Μια κριτική στην εικόνα του Αγίου Δημητρίου

Το περασμένο Σάββατο 26 Ιουνίου βρέθηκα στον Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου Ασπροπύργου όπου έγινε το εξάμηνο μνημόσυνο του αγαπημένου μου θείου, Κώστα Μπουγιατιώτη. Μπήκα στον ναό λίγο μετά τις 8:00 και παρακολουθούσα τη λειτουργία ενώ το μνημόσυνο ακολούθησε λίγο αργότερα. Εκεί λοιπόν που στεκόμουν και παρακολουθούσα, το βλέμμα μου έπεσε πάνω στην εικόνα του Αγίου Δημητρίου, στον οποίο είναι αφιερωμένος ο ναός αυτός.

Τη συγκεκριμένη εικόνα την έχω δει αμέτρητες φορές, από μικρό παιδάκι. Αν και η "δική μας" ενορία ήταν η διπλανή της Ευαγγελίστριας, πηγαίναμε συχνά στον Άγιο Δημήτρη για διάφορους λόγους, είτε σε γιορτές με το σχολείο ή σε περιστάσεις χαράς ή λύπης ή και απλά για εκκλησιασμό. Πρώτη φορά όμως την πρόσεξα με τόση προσοχή την εικόνα.

Ο εικονιζόμενος Άγιος λοιπόν, του οποίου με μεγάλη τιμή και χαρά φέρω το όνομα, εικονίζεται έφιππος πολεμιστής. Κρατά δόρυ, το άλογό του έχει σηκώσει τα μπροστινά πόδια, ο εχθρός - αντίπαλος στρατιώτης είναι ξαπλωμένος στο έδαφος με τα χέρια ανοιχτά, δεν κρατά πλέον τον οπλισμό του (έχει, δηλαδή, παραδοθεί) και ο Άγιος Δημήτριος ετοιμάζεται το επόμενο δευτερόλεπτο να καρφώσει το δόρυ του στον λαιμό του στρατιώτη ο οποίος κοιτά με βλέμμα απόγνωσης και απελπισίας. 

Είμαι βέβαιος πως θα υπάρχει μια ιστορία που θα δικαιολογεί το γεγονός αυτό. Ο Άγιος Δημήτριος μπορεί να ήταν αμυνόμενος ή να μάχοταν υπέρ της πίστεώς μας ή κάτι τέτοιο. Εξάλλου, καταλαβαίνουμε μέσα από τις εικόνες αυτές πόσο εξοικιωμένη πρέπει να ήταν η κοινωνία της εποχής εκείνης με τη βία, ειδικά με την ακραία βία της θανάτωσης ενός συνανθρώπου μας μέσω της διάτρησης του λαιμού του με ένα δόρυ.

Όλοι οι μεγάλοι μας ήρωες, από τους αρχαίους, τους επαναστάτες του '21 (για παράδειγμα η "πυραμίδα της Αράχωβας") και τους αντάρτες της κατοχής έκαναν παρόμοιες πράξεις για "έναν καλό σκοπό" για αυτό και τους έχουμε κατατάξει στις τάξεις των ηρώων. Γιατί λοιπόν να μου κάνει εντύπωση η εικόνα του Αγίου Δημητρίου ενώ θανατώνει τον αντίπαλο;

Μα, πολύ απλά, διότι η εκκλησία στις μέρες μας πρέπει να έχει μια εκπαιδευτική διάσταση κύρια στόχευση της οποία οφείλει να είναι η μη-βία. To μήνυμα του Θεού της Αγάπης, ανεξάρτητα του αν κάποιος όντων πιστεύει στην ύπαρξη ενός Ανωτέρου Όντος, είναι σήμερα πιο επίκαιρο από ποτέ. Πρέπει να αγαπήσουμε τον εαυτό μας, πρέπει να αγαπήσουμε τον πλησίον μας, πρέπει να αγαπήσουμε όλοι την κοινωνία, όλα τα έθνη και, πάνω απ' όλα, πρέπει να αγαπήσουμε τον πλανήτη που μας φιλοξενεί.

Η καταστροφική δυνατότητα της ανθρωπότητας σήμερα είναι μεγαλύτερη από ποτέ άλλοτε. Αν δώσουμε χώρο στη βία να υπάρξει, είναι μαθηματικώς βέβαιο ότι η αυτοκαταστροφή του ανθρωπίνου είδους θα έρθει πολύ νωρίτερα απ' ότι ίσως φοβόμαστε.

Ως εκ τούτου, θα περίμενα από την Εκκλησία της Ελλάδος - και απ'όλες τις εκκλησίες, όλων των δογμάτων και όλων των θρησκειών - πρώτα απ' όλα να αποκηρύξουν κάθε μορφή βίας και να την αφαιρέσουν από τα κείμενά τους και, φυσικά, από τις κάθε μορφές απεικονίσεις που χρησιμοποιούν.

Ο Θεός της Αγάπης μας δίδαξε αυτό που λέει το όνομά του: Την Αγάπη. Αγάπη χωρίς όρους και χωρίς προϋποθέσεις. Το μήνυμα αυτό, φοβάμαι, δεν είναι συμβατό με την εικόνα ενός έφιππου πολεμιστή που ετοιμάζεται να διατρήσει με το δόρυ του τον λαιμό του παραδομένου αντιπάλου του. 

Λέμε όχι στον σκοταδισμό

Εμβρόντητη η ελληνική κοινωνία άκουσε την Καθηγήτρια Λοιμωξιολογίας του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Κυρία Ελένη Γιαμαρέλλου, να δηλώνει τα εξής:

"Σχετικά με την Θεία Κοινωνία αδίκως έχει δημιουργηθεί ένα τέτοιο θέμα. Είναι διαφορετικό. Η θεία κοινωνία είναι ένα μυστήριο, όταν πηγαίνεις να λάβεις τη Θεία Κοινωνία δεν την παίρνεις από συνήθεια, τη λαμβάνεις γιατί είναι σώμα και αίμα Χριστού. Είναι το μεγαλύτερο μυστήριο.Ή το πιστεύεις και κοινωνείς κανονικά ή δεν το πιστεύεις. Δεν υπάρχουν μεσοβέζικες λύσεις, κουταλάκια κλπ. Είμαι τελείως εναντίον αυτών. Αν το πιστεύουμε, δεν προκαλούμε την τύχη μας. Αν πιστεύω ότι αυτό μπορεί να με μολύνει, τότε δεν πιστεύω στο μεγαλύτερο μυστήριο. Τα άτομα που θέλουν να κοινωνήσουν δεν πρέπει να φοβούνται ότι από τη θεία κοινωνία μπορεί να μεταδοθεί ποτέ μικρόβιο. Τα ίδια έλεγαν και με το Aids. Πρέπει να περιμένουμε μέχρι το Πάσχα. Θα κοινωνήσω με πίστη στον Θεό ότι δεν κολλάω, όταν συμμετέχω σε ένα τέτοιο μεγάλο μυστήριο. Σας λέω αυτό που θα κάνω για τον εαυτό μου και το πιστεύω για όλους".

Τα πράγματα είναι απλά: Οι δηλώσεις της Καθηγήτριας Γιαμαρέλλου είναι αδιανόητες, απαράδεκτες, απολύτως καταδικαστέες. Τι λέει άραγε ο Ιατρικός Σύλλογος; Τι λέει το Πανεπιστήμιο Αθηνών; Τι λέει η επιστημονική, ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα;

Επιτέλους, ζούμε στην Ελλάδα ή στο Ιράν;

Ας μου επιτραπεί να σημειώσω το εξής: Το παραπάνω ζήτημα δεν εμπίπτει στην κατηγορία της "ελευθερίας του λόγου". Η ελευθερία ενός σταματά εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου. Όταν διακυβεύονται ζητήματα δημόσιας υγείας οι ειδήμονες πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί και να μετράνε τα λόγια τους. Ο λόγος της Καθηγήτριας Λοιμωξιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών έχει επιστημονική βαρύτητα την οποία, όσο κι αν θέλει, δεν μπορεί να απεκδυθεί η Κυρία Γιαμαρέλλου.

Ο σεβασμός της επιστημονικής γνώσης ως γνώμονα λήψης αποφάσεων είναι θεμέλιο της σύγχρονης φιλελεύθερης δημοκρατικής κοινωνίας. Κάποιος ακαδημαϊκός δικαιούται φυσικά να έχει προσωπικές θρησκευτικές απόψεις. Κάποιοι άνθρωποι, που είναι αξιόλογοι επιστήμονες, ενδεχομένως για θρησκευτικούς λόγους να αρνούνται την σφαιρικότητα της γης ή τη θεωρία της εξέλιξης ή ακόμα και τον κίνδυνο μετάδοσης του κορονοϊού σε περιβάλλον συνωστισμού και χρήσης κοινού σκεύους. Μπορούν να κρατούν τις απόψεις αυτές για τον εαυτό τους και την ιδιωτική τους σφαίρα. Όταν μιλούν δημόσια δεν μπορούν να εκφέρουν αντι-επιστημονικές απόψεις.

Η δήλωση της Κυρίας Γιαμαρέλλου είναι κατά την γνώμη μου ενδεικτική του σκοταδισμού που εξακολουθεί να κυριαρχεί σε τμήμα της ελληνικής κοινωνίας. Με θλίψη είδα πολιτικούς να ακολουθούν τη συμβουλή της και να το διαλαλούν στα μέσα ενημέρωσης, την στιγμή που πρέπει να δίνουμε το παράδειγμα λήψης μέτρων προφύλαξης. Είναι αληθινό αίσχος και ντροπή για την ελληνική κοινωνία.

Πλησιάζει η επέτειος των διακοσίων ετών από την ελληνική επανάσταση. Αρκετά πια με τον σκοταδισμό, μας κράτησε πολύ πίσω.

Ήρθε πια η ώρα να προχωρήσουμε παρακάτω.

Όπισθεν ολοταχώς: Από τον πολιτικό πίσω στον θρησκευτικό όρκο

Θυμάμαι πως τον Ιανουάριο του 2015 ο Αλέξης Τσίπρας πριν ορκιστεί πρωθυπουργός έκανε μια επίσκεψη στον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Κ.κ. Ιερώνυμο Β', τον οποίο και ενημέρωσε ότι ενώ μεν δεν εσκόπευε να δώσει θρησκευτικό όρκο, επιθυμούσε να έχει μια καλή συνεργασία με την Εκκλησία της Ελλάδος.

Κάθε λογικός πολίτης πρέπει να χάρηκε πολύ βλέποντας τον τότε πρωθυπουργό να δίνει πολιτικό όρκο, όπως είναι η ευρωπαϊκή πρακτική, ανεξάρτητα των θρησκευτικών του πεποιθήσεων. Εξάλλου, ένας καλός χριστιανός φαντάζομαι στενοχωριέται πολύ όταν βλέπει να μπλέκουν τον Θεό σε θέματα εντελώς ανθρώπινα, πρακτικά και διοικητικά, που σε τίποτα δεν έχουν να κάνουν με την θρησκευτική πίστη.

"Ἀπόδοτε οὖν τὰ Καίσαρος Καίσαρι καὶ τὰ τοῦ θεοῦ τῷ θεῷ", διδασκόμαστε ότι είπε ο Κύριος, σύμφωνα με το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο κβ':21. Αν κάποιος κρίνει πως η φορολογική πολιτική, η εξωτερική πολιτική, ή κάποιο άλλο ζήτημα που πραγματεύεται μια κυβέρνηση είναι ζήτημα τοῦ θεοῦ, μάλλον έχει μια εσφαλμένη αντίληψη της πραγματικότητας.

Βέβαια, κάθε προοδευτικός πολίτης ένιωσε κάποιο διάστημα αργότερα μια τεράστια απογοήτευση όταν ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας δεν τόλμησε ούτε κατά διάνοια να αμφισβητήσει την πολιτική εξουσία της Εκκλησίας της Ελλάδος. Ούτε η εκκλησιαστική περιουσία φορολογήθηκε, ούτε το μάθημα των θρησκευτικών άρχισε να διδάσκεται σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά δεδομένα και την επιστημονική προσέγγιση του θέματος, ούτε εν γένει προχώρησε ο διαχωρισμός εκκλησίας - κράτους (πολύ περισσότερο η αφαίρεση του τόσο αναχρονιστικού άρθρου του Συντάγματος που μιλά για ...επικρατούσα θρησκεία).

Μας απογοήτευσε λοιπόν ο κ. Τσίπρας και αποφάσισε με τη σειρά του να μας απογοητεύσει ακόμα περισσότερο ο κ. Μητσοτάκης. Ξαναείδαμε αυτήν την προσβλητική εικόνα του θρησκευτικού όρκου, η οποία μας φέρνει στο νου ολοκληρωτικά καθεστώτα, κοινωνίες που ο ανθρωπισμός δεν έχει βρει τη θέση που του αξίζει. Θέλω πραγματικά να επιμείνω σε αυτό: Ο θρησκευτικός όρκος μιας κυβέρνησης είναι προσβλητικός πρώτα και κύρια για τους αγνούς χριστιανούς, όπως και για κάθε ενσυνείδητο πολίτη που πιστεύει σε ένα σύγχρονο δημοκρατικό κράτος στο οποίο η απόλυτη ανεξιθρησκεία δεν είναι τίποτα λιγότερο από αυτονόητη.

Θέλω να πιστεύω πως η νέα κυβέρνηση θα μείνει πιστή στις φιλελεύθερες αρχές στις οποίες διατείνεται ότι πιστεύει. Οι αρχές αυτές δεν έχουν σε τίποτα να κάνουν με θρησκευτικούς όρκους και απαιτούν τον πλήρη διαχωρισμό εκκλησίας κράτους, τη δίκαιη φορολόγηση της εκκλησιαστικής περιουσίας και την επιστημονική διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών.