Προς Δερματολόγους (και όχι μόνο) ερώτηση

Από μικρή ηλικία κατάλαβα πως έχω ευαίσθητο δέρμα και όσο μεγάλωνα το γεγονός αυτό γινόταν όλο και πιο ξεκάθαρο. Δυστυχώς όμως δεν ενημερώθηκα έγκαιρα για την ανάγκη καθημερινής εφαρμογής αντηλιακού στο πρόσωπο, με αποτέλεσμα στα 43 μου χρόνια να χρειαστεί να αφαιρέσω ένα - ευτυχώς, κατά τα φαινόμενα,  ακίνδυνο - δερματικό καρκίνωμα.

Στην πορεία αυτή και ερχόμενος αντιμέτωπος με μια τέτοια διάγνωση αφενός μεν έμαθα πως πρέπει να βάζω αντηλιακό καθημερινά, 365 μέρες τον χρόνο — ακόμα και στις βροχερές ή και τις συννεφιασμένες μέρες, αφετέρου δε εκ των πραγμάτων πέρασα πολύ χρόνο με δερματολόγους συζητώντας για το υπέροχο αυτό όργανο του ανθρώπινου σώματος (κατά ευτυχή συγκυρία στην Ελλάδα έχουμε πολλούς εξαίρετους επιστήμονες στον τομέα αυτό).

Κάτι που μου έκανε εντύπωση είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θα απευθυνθούν στο δερματολόγο για κάποιες μορφής πάθηση αλλά γι’ αυτό που εγώ που η αγορά ονομάζει υπηρεσίες ομορφιάς ίσως αντί γήρανσης. Είναι τεράστια η πληθώρα των προϊόντων και παρασκευασμάτων που έχει αναπτύξει η σχετική βιομηχανία η οποία κάθε χρόνο μέτρα δεκάδες ίσως και εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ παγκοσμίως.

Νομίζω όμως πως χωρίς να ευθύνονται οι ιατρικοί λειτουργοί του χώρου, έχουν προκύψει μια σειρά από μεγάλες παρεξηγήσεις ως προς την επίδραση των διαφόρων παρασκευασμάτων και θεραπειών σε σχέση με τον τρόπο ζωής ενός ανθρώπου. 

Για να γίνω πιο συγκεκριμένος, ας πάρουμε για παράδειγμα δύο κύριες ηλικίας 47 ετών Της οποίας χάριν ευκολίας ας αποκαλέσουμε Τζοάνα και Φραντζέσκα.

Η Τζοάνα δεν έχει λάβει ποτέ υπηρεσίες ομορφιάς από δερματολόγο ή κάποιον άλλον δικό του χώρο. Όμως από την ηλικία των 20 ετών εφαρμόζει καθημερινά αντηλιακό το οποίο και ανανεώνει κάθε δύο με τρεις ώρες. Ελάχιστες είναι οι μέρες που θα πιει λιγότερο από οκτώ ποτήρια νερό ημερησίως ενώ προσέχει να έχει μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά. Δεν την ενθουσίασε ποτέ το αλκοόλ και πίνει το πολύ ένα με δύο ποτήρια λευκό κρασί την εβδομάδα. Εννοείται πως δεν έχει καπνίσει ποτέ ενώ από μικρή της άρεσε γυμναστική και φροντίζει να γυμνάζεται τέσσερις με πέντε ώρες σε εβδομαδιαία βάση, κάνοντας τόσο αεροβική άσκηση όσο και ασκήσεις με βαράκια καλές αντιστάσεις.

Η Φραντζέσκα από την άλλη έχει ακολουθήσει μία εντελώς διαφορετική πορεία. Από μικρή ήταν party animal. Της άρεσε πολύ η βότκα και η τεκίλα αν και τα τελευταία χρόνια προσπαθεί να περιορίσεις το αλκοόλ πίνοντας κατάβαση ροζέ κρασί. Από τα 18 μέχρι τα 45 της κάπνιζε ένα με ενάμισι πακέτο την ημέρα. Πρόσφατα σταμάτησε τα παραδοσιακά τσιγάρα και καπνίζει IQOS, περίπου ένα πακέτο την ημέρα.

Η σχέση της με την άθληση δεν ήτανε ποτέ ιδιαίτερα στενή. Έχει κάνει πολλές εξαντλητικές δίαιτες για να διατηρεί τη σιλουέτα της και κατά κανόνα έκανε εντατική γυμναστική την άνοιξη πριν βγει στην παραλία. Τα τελευταία χρόνια μια - δυο φορές την εβδομάδα κάνει είτε γιόγκα ή πιλάτες. Η διατροφή της ποτέ δεν ήταν ιδιαίτερα προσεγμένη χωρίς όμως να τρώει υπερβολικές θερμίδες για να μην παχαίνει. Από τα 35 της επισκέπτεται τακτικά την δερματολόγο της.

Η Φραντζέσκα έκανε το πρώτο botox στα 40 το οποίο και έκτοτε επαναλαμβάνει κάθε έξι με εννέα μήνες. Ποτέ δε δίστασε να κάνει θεραπείες με νήματα, fillers και διάφορα lasers ενώ έχει δοκιμάσει αμέτρητα σκευάσματα κι άλλες κρέμες (τόσο ενυδατικές όσο και πολλών άλλων ειδών). Παρά ταύτα αντηλιακό βάζει μόνο τις ημέρες που βλέπει ότι έχει έντονη ηλιοφάνεια ενώ το solarium είναι η αγαπημένη την συνήθεια παρά την έντονη αντίδραση της δερματολόγου της.

Αναρωτιέμαι ειλικρινά αν συναντήσουμε την Τζοάνα και την Φραντζέσκα μαζί στον ίδιο χώρο, ποια θα μας δώσει καλύτερη εντύπωςη όσον αφορά την υγεία και την εμφάνιση της επιδερμίδας της; Πέρα από την εμφάνιση, ποια θα έχει όντως πιο υγιές δέρμα; 

Στον κύκλο μας, ιδιαίτερα όσον αφορά ηλικίες μεγαλύτερες από τα 45, πολλοί γνωρίζουμε γυναίκες που τους απασχολεί η υγεία και η εμφάνιση του δερματός τους. Θα λέγατε πως η πλειοψηφία τους μοιάζει περισσότερο στην Τζοάνα ή στην Φραντζέσκα; Επιπλέον, η πιθανή οικονομική ευμάρεια οδηγεί κατά κανόνα μία γυναίκα πιο κοντά στην πρώτη ή στην δεύτερη συμπεριφορά;

Προς θεού σε καμία απολύτως περίπτωση δεν θέλω να αμφισβητήσω, ούτε πολύ περισσότερο να ακυρώσω, την εγκυρότητα και την αποτελεσματικότητα των φαρμακευτικών σκευασμάτων και του διαθέσιμου θεραπειών αντιγήρανσης και γενικότερα βελτίωση της εμφάνισης του δέρματος. 

Η εντύπωση μου όμως είναι πως απλές συνήθειες χωρίς ιδιαίτερο οικονομικό κόστος όπως η καθημερινή εφαρμογή του αντηλιακού, η κατανάλωση επάρχους ποσότητας νερού, μία διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά και ένα ικανοποιητικό επίπεδο άσκησης έχουν πολύ μεγαλύτερη επίδραση από τις σχετικές θεραπείες. Αυτές για να δώσουν το αποτέλεσμα τους —το extra mile όπως θα λέγαμε σε μία παρουσίαση — προϋποθέτουν ένα υπόβαθρο όπως εκείνο της Τζοάνας του παραδείγματος μας.

Πέρα από το θέμα της υγείας και της εμφάνισης του δέρματος, το οποίο κακώς πολλοί υποτιμούν, νομίζω ακριβώς η ίδια συλλογιστική ισχύει γενικότερα στο ζήτημα της προληπτικής ιατρικής και της μακροζωίας — ή longevity όπως είναι της μόδας να το λέμε. Οι απλές καθημερινές συνήθειες κάνουν την περισσότερη δουλειά και η επιστήμη έρχεται να μας βοηθήσει να κάνουμε ένα βηματάκι παραπέρα.

Καθότι βέβαια δεν είμαι ειδικός, αν τύχει και κάποιος δερματολόγος διάβασε το κείμενο μου θα χαρώ πολύ να είχα ένα σχόλιο του είτε προσωπικά είτε στο σχολείο στην ανάρτηση μου. 

Υγεία και ανθρωπισμός

Σήμερα επισκέφτηκα έναν αγαπημένο συγγενή μου που νοσηλεύεται στο Γενικό Κρατικό Νίκαιας. Στην πόρτα του δωματίου του (που φιλοξενούσε πέντε ασθενείς) ήταν το παρακάτω σημείωμα, που το θεωρώ καλοπροαίρετο:

Νομίζω εύλογα όμως μου δημιουργήθηκε η εξής απορία:

• Αν ένας ασθενής στερείται συνοδών, επί παραδείγματι ένας συνάνθρωπος μας χωρίς συγγενής ή στενούς φίλους (ναι, υπάρχουν κάμποσοι) - και ταυτόχρονα -
• Αυτός ο «μοναχικός» ασθενής δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να προσλάβει την αποκλειστική,

Τότε, τι κάνει; 

Η απάντηση είναι θλιβερή και προσβλητική για την ανθρώπινη υπόσταση μας: Λαμβάνει μια απολύτως απαράδεκτη νοσοκομειακή φροντίδα που καμία σχέση δεν έχει με τα δεδομένα του σωτηρίου έτους 2023.

Η παραδοχή αυτή όμως εκ των πραγμάτων αμφισβητεί την ανθρώπινη διάσταση μας. Αίσχος και ντροπή για την ελληνική δημοκρατία.

— κάποιες αναγκαίες υποσημειώσεις:

1. Η ιατρική φροντίδα που λαμβάνει το συγγενικό μου πρόσωπο είναι άριστη.

2. Σε γενικές γραμμές η κλινική είναι καθαρή και τακτοποιημένη. 

3. Υπάρχει αδιανόητα μεγάλη έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού.

4. Η συγκινητική, πραγματικά ηρωική προσπάθεια του προσωπικού δεν μπορεί να καλύψει τα προβλήματα που έχει προκαλέσει η χρόνια κακοδιοίκηση, υποστελέχωση και η υποχρηματοδότηση(*)

(*) Πώς γίνεται να είναι υποχρηματοδοτημένα τα νοσοκομεία μας όταν για χρόνια είχαμε τη μεγαλύτερη κατά κεφαλήν ιατρική δαπάνη στην ΕΕ; Η απάντηση βρίσκεται σε μια λέξη: Διαφθορά. 

Η τεκνοποίηση σαν ταξικό προνόμιο

Το βράδυ της Παρασκευής 11 Ιουνίου 2021 μια διαδρομή του διαδικτύου με έφερε να διαβάζω το site https://gonimotitamou.gr/ που είχε τον βαρύγδουπο τίτλο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γονιμότητας και Αναπαραγωγικής Αυτονομίας. Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε το κείμενο που συνόδευε την πρόσκληση του συνεδρίου, από το οποίο διέκρινα το ακόλουθο απόσπασμα:

“Προσδοκούμε η Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή να γίνει εργαλείο θεραπείας όσων νοσούν από την υπογονιμότητα και όχι όλων εκείνων που έφτασαν στην υπογονιμότητα από παράπλευρους δρόμους των επιλογών τους”

Δυσκολευόμενος να το χαρακτηρίσω κατάλληλα, επέλεξα να γράψω "Έ λ ε ο ς", κοινοποιώντας το σε ένα φόρουμ συζητήσεων που διατηρούμε με τους συναδέλφους μου για κοινωνικοοικονομικά ζητήματα. 

Ένα εικοσιτετράωρο αργότερα ξέσπασε μια ομοβροντία διαμαρτυριών στα κοινωνικά δίκτυα με αποτέλεσμα ένας-ένας διάφοροι συμμετέχοντες να αποσύρονται όπως επίσης να αποσύρεται η αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας και της Γενικής Γραμματείας Ισότητας.

Η "δικαιολογία" που προτείνεται στα μέσα ενημέρωσης επικεντρώνεται σε ένα "άστοχο βίντεο" και σημειώνεται διαρκώς ότι "δεν αμφισβητούνται οι καλές προθέσεις των οργανωτών του συνεδρίου". Επιτρέψατε μου να πω ότι η δικαιολογία αυτή είναι τουλάχιστον αστεία. Όχι, δεν είναι "πρόβλημα με το βίντεο της προώθησης". Το συνέδριο αυτό είναι εξόχως προβληματικό συνολικά, όχι μόνο στην "επικοινωνία" του, καθώς φανερώνει μια αντίληψη βαθιά αντιδραστική όπως εξάλλου αποδεικνύει το παραπάνω απόσπασμα.

Μπορεί άραγε να πιστέψει κανείς πως το επιτελείο της Αυτού Εξοχότητος της Προέδρου της Δημοκρατίας δεν μπήκε στον κόπο να ρίξει μια γρήγορη ματιά στα κείμενα του συνεδρίου; Ούτε το μισό υπουργικό συμβούλιο που συμμετείχε δεν πρόσεξε, ούτε η γενική γραμματεία ισότητος ούτε το άλλο μισό δημοσιοιγραφικό κατεστημένο που επίσης συμμετείχε δεν κατάλαβε τι έπαιζε με το συνέδριο αυτό;

Δουλευόμαστε κανονικά, δυστυχώς.

Η στήριξη που είχε το εν λόγω "συνέδριο" από ένα ευρύτατο τμήμα της πολιτειακής, πολιτικής, οικονομικής και δημοσιογραφικής ηγεσίας είναι πραγματικά εντυπωσιακή, σε σημείο που φτάνει να απορεί οποιοσδήποτε καλόπιστος παρατηρητής.

Καθώς κανείς εκ των παραπάνω δεν είναι ανόητος ούτε αφελής, είναι εύλογο να υποθέσει κάποιος ότι όλοι τους ήξεραν πολύ καλά τι συμβαίνει και το υποστήριζαν πλήρως. Πόσο μυαλό θέλει για να καταλάβεις ότι κάτι πάει στραβά σε ιατρικό συνέδριο με θέμα την αναπαραγωγή που συμμετέχουν δυο-τρεις αρχιεπίσκοποι και η πλειοψηφία της ιεράς συνόδου; Το περίφημο "Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια" σε νέα επεισόδια και τίποτα παραπάνω.

Το ζήτημα όμως είναι ιδιαιτέρως σοβαρό, πολύ πέραν του φαιδροτάτου αυτού συνεδρίου που ματαιώθησε - ή μήπως απλά αναβλήθηκε; - "λόγω ενός ατυχούς βίντεο". Δεν είναι δυνατόν εν έτει 2021 η τεκνοποίηση να αντιμετωπίζεται σαν ταξικό προνόμιο, πολύ περισσότερο δε στη χώρα που γέννησε τον ανθρωπισμό!

Στο ζήτημα αυτό μπορεί κανείς να διακρίνει μια διάσταση δημόσιας υγείας, μια διάσταση νομική και μια, κυρίαρχη θα έλεγα, πολιτική. Αναλύω παρακάτω:

1. Δημόσια υγεία

Το ζήτημα της υπογονιμότητας είναι ξεκάθαρο και απολύτως υπαρκτό, αφορά δε τόσο τους άντρες όσο και τις γυναίκες. Είναι ένας δείκτης δημόσιας υγείας που υποχωρεί σταθερά με τον χρόνο και αν μη τι άλλο μαρτυρά την αποτυχία των σχετικών πολιτικών. Ειδικοί ισχυρίζονται ότι μεταξύ άλλων μπορεί να ευθύνονται ο "σύγχρονος τρόπος ζωής", δηλαδή κακή διατροφή και μειωμένη άσκηση, ενώ πιθανότατα ευθύνονται ακόμα το διάχυτο άγχος και οι διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες. 

Τίθεται λοιπόν ένα μεγάλο ζήτημα ενημέρωσης των νέων ανθρώπων, όχι τόσο για τα χρονικά όρια της αναπαραγωγής - αφού η μεγάλη πλειοψηφία τα γνωρίζει, αλλά περισσότερο για την προληπτική ιατρική που θα επιτρέψει να διατηρείται ένα φυσιολογικό επίπεδο γονιμότητας τόσο σε άντρες όσο και σε γυναίκες. 

Eίναι δυστυχώς γνωστό πως συχνά βλέπει κανείς ζευγάρια 30 και 35 ετών να αντιμετωπίζουν σχετικές δυσκολίες και, δυστυχώς ή ευτυχώς, αυτό δεν έχει να κάνει σε τίποτα με τους "ξεχασμένους σαρανταπεντάρηδες που το θυμήθηκαν τώρα να κάνουν παιδί", όπως αισχρά διαλαλούσε το συνέδριο.

2. Νομικό και ρυθμιστικό πλαίσιο

Ένα ιδιαίτερα σημαντικό θέμα είναι εκείνο του νομικού & ρυθμιστικού πλαισίου για την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, καθώς οι υφιστάμενες διατάξεις έχουν ξεπεραστεί από την πραγματικότητα. Η δωρεά σπέρματος υπάρχει εδώ και πολλές δεκαετίες σαν δυνατότητα και έχει ρυθμιστεί αποτελεσματικά. Δεν ισχύει όμως το ίδιο με τη δωρεά ωαρίων, που είναι σχετικά πρόσφατη εξέλιξη, πολύ περισσότερο δε με τη δωρεά γονιμοποιημένων εμβρύων. Υπάρχουν υποψίες ότι συχνά δότριες ωαρίων πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης ενώ αναμφίβολα απουσιάζει η διαφάνεια που θα ενίσχυε την εμπιστοσύνη στην όλη διαδικασία.

3. Πολιτική

Σε πολιτικό επίπεδο καθίσταται προφανές ότι ο κ. Μητσοτάκης συνεχίζει την άκρως επικίνδυνη στρατηγική του για ενσωμάτωση της ακροδεξιάς στο εκλογικό του σώμα. Γνωρίζει ότι κάπου μεταξύ Χρυσής Αυγής και στοιχείων των κομματικών μορφωμάτων των κκ. Βελόπουλου και Καμμένου βρίσκεται περίπου το 10% του εκλογικού σώματος το οποίο είτε αυτοπροσδιορίζεται ως ακροδεξιό ή έχει τέτοιες πεποιθήσεις, ακόμα κι αν το ενοχλεί η ταμπέλα. Η εύθραστη διαφορά της "Νέας Δημοκρατίας" με τον ΣΥΡΙΖΑ σχεδόν ισοδυναμεί με αυτές τις ψήφους, οπότε ο "φιλελεύθερος" πρωθυπουργός μας προσπαθεί να κρατήσει δυο καρπούζια στην ίδια μασχάλη - πράγμα που όπως ξέρουμε όλοι είναι αδύνατον.

Δυστυχώς όμως, πέρα από την τεράστια ζημιά που θα προκαλέσει αυτή η στρατηγική στην κεντροδεξιά παράταξη ταυτίζοντάς την με την άκρα δεξιά, ακριβώς όπως γινόταν τις μαύρες δεκαετίες του '50 και του '60, προκαλείται τεράστια ζημιά και στη χώρα αφού λίγο έως πολύ κανονικοποιείται η ακροδεξιά ρητορική - και φτάσαμε να ακούμε παπάδες να μας συμβουλεύουν περί της αναπαραγωγής μας!

Πέρα από την 'κανονικοποίηση' του ακραίου συντηρητισμού και της αντίδρασης, προκύπτει ένα μεγάλο πολιτικό ζήτημα γύρω από την κοινωνική & οικονομική πολιτική για την υπογεννητικότητα. Πέραν πάσης αμφιβολίας, με δεδομένο το πρόβλημα δημόσιας υγείας της υπογονιμότητας, τα νεαρά ζευγάρια δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να λάβουν την πρέπουσα ιατρική φροντίδα για να έχουν βέλτιστες πιθανότητες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. 

Υπό την έννοια αυτή, όπως λέει ο τίτλος του άρθρου, η ίδια η τεκνοποίηση καθίσταται ένα ταξικό προνόμιο καθώς μόνο όσοι έχουν την οικονομική δυνατότητα να καλύψουν τα κόστη των ιδιωτικών κέντρων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής θα μπορέσουν - ίσως - να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της υπογονιμότητας.

Η κοινωνία μας αξίζει κάτι καλύτερο. To δημόσιο σύστημα υγείας οφείλει να καλύπτει πλήρως τα κόστη της τεχνητής γονιμοποίησης για κάθε ζευγάρι ή κάθε άτομο μόνο του που επιθυμεί να ζήσει τη μητρότητα και την πατρότητα μέχρι μια ηλικία που θα οριστεί με σύνεση - μια λογική πρόταση θα ήταν ίσως τα πενήντα έτη.

Τέλος, δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για πολιτικές ενάντια στην υπογεννητικότητα και την ίδια στιγμή να περιορίζουμε όλα τα σχετικά επιδόματα για τους νέους γονείς. Ο ψυκτικός από το Περιστέρι, για να θυμηθούμε την ορολογία του κ. Πρωθυπουργού από τις εκλογές του 2019, όπως και η τηλεφωνήτρια από το Κερατσίνι έχουν ίδιο δικαίωμα στην τεκνοποίηση με οποιονδήποτε άλλο πολίτη της χώρας. Αυτό πρέπει να αφορά και την περίοδο της γονιμοποίησης και της κύησης αλλά οπωσδήποτε και την υποστήριξή τους ως γονείς.

Με λίγα λόγια και απλά: Μοναδική λύση αντιμετώπισης της υπογεννητικότητας είναι ένα ισχυρό, αποτελεσματικό, μαζικό και δίκαιο κράτος πρόνοιας.

Η ιατρική ως τσίρκο

Κανείς αντικειμενικός παρατηρητής δεν θα μπορούσε να μην σημειώσει την τεράστια απογοήτευσή που προκαλεί το "εμβολιαστικό show" που εκτυλίσσεται εδώ και λίγες μέρες στις τηλεοράσεις μας. Βλέπουμε ένα τσούρμο ανθρώπους στις ηλικίες 40-60, οι οποίοι συχνά έχουν άριστη φυσική κατάσταση και κανένα υποκείμενο νόσημα, να τρέχουν να εμβολιαστούν δήθεν για να "μας ενθαρρύνουν". Πρόκειται περί ασυλλήπτου γελοιότητας, την στιγμή μάλιστα που τα εμβόλια που έχουν ήδη έρθει στη χώρα είναι για λιγότερους από 5.000 ανθρώπους.

Με ποιο δικαίωμα λοιπόν στερείται η δυνατότητα ενός ηλικιωμένου να εμβολιαστεί, πράγμα που θα του έσωνε τη ζωή, για να εμβολιαστούν στη θέση του οι κκ Μητσοτάκης, Τσίπρας, Κικίλιας και Βαρουφάκης, οι οποίοι σίγουρα θα μπορούσαν να περιμένουν δίχως κανένα πρόβλημα;

Ο συμβολισμός θα ήταν ισχυρότερος εάν βλέπαμε απλούς πολίτες να εμβολιάζονται με σαφώς καθορισμένα κριτήρια προτεραιοποίησης. Όχι αυτό που μας παρουσιάζεται το οποίο χωρίς καμία δόση υπερβολής θα το χαρακτήριζα "ιατρική ως τσίρκο", ένα εμβολιαστικό reality το οποίο εντάσσεται στο επικοινωνιακό πλάνο του πολυδύναμου γραφείου τύπου που κατέχει την κυβέρνηση της χώρας.

Πριν λίγες μέρες ασθένησε από κορωνοϊό ένας πολύ δικός μου άνθρωπος ηλικίας 81 ετών και η κατάστασή του είναι δύκολη. Εϊναι σε ένα από τα κρατικά νοσοκομεία που αντιμετωπίζουν τον κορωνοϊό και ευελπιστώ να τα καταφέρει. Σαν τον άνθρωπο αυτόν, σε όλη τη χώρα υπάρχουν χιλιάδες. Βλέποντας λοιπόν το ''εμβολιαστικό πανηγυράκι στις κάμερες'' ενώ παράλληλα κοντά σου βιώνεται μια πολύ δύσκολη κατάσταση, είναι εξαιρετικά απογοητευτικό και ιδιαιτέρως εκνευριστικό. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι σήμερα βιώνουν μια τέτοια δύσκολη κατάσταση, πράγμα που κάνει το show αυτό ακόμα πιο αισχρό.

Λίγη ντροπή δεν θα έβλαπτε, Κυρίες και Κύριοι του πολυδύναμου γραφείου τύπου.

Αυτή η κλεπτοκρατική κάστα λοιπόν που αυτοπαρουσιάζεται ως "πολιτικό σύστημα" (πολιτικό, τρόπος του λέγειν), όπως παλιότερα δημιούργησε την Χρυσή Αυγή για να φαίνεται εκείνη "δημοκρατική", τώρα ανέλαβε τον ρόλο του όψιμου υπερασπιστή της επιστήμης. Στα κανάλια βέβαια και στα επικοινωνιακά πλάνα, διότι η σκληρή αλήθεια φαίνεται στο ποσοστό του ΑΕΠ που δαπανά η χώρα για Έρευνα & Ανάπτυξη.

Κατακεραυνώντας λοιπόν τους αστείους αντιεμβολιαστές, προσπαθεί η κάστα να μας πείσει ότι είναι καλύτερη των ψεκασμένων. Αυτό όμως, δυστυχώς για εκείνους, δεν τους κάνει λιγότερο γελοίους. 

Ζούμε στη χώρα που κανείς διαβάζει άρθρα επί άθρων και αναλύσεις επί αναλύσεων για τη σωβρακοφανέλα του Σωτήρη Τσιόδρα, (ναι, εκείνου που νίκησε τον κορωνοϊό) όμως οι χιλιάδες νεκροί της πανδημίας παραμένουν δίχως όνομα, δίχως φωνή, ως να ήταν κομπάρσοι της ζωής και όχι άνθρωποι με βίο, προσφορά και  συναισθήματα. Είναι ένα αδιανόητο αίσχος και η θέση αυτή δεν έχει τίποτα "κομματικό", δεν εντάσσεται στην τρέχουσα "πολιτική" (τροπος του λέγειν δηλαδή) αντιπαράθεση.

Η χώρα, ο κόσμος συνολικά σε τελική ανάλυση, έχει ανάγκη την πολιτική με την αυθεντική έννοια του όρου: Πόλις, πολίτης, πολιτισμός. Αυτό που ζούμε στην "υπαρκτή πολιτική" είναι κάτι διαφορετικό. Από το "ζώον πολιτικόν", μας έμεινε μόνο το πρώτο συνθετικό της φράσης.

Στην Ελλάδα αξίζει κάτι καλύτερο από αυτό το τσίρκο. Σε δυο μέρες ξεκινά το έτος 2021, που σηματοδοτεί την επέτειο των διακοσίων ετών από τη μεγάλη μα ανολοκλήρωτη επενάσταση του 1821. Διακόσια χρόνια μετά λοιπόν, ήρθε η ώρα η επανάσταση να ολοκληρωθεί και η Ελλάδα να απελευθερωθεί από τους κοτζαμπάσηδες.

Περί Σουηδίας, κορωνοϊού και επιστήμης

Διάβαζα τις προάλλες στο έγκριτο Euro2day.gr ένα άρθρο με τίτλο "Οι Σουηδοί έχασαν την πίστη τους στη στρατηγική της χώρας κατά Covid-19" το οποίο μπορείτε να διαβάσετε εδώ. Ήταν ένα ακόμα από τα - κυριολεκτικά - εκατοντάδες άρθρα που εμφανίζονται στον ελληνικό (και όχι μόνο) τύπο σχετικά με τους Σουηδούς οι οποίοι λίγο πολύ παρουσιάζονται ως ανάλγητοι, απάνθρωποι, ενδεχομένως βάρβαροί και σίγουρα αδαείς περί του ορθού τρόπου αντιμετώπισης των επιδημιών.

Το μακρινό 1998 έζησα στη Σουηδία κάνοντας το εαρινό εξάμηνο δευτέρου έτους των σπουδών μου στο Royal Institute of Technology της Στοκχόλμης χάρη στο εξαίρετο πρόγραμμα Erasmus. Έχω λοιπόν ιδία γνώμη περί Σουηδίας και ας μου επιτραπεί να τονίσω πως όταν ακούω ότι στη Σουηδία γίνεται κάτι λάθος ενώ στην Ελλάδα γίνεται σωστα, ειδικά δε όταν αυτό το 'κάτι' αφορά μια κρατική λειτουργία και πολύ περισσότερο στον τομέα της υγείας, είμαι πολύ, πάρα πολύ επιφυλακτικός.

Καλό λοιπόν είναι να δούμε τι λένε τα δεδομένα. Το παρακάτω γράφημα είναι αποκαλυπτικό:

Βλέπουμε λοιπόν ότι η Σουηδία δεν τα πάει καθόλου άσχημα. Για την ακρίβεια τα πάει πολύ καλύτερα από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και τις ΗΠΑ - ενώ βεβαίως τα πάει εντυπωσιακά καλύτερα από την Ελλάδα. Ανανεωμένες πληροφορίες μπορεί κανείς να βρει και σε αυτόν εδώ τον σύνδεσμο.

Παρατηρήστε το εξής: Ενώ την τελευταία εβδομάδα στην Ελλάδα έχουμε από 80 εώς 120 απώλειες την ημέρα από τον νέο κορωνοϊό, η Σουηδία έχει τα εξής αποτελέσματα: 20/11: 27, 21/11: 24, 22/11: 33, 23/11:  33, 24/11: 21, 25/11: 10, 26/11: 3, 27/11: 16. Γιατί λοιπόν αυτή η εμμονή του τύπου με την δήθεν "αποτυχία" της Σουηδίας και, πολύ περισσότερο, με την απολύτως δήθεν "αγανάκτηση" του σκανδιναβικού αυτού λαού; Ας το σκεφτούμε και ας βγάλουμε όλοι τα συμπεράσματά μας για τους λόγους αυτής της εμμονής.

Βέβαια, πολλοί θα αναφερθούν στο γεγονός ότι η Σουηδία μετρά έναν αριθμό περίπου 6.700 νεκρών από την πανδημία, αριθμός που δεν είναι μικρός (η Ελλάδα μέχρι στιγμής έχει περίπου 2.300 με παρόμοιο πληθυσμό - μην σας ξεγελά όμως ο απόλυτος αριθμός, ο ρυθμός άυξησης έχει σημασία). 

Πράγματι λοιπόν. Μετράει 6.700 θανάτους μέχρι στιγμής η Σουηδία, εκ των οποίων σχεδόν όλοι στο πρώτο κύμα και από αυτούς το πολύ μεγάλο ποσοστό σε γηροκομεία (όπου έγινε ένα μεγάλο λάθος και αν δεν κάνω λάθος αποδόθηκαν ευθύνες).

Η Σουηδία όμως, σε αντίθεση με όλη την υπόλοιπη Ευρώπη, θα γλυτώσει πολλές χιλιάδες θανάτους λόγω καθυστερημένης διάγνωσης καρκίνων, καρδιοπαθειών και άλλων σοβαρών ασθενειών (κάτι απολύτως διαπιστωμένο — ο κόσμος αργεί να πάει στον γιατρό εν μέσω lockdown, όποτε δυστυχώς μερικές φορές όταν τελικά πάει, είναι αργά).

Ακόμα η Σουηδία θα γλιτώσει την τεράστια αύξηση των ναρκωτικών, του αλκοολισμού, των ψυχοφαρμάκων και της ενδοοικογενειακής βίας, που παρατηρείται πάντοτε με το lockdown (ενώ θα μπορούσαν να περιγραφούν με πολύ μελανά χρώματα οι τεράστιες οικονομικοκοινωνικές επιπτώσεις του).

Έρχεται μια στιγμή που το lockdown απομένει να είναι η μόνη διαθέσιμη λύση. Το θέμα είναι η οργανωμένη πολιτεία να καταφέρει να μην φτάσει στην στιγμή εκείνη. Οι Σουηδοί φίλοι μας ήταν οι μόνοι που το κατάφεραν και τους αξίζουν - κατά την γνώμη μου πάντα - συγχαρητήρια.

Αυτό όμως που δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε είναι πως είμαστε ακόμα στη μέση του δεύτερου κύματος και ότι, κατά πάσα πιθανότητα, θα υπάρξει και τρίτο κύμα (κατά το οποίο στην Ισπανική Γρίπη ήταν που καταγράφηκε η μεγάλη πλειοψηφία των θυμάτων). Στο τέλος γίνεται λογαριασμός και τότε θα μάθουμε όλοι εάν ο μοναχικός δρόμος της Σουηδίας ήταν σωστός ή όχι. Μέχρι τότε θα πρότεινα να παρακολουθούμε και να έχουμε σεβασμό προς εκείνους που τολμάνε να πάρουμε μια διαφορετική απόφαση, όχι βάσει δοξασιών (π.χ. "με τη Θεία Κοινωνία δεν κολλάει") αλλά βάσει της τρέχουσας επιστημονικής γνώσης.

Τέλος, δεν γίνεται να μην το πω, έχω μεγάλο θαυμασμό για τον Σουηδικό λαό που ακόμα και σε μια πρωτόγνωρη συνθήκη όπως η πανδημία του κορωνοϊού κατάφερε να προστατέψει τη δημόσια υγεία χωρίς να καταπατήσει τα δημοκρατικά δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες. Μια πράγματι δύσκολη άσκηση κατά την οποία οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές δημοκρατίες - της Ελλάδα προεξάρχουσας - απέτυχαν παταγωδώς.

Μια οφειλόμενη επέκταση στο Gov.gr

Κάποια στιγμή στις αρχές Οκτωβρίου επέστρεφα κατά τις 8:00 το βράδυ από το γραφείο και είχα συντονισμένο το ραδιόφωνο του αυτοκινήτου μου σε γνωστό ειδησεογραφικό σταθμό των Αθηνών. Ήταν οι μέρες που είχε ξεσπάσει ένα κύμα καταλήψεων στα γυμνάσια και στα λύκεια της χώρας καθώς οι μάθητες μάλλον δεν ήξεραν πως αλλιώς να αντιδράσουν βιώνοντας την πραγματικότητα των τμημάτων με πάνω από 25 μαθητές που όμως στα δελτία ειδήσεων γίνονταν 18, ενώ αντί για μάσκες έλαβαν ένα περίεργο αντικείμενο που έμοιαζε με εξάρτημα ιστιοπλοϊας ή kite surf ή κάτι άλλο τέλος πάντων - - ουδεμία σχέση με μάσκες, πάντως.

Αξίζει να σημειώσουμε εδώ πως η παιδεία τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και περισσότερο ταξική στη χώρα μας. Τελείωσα το Γενικό Λύκειο Ασπροπύργου το 1995. Εκείνα τα χρόνια σε ιδιωτικό σχολείο πήγαιναν μόνο οι μαθητές που αδυνατούσαν να περάσουν την τάξη. Θα έλεγα μάλιστα πως η πραγματικότητα αυτή εμπεριείχε και μιας μορφή στίγμα: Ήταν ντροπή να πηγαίνεις σε ιδιωτικό, υποδήλωνε πως μάλλον δεν είσαι αρκετά έξυπνος.

Στη συνέχεια ήρθε ο "εκσυγχρονισμός" του καταστροφέα της χώρας μας (ναι, ο Κωνσταντίνος Σημίτης είναι αυτός...) και μαζί του ήρθε η σταδιακή μεν, σταθερότατη δε απαξίωση των δημοσίων αγαθών, πρώτα και κύρια της υγείας και της παιδείας.

(Αλήθεια, πόσο αστείος φαντάζει ο Βασίλης Κικίλιας να λέει έντρομος για όσα θα ακολουθήσουν πως το ΕΣΥ είναι "ο πυλώνας της υγείας στη χώρα μας"; Άραγε στον Κυριάκο Μητσοτάκη τον Β' και στον προκάτοχό του Άδωνι Γεωργιάδη, τις έχει πει αυτές τις ανατρεπτικές απόψεις του;)

Η απαξίωση λοιπόν της παιδείας έγινε βήμα-βήμα, έφτασε όμως σε ακραία κατάσταση. Παρατηρώντας τις συζητήσεις μεταξύ φίλων σε όλα τα κοινωνικά και οικονομικά στρώματα, κατέληξα πια στο εξής συμπέρασμα: Δεν χρειάζεται πλέον οι υπηρεσίες πρόνοιας να εκδίδουν το "πιστοποιητικό απορίας" που εξέδιδαν παλιότερα. Η φοίτηση των παιδιών μιας οικογένειας σε δημόσιο σχολείο είναι απολύτως ισοδύναμη του εν λόγω πιστοποιητικού - Ή, για να το πω διαφορετικά, ως αναξιοπαθούσα αντιμετωπίζεται πλέον από τον κοινωνικό της περίγυρο η οικογένεια που στέλνει τα παιδιά της στο δημόσιο.

"Εσείς σε ποιο σχολείο πάτε;"

Αυτή είναι η ερώτηση που χαρακτηρίζει τη γενιά μου ως γονείς. Όταν καταλάβουμε πόση παρακμή περιέχει, φοβάμαι θα δυσκολευτούμε να το αντιμετωπίσουμε.

Έφτασαν στον αμήν λοιπόν οι μαθητές με την απύθμενη κρατική υποκρισία με τον κορωνοϊό (ναι, αυτόν που νικήσαμε στα τέλη Μαϊου) και έκαναν καταλήψεις. Η κυβέρνηση βεβαίως δεν μπορούσε να σκεφτεί τίποτα άλλο πέρα απ' ότι οι καταλήψεις ενορχηστρώνονται από την αντιπολίτευση και εξαπέλυσε μια δριμύτατη επίθεση εναντίον των μαθητών μέσω των ιδιωτικοδημοσίων μέσων ενημέρωσης. 

Κάποια στιγμή, εκείνο το βράδυ στο ραδιόφωνο, ειπώθηκε το ανήκουστο: Οι μαθητές που συμμετέχουν στις καταλήψεις θα λαμβάνουν απουσία και θα αποκλείονται από την τηλεκπαίδευση. Άκουσον - άκουσον! Στο εύλογο ερώτημα ακροατών "και πως θα ξέρουμε ποιοι μαθητές είναι αυτοί", ήρθε η αποστομωτική απάντηση: "Οι καθηγητές το γνωρίζουν".

Μάλιστα. Οι καθηγητές θα πρέπει να δημιουργήσουν ένα δίκτυο από ρουφιάνους, ή μάλλον από ρουφιανάκια αφού μιλάμε για ανήλικους, και με βάση τις ...έγκυρες πληροφορίες που λαμβάνουν θα τιμωρούν τους μαθητές εκείνους που υποτίθεται πως συμμετέχουν στις καταλήψεις. Κάποια στην Αθήνα φαίνεται πως ζήλεψαν τη δόξα του Πεκίνου, για να μην πω λίγο ανατολικότερα, της Pyong-Yang.

Προκύπτει όμως ένα σημαντικότατο ζήτημα, το οποίο αυτή η κυβέρνηση το έχει αναπτύξει διεθνώς: Εκείνο του γούστου. Αλήθεια, είναι assez élégant να βάζεις καθηγητές και μαθητές να κάνουν τα ρουφιανάκια; Κάθε αντικειμενικός παρατηρητής θα έλεγε πως είναι άκομψο και αυτό είναι κάτι που είναι απολύτως απαράδεκτο για την Κυβέρνηση της Ελληνικής Δημοκρατίας.

Εναπόκεται λοιπόν στην επιστήμη των επιστημών του 21ου αιώνα - την Πληροφορική φυσικά - να δώσει λύση στο δύσκολο αυτό πρόβλημα. Αναφέρομαι στο Gov.gr του εξαίρετου συναδέλφου και πλέον Υπουργού, κ. Κυριάκου Πιερρακάκη: Οφείλει να προστεθεί ακόμα ένα ψηφιακό πιστοποιητικό στα δεκάδες άλλα που ήδη προσφέρονται στον δικτυακό αυτόν τόπο, το οποίο θα λύσει προβήματα όπως αυτό της αποφάσεως σε ποιους μαθητές θα καταχωρηθεί απουσία και σε ποιους οχι - και μάλιστα θα το λύσει με αυτόματο τρόπο. Ποιο πιστοποητικό είναι αυτό; Μα φυσικά:

Το ψηφιακό πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων.

Θα πρόκειται για ένα μεγάλο βήμα προόδου και εκσυγχρονισμού το οποίο τόσο πολύ το έχει ανάγκη η χώρα μας. Μάλιστα, όπως γίνεται αμέσως κατανοητό, το πεδίο εφαρμογής του είναι ευρύτατο και μάλιστα σε πολύ σημαντικότερα ζητήματα από εκείνο των απουσιών. Επί παραδείγματι, γιατί να μην παίζει ρόλο στην απόφαση διασωλήνωσης ή μη ενός ασθενούς με COVID-19, ιδιαίτερα τώρα που μένουμε απο κλίνες ΜΕΘ; Στα θετικά της προτεινόμενης λύσης πιστώνεται το γεγονός ότι το νοσοκομείο του ΕΣΥ θα μπορεί να ελέγχει το πιστοποιητικό του ασθενούς ακόμα και όταν εκείνος δεν έχει τις αισθήσεις του, επιταχύνοντας και εν τέλει εξανθρωπίζοντας τις σχετικές διαδικασίες.

Ελπίζω η πρότασή μου να φτάσει στα αυτιά των αρμοδίων και να βοηθήσει τόσο στο τρέχον 2ο κύμα του κορωνοϊού όσο και σε ένα πιθανό μελλοντικό κύμα καταλήψεων στα σχολεία. Εξάλλου, από πλευράς υλοποίησης είναι πολύ απλό. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν ακόμα και τεχνολογίες blockchain ώστε να επιβεβαιώνεται αναντίρρητα η αυθεντικότητα του ψηφιακού πιστοποιητικού κοινωνικών φρονημάτων ενώ όλη η επεξεργασία προσωπικών δεδομένων θα πρέπει βεβαίως να ακολουθεί απαρέγκλιτα τις επιταγές του GDPR.

11/11/1984,
Βόρειος Κορέα της Δύσης

υγ. Πριν μερικές εβδομάδες βρέθηκα για οικογενειακούς λόγους σε χωριό της Ρούμελης. Αγρότης της περιοχής προσπαθούσε να υποβάλλει αίτηση στο site υπουργείου, το οποίο όμως δεν δούλευε. Του πρότεινα να χρησιμοποιήσει την φόρμα επικοινωνίας του Gov.gr, η οποία, ω τι έκπληξις, δεν δούλευε επίσης. Μετά σκέφτηκα πως τα σύγχρονα πληροφοριακά συστήματα προσαρμόζονται στα συμπεριφορικά μοντέλα των οργανισμών που υποστηρίζουν. Ήταν βλέπετε ημέρα Σάββατο, μάλλον και η φόρμα ήθελε να ξεκουραστεί.

Tα ασφαλή προγούλια

Εδώ και μερικές εβδομάδες ζούμε ένα μαζικό θέατρο του παραλόγου σχετικά με τα υποτιθέμενα μέτρα προστασίας από τον νέο κορωνοϊό, τα οποία δήθεν εφαρμόζονται μετά την άρση των απαγορεύσεων. Είναι αλήθεια πως η Ελλάδα υπήρξε είτε σοφή ή τυχερή ή ίσως και τα δυο. Η επιδημία δεν έλαβε απειλητικές διαστάσεις και ο συνολικός απολογισμός των θυμάτων είναι πολύ μικρότερος του ημερησίου απολογισμού άλλων χωρών της Ευρώπης. Αξίζουν λοιπόν πολλά συγχαρητήρια και όλους τους αρμοδίους αλλά και στον ελληνικό λαό, συγχαρητήρια που από το ιστολόγιο αυτό δεν έχω σταματήσει να δίνω.

Κάποια στιγμή όμως πρέπει να βγούμε από την ευφορία της επιτυχίας, είτε αυτή οφείλεται, επαναλαμβάνω, σε ικανότητα ή σε τύχη ή και στα δύο, και να κοιτάξουμε την πραγματικότητα. Εδώ και μερικές εβδομάδες γίνονται συνεχόμενες άρσεις των διαφόρων απαγορεύσεων και μαθαίνουμε ότι μπορούμε να επανερχόμαστε στις κανονικές μας δραστηριότητες αλλά "με προσοχή".

Βασικότερη σύσταση όλων είναι η τήρηση απόστασης ασφαλείας. Κανονικά δεν πρέπει να ερχόμαστε πιο κοντά από δυο μέτρα από τους συνανθρώπους μας. Επιπλέον, πρέπει να πλένουμε συχνά και σχολαστικά τα χέρια μας και, κατά 'ισχυρή σύσταση' να φοράμε μάσκα σε όλους τους κλειστούς χώρους, μέσα μεταφοράς κλπ.

Αυτά γίνονται στο επίπεδο των συστάσεων και των ανακοινώσεων. Ας δούμε όμως τι συμβαίνει στην πραγματικότητα: Απολύτως τίποτα εξ αυτών!

Η πραγματικότητα λοιπόν είναι ότι ο ελληνικός λαός θεωρεί πως τον κορωνοϊό "τον νικήσαμε" και ότι "τον έχουμε αφήσει πίσω μας". Μια βόλτα σε πλατείες των Αθηνών θα σας πείσει για του λόγου το αληθές. Ο κόσμος είναι πολύς. Κατά την κοινή έκφραση "ο ένας πάνω στον άλλον". Δεν υφίσταται καμία αποστασιοποίηση και εννοείται πως μάσκες φορούν μόνο όσοι χαρακτηρίζονται ως γραφικοί καθώς και όσοι φοβούνται τα πρόστιμα.

Οι τελευταίοι, κυρίως οι εργαζόμενοι στους κλάδους του λιανικού εμπορίου και της εστίασης, αξίζουν ιδιαίτερης μνείας. Φορούν μια υφασμάτινη μάσκα, συχνά καταϊδρωμένη, η οποία προστατεύει το πλέον κρίσιμο τμήμα του σώματός τους: Το προγούλι (οι πλέον προχωρημένοι βέβαια τη μάσκα την έχουν να κρέμεται από το αυτί. Είμαι βέβαιος πως ήδη θα γίνονται εικασίες για το «τι σημαίνει» η επιλογή του δεξιού ή αριστερού αυτιού...).

Είναι γνωστό πως μελέτη 29 κορυφαίων ερευνητικών εργαστηρίων παγκοσμίου κλάσεως έχει αποδείξει πως το προγούλι είναι η κύρια περιοχή εισόδου των κορωνοϊών, συμπεριλαμβανομένου και εκείνου που προκαλεί την ασθένεια COVID-19, στον ανθρώπινο οργανισμό. Ας μην έχουμε κανένα φόβο λοιπόν, καμία ανησυχία: Τα προγούλια των Ελλήνων είναι καλά προστατευμένα.

Έκκληση για τερματισμό των επικοινωνιακών τακτικών

Η χώρα μας βαδίζει προς μια τεραστίου μεγέθους υγειονομική κρίση. Μια κρίση που αν δεν αναλάβουμε δράση όλοι μαζί τώρα μπορεί να εξελιχθεί σε μια ανείπωτη τραγωδία.

Με την ανοιχτή αυτή επιστολή απευθύνομαι στην Ελληνική Κυβέρνηση, στην Αξιωματική Αντιπολίτευση, στα υπόλοιπα πολιτικά κόμματα και σε κάθε Ελληνα πολίτη, ζητώντας τους επιτακτικά το εξής:

Τερματίστε τώρα κάθε είδους επικοινωνιακή τακτική.

Η Ελληνική Κυβέρνηση δεν έχει λόγο να μας λέει συνεχώς πόσο νωρίς πήραμε μέτρα, πόσο καλός και αποφασιστικός είναι ο Κος Πρωθυπουργός και πόσο λαμπρός επιστήμονας και φιλάνθρωπος είναι ο Καθηγητής Τσιόδρας.

Η Αξιωματική Αντιπολίτευση από την άλλη, όπως και οι υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις, ας μην κάνει τώρα την κριτική της για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το σύστημα υγείας, εάν τα μέτρα ελήφθησαν νωρίς ή αργα ή αν κάποιοι επέδειξαν ολιγωρία.

Ο Κος Πρωθυπουργός - όπως και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι ηγέτες - έχει δίκιο: Βρισκόμαστε σε πόλεμο. Οπότε το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να προετοιμαστούμε και να πολεμήσουμε με αισιοδοξία και αποφασιστικότητα. Ακόμα, όσο κι αν αυτό δυσκολεύει τη μεγάλη πλειοψηφία των κατοίκων αυτής της χώρας, την ώρα του πολέμου δεν υπάρχει χώρος για διαφωνίες. Ο δρόμος που οδηγεί στη νίκη είναι εκείνος της υπακοής σε εκείνους που έχουν την ευθύνη λήψης των αποφάσεων. Αποφάσεις για τις οποίες στη συνέχεια θα κριθούν και θα κριθούν μάλιστα αυστηρά.

Την περασμένη Πέμπτη 12 Μαρτίου έστειλα ένα σημείωμα σε συναδέλφους που έκαναν διάφορα σενάρια για το πόσο σοβαρή μπορεί να είναι η κρίση αυτή. Στο σημείωμα αυτό έκανα τις εξής προβλέψεις που αποφάσισα σήμερα να δημοσιοποιήσω:

• Θα πρόκειται περί αληθινού θαύματος αν η Ελλάδα βγει από το πρώτο κύμα της επιδημίας με λιγότερα από 1.000 θύματα.
• Αν τα πράγματα δουλέψουν άριστα, θα έχουμε πιθανόν από 3.000 έως 5.000 θύματα και θα αξίζουν τότε συγχαρητήρια και χίλια μπράβο στους γατρούς, τους νοσηλευτές, την κυβέρνηση, το δημόσιο και όλον τον ελληνικό λαό.
• Αν τα πράγματα - όπως είναι μάλλον το πιθανότερο σενάριο - δεν δουλέψουν πολύ καλά, όμως ακόμα και τότε έχουμε κάποιες αποτελεσματικές 'νησίδες' θεραπείας στο ΕΣΥ και πολλές περιπτώσεις απαράμιλλου ηρωισμού του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, τότε τα θύματα θα είναι στην τάξη μεγέθους των 10.000 +/- 50%
• Αν τέλος το σύστημα υγείας καταρρεύσει τελείως, μαζί με αυτό ενδεχομένως και ο κοινωνικός ιστός, τότε φοβάμαι πως τα θύματα θα μετριούνται σε δεκάδες χιλιάδες, ίσως και περισσότερα.
• Hint: To worst case scenario για τις ΗΠΑ μιλάει για 1,5 έως 2 εκατομμύρια θύματα από τον κορονοϊό. Οι ΗΠΑ έχουν πληθυσμό περίπου 30 φορές της Ελλάδας. Έχουν όμως πολύ καλύτερο σύστημα υγείας και ισχυρότερη δημόσια διοίκηση. Καθένας ας κάνει τις προβλέψεις του.

Σημειώστε παρακαλώ τα εξής: Η Ιταλία και η Ισπανία έχουν πολύ παρόμοια χαρακτηριστικά με την Ελλάδα. Επί παραδείγματι, γιαγιάδες και παππούδες προσέχουν τα εγγόνια τους, οι άνθρωποι είναι διαχυτικοί, κυκλοφορούν πολύ, κλπ. Όμως, τα συστήματα υγείας των χωρών αυτών, ιδιαίτερα δε της Βορείου Ιταλίας, είναι πολύ, πολύ ανώτερα του ελληνικού, τόσο σε εξοπλισμό όσο και σε στελέχωση.

Συνάγεται λοιπον ότι το να γίνουμε Ιταλία ή να γίνουμε Ισπανία μπορεί να μην είναι και το χειρότερο σενάριο. Τα πράγματα θα μπορούσαν να πάνε πολύ χειρότερα. Επί παραδείγματι σήμερα στη Λομβαρδία, που είναι στο απόλυτο μάτι του κυκλώνα, το σύστημα έχει πιεστεί πολύ αλλά εξακολουθεί να δουλεύει. Κάθε ασθενής 30, 40 ή 50 ετών θα μπει σε κρεβάτι ΜΕΘ. Ελπίζω ειλικρινά να μπορέσουμε να κάνουμε το ίδιο στην Ελλάδα. Ίσως κάποια στιγμή να παρακαλάμε να να γίνουμε Ιταλία. Ελπίζω πως όχι, είναι όμως υπαρκτό ενδεχόμενο.

Στη διοίκηση επιχειρήσεων λέμε πως 'ότι καταγράφεται, διοικείται'. Η επιτυχία ή μη της κυβέρνησης, των ειδικών, του συστήματος υγείας και όλου του ελληνικού λαού θα κριθεί από το αποτέλεσμα σε θύματα και σε σοβαρά ασθενείς.

Ας αφήσουμε λοιπόν τα επικοινωνιακά παιχνίδια ένθεν κακείθεν και ας πολεμήσουμε όλοι μαζί. Τώρα είναι η ώρα για τα εξής:
(α) Να ακολουθήσουμε απαρέγκλιτα τις οδηγίες των αρχών, και,
(β) Καθένας μας να βοηθήσει όπως μπορεί: Με χρήματα, με εργασία, με τεχνογνωσία ή έστω και με μια παρότρυνση των υπολοίπων.
(γ) Λέμε ένα μεγάλο ΟΧΙ στον φόβο, στην γκρίνια, στην ανυπακοή.

Αφού λοιπόν τα κάνουμε όλα αυτα, ο πόλεμος κάποια στιγμή θα τελειώσει. Τότε θα μετρήσουμε τα αποτελέσματα και θα ξέρουμε εάν πρέπει να πούμε ένα μεγάλο μπράβο, εάν δεν πρέπει να πούμε τίποτα ή εάν πρέπει να διαμαρτυρηθούμε. Αυτά όμως θα γίνουν ΤΟΤΕ, όταν έχει τελειώσει αυτή η ιστορία.

Επαναλαμβάνω την έκκληση: Να τερματίσουν τώρα, όλοι, οποιουδήποτε είδους επικοινωνιακή στρατηγική. Έχουμε πόλεμο και πρέπει να τον κερδίσουμε.

Tώρα είναι η ώρα που η ελληνική βιομηχανία πρέπει να σταθεί στο ύψος της

Η χώρα μας είναι ακόμα στα πολύ πρώιμα στάδια της επιδημίας του κορονοϊού, τα πρώτα σημάδια όμως είναι εξόχως ανησυχητικά. Αν παρατηρήσει κανείς το άθροισμα των διασωληνωμέων ασθενών και εκείνων που κατέληξαν θα δει μια ημερήσια αύξηση σταθερά μεγαλύτερη του 20%, μερικές μέρες και μεγαλύτερη του 30%. Τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να είναι πιο δύσκολα.

Παράλληλα, σε συνέχεια της εγκληματικής ολιγωρίας που έδειξε η εκκλησία της Ελλάδα (μέχρι πριν λίγες μέρες οι πλέον ευπαθείς ομάδες εκκλησιάζονταν κανονικά και Καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής καλούσε τον κόσμο να κοινωνήσει - Καμία δημόσια συγγνώμη μέχρι στιγμής), βλέπουμε ότι πολλοί Έλληνες δεν έχουν καταλάβει τίποτα και εξακολουθούν να κυκλοφορούν σαν αυτή η ιστορία να μην τους αφορά.

Βλέπουμε σκηνές τρόμου από τη Βόρεια Ιταλία, συγκεκριμένα από την περιοχή της Λομβαρδίας. Το σύστημα υγείας της περιοχής αυτής έχει σχεδόν γονατίσει από το μεγάλο πλήθος των περιστατικών που απαιτούν νοσηλεία, πολλοί δε εξ' αυτών χρειάζονται μηχανική υποστήριξη της αναπνοής τους. Αυτό που δεν ξέρω εάν είναι σαφές σε όλους είναι πως η Λομβαρδία διαθέτει ένα από τα καλύτερα συστήματα υγείας στον κόσμο και μερικά από τα πιο σύγρονα και υπερ-επαρκώς εξοπλισμένα και στελεχωμένα νοσοκομεία της υφηλίου.

Ποια είναι η κατάσταση στην Ελλάδα; Πρώτα απ' όλα  όλοι έχουμε εναποθέσει τις ελπίδες μας στο ΕΣΥ - Ναι, στο Εθνικό Σύστημα Υγείας που όλοι έχουμε μάθει να βρίζουμε και να αποφεύγουμε πάση θυσία. Που είναι το Ιατρικό Κέντρο, που είναι το Υγεία, που είναι το Metropolitan και που το Ιασώ; Για Αττικό Νοσοκομείο ακούμε, για Σωτηρία και για Θριάσιο.

Το ΕΣΥ για χρόνια είναι τραγικά υποστελεχωμένο και υποχρηματοδοτημένο. Έτυχε και μιλούσα πριν ενάμιση μήνα - όταν νομίζαμε πως ο κορονοϊός αφορά την Κίνα... - με νοσηλευτή που εργάζεται στη ΜΕΘ κεντρικού νοσοκομείου. Μου είπε "Δημήτρη, για να βγουν οι βάρδιες χρειαζόμαστε 20 νοησηλευτές. Δυστυχώς όμως είμαστε μόνο 15, με αποτέλεσμα 2 από τα 10 κρεβάτια της μονάδας να μην χρησιμοποιούνται".

Διάφορες αναφορές λένε πως στην Ελλάδα έχουμε από 6 έως 7 κρεβάτια ΜΕΘ για κάθε 100,000 κατοίκους (δυστυχώς η ίδια εικόνα παρουσιάζεται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες). Προφανώς και δεν θα μπορούσαμε να έχουμε όσα θα χρειαστούν για μια τέτοια πανδημία, σίγουρα όμως θα έπρεπε να έχουμε πάνω από 15, ίσως 20, ενώ ιδανικά θα θέλαμε 30 κρεβάτια ΜΕΘ για κάθε 100,000 κατοίκους.

Δηλαδή για να λειτουργήσουμε κανονικά, όχι σε μια χωρίς πρόσφατο προηγούμενο επιδημία, χρειαζόμαστε από 3 έως 5 φορές περισσότερα κρεβάτια ΜΕΘ απ' όσα έχουμε σήμερα.

Δεν θα σχολιάσω τώρα το γεγονός ότι με τα μνημόνια μαθεύτηκε πως η Ελλάδα είχε τη - με μεγάλη διαφορά - μεγαλύτερη στην Ευρώπη κατά κεφαλήν δαπάνη υγείας. Το φαγοπότι που έγινε στον κλάδο δεν έχει προηγούμενο, μόνο με το φαγοπότι της άμυνας μπορεί να συγκριθεί - ίσως και να το ξεπερνάει. Αυτά όμως θα τα δούμε μετά. Η ουσία είναι πως λεφτά πληρώναμε και σύστημα υγείας δεν είχαμε (και αυτό, επίσης, πολύ απογοητευτικά, είναι ένα πανευρωπαϊκό συμπέρασμα.

Τώρα λοιπόν μάθαμε ότι με όλες τις προσπάθειες που γίνονται εδώ και εβδομάδες έχουμε βρει 120 κρεβάτια ΜΕΘ για τις ανάγκες του κορονοϊού. Θα αναρρωτηθείτε "ποια 120; εδώ μας λένε πως έχουμε περίπου 600, χωρίς μάλιστα την επίταξη των ιδιωτικών". Μα, αυτά που έχουμε δεν φτάνουν για τις καθημερινές ανάγκες μας χωρίς τον κορονοϊό. Πόσες φορές έχετε ακούσει ότι "ψάχνουν απεγνωσμένα κρεβάτι ΜΕΘ για το θύμα ενός τροχαίου;". Το ψάχνουν και δεν το βρίσκουν. Υπό κανονικές συνθήκες, όχι τώρα που θα υπάρχει ένα ανεπανάληπτο κύμα.

Επανέρχομαι λοιπόν: ¨Εχουμε περίπου 120 κρεβάτια ΜΕΘ για τον κορονοϊό. Χρειαζόμαστε πολλά, πολλά περισσότερα. Ήδη οι διασωληνωμένοι ασθενείς φτάνουν του 20 (20/3/2020) και όπως είπαμε αυξάνονται με μεγάλο ημερήσιο ρυθμό. Είναι θέμα λίγων ημερών, στην καλύτερη των περιπτώσεων δυο εβδομάδων, οι διασωληνωμένοι να ξεπεράσουν τους 120.

Τι κάνουμε λοιπόν;

Είμαι βέβαιος πως το Υπουργείο Υγείας προσπαθεί να βρει αναπνευστήρες και άλλον απαραίτητο εξοπλισμό για να φτιάξει και νέα κρεβάτια ΜΕΘ. Δυστυχώς όμως η δυνατότητα προμήθειας, λόγω της παγκόσμιας ζήτησης, είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Με λίγα λόγια, θέλουμε να αγοράσουμε αλλά κανείς δεν έχει να μας πουλήσει.

Τι πρέπει να κάνουμε λοιπόν; Είναι προφανές ότι δεν υπάρχει άλλη λύση παρά να φτιάξουμε μόνοι μας.

Ο κος Πρωθυπουργός είπε πως βρισκόμαστε σε πόλεμο, όπως έκαναν και οι περισσότεροι ευρωπαίοι ηγέτες. Τι διδάσκει η πρόσφατη ιστορία σχετικά με το ποιος κερδίζει τους πολέμους; Τους κερδίζει εκείνος που έχει τη δυνατότητα να κατασκευάζει περισσότερα και καλύτερα όπλα και πυρομαζικά.

Τώρα είναι λοιπόν η ώρα της ελληνικής βιομηχανίας, όσο και αν σε κάποιους ακούγεται παράδοξο. Τι χρειαζόμαστε; Κατά βάση αναπνευστήρες και αναλώσιμα. Και τα δυο μπορούν να φτιαχτούν εγχώρια! (προφανώς όχι με ανταγωνιστικό κόστος και ποιότητα, αλλά μπορούν να φταχτούν και αυτό είναι που μετράει τώρα).

Έχουμε στην Ελλάδα πολλές, μικρές, μεσαίες και μεγάλες, βιομηχανίες πλαστικών. Δεν είναι δυνατόν να έχουμε έλλειψη σε μάσκες και γάντια. Πρέπει να φτιαχτούν τώρα.

Ούτε αντισηπτικά είναι δυνατόν να έχουμε έλλειψη. Υπάρχει η σχετική βιομηχανία και τεχνογνωσία ώστε να παραχθούν οι αναγκαίες ποσότητες αντισηπτικών.

Τέλος, όσον αφορά τους αναπνευστήρες, που είναι και το πιο σημαντικό, θέλω να πιστεύω πως και αυτοί μπορούν να παραχθούν. Η Μεγάλη Βρετανία ήδη έκανε κάτι παρόμοιο. Μπορεί να γίνει ενδεχομένως και εδώ. Οπωσδήποτε πρέπει να προσπαθήσουμε. Μην ξεχνάμε: Είναι πόλεμος και πρέπει να νικήσουμε. Άρα πρέπει να γίνει κάθε δυνατή προσπάθεια.

Η κυβέρνηση δεν πρέπει να διστάσει να πάρει όποιο μέτρο χρειαστεί. Ακόμα και να επιτάξει επιχειρήσεις, παραγωγικό εξοπλισμό, να ανακαλέσει ειδικούς και εργάτες από τη σύνταξη, να ζητήσει από Έλληνες του εξωτερικού να επιστρέψουν στην πατρίδα να βοηθήσουν.

Δείτε τα νούμερα. Τα πράγματα μπορεί να εξελιχθούν σε μια αδιανόητη τραγωδία. Η Ιταλία έχει φτάσει σε 600 νεκρούς/μέρα ενώ έχει ένα ισχυρό σύστημα υγείας που εξακολουθεί ακόμα και τώρα να λειτουργεί. Ο πληθυσμός της Λομβαρδίας είναι παρόμοιος με την Ελλάδα. Το δικό μας σύστημα υγείας όμως έχει πολύ χειρότερο σημείο εκκίνησης. Η κατάσταση είναι ιδιαιτέρως κρίσιμο σημείο, πρέπει τώρα να κινητοποιηθούμε όλοι για να αποφύγουμε μια ασύλληπτη καταστροφή.

Η ελληνική βιομηχανία λοιπόν, όσο χτυπημένη και αν είναι, πρέπει τώρα να λειτουργήσει και θα την υποστηρίξουμε όλοι. Είμαστε σε πόλεμο, θέλουμε όπλα και πυρομαχικά για να πολεμήσουμε. Επειδή σε λίγο κανείς δεν θα μας πουλάει, πρέπει τα όπλα και τα πυρομαχικά να τα φτιάξουμε εμείς.

Πώς αυξάνονται τα κρούσματα και το σενάριο που πρέπει να αποφευχθεί

Τον Οκτώβριο του 2018 βρέθημα στο Μόναχο μαζί με την εξαίρετη ομάδα του νεοσύστατου τότε Veturilo σε μια πολύ αξιόλογη έκθεση τεχνολογίας αυτοκινήτου, την TU Europe 2018. Εκεί συναντηθήκαμε με υποψηφίους συνεργάτες και επενδυτές. Ένας από τους επενδυτές που είδαμε ήταν ο Herbert Mangesius της Vito Ventures, με τον οποίο από τότε μείναμε σε επαφή - Θεωρώ πως η Vito Ventures είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα funds στην Ευρώπη και ο Herbert ένας πολύ αξιόλογος επαγγελματίας.

Παρότι τελικά δεν συνεργαστήκαμε, με τον Herbert μείναμε σε επαφή, κυρίως μέσω του LinkedIn. Τις προάλλες είδα πως έκανε αυτό το post, όπου αναδημοσίευε αυτό το video που εξηγεί με απλό τρόπο πως προκύπτει ο εκθετικός ρυθμός αύξησης των κρουσμάτων και πως αυτός θα μπορούσε εν τέλει να περιοριστεί.

Παρακαλώ θερμά να το παρακολουθήσετε:

Αυτά που πρέπει να θυμάται κανείς είναι μόλις τρια πράγματα:

p, E και inflection point.

Τι είναι το p;
Είναι η πιθανότητα μετάδοσης της νόσου όταν ένας μολυσμένος έρχεται σε επαφή με έναν 'καθαρό' συνάνθρωπό του.

Τι είναι το Ε;
Είναι ο αριθμός των επαφών/αλληλεπιδράσεων που έχει ένας συνάνθρωπός μας που φέρει τον ιό με άλλους που δεν έχουν ακόμα μολυνθεί.

Γίνεται εύκολα κατανοητό πως ο αριθμός των νέων κρουσμάτων κάθε μέρα είναι άμεση συνάρτηση του γινομένου p*E. Άρα λοιπόν για να μειωθεί ο ρυθμός διάδοσης της νόσου πρέπει να μειωθούν τόσο τo p όσο και το Ε.

Όπως εξηγεί το παραπάνω video ο τελικός αριθμός κρουσμάτων και θυμάτων γίνεται δραματικά διαφορετικός εάν κανείς μπορέσει να ελέγξει τα p & E σε σχέση με το αν τα αφήσει στην τύχη τους.

Πώς μειώνεται το p;
H πιθανότητα μετάδοσης του ιού μειώνεται με τα μέτρα ατομικής προστασίας. Πλύσιμο χεριών, αντισηπτικό, γάντια, μάσκα, τήρηση απόστασης, όλα αυτά που μας λένε οι αρχές.

Πώς μειώνεται το Ε;
Με έναν και μόνο τρόπο: Μένοντας σπίτι. Δηλαδή, όσο και να μειωθεί το p (που μπορεί να μειωθεί), τελικά δεν γίνεται να φτάσει να είναι 0. Το μόνο που μας μένει λοιπόν είναι να μειώσουμε τον αριθμό των αλληλεπιδράσεων. Πώς γίνεται αυτό; Μένοντας σπίτι.

Τι είναι το inflection point;
Για τα κρούσματα της επόμενης μέρας χοδρικά ισχύει το εξής: Ν(n+1) = N(n)*p*E. Γενικά βλέπουμε ότι στις χώρες που πέρασαν την έξαρση της επιδημίας, ίσχυε περίπου ότι N(n+1)=N(n)*1,15. Με λίγα λόγια, εάν μια Δευτέρα είχαμε 100 νέα κρούσματα, την Τρίτη θα είχαμε 115, την Τετάρτη 132 και την Πέμπτη 152. Αυτό οδηγεί περίπου σε δεκαπλασιασμό των νέων κρουσμάτων κάθε δυο εβδομάδες. Το inflection point το έχουμε όταν το γινόμενο p*E είναι μικρότερο του 1, οπότε τα κρούσματα της επόμενης μέρας είναι λιγότερα από εκείνα της τρέχουσας.  Είναι σημαντικό να σημειώσουμε πως ο τελικός αριθμός των κρουσμάτων θα είναι περίπου διπλάσιος εκείνων που έχουν καταγραφεί μέχρι την ημέρα του inflection point.

Αν κάποιος λάβει υπόψιν πως τα πραγματικά κρούσματα είναι από μια έως δυο τάξεις μεγέθους περισσότερα από τα καταγεγραμμένα, μπορεί να σκεφτεί ότι στην Ελλάδα την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές (15/3/2020, 20:45) είναι σίγουρα πάνω από 3,000 ενώ ίσως να είναι μέχρι και 30,000.  Αν θεωρήσουμε πως την καλύτερη καταγραφή κρουσμάτων την έχει κάνει η Νότια Κορέα, τότε ξέρουμε πως η τελική θνητότητα επί των μολύνσεων είναι περίπου 1%. Αυτά όμως που δεν μπορέσουμε να υπολογίσουμε είναι ούτε πόσα εν τέλει θα είναι τα κρούσματα στην Ελλάδα ούτε εάν το ποσοστό θνητότητας θα παραμείνει στο 1% εφόσον καταρρεύσει το σύστημα υγείας  - Που για να το πω απλά "δουλεύει στα κόκκινα" για να αντιμετωπίσει μέρες που είναι "business as usual", άρα δεν ξέρω τι μπορεί να περιμένει κανείς εάν δεκαπλασιαστεί (ή και περισσότερο) ο αριθμός των περιστατικών που δέχεται κάθε μέρα.

Τι μπορούμε να κάνουμε τώρα;
Δυο απλά πράγματα:
- Μένουμε σπίτι.
- Τηρούμε ευλαβικά τα μέτρα ατομικής προστασίας στις ελάχιστες, σπανιότατες περιπτώσεις που πρέπει να βγούμε από το σπίτι.

Τέλος, ας στηρίξουμε όλοι όσο μπορούμε τους ιατρούς, τους νοσηλευτές και όλο το προσωπικό του συστήματος υγείας τώρα που ετοιμάζονται να δώσουν μια από τις μεγαλύτερες μάχες της ζωής τους.

υγ1. Αφού τελειώσει αυτή η κρίση, θα πρέπει να δούμε βεβαίως πως γίνεται η Ελλάδα να ξόδευε για χρόνια τα περισσότερα χρήματα κατά κεφαλήν στην υγεία σε όλη την ΕΕ και το σύστημα υγείας μας να έχει την εικόνα που βλέπουμε σήμερα.

υγ2. Παράλληλα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα πρέπει να αναρρωτηθούμε πως γίνεται η ΕΕ των 500 εκατομμυρίων να ξοδεύει περισσότερο από το 50% της παγκόσμιας κοινωνικής δαπάνης και παρά ταύτα να μην μπόρεσε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της επιδημίας.

Η σκέψεις μας είναι με τους νοσηλευτές

Παρακολουθούμε όλοι την εξέλιξη της επιδημίας στην Ελλάδα και στον υπόλοιπο κόσμο. Είναι μια πολύ δύσκολη κατάσταση για όλους, πρώτα και κύρια όμως για το σύστημα υγείας το οποίο καλείται να αντιμετωπίσει ένα αριθμό περιστατικών πολύ μεγαλύτερο από εκείνον για τον οποίο έχει σχεδιαστεί.

Θα ήθελα να πω ότι αυτές τις στιγμές οι σκέψεις μου είναι πρώτα και κύρια με τους νοσηλευτές, με τους τραυματιοφορείς, με τους γιατρούς τους συστήματος υγείας.

Ένα σύστημα υγείας που έχουμε μάθει όλοι να κατηγορούμε, ένα σύστημα χρόνια υποχρηματοδοτημένο και, τι ειρωνία, ένα σύστημα στο οποίο το κατεστημένο έκανε το μεγαλύτερό του φαγοπότι.

Ταυτόχρονα το σύστημα που τώρα είναι η μοναδική μας ελπίδα. Ελπίδα που έχει το πρόσωπο: Εκείνο του νοσηλευτή, του τραυματιοφορέα και του γιατρού, των ανθρώπων που τώρα όλοι πρέπει να στηρίξουμε με κάθε μέσο!

Ο σεβασμός μου στο λειτούργημα του γιατρού είναι τεράστιος.  Η ιατρική συμβολίζει την ίδια την ανθρωπότητα, την ύψιστη αξία του παγκόσμιου πολιτισμού μας, την αποθέωση της ανθρώπινης ζωής. Ο Όρκος του Ιπποκράτη είναι το θεμέλιο του σύγχρονου ανθρώπου.

Ας μου επιτρέψουν όμως οι φίλοι γιατροί, αυτήν την δύσκολη στιγμή να αναδείξουμε τον ρόλο των νοσηλευτών. Αν οι γιατροί είναι οι αξιωματικοί που σχεδιάζουν τις μάχες και κατευθύνουν το πόλεμο, οι νοσηλευτές είναι οι στρατιώτες, εκείνοι που μπαίνουν μπροστά και πολεμάνε.

Η εμπειρία του ασθενούς σε μεγάλο βαθμό καθορίζεται από την αλληλεπίδρασή του με τους νοσηλευτές.

Μελέτες λένε πως ακόμα και όταν στο μέλλον η τεχνητή νοημοσύνη θα έχει αναπτυχθεί τόσο πολύ που θα κάνει εκείνη ένα μεγάλο τμήμα ή και όλη τη διάγνωση, οι νοσηλευτές θα είναι εκεί να φροντίζουν τον άρρωστο, καθότι απέχουμε πολύ ακόμα από το να δημιουργήσουμε ένα μηχάνημα με συναισθήματα.

Θέλω λοιπόν αυτήν την στιγμή να απευθυνθώ σε όλους και να τους προτρέψω: Στηρίξτε τους νοσηλευτές! Μάθετε πως ζούνε. Μάθετε τι ρίσκα παίρνουν καθημερινά, μάθετε σε τι συνθήκες εργάζονται, μάθετε πόσο αμείβονται.

Αν τα ρωτήσετε όλα αυτά, θα δείτε πως τα τελευταία δέκα χρόνια τουλάχιστον, ο κλάδος των νοσηλευτών έχει κάνει μια ηρωική προσπάθεια ώστε τα νοσοκομεία να συνεχίσουν να λειτουργούν. Μετά λοιπόν από μια εξαντλητική δεκαετία οι νοσηλευτές, μαζί με τους γιατρούς και όλο το άλλο προσωπικό των νοσοκομείων, καλούνται να δώσουν μια αναπανάληπτη μάχη υπαρξιακού χαρακτήρα.

Δεν είναι ώρα για λόγια. Καθένας μας ας υποστηρίξει αυτούς τους ανθρώπους με όποιον τρόπο μπορεί.