Σσσσς... Μας ακούνε!

Θυμάμαι πως παλιότερα μια τυπική - υποτίθεται κωμική - σκηνή σε σειρές και ταινίες χαμηλού προϋπολογισμού έδειχνε κάποιον να τραγουδάει την ώρα που έκανε μπάνιο. Η επανάσταση της τεχνολογίας μάλλον το έχει αλλάξει ακόμα και αυτό — Είμαι άραγε ο μόνος που ακούει μουσική από το smartphone του στο ντουζ; (ή μήπως άραγε είναι ντους;)

Είχα λοιπόν μόλις γυρίσει από το γυμναστήριο και πριν μπω στο ντουζ ένας καλός φίλος μου τηλεφώνησε να με ρωτήσει σχετικά με τον γιο του που σκέφτεται να ξεκινήσει σπουδές σε κάποιο ιδιωτικό κολλέγιο - εργαστήριο ελεύθερων σπουδών - που διαφημίζει ότι συνεργάζεται με κάποιο πανεπιστήμιο του εξωτερικού.

Στο ενδιαφέρον αυτό θέμα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα μας θα επανέλθω σε επόμενη ανάρτηση. Εν πάση περιπτώσει, είπα στον φίλο όσα μπόρεσα να σκεφτώ για το θέμα που τον απασχολούσε, διάλεξα ένα τραγούδι στο YouTube (ποτέ δεν τα πήγα καλά με το Spotify) και επιτέλους μπήκα στο ντουζ.

Είχα πατήσει το autoplay και το YouTube συνέχισε να βάζει τραγούδια κατά την γνώμη του για τις προτιμήσεις μου (στο θέμα του ΑΙ επίσης θα επανέλθω αργότερα). Μετά από δύο τραγούδια, βάζει μια σύντομη διαφήμιση. Τι ήταν η διαφήμιση; Φυσικά για ένα ιδιωτικό κολέγιο - κέντρο ελεύθερων σπουδών - που συνεργάζεται με ένα άριστο πανεπιστήμιο του εξωτερικού.

Τυχαίο θα μου πείτε; Όχι, δεν νομίζω πως είναι τυχαίο. Είναι τόσο σημαντικό για τους γίγαντες του διαδικτύου να κάνουν όλο και καλύτερο profiling των χρηστών, θέλουν να μαζέψουν τόσα πολλά δεδομένα για την σκέψη και τη συμπεριφορά μας που, είμαι βέβαιος, δεν διστάζουν καθόλου να παραβιάζουν την ιδιωτικότητα μας και να μας ακούνε.

Τι να κάνεις για αυτό; Μάλλον λίγα πράγματα. Μέχρι να βγει ένα αληθινά ασφαλές linux smartphone,  μέχρι να μπορέσουμε να απαλλαγούμε από όλες τις τεράστιες πλατφόρμες που κάνουν τη ζωή μας τόσο πιο εύκολη με αντίτιμο όχι μόνο την ιδιωτικότητα μας αλλά το ίδιο το ψηφιακό αντίγραφο της προσωπικότητας μας, τότε μάλλον θα πρέπει εκτός από τα social media να καταργήσω και τα smartphones.

To θέμα δεν είναι αστείο. Οι περισσότεροι εστιάζουν στα δεδομένα από την πλευρά της ιδιωτικότητας και της χρήσης τους χωρίς τη συγκατάθεση μας για διαφημιστικούς λόγους. Φοβάμαι όμως το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο. Οι γίγαντες του διαδικτύου - ναι, αυτοί που οι Γάλλοι ονομάζουν GAFAM / BATX - θέλουν κάτι πολύ παραπάνω: Να κατανοήσουν τις προσωπικότητες μας πολύ καλύτερα απ ότι τις κατανοούμε εμείς οι ίδιοι.

Δεν είναι ότι φοβάμαι ότι κάποιο λογισμικό θα με αντικαταστήσει. Αυτή η εξέλιξη της τεχνολογίας δεν μπορεί να εμποδιστεί. Είναι όμως που αν ένας τρίτος μάθει εμένα καλύτερα απ ότι με ξέρω εγώ, θα μπορεί να καθοδηγήσει τα συναισθήματα και τις πράξεις μου στην οικονομία, στην πολιτική ακόμα και στην προσωπική μου ζωή. Με τον τρόπο αυτό διατρέχω τον κίνδυνο - όπως και όλη η κοινωνία - να χάσω οριστικά και αμετάκλητα την ελευθερία μου.

To διακύβευμα είναι πολλές τάξεις μεγέθους κρισιμότερο απ' όσο λέγεται στη δημόσια συζητήση και αντιλαμβάνονται οι περισσότεροι. Η μοντελοποίηση των προσωπικοτήτων μας θα μας καταστήσει απόλυτα ευάλωτους - επί της ουσίας ανυπεράσπιστους - στη χειραγώγηση των συναισθημάτων. Έτσι λοιπόν η πολιτική και η οικονομία δεν θα είναι ποτέ ξανά ίδιες.

Προσωπικά δεν πρόκειται ποτέ να συνενέσω σε αυτό. Μπορώ να ζήσω και χωρίς smartphone όπως και χωρίς social media. Τουλάχιστον μέχρι να βρεθεί κάποια λύση.

Εργασία, διοίκηση και ιδιοκτησία

Κάθε επιχείρηση κατά βάση είναι οι άνθρωποι της. Θα δει κανείς στη βιβλιογραφία αλλά και με την κοινή λογική πως εκτός από τους ανθρώπους, βασικό ρόλο παίζουν ακόμα τα συστήματα και οι διαδικασίες. Αν το καλοσκεφτούμε όμως θα δούμε πως εν τέλει και αυτά, τα απολύτως κρίσιμα και απαραίτητα συστατικά μιας επιχείρησης, αναφέρονται στους ανθρώπους τους οποίους αφορούν.

Είναι πράγματι λοιπόν ο άνθρωπος το θεμέλιο κάθε επιχείρησης. Μια απλή ανάλυση όμως θα μας οδηγήσει πως οι άνθρωποι σε έναν οργανισμό παίρνουν διάφορους ρόλους και, σαν να μην έφτανε αυτό, πολλές φορές ένας άνθρωπος τυχαίνει να έχει περισσότερους του ενός ρόλους. 

Μελετώντας τους ρόλους αυτούς γρήγορα φτάνουμε στο συμπέρασμα πως κατηγοριοποιούνται σε τρεις κύριες κατηγορίες:

— Τον ρόλο του εργαζομένου
— Τον ρόλο του διευθυντή
— Τον ρόλο του ιδιοκτήτη (ή μετόχου, ή επενδυτή)

Οι τρεις αυτοί ρόλοι είναι απολύτως διακριτοί και πρέπει να είναι με σαφήνεια κατανοητοί τόσο από τον οργανισμό όσο και από κάθε μέλος του. Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε πως δεν είναι σπάνιο ένας άνθρωπος να έχει ταυτόχρονα δύο ρόλους ενώ σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να έχει και τους τρεις.

Συνοπτικά οι στόχοι κάθε ρόλου είναι οι ακόλουθοι:

— Ο εργαζόμενος πρέπει να εκτελεί τις εργασίες που είναι απαραίτητες για τη λειτουργία του οργανισμού, για την εξυπηρέτηση δηλαδή του λόγου ύπαρξης του.

— Ο διευθυντής είναι εκείνος που έχει την ευθύνη του συντονισμού των εργαζομένων, καθώς και της ορθής εκτέλεσης των διαδικασιών και απόδοσης των συστημάτων, ώστε το αποτέλεσμα της εργασίας να συμβαδίζει τόσο με τα ποιοτικά και λειτουργικά όσο και με τα οικονομικά κριτήρια και στόχους που έχουν τεθεί από τον οργανισμό.

— Ο ιδιοκτήτης είναι βασικά εκείνος που κάνει τρία πράγματα: Την αρχική επένδυση, την περιοδική, συνήθως ετήσια, στοχοθεσία και χάραξη στρατηγικής, καθώς και τον ορισμό της διεύθυνσης - Του γενικού δηλαδή διευθυντή της επιχείρησης.

Σε επιχειρήσεις μεγαλύτερου μεγέθους και συνήθως πολυμετοχικές υπάρχει η έννοια του Διοικητικού Συμβουλίου που είναι ένα ολογομελές και ευέλικτο σώμα το οποίο παίζει τον ρόλο της αντιπροσώπευσης των ιδιοκτητών, οι οποίοι το ορίζουν και στους οποίους αναφέρεται κατά κανόνα μέσω μιας ετήσιας γενικής συνέλευσης τους.

Στο πλαίσιο αυτό, κυρία ευθύνη του Διοικητικού Συμβουλίου είναι ο ορισμός της κατάλληλης διοίκησης και η χάραξη στρατηγικής που θα οδηγήσει σε αύξηση της αξίας του οργανισμού (κανονικά σε μακροχρόνια και βιώσιμη βάση).

Σε μικρές και νεοφυείς επιχειρήσεις δεν είναι καθόλου σπάνιο το ίδιο πρόσωπο να είναι εργαζόμενος - δημιουργός, διευθυντής και ιδιοκτήτης. Αυτό είναι απολύτως εντάξει στο πλαίσιο που ο συγκεκριμένος άνθρωπος κατανοεί τους ρόλους αυτούς και έχει τη δυνατότητα να εναλλάσσεται μεταξύ τους.

Εκεί που πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα είναι στο ζήτημα των αμοιβών καθώς οι τρεις ρόλοι που περιγράψαμε αντιστοιχούν σε τρία διαφορετικά είδη αμοιβής.

Η εργασία πρέπει να αμείβεται με τρόπο αντικειμενικό, με βάση τις τιμές της αγοράς. Δεν είναι σπάνιο καθόλου να βλέπουμε μικρές και νεοφυείς επιχειρήσεις που αυτό δεν γίνεται αντιληπτό από τους ιδρυτές, δημιουργώντας διάφορες στρεβλώσεις.

Επειδή η επιχείρηση είναι "δική τους", οι ιδρυτές συχνά βάζουν είτε πολύ μικρό, ή πολύ μεγάλο, ή άλλες φορές και καθόλου μισθό για τον εαυτό τους. Είναι μεγάλο λάθος καθώς αλλοιώνει την ίδια τη δική τους εικόνα για την επιχείρηση.

Μετά οι διευθυντές πρέπει να αμείβονται βάσει στόχων. Συχνά θα έχουν κάποιες βασικές αποδοχές, καθώς είναι κι εκείνοι εργαζόμενοι, όμως το μεγάλο μέρος της αμοιβής τους πρέπει να καταβάλλεται με την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί από τους ιδιοκτήτες, ή από το ΔΣ εκ μέρους των ιδιοκτητών, ιδανικά μάλιστα αναλογικά με την επίδοση που επετεύχθη σε κάθε στόχο.

Τέλος οι ιδιοκτήτες πρέπει να αμείβονται από τα κέρδη. Δηλαδή αφού ο οργανισμός έχει καλύψει όλες τις υποχρεώσεις του και έχει κάνει και τις επενδύσεις που θα του επιτρέπουν να συνεχίσει να είναι αποδοτικός και στο μέλλον, εάν και εφόσον υπάρχει περίσσευμα αυτά είναι τα διανεμόμενα κέρδη στους ιδιοκτήτες — που από οικονομικής άποψης είναι ο μόνος λόγος ύπαρξης μιας επιχείρησης (άποψη βέβαια που αμφισβητείται ευθέως από πολλούς και σοβαρούς ανθρώπους αλλά σε αυτό θα επανέλθουμε σε επόμενη ανάρτηση).

Στην περίπτωση που σε κάποιο πρόσωπο συνυπάρχουν περισσότεροι του ενός από τους παραπάνω ρόλους, οι αμοιβές πρέπει να υπολογίζονται ανεξάρτητα. Για παράδειγμα, δεν γίνεται ο ιδιοκτήτης να μην έχει έναν λογικό μισθό "γιατί θα πάρει από τα κέρδη", αφού η ίδια η πράξη του μικρού - ή βεβαίως και του μεγάλου - μισθού επηρεάζει την κερδοφορία. Αντίστοιχα, δεν γίνεται ο ιδρυτής που έχει και μια διοικητική ευθύνη να μην έχει και κάποια στοχοθεσία και οι αμοιβές του να μην έχουν να κάνουν με την επίτευξη των στόχων.

Αν αναλογιστούμε τα παραπάνω θα δούμε ότι πράγματι, δυστυχώς, ελάχιστοι ιδρυτές νεοφυών επιχειρήσεων κάνουν στοχοθεσία και σύνδεση της αμοιβής τους, ως διευθυντές, αναλόγως της επίτευξης στόχων και, πολύ χειρότερα, ειδικά στις λεγόμενες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ελάχιστοι ιδρυτές αντιλαμβάνονται πως τα κέρδη που μπορούν να μοιραστούν προκύπτουν αφού έχουν πληρωθεί όλες οι υποχρεώσεις και έχουν επίσης γίνει οι απαιτούμενες επενδύσεις για το μέλλον. 

Πολύ συχνά ακούμε για ιστορίες μικρών και μεσαίων επιχειρηματιών όπου 'μπέρδευαν' το ταμείο της επιχείρησης με το πορτοφόλι τους (έμποροι, ασφαλιστές και πολλοί άλλοι...) με τραγικές συνέπειες τελικά καθώς τα χρήματα που ξόδευαν δεν ήταν στην πραγματικότητα δικά τους. Δυστυχώς το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται συχνά και σε νεοφυείς επιχειρήσεις που έχουν λάβει κάποια ουσιαστική χρηματοδότηση.

 

Για να έχουμε καλύτερες επιχειρήσεις και ισχυρότερη οικονομία είναι απαραίτητο οι επίδοξοι ιδρυτές να κατανοήσουν αυτούς τους τρεις ρόλους, εργασία, διοίκηση και ιδιοκτησία, που υπάρχουν σε οποιαδήποτε επιχείρηση, κερδοσκοπική ή μη, οποιουδήποτε είδους.

Αν αυτό δεν συμβαίνει, όπως δυστυχώς είναι ο κανόνας, οι πιθανότητες είναι πως σε μια περίοδο που δεν υπάρχει έντονη ανάπτυξη (διότι όταν "βρέχει λεφτά" ακόμα και οι χειρότερες επιχειρήσεις φαινομενικά μεγαλώνουν) οι επιχειρήσεις αυτές δεν θα καταφέρουν να ανταποκριθούν και θα προκύψουν τα φαινόμενα που βιώνουμε στη χώρα μας τα τελευταία επτά χρόνια.