωνσταντινούπολης χτυπημένος από την αστυνομία του Ερντογάν.

Υπάρχει όμως και ένα διαφορετικό πρόσωπο της ΕΛΑΣ, όπως έχω γράψει στο ιστολόγιο αυτό. Μια Τρίτη απόγευμα Φλεβάρη του 2017 ο πατέρας μου θα είχε πεθάνει στη θέση του συνοδηγού μου εάν τρεις "ζητάδες" δεν εμφανιζόντουσαν ως από μηχανής θεοί και δεν μου άνοιγαν δρόμο μέσα στην απίστευτη κίνηση, επιτρέποντας μου να φτάσω στο νοσοκομείο έγκαιρα, προσφέροντας την αξιοπρέπεια που δικαιούταν ένας άνθρωπος που είχε εργαστεί περισσότερα από 60 χρόνια και είχε ζήσει στο πετσί του την ελληνική ιστορία του 20ου αιώνα - από τα κολαστήρια της Γκεστάπο στο Μεγάλο Πεύκο μέχρι τον 'Παρθενώνα' της Μακρονήσου. 

Η εμπειρία μου λοιπόν δείχνει πως η ελληνική αστυνομία μπορεί να έχει πρόσωπο καλό, πρόσωπο φιλολαϊκό, πως μπορεί να έχει θετική συνεισφορά στην κοινωνία. 

Κατι τέτοιο όμως μόνο ως δεδομένο δεν μπορεί να θεωρείτε. Όσο επικρατεί η αντιδραστική ρητορική, όσο μιλάμε για "απελευθέρωση των Εξαρχείων" και απειλούμε συνανθρώπους μας ότι θα τους "ταράξουμε στη νομιμότητα", τότε πραγματικά κάνουμε βήματα προς την άβυσσο (... και για παράδειγμα αρχίζουμε να πιστεύουμε ότι η προσφυγική κρίση μπορεί να αντιμετωπιστεί με αστυνομικά μέτρα). 

Όχι λοιπόν. Δεν είναι δουλειά της αστυνομίας να συλλαμβάνει ανηλίκους στα σινεμά, ούτε να κυνηγά τους καπνιστές, ούτε να "υψώνει τείχη στη θάλασσα" για να εμποδίζει απελπισμένους ανθρώπους που προσπαθούν να έρθουν στην Ευρώπη. 

Αντίθετα, δουλειά της αστυνομίας είναι να μάχεται και να κερδίζει το οργανωμένο έγκλημα και να βοηθάει τους συνανθρώπους μας με οποιονδήποτε άλλο τρόπο μπορεί. 

Οι ευθύνες της κυβέρνησης και ειδικά της πολιτικής ηγεσίας της είναι τεράστιες. Η ρητορική του μίσους θα φέρει την καταστροφή. Ας σταματήσουν πριν να είναι πολύ αργά. 

Αδιάφορο οι μήνες κι αν περνάνε

Το 2002 πέθανε σε ιδιαίτερα μεγάλη ηλικία μια θεία της μαμάς μου την οποία όλοι ξέραμε ως "θείτσα Μαρίκα". Τα εγγόνια της (δεύτερά μου ξαδέρφια δηλαδή), που τότε μάλλον θα πήγαιναν στις πρώτες τάξεις του γυμνασίου, είχαν στενοχωρηθεί πολύ. Όπως έμαθα αργότερα από τους ίδιους, η μητέρα μου προσπαθώντας να τους παρηγορήσει τους έδωσε τους εξής στίχους γραμμένους σε ένα χαρτί:

Αδιάφορο κι αν πέθανες
Εμείς δεν σε ξεχνάμε
Τότε οι νεκροί πεθαίνουνε
Όταν τους λησμονάνε.

Το ιδιόχειρο σημείωμα της μητέρας μου προς τα ανίψια της όταν πέθανε η γιαγιά τους

Τα χρόνια πέρασαν και κάποια στιγμή αποφάσισα να μάθω την προέλευση των στίχων αυτών. Γρήγορα βρήκα πως πρόκειται για το ποίημα "Η ζωντανή νεκρή" του Κώστα Ουράνη.

Το παραθέτω εδώ:

Ἡ ζωντανὴ νεκρή

Δὲν πέθανες! Στὴν κάμαρα ἀκόμα τ᾿ ἄρωμά σου

εἶναι ἁπλωμένο ὡς τώρα δὰ νὰ μ᾿ ἄφησες, κι ἀπάνω

στὸν καναπὲ ἀτέλειωτο μένει τὸ κεντημά σου

καὶ τὸ κομμάτι πού ῾παιζες εἶναι ἀνοιχτὸ στὸ πιάνο.

Ἀπάνω στὸ τραπέζι μου πάντα ἡ δική σου εἰκόνα,

ποῦ πάντα μὲ τὴν ἥμερη ματιά της μὲ κοιτάζει,

καὶ δὲν εἶναι ὁ ἄνεμος, μὰ εἶσαι ἐσύ, τὴν πόρτα

ποὺ μισανοίγεις γιὰ νὰ μπεῖς τὴν ὥρα ποὺ βραδυάζει.

Δὲν πέθανες. Εἶσαι παντοῦ καὶ εἶσαι μέσα σὲ ὅλα:

στῶν ρόδων τὸ ξεφύλλισμα, στὸ στεναγμὸ τοῦ ἀγέρα,

στὰ νέφη ποὺ χρυσίζουνε σὰν πάει νὰ σβήσει ἡ μέρα

κι ὡς καὶ τὶς νύχτες δίπλα μου σὲ νοιώθω ξαπλωμένη...

Δὲν πέθανες. Ἀδιάφορο οἱ μῆνες κι ἂν περνᾶνε:

τότε οἱ νεκροὶ πεθαίνουνε, ὅταν τοὺς λησμονᾶνε!

Οχτώ χρόνια μετά, το μυαλό μου ακόμα δεν έχει μπορέσει πλήρως να επεξεργαστεί τι έγινε εκείνη την Τρίτη το πρωί. Η απώλεια ίσως να ξεπερνά τις ερμηνευτικές μας δυνατότητες. Όποτε δυσκολεύτηκα πολύ, πάντα βρήκα γαλήνη στην ανάγνωση αυτού του ποιήματος. Είναι μαγικό πράγμα η ποίηση και εξαιρετικός ο Κώστας Ουράνης.

Η μητέρα μου στα Χανιά τον Αύγουστο του 2009

Η Ελένη Μπουγιατιώτου μας άφησε απρόσμενα το πρωί της Τρίτης 27 Σεπτεμβρίου 2011, δυο μέρες αφότου έκλεισε τα 75 της χρόνια.

Νόμος 4000

Διάβασα χθες έκπληκτος στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ σχετικά με τις ρυθμίσεις του αντικαπνιστικού νόμου ότι, άκουσον άκουσον, “Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται η καθιέρωση του ένστολου προσωπικού της ΕΛΑΣ μεταξύ των αρχών επιβολής της αντικαπνιστικής νομοθεσίας”.

Σοβαρά τώρα; Ένστολοι αστυνομικοί θα ελέγχουν την εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου; Μια ακόμα πολύ καλή ιδέα για τους κυβερνώντες θα ήταν και να επαναφέρουν τον Νόμο 4000/1958 κατά του τεντυμποϊσμού. Μισές δουλειές θα κάνουμε δηλαδή;

Είμαι πάρα πολύ ανήσυχος βλέποντας το επικοινωνιακό επιτελείο του Βασιλέως Μητσοτάκη του Β' να θεωρεί την ελληνική αστυνομία ως φάρμακον δια πάσα νόσο.

Οι επιχειρήσεις απελευθέρωσης των Εξαρχείων συνεχίζονται με αμείωτη ένταση (αν και αμφίβολο αποτέλεσμα), η ανθρωπιστική κρίση των αυξημένων προσφυγικών ροών θα αντιμετωπιστεί - βεβαίως - με περαιτέρω εμπλοκή της ελληνικής αστυνομίας και τώρα η ελληνική αστυνομία θα επιβάλλει τον νόμο και για την διακοπή του καπνίσματος.

Ο Βασιλεύς Μητσοτάκης ο Α' στις αρχές της δεκαετίας του '90 είχε πει μιλώντας στους φοιτητές της Σχολή Αστυνομίας ότι “Το Κράτος είστε Εσείς”. Ο κληρονόμος του βασιλείου του φαίνεται πως πιστεύει ακριβώς το ίδιο.

Την ίδια ωραία βέβαια η βαριά  εγκληματικότητα καλπάζει. Κάθε μέρα ακούμε για σπείρες επικίνδυνων κακοποιών εισβάλλουν οπλισμένοι σε επιχειρήσεις, ενώ στο αληθινό άβατο, που δεν βρίσκεται στα Εξάρχεια αλλά στο Θριάσιο, εξακολουθεί να λειτουργεί ένα τεράστιο κύκλωμα ανομίας, με όλες τις παράνομες διακινήσεις που μπορεί να φανταστεί κανείς.

Η Ελληνική Αστυνομία βέβαια δεν φαίνεται να ενοχλείται ιδιαίτερα από τη δραστηριότητα του οργανωμένου εγκλήματος, τόσο στο άβατο του Θριασίου όσο και αλλού. Έχουν βλέπετε προτεραιότητα οι αναρχικοί, οι πρόσφυγες και οι καπνιστές.

Καταλαβαίνω ότι ένας σημαντικός αριθμός Ελλήνων (έχει οδηγηθεί να) ονειρεύεται μια Ελλάδα δίχως πρόσφυγες, δίχως μετανάστες και δίχως αναρχικούς. Εγώ πάλι θα συνταχθώ με εκείνους που ονειρευόμαστε μια Ελλάδα δίχως οργανωμένο έγκλημα, με δικαιοσύνη και προκοπή για όλους. 

Ας αναρωτηθούμε λοιπόν, για μια Ελλάδα δίχως οργανωμένο έγκλημα θέλουμε καλύτερες φυλακές ή καλύτερα σχολεία; Θέλουμε περισσότερους και καλύτερους αστυφύλακες ή περισσότερους και καλύτερους δασκάλους και καθηγητές;

Έκαστος εφ’ ω ετάχθη.