Offshore και κακιστοκρατία

Βουδαπέστη, Ουγγαρία
4 Ιουνίου, 2016

Βρίσκομαι αυτές τις μέρες στη Βουδαπέστη για το 5ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Νεανικής Επιχειρηματικότητας - Ένα ιδιαίτερα σημαντικό εξαμηνιαίο γεγονός για τη νεανική επιχειρηματικότητα στην Ευρώπη, το οποίο κατά ενδιαφέροντα τρόπο γεννήθηκε στην Αθήνα τον Ιούνιο του 2014. Συζητώντας με τους συναδέλφους στο περιθώριο του συνεδρίου, φυσιολογικά ρωτούν όλοι για την επικαιρότητα στην Ελλάδα. 

Προσπάθησα να τους ενημερώσω για την πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση σχετικά με τις off-shore εταιρείες, η οποία κατέληξε σε μια από τις πλέον παράλογες αποφάσεις στην ιστορία του Ελληνικού Κοινοβουλίου. Πραγματικά  ποτέ στο παρελθόν δεν έχω δεί ξανά συνομιλητές μου από το εξωτερικό να εκπλήσσονται τόσο πολύ και τόσο αρνητικα. 

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: Τις τελευταίες μέρες γίναμε όλοι μάρτυρες μιας εξωφρενικής συζήτησης σχετικά με τις «off-shore εταιρείες», οι οποίες – ορθώς – βρίσκονται στο στόχαστρο των διεθνών μηχανισμών καταπολέμησης της διαφθοράς (σημειώνοντας βεβαίως πως περισσεύει η υποκρισία στις εν λόγω διεθνείς προσπάθειες αφού παγκοσμίως οι οικονομικές ελίτ βασίζουν την οικονομική τους υπόσταση στις off-shore).

Καθώς το ευρύ κοινό μάλλον αγνοεί τι πραγματικά είναι οι off-shore εταιρείες, παρακάτω απαριθμούνται τα βασικά τους χαρακτηριστικά μιας off-shore:

1. Έχει έδρα σε έναν «φορολογικό παράδεισο» (“Tax Haven”)
2. Στους φορολογικούς αυτούς παραδείσους η φορολογία εισοδήματος είναι ΜΗΔΕΝ (εξ ου και “Tax Haven”)
3. Οι εταιρείες αυτές δεν είναι καν υποχρεωμένες να τηρούν λογιστικά βιβλία και να διατηρούν τα συνήθη φορολογικά στοιχεία (δεν έχουν αρχεία)
4. Προσφέρουν ένα πέπλο κάλυψης ως προς την ταυτότητα των ιδιοκτητών τους (μέσα από εκπροσώπους μετόχων κλπ)
5. Δεν έχουν προσωπικό, υποδομές ή άλλη επιχειρηματική δραστηριότητα. Πρόκειται για «εταιρείες – σφραγίδες».

Τα παραπάνω δεν αποτελούν μια εξαντλητική περιγραφή των χαρακτηριστικών μιας off-shore επιχείρησης ενώ φυσικά υπάρχουν και εξαιρέσεις ή και ενδιάμεσες καταστάσεις (όπως π.χ. το καθεστώς που μέχρι πρόσφατα είχαν ακόμα και χώρες της ΕΕ όπως Λουξεμβούργο, Κύπρος, Μάλτα – μέχρι σε κάποιο βαθμό και η Ιρλανδία). Πιθανότατα  όμως δίνουν ένα καλό περίγραμμα για τις ανάγκες της υπόθεσης που συζητάμε.

Για ποιο λόγο να κάνει κάποιος μια off-shore επιχείρηση; Μπορεί να υπάρχουν θεμιτοί και αθέμιτοι λόγοι, στην πραγματικότητα όμως οι αθέμιτοι είναι εκείνοι που κυριαρχούν. Στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων οι off-shore εταιρείες είναι ένα μέσο για την αποφυγή της φορολογίας στον τόπο πραγματικής τέλεσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας, όπως επίσης και «αποθήκευσης» των ρευστών διαθεσίμων που έχουν συγκεντρωθεί από αυτή. Μην ξεχνάμε όμως πως μπορεί  υπάρχουν και θεμιτοί λόγοι, όπως για παράδειγμα η προστασία μιας ομάδας δημιουργών από ένα απολυταρχικό καθεστώς στη χώρα τους (που είναι περισσότερο σύνηθες απ’ ότι θα θέλαμε να νομίζουμε).

Δύσκολα θα διαφωνήσει κανείς με την άποψη ότι  οι off-shore επιχειρήσεις είναι ένα δημιούργημα της απληστίας. Έχει δυστυχώς αποδειχτεί πως όσο περισσότερα χρήματα βγάζει κάποιος, τόσο περισσότερο τον ενοχλεί να πληρώνει φόρους. Για να το δει κανείς όσο πιο απλά γίνεται:

- Αν βγάζεις 40.000 τον χρόνο και πρέπει να πληρώσεις τις 15.000, δηλαδή 37,5%, θα σου φανεί πολύ, θα διαμαρτυρηθείς – πιθανόν έντονα – αλλά μάλλον τελικά θα το πληρώσεις (και κάπως έτσι βγήκε το ρητό για τις δυο βεβαιότητες της ζωής: Πρώτον κάποτε θα όλοι θα πεθάνουμε και δεύτερον, μέχρι να πεθάνουμε θα πληρώνουμε φόρους) 

- Αν πάλι βγάζεις 400.000 τον χρόνο και πρέπει αντιστοίχως να πληρώσεις 150.000, σου φαίνεται πολύ πιο άσχημο. Το ποσό είναι υπερβολικό!  θα κάνεις ότι περνά από το χέρι σου για να μειώσεις το ποσό που οφείλεις  να πληρώσεις – κάπου εκεί θα αναζητήσεις επαγγελματικές συμβουλές για το λεγόμενο tax structure optimization (κορυφαία στιγμή του οποίου είναι η δημιουργία των off-shore επιχειρήσεων).

-  Αν όμως  βγάζεις 4.000.000 ή 40.000.000. ή και 400.000.000 δεν υπάρχει απολύτως καμία περίπτωση να πληρώσεις τα 1.500.000, 15.000.000 ή 150.000.000. Θα χρησιμοποιήσεις όλα τα διαθέσιμα εργαλεία όπως οι off-shore επιχειρήσεις και θα μειώσεις κατακόρυφα τα ποσά αυτά – Φροντίζοντας να βρεις και πολλές καλές δικαιολογίες για να εκλογικεύσεις την παράνομη και ανήθικη αυτή σου πράξη (όπως π.χ. «μπορεί να μην πληρώνω φόρο εισοδήματος αλλά κάνω αγαθοεργίες [CSR…] ενώ συνεισφέρω και την τόνωση της κατανάλωσης και της απαχόλησης].

Δυστυχώς, στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων, η απληστία έρχεται  μαζί με τη συγκέντρωση του πλούτου, είναι σχεδόν νομοτελειακό – Να μια μεγάλη πρόκληση για το εκπαιδευτικό μας σύστημα και την κοινωνία συνολικά.

Όλα τα παραπάνω αναφέρθηκαν για να εξηγηθεί η κατά κανόνα, αλλά όχι πάντα, ένοχη φύση των off-shore επιχειρήσεων και για να εξηγηθεί πως κανείς λογικός άνθρωπος δεν θα διαφωνούσε με την απαγόρευση συμμετοχής σε off-shore επιχειρήσεις εκείνων που επιθυμούν να ασκήσουν το δικαίωμα του εκλέγεσθαι – κάθε άλλο μάλιστα.

Αυτό που συνέβη όμως στο Ελληνικό Κοινοβούλιο δεν έχει καμία σχέση με το παραπάνω! Αντίθετα είναι μια πρωτόγνωρη, ασύλληπτη, αντισυνταγματική, αντιευρωπαϊκή και βαθιά αντιδημοκρατική ομόφωνη απόφαση όλων των «κομμάτων» (ο Θεός να τα κάνει…) που αφαιρεί το δικαίωμα του εκλέγεσθαι σε όσους Έλληνες πολίτες συμμετέχουν σε επιχειρήσεις του εξωτερικού.

Είναι πραγματικά συγκλονιστικό. Τι μας λέει πλέον ο νομοθέτης, για τους δημιουργούς που θα ήθελαν να ασκήσουν το δικαίωμα του εκλέγεσθαι:
- Ο ελαιοπαραγωγός της Μεσσηνίας δεν μπορεί πια να κάνει μια επιχείρησης business development & logistics στη Γερμανία 
- Ο ξενοδόχος της Ρόδου δεν μπορεί να κάνει ένα γραφείο πωλήσεων στην Αγγλία
- Ο γιαουρτάς της Ηπείρου δεν μπορεί να κάνει μια μονάδα παραγωγής στις ΗΠΑ 
- Οι δημιουργοί των νεοφυών επιχειρήσεων δεν μπορούν να κάνουν παραρτήματα στη Μ. Βρετανία, τη Σουηδία και το Ισραήλ
- Ο αρχιτέκτονας της Μακεδονίας δεν μπορεί να κάνει επιχείρηση στη Μ. Ανατολή

...και πλήθος άλλων παραδειγμάτων.

Μια ακόμα σημαντική παράμετρος είναι εκείνη της διασποράς: Τα εκατομμύρια των Ελλήνων στη Β. Αμερική, στην Αυστραλία, στις άλλες χώρες της Ευρώπης και σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο, είναι ένας πολύτιμος πολιτικός, κοινωνικός και οικονομικός πόρος για τον ελληνισμό. Πολλοί από τους ομογενείς μας έχουν διακριθεί στον επιχειρηματικό στίβο. Οι άνθρωποι αυτοί, που πολλοί από αυτούς ειλικρινά επιθυμούν να προσφέρουν κάτι στην πατρίδα, είναι πια δια νόμου αποκλεισμένοι από τη διαδικασία του εκλέγεσθαι. Πρόκειται περί τραγωδίας.

Είμαι απόλυτα βέβαιος πως η απόφαση αυτή θα ‘πέσει’ τόσο στα ελληνικά όσο και στα ευρωπαϊκά δικαστήρια. Δεν μπορώ να καταλάβω πως αφαιρείται το δικαίωμα του εκλέγεσθαι ενός Ευρωπαίου πολίτη σε μια χώρα – Μέλος της ΕΕ, επειδή επιχειρεί σε μια άλλη χώρα – Μέλος (ή και οπουδήποτε άλλού). Θα έλεγε κανείς πως έχουμε να κάνουμε με τον ορισμό του παραλογισμού!

- Σε μια χώρα που περνά βαθιά κρίση και η μοναδική της ελπίδα είναι η ανάπτυξη της εξωστρεφούς οικονομίας, 
- Σε μια χώρα που έχει μια τεράστια διασπορά και προσπαθεί με κάθε τρόπο να ενισχύσει τους δεσμούς της διασποράς με την πατρίδα, 
- Σε μια χώρα που η εικόνα της σε πελάτες, προμηθευτές και επενδυτές του εξωτερικού η έχει πληγεί βαρύτατα και για το λόγο αυτό πολλοί προτιμούν να συναλλάσσονται με νομικές οντότητες που εδρεύουν αλλού – πράγμα που ευθέως ζητούν από τους Έλληνες δημιουργούς, 
- Σε μια χώρα που σε τελική ανάλυση έχει capital controls και οι τραπεζικές κινήσεις με το εξωτερικό απαγορεύονται,

...στη χώρα αυτή το λαμπρό, φωτισμένο πολιτικό της σύστημα αποφάσισε να στερήσει βασικά πολιτικά δικαιώματα σε όσους επιχειρούν στο εξωτερικό.

Η απόλυτηομοφωνία του όλου  λεγόμενου «πολιτικού»φάσματος στην ψήφιση αυτής της άθλιας ρύθμισης είναι εντυπωσιακή. Τελικά, είναι όλοι τους συνένοχοι. Τελικά, η κυρίαρχη αντίληψη του «κυβερνώ», σε όλο το φάσμα, παραμένει εκείνη του «διορίζω».  Κανείς δεν φαίνεται να ασχολείται με το «παράγω», έχουν όλοι όμως αναλυτικές απόψεις για το «καταναλώνω». Η Ελλάδα έτσι γίνεται μια τριτοκοσμική χώρα. Ένα κράτος – ντροπή.

Ίσως τελικά βέβαια να ήταν μια χρήσιμη απόφαση καθότι αποκαλύπτει τι πραγματικά είναι η «κακιστοκρατία» για την οποία τόσες φορές έχει μιλήσει ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης. Αποκαλύπτεται έτσι ποιος πραγματικά κυβερνά αυτήν τη χώρα.

Το ερώτημα πλέον  τίθεται όλο και πιο επιτακτικά: Ως πότε θα ανεχόμαστε τη διακομματική κακιστοκρατία;  Ας ελπίσουμε ότι στο 6ο ή στο 7ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Νεανικής Επιχειρηματικότητας θα μπορέσει να δοθεί μια καλύτερη απάντηση στο ερώτημα - έκπληξη «Μα καλά, η κυβέρνηση κάνει αυτά τα απαράδεκτα, εσείς όμως τι κάνετε;»