Νεοφυείς επιχειρήσεις: Remote work και εργασιακά δικαιώματα

Πολλοί θιασώτες της απομακρυσμένης εργασίας ισχυρίζονται πώς η (συν)εργασία σε γραφείο ισοδυναμεί με υιοθέτηση του παραδοσιακού μοντέλου «Δευτέρα - Παρασκευή, 09:00 - 17:00»

Η δική μου οπτική είναι πως το να έχεις την τύχη (μελλοντικά, φοβάμαι, θα είναι προνόμιο…) να συνεργάζεσαι με άλλους ανθρώπους σε έναν σωστά οργανωμένο και εξοπλισμένο χώρο εργασίας δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση πως θα ακολουθείται το παραδοσιακό μοντέλο που είπαμε παραπάνω — χωρίς αυτό να σημαίνει πως μερικές φορές δεν θα παραμείνει υποχρεωτικό για πρακτικούς λόγους.

Η πρόβλεψη μου είναι πως θα κινηθούμε μάλλον σε εβδομάδα τετραήμερη εργασία, πιθανότατα προς το γνωστό «35-ωρο». Η τεχνολογία ήδη προσφέρει τα εργαλεία παραγωγικότητας που καθιστούν κάτι τέτοιο εφικτό, όσον αφορά τις περισσότερες μορφές εργασία.

Επίσης τα αυστηρά ωράρια ανήκουν ήδη στο παρελθόν, παρότι βέβαια εξακολουθεί να αποτελεί κοινό τόπο πως μια ομάδα θέλει να συνυπάρχει σε ένα χρονικό διάστημα για να συνεργάζεται καλά.

Όπως έγραφα σε προηγούμενο άρθρο, ισχυρίζομαι πως η «απομακρυσμένη εργασία» είναι ο δούρειος ίππος του ‘συστήματος’ για την απομείωση της αξίας της εργασίας και την πλήρη αποξένωση του υποκειμένου-εργαζόμενου τόσο από το αντικείμενο όσο και από τον οργανισμό-φορέα της εργασίας του (και φυσικά από τους συναδέλφους του — οπότε ‘τέρμα’ οι ομαδικές διεκδικήσεις).

Για αυτό λοιπόν προτείνω σε εργαζόμενους οποιαδήποτε επιχείρησης, σε κάθε κλάδο, μέγεθος και τόπο, να είναι πραγματικά επιφυλακτικοί προς την απομακρυσμένη εργασία.

Είναι μια προοπτική που εμφανίζεται ελκυστική, πιθανότατα όμως αποτελεί παγίδα τόσο στο επίπεδο της αμοιβής όσο και των υπολοίπων δικαιωμάτων. Πολύ περισσότερο ενδέχεται να απομειώσει τη χαρά και την πληρότητα που προσφέρει η εργασία, με άγνωστο ακόμα ψυχολογικό αντίκτυπο.

Νεοφυείς επιχειρήσεις: H απομακρυσμένη εργασία ως ψυχική κακοποίηση

Στο προηγούμενο άρθρο μου αναφέρθηκα σε μια ενδιαφέρουσα συνομιλία με μια εξαίρετη συνάδελφο για την απομακρυσμένη εργασία υπό το πρίσμα της αποδοχής της διαφορετικότητας, των ίσων ευκαιριών και της συμπεριληπτικότητας. 

Ως συνέχεια στην παραπάνω συζήτηση θέλω να σας καλέσω να δείτε την απομακρυσμένη εργασία ως μια τάση που οδηγεί στην απομόνωση, στην αποξένωση και τελικά σε πλήθος ψυχολογικών προβλημάτων.

Νομίζω θα ήταν χρήσιμο σε όλους μας να ανακαλύψουμε εκ νέου τη σωματική διάσταση της ύπαρξής μας. Πρέπει να σταματήσει η διανοητικοποίηση των πάντων (έγραφα για αυτό πρόσφατα). 

Κατά Αριστοτέλη είμαστε "ζώα πολιτικά". Ο δάσκαλός μου Μιχάλης Χαραλαμπίδης έλεγε πως αν αφαιρέσεις το "πολιτικά", μένει μόνο το "ζώα". Είναι ένας μεγάλος κίνδυνος που αντιμετωπίζουμε όλοι.

Η ψυχική και σωματική μας ευδαιμονία προϋποθέτει τη φυσική συνύπαρξη με άλλους ανθρώπους. Η πέρασμα από τη μοναχική εργασία στη συνεργασία, την εργασία στον ίδιο χώρο, είναι για μένα ένα βήμα πολιτισμού. Ένα βήμα προς το 'πολιτικό όν'.

Κλείνω με την εξής πρόβλεψη, που σε πολλούς μπορεί να φανεί ακραία, για μένα όμως είναι σχεδόν βεβαιότητα:

Δεν θα αργήσει η στιγμή που εργαζόμενοι θα κινηθούν νομικά εναντίον επιχειρήσεων που τους ωθούν στην απομακρυσμένη εργασία καταγγέλοντάς τις για ψυχική κακοποίηση. Διότι περί αυτού ακριβώς πρόκειται το μοντέλο της μοναχικής, απομακρυσμένης εργασίας: Μια καλά καμουφλαρισμένη ψυχική κακοποίηση.

Νεοφυείς επιχειρήσεις: Αντί για remote work απλώς ζητήστε περισσότερα χρήματα

Στον εργασιακό κόσμο, η συζήτηση για την ενσωμάτωση της ευελιξίας στην εργασία έχει αποκτήσει μεγάλη δυναμική, καθώς όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι αναζητούν ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Μια καλή συνάδελφος στην Επίγνωσις, η Έρη Πανσεληνά, δημοσίευσε πρόσφατα ένα κείμενο στο LinkedIn, στο οποίο ανέδειξε τη σημαντικότητα της ευελιξίας για εργαζόμενους με αναπηρίες αλλά και, κυριώτερα, εργαζομένους που φροντίζουν ανθρώπους που έχουν ανάγκη, όπως ηλικιωμένους, ασθενείς, βρέφη και μικρά παιδιά. Η Έρη υποστήριξε πως το μεγαλύτερο περιθώριο για remote work της επιτρέπει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της καθημερινότητάς της, χωρίς να περιορίζεται η συνεισφορά της στην εργασία. Τέλος, το σημαντικότερο νομίζω, η Έρη εξέφρασε την άποψη ότι μια εταιρεία δεν μπορεί να ισχυρίζεται πως είναι συμπεριληπτική ούτε ίσων ευκαιριών εάν απαιτεί από τους εργαζομένους της να προσέρχονται σε έναν συγκεκριμένο χώρο εργασίας.

Παρόλο που εκτιμώ την άποψή της και συμφωνώ με την ανάγκη ενσωμάτωσης τέτοιων πρακτικών, ιδιαίτερα για τους συμπολίτες μας που ανήκουν στην ομάδα των ατόμων με αναπηρία, βλέπω το ζήτημα από μια διαφορετική οπτική γωνία. Το remote working μπορεί να προσφέρει οφέλη, αλλά δεν αποτελεί πανάκεια για όλες τις περιπτώσεις, ιδιαίτερα μάλιστα όταν μιλάμε για το βάρος της φροντίδας άλλων ατόμων.

Για να το υποστηρίξω αυτό, θα μοιραστώ δύο διαφορετικές εμπειρίες μου: 

Στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 2010, μετά τον θάνατο της μητέρας μου το 2011, ανέλαβα τη φροντίδα του πατέρα μου, ο οποίος ήταν ήδη άνω των 80 και πάλευε με την άνοια. Παρόλο που είχα προσλάβει έναν επαγγελματία φροντιστή, υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις που χρειάστηκε να αναλάβω πλήρως τη φροντίδα του για μερικές ημέρες. Όταν περιθάλπεις κάποιον με άνοια, είναι πρακτικά αδύνατο να κάνεις οτιδήποτε άλλο. Η ιδέα του remote working υπό αυτές τις συνθήκες ήταν απλώς ανέφικτη.

Μια άλλη εμπειρία προέρχεται από τη φροντίδα της μικρής μου κόρης τα τελευταία χρόνια. Το να είμαι γονέας είναι η μεγαλύτερη ευλογία που είχα ποτέ, αλλά απαιτεί επίσης πολύ χρόνο και αφοσίωση. Υπήρξαν φορές που προσπάθησα να συμμετάσχω σε τηλεδιασκέψεις ή να ολοκληρώσω εργασία ενώ πρόσεχα την κόρη μου. Σχεδόν κάθε φορά, χρειάστηκε να διακόψω τις επαγγελματικές μου υποχρεώσεις λόγω κάποιας απρόβλεπτης ανάγκης.

Η φροντίδα, είτε πρόκειται για ηλικιωμένους γονείς είτε για μικρά παιδιά, απαιτεί την πλήρη προσοχή και ενέργεια του φροντιστή. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η απομακρυσμένη εργασία δεν είναι η λύση που χρειάζεται. Αυτό που πραγματικά χρειάζονται οι άνθρωποι σε αυτές τις καταστάσεις είναι περισσότερος ελεύθερος χρόνος και καλύτερες οικονομικές απολαβές. Χρόνος για να αφιερωθούν στους αγαπημένους τους και χρήματα για να μπορούν να προσλάβουν επαγγελματική βοήθεια.

Αυτό μας οδηγεί σε ένα σημαντικό ερώτημα: Τι είναι ευκολότερο για μια μέση εταιρεία να προσφέρει; Μεγαλύτερες άδειες, ελεύθερο χρόνο και υψηλότερες απολαβές ή απλώς τη δυνατότητα απομακρυσμένης εργασίας; Φοβάμαι πως το remote working είναι μια εύκολη και οικονομική λύση για τις επιχειρήσεις, αλλά συχνά αφήνει τους εργαζόμενους χωρίς την ουσιαστική στήριξη που χρειάζονται.

Η συμβουλή μου, λοιπόν, είναι σαφής: Ζητήστε περισσότερες ημέρες άδειας. Ζητήστε ειδική αποζημίωση για τα σχετικά έξοδα φροντίδας. Ζητήστε υψηλότερους μισθούς. Αυτά είναι τα πράγματα που κάνουν πραγματική διαφορά και υποστηρίζουν ουσιαστικά όσους έχουν αυξημένες ευθύνες φροντίδας.

Σημείωση: Αυτό το άρθρο περιλαμβάνει περιεχόμενο που παρήχθη από το ChatGPT.