Τι θα έλεγε ο Ρήγας στον Ταγίπ

Σήμερα που ο σφαγέας των Κούρδων και των Αρμενίων έρχεται στην Αθήνα, σήμερα που ο μελλοντικός υπόδικος του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου θα συναντηθεί με την ελληνική πολιτική και πολιτειακή ηγεσία, είναι καλή στιγμή να θυμηθούμε τα λόγια του φλογερού επαναστάτη του 18ου αιώνα, του Ρήγα του Βελεστινλή, που μέσα στη χειρότερη σκλαβιά οραματίστηκε ένα μεγάλο, πολυεθνικό, ομόσπονδο, λαϊκό και δημοκρατικό κράτος νότια από τον Δούναβη.

Το όραμα του ήταν το καύσιμο για τον μεγάλο ξεσηκωμό του 1821. Δυστυχώς υλοποιήθηκε μισό. Ο Ρήγας Φεραίος όμως εξακολουθεί να εμπνέει κάθε ελεύθερο άνθρωπο οπουδήποτε στη γη. 

Σ’ ανατολή και δύση, και νότον και βοριά,

για την πατρίδα όλοι, να `χωμεν μια καρδιά.

Στην πίστην του καθ’ ένας, ελεύθερος να ζει,

στην δόξαν του πολέμου, να τρέξωμεν μαζί.

Βουλγάροι κι Αρβανίτες, Αρμένιοι και Ρωμιοί,

Αράπηδες και άσπροι, με μια κοινήν ορμή,

Για την ελευθερίαν, να ζωσωμεν σπαθί,

πως είμαστ’ αντρειωμένοι, παντού να ξακουσθεί.

Μα όσοι θα τολμήσουν, αντίκρυ να σταθούν,

εκείνοι και δικοί μας, αν είναι, ας χαθούν.

Σουλιώτες και Μανιάτες, λιοντάρια ξακουστά

ως πότε στες σπηλιές σας, κοιμάστε σφαλιστά;

Μαυροβουνιού καπλάνια, Ολύμπου σταυραητοί,

κι Αγράφων τα ξεφτέρια, γεννήστε μια ψυχή.

Ανδρείοι Μακεδόνες, ορμήσετε για μια,

και αίμα των τυράννων, ρουφήξτε σαν θεριά.

Του Σάββα και Δουνάβου, αδέλφια Χριστιανοί,

με τα άρματα στο χέρι, καθ’ ένας ας φανεί,

Το αίμα σας ας βράσει, με δίκαιον θυμόν,

μικροί μεγάλοι ομώστε, τυράννου τον χαμόν.

Και συ που στο Χαλέπι, ελεύθερα φρονείς

πασιά καιρόν μη χάνεις, στον κάμπον να φανείς.

Με τα στρατεύματά σου, ευθύς να σηκωθείς,

στης Πόλης τα φερμάνια, ποτέ να μη δοθείς.

Κλείνω με το εξής: Πολλοί λένε "να τα βρούμε με την Τουρκία". Κάνουν ολέθριο λάθος. Δεν διαβάζουν σωστά την ιστορία. Το - λεγόμενο - σύγχρονο τουρκικό κράτος είναι το πρώτο φασιστικό κράτος της νεότερης ιστορίας. Ο Χίτλερ, ο Μουσολίνο, ο Φράνκο και άλλοι δεν ήταν παρά οι καλύτεροι μαθητές του Κεμάλ.

Ο κατευνασμός ποτέ δεν απέδωσε απέναντι στον φασισμό. Όπως λέει και το τραγούδι "τον φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον, δεν θα πεθάνει μόνος, τσάκισέ τον". 

Η δημοκρατία πρέπει να επιστρέψει στη Μικρά Ασία και σε όλη την Ανατόλια.

Πιθανή ελληνο-τουρκική σύγκρουση

Παρακολουθώ με μεγάλη ανησυχία τις εξελίξεις στα λεγόμενα 'ελληνο-τουρκικά' ζητήματα. Η ανησυχία μου εντάθηκε μετά τις χθεσινές, απολύτως απαράδεκτες δηλώσεις του Τούρκου υπουργού εξωτερικών Τσαβούσογλου ο οποίος ευθέως απείλησε με πόλεμο τη χώρα μας σε περίπτωση που εκείνη ασκήσει το αναφαίρετο δικαίωμά της για επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ., ακόμα μάλιστα και αν αυτό δεν γίνει στο Αιγαίο αλλά στην Κρήτη.

Είναι πολύ σημαντικό πως στο ζήτημα αυτό, παρά την εκρηκτική πόλωση της εγχώριας πολιτικής σκηνής, τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και η Νέα Δημοκρατία (εμφανίζονται να) έχουν ταυτόσημη θέση: Να γίνει τώρα η επέκταση των χωρικών στην Κρήτη. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως ο κίνδυνος ένοπλης σύγκρουσης δεν είναι υπαρκτός - κάθε άλλο. Τίθεται λοιπόν επιτακτικά το ερώτημα: Πρέπει να προχωρήσουμε στην κίνηση αυτή;

Η δική μου γνώμη: Ξεκάθαρα ναι.

Θεωρώ όμως ότι όντως θα χρειαστεί να πολεμήσουμε και ότι ουδείς θα μας βοηθήσει στο πεδίο της μάχης. Οι σύμμαχοι, ΗΠΑ, Γαλλία και υπόλοιπη ΕΕ, θα κάνουν πολύ αυστηρές ανακοινώσεις και διαβήματα, ίσως και ένα (αλήθεια) αυστηρό εμπάργκο. Θα πιέσουν με πολλούς τρόπους, δεν πρόκειται όμως να χυθεί ούτε μια σταγόνα αίμα Αμερικάνου ή Γάλλου στρατιώτη για τα ελληνικά συμφέροντα.

Ελπίζω να είναι έτοιμος για αυτό ο ελληνικός λαός. Δεν υπάρχει εύκολος πόλεμος.

Για να μην παρεξηγηθώ: Σε καμία περίπτωση δεν επιθυμώ τη σύρραξη. Απολύτως καμία. Θεωρώ όμως πως ο δικτάτορας της Άγκυρας «θα παίξει τα ρέστα του» για να μείνει στην εξουσία και αντίστοιχα το καθεστώς Μητσοτάκη θα το δει ως τεράστια ευκαιρία παραμονής στην κυβέρνηση: Η απαραίτητη (και επιτακτικά ζητούμενη) ενότητα του ελληνικού λαού, θα ελαφρύνει το βάρος των σκανδάλων και της οικονομικής κρίσης. Για όλους αυτούς τους λόγους, αμφότερες οι πλευρές του Αιγαίου ίσως οδηγηθούν σε σύγκρουση ευκολότερα απ' ότι θα νόμιζε ένας εξωτερικός παρατηρητής.

Με την ευκαιρία αυτή, επειδή η συζήτηση περί 'ελληνοτουρκικών' προκαλεί διάφορα αντανακλαστικά περί εθνικισμού κλπ, θα ήθελα να κάνω κάποιες υπενθυμίσεις περί του καθεστώτος της Άγκυρας:

• Συνεχίζει - και μάλιστα εντατικοποιεί - την κουρδική γενοκτονία.
• Δεν δίστασε να συνεργαστεί στενά με την οργάνωση 'ισλαμικό κράτος'.
• Είναι μια στυγνή δικτατορία που δεν διστάζει να φυλακίζει και να βασανίζει αντιπολιτευόμενα στοιχεία και δημοσιογράφους.
• Παίζει έναν ιδιαίτερα ύπουλο ρόλο στη Συρία και στη Λιβύη, επιδεινώνοντας τις εκεί ανθρωπιστικές κρίσεις.
• Υποσκάπτει την Αρμενία και στην πραγματικότητα πολέμησε πρόσφατα έναν proxy-war εναντίον της (μέσω Αζερμπαϊτζάν).
• Έχει ένα κράτος - μαριονέτα στη Βόρεια Κύπρο και πραγματικά τορπιλίζει οποιαδήποτε προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού ζητήματος.
• Εξακολουθεί να οδηγεί σε αφανισμό το ελληνικό στοιχείο της Πόλης.
• Αρνείται κάθε συζήτηση αναγνώρισης της ποντιακής γενοκτονίας και συνολικά του διωγμού των χριστιανών της Ανατολής, πράγμα που έχει τόσο ηθικές / συναισθηματικές όσο και οικονομικές συνέπειες

Δεδομένων όλων αυτών - νομίζω δεν θα μπορούσα να είμαι πιο ξεκάθαρος - μου πέφτει ειλικρινά πολύ βαρύ που θα πρέπει να χυθεί αίμα νέων (και όχι μόνο) ανθρώπων από τις δυο πλευρές του Αιγαίου για να εξυπηρετηθούν καλύτερα τα συμφέροντα της Exxon Mobil και της TOTAL. Είναι αληθινά εξοργιστικό.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου στην κρίση του 1987 (και όχι μόνο) είχε μιλήσει για την ανάγκη περιφρούρησης της περιουσίας του ελληνικού λαού με οποιοδήποτε μέσο χρειαστεί. Ακόμα και με πόλεμο, αν δεν υπάρχει άλλη λύση. 

Για αυτήν λοιπόν, για την περιουσία του ελληνικού λαού, ναι, να πολεμήσουμε. Του ελληνικού λαού όμως. Όχι των πολυεθνικών ή της ολιγαρχίας. Ας έχουμε λοιπόν τα μάτια μας ανοιχτά. Οι καιροί που έρχονται είναι πονηροί και οι καταστάσεις ιδιαίτερα περίπλοκες.

Περί των Rafale

Μια ακόμα εμετική προπανανδιστική φιέστα λαμβάνει χώρα σήμερα, πρώτα και κύρια στις οθόνες μας, είτε των κινητών/υπολογιστών ή των τηλεοράσεών μας. Πάνε χρόνια που είχε η Ελλάδα μια τόσο ξεδιάντροπα διχαστική κυβέρνηση η οποία έχει γίνει αληθινός maître στην απόλυτη αντιστροφή της πραγματικότητας.

Με αυτήν την αφορμή λοιπόν, θα ήθελα απλώς να παραθέσω τις παρακάτω σκέψεις:

• Aν κάποιος πιστεύει ότι η χώρα δεν χρειάζεται ισχυρές ένοπλες δυνάμεις, δεν ξέρει τι του γίνεται.
• Όποιος πιστεύει ότι όντως έχουμε ισχυρές ένοπλες δυνάμεις, επίσης δεν ξέρει τι του γίνεται. 
• Τα τελευταία 50 χρόνια, έναντι της φασιστικής δικτατορία στα ανατολικά μας, ηττηθήκαμε δυο φορές και υποχωρούμε διαρκώς.
• Δεν τολμάμε καν να εξασκήσουμε το απόλυτο δικαίωμά μας στην επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 Ν.Μ. όπως κάθε άλλη χώρα του κόσμου!
• Μας ενισχύουν ουσιωδώς τα αεροσκάφη Rafale, όσον αφορά την αποτρεπτική ισχύ μας; Είναι μάλλον ένας καλός συμβιβασμός.
• Η απόκτηση αυτού του αεροσκάφους είναι κάποια 'φιλευρωπαϊκή πολιτική', γιατί είναι γαλλικής κατασκευής; Δυστυχώς όχι, σε καμία περίπτωση. 
• Ευρωπαϊκή πολιτική θα ήταν στα ελληνικά αεροδρόμια να σταθμεύει η Ευρωπαϊκή Πολεμική Αεροπορία.
• Υπάρχει λόγος να πανηγυρίζουμε σήμερα; Δυστυχώς, ουδείς.
• Βιώνουμε, τέλος, μια ακόμα επαγγελματικά οργανωμένη επιχειρήση προπαγάνδας; Πασιφανώς, ναι.
• Την ίδια ώρα, είναι άραγε η Ελλάδα σε μια ξεκάθαρη διαδικασία 'ερντογανοποίησης' όσον αφορά την ελευθερία του τύπου αλλά και την ελευθερία γενικότερα; Αναμφίβολα και δυστυχέστατα, ναι.

Δεν ξέρω εάν ο πολυχρονεμένος μας ηγέτης Μητσοτάκης ο Β' εζήλεψε όντως τη δόξα του 'Σουλτάνου' Ερντογάν ή εάν θέλει να είναι ένα 'εξελιγμένο μοντέλο' του Ντόναλντ Τραμπ, το σίγουρο όμως είναι πως η χώρα συνολικά και η συντηρητική παράταξη συγκεκριμένα, αξίζουν κάτι καλύτερο από αυτήν τη φαρσοκωμωδία.

Αγωγός EastMed: Οδηγούμαστε σε μια τεράστια αποτυχία της εξωτερικής μας πολιτικής;

Όλα φαίνεται να ξεκινήσαν κατά το 2009-2010 με την κυβέρνηση του Παπανδρέου του Γ': Η προσέγγιση με το Ισραήλ, η διπλωματία των πετρελαίων, η τριμερής με Ισραήλ και Κύπρο και τέλος η είσοδος στο παιχνίδι και της Αιγύπτου.

Βάλαμε απέναντί μας τους Παλαιστίνιους και τον υπόλοιπο αραβικό κόσμο, με τους οποίους είχαμε αλληλοϋποστηριχτεί τις δύσκολες δεκαετίες του '70, '80 και '90. Πολύ περισσότερο, βάλαμε απέναντί μας τη Ρωσία, με την οποία ο ελληνισμός έχει μακραίωνη παράδοση στρατηγικής συνεργασίας. Παραχωρήσαμε στις ΗΠΑ λίγο - πολύ τα πάντα. 

Τα ντόπια παπαγαλάκια ασταμάτητα μιλούσαν για τη "διπλωματική απομόνωση της Τουρκίας".

Τι απέγινε τελικά;

Χθες μια ομοβροντία δημοσιευμάτων μας πληροφόρησε πως τελικά, άνθρακες ο θησαυρός. Για υδρογονάνθρακες πηγαίναμε, άνθρακες μας προέκυψαν.

Επιλέγω να αναπαράξω το άρθρο του αναντίρρητα φιλοκυβερνητικού Liberal.gr, που γράφει τα εξής:

"Η αμερικανική αναφορά είναι σημαντική, γιατί, όπως και για τον East Med, έτσι και για το συγκεκριμένο έργο, η Τουρκία εκφράζει αντιρρήσεις, υποστηρίζοντας ότι διέρχεται μέσα από τη θαλάσσια περιοχή που οριοθετεί η «Γαλάζια Πατρίδα»."

https://www.liberal.gr/world/ston-pago-bazoun-oi-ipa-ton-east-med-stirixi-stin-ilektrodotisi-elladas-kuprou-kai-israil/424934

Η αποτυχία αυτή, αν ισχύουν τα δημοσιεύματα και εάν όντως παγώσει ο EastMed (θα μπορούσε να υπάρξει ελπίδα με στήριξη της ΕΕ; Απίθανο, αλλά ίδωμεν...) έχει αδιανόητα τραγικές διαστάσεις:

• 12 χρόνια
• 5 διαφορετικοί πρωθυπουργοί και αντίστοιχες κυβερνήσεις
• ένας σταθερός, διακομματικός πυλώνας εξωτερικής πολιτικής

...όλα "πηγαίνουν στον κουβά" κατά το κοινώς λεγόμενο. Πολύ χειρότερα, δεν τηρήθηκαν καν τα προσχήματα ώστε να προταχθεί το (μάλλον προφανές) γεγονός της ιδιαιτέρως αμφίβολης οικονομικής βιωσιμότητας του έργου.

Όχι.

Απλά σταματάμε για να μην παραβιάζουμε την "γαλάζια πατρίδα" και να μην ενοχλούμε τη δικτατορική κλίκα της Άγκυρας.

Είναι μια πραγματική τραγωδία. Τόσο για το (κατ' όνομα) ελληνικό κατεστημένο, την ψευδεπίγραφη ελίτ που κάνει πως κυβερνά τη χώρα, όσο βεβαίως και για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ας ελπίσουμε, έστω και την τελευταία στιγμή, οι εξελίξεις να ανατραπούν.

Διδάγματα εξ Αρμενίας

Μόλις πριν λίγες μέρες έγραφα στο ιστολόγιο αυτό ότι η κυβέρνηση των Αθηνών δεν δικαιούται να σιωπά και πως το λιγότερο που θα μπορούσε να γίνει θα ήταν μια διπλωματική πρωτοβουλία για την επίλυση της κρίσης στο Αρτσάχ. 

Δυστυχώς, μόλις δυο μέρες μετά τα τραγικά νέα έφτασαν από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης: Η Αρμενία αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει. Αυτό που γίνεται στο Αρτσάχ το 2020 έχει πάρα πολλές αναλογίες με όσα έγιναν στην Κύπρο το 1974: Μια βίαιη στρατιωτική εισβολή που καθιστά έναν αυτόχθονα, ιστορικό λαό πρόσφυγα στην ίδια του την πατρίδα. Είναι μια εξέλιξη αδιανόητα τραγική.

Εκτός από αδιανόητα τραγική όμως η εξέλιξη αυτή είναι και πολύ διδακτική για τον ελληνικό λαό. Πολλοί βλέπετε στην Ελλάδα φαίνεται να έχουν την ψευδαίσθηση ότι σε περίπτωση κρίσης με την Τουρκία πρόκειται μας βοηθήσει η Ρωσία, εξ' αιτίας των (αναμφισβήτητων) ιστορικών, πολιτιστικών και θρησκευτικών δεσμών μεταξύ του ελληνικού και του ρώσικου λαού.

Παρόμοιοι δεσμοί υπάρχουν όμως και μεταξύ του ρωσικού και του αρμενικού λαού, θα έλεγα μάλιστα πως είναι πολύ ισχυρότεροι.

Ο Βασίλης Ραφαηλίδης πριν πολλά χρόνια το έχει εξηγήσει: Η έννοια της ηθικής (δυστυχώς) δεν υφίσταται στη διεθνή πολιτική.

Ο Βλαδίμηρος Πούτιν λοιπόν δεν δίστασε να συνεργαστεί αγαστά με τον αρχι-τζιχαντιστή της Άγκυρας και να καρφώσει το μαχαίρι στα πλευρά του αρμένικου λαού, πολύ απλά γιατί αυτό έκρινε πως ήταν το γεωπολιτικό του συμφέρον (κακώς, κατ' εμέ, εκείνος όμως έτσι έκρινε).

Ένα πράγμα αποδεικνύεται ξανά και ξανά μέσα στους αιώνες: Η διεθνής πολιτική ξέρει να μιλά μόνο μια γλώσσα, εκείνη της ισχύος. Διάφορα άρθρα λένε πως η αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας ήταν εκείνη που έδωσε την νίκη στον πόλεμο αυτό, πρώτα και κύρια με τα πολυδιαφημισμένα drones της. Στο ιστολόγιο αυτό έχω μιλήσει συχνά για το διαρκές έγκλημα δεκαετιών με τις αμυντικές δαπάνες στην Ελλάδα οι οποίες διασπαθίστηκαν ασύστολα και ουδέποτε κατευθύνθηκαν σοβαρά προς την ανάπτυξη μιας εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας υψηλής τεχνολογίας.

Μόνη λύση μακροπρόθεσμα για την Ελλάδα είναι η δημιουργία μιας πραγματικά ομόσπονδης Ευρώπης, της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδιακής Ένωσης, στην οποία η Ελλάδα πρέπει να είναι στον σκληρό πυρήνα. Αυτή είναι η μόνη ρεαλιστική λύση ώστε να διατηρήσουμε την αυτονομία και την ανεξαρτησία μας σε βάθος χρόνου. Μας το διδάσκουν με τις πράξεις τους ο Πρόεδρος Πούτιν και ο αρχι-τζιχαντιστής της Άγκυρας.

Το διεθνές ρεζίλι και η ποσοτικοποίηση της σπιθαμής

Αν σε κάτι διακρίνεται η τρέχουσα κυβέρνηση της Ελληνικής Δημοκρατίας είναι η επικοινωνιακή δεινότητά της, η οποία φαντάζει ακόμα μεγαλύτερη εν συγκρίσει με τις ανύπαρκτες επιδόσεις της προηγουμένης κυβερνήσεως στο εν λόγω πεδίο.

Πρόσφατα όμως, σε ένα ιδιαίτερα κρίσιμο πεδίο όπως εκείνο της διπλωματία. Μάθαμε λοιπόν από βρετανικά μέσα ότι ''Τούρκοι στρατιώτες έχουν καταλάβει μια περιοχή 16 στρεμμάτων στον Έβρο, από την ανατολική μεριά του ποταμου, η οποία έχει έρθει στην επιφάνεια λόγω υποχώρησης των υδάτων - ή κάτι τέτοιο''.

Κάπου εκεί ξεκίνησε η επικοινωνιακή - ενδεχομένως και ουσιαστική - τραγωδία. Το Υπουργείο Εξωτερικών έκανε ανακοίνωση ότι ''δεν θέλει να χαλάσει τις σχέσεις με την Τουρκία για μια τόση μικρή έκταση''. Μια έκφραση απόλυτα ανήκουστη. Στη συνέχεια είπε πως έκανε διάβημα προς το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών.

Όπως ήταν φυσικό την επομένη η κριτική στον δημόσιο διάλογο ήταν βαρύτατη. Που πήγαν όλοι αυτοί οι παλληκαράδες που ''προστάτευαν τα σύνορα'' από τους μετανάστες - όπως αρέσκονται να αποκαλούν τους πρόσφυγες; Που πήγαν τα ρεπορτάζ από την ''πρώτη γραμμή''; Για μία ακόμα φορά η Ελλάδα ήταν ο ''τζάμπα μάγκας'' της γεωπολιτικής σκακιέρας.

Με τεράστια έκπληξη λοιπόν ακούσαμε μια μέρα αργότερα τον Πρωθυπουργό της χώρας να λέει ανερυθρίαστα ότι το διάβημα για τον Έβρο έγινε επειδή ..."υπήρξε συγκέντρωση δυνάμεων από την άλλη πλευρά".

Μάλιστα. Γίναμε διεθνώς ρεζίλι σε ένα ζήτημα που αφορά τα ελληνικά και τα ευρωπαϊκά σύνορα.

Είναι πράγματι να αναρωτιέται κανείς: Τόσοι storytellers, τόσοι creative writers, τόσοι communication artists, αυτό βρήκαν να πουν; Ακόμα και ένα γραφείο PR απ' το Φάρσαλα (no offense για τα Φάρσαλα), κάτι καλύτερο θα σκεφτόταν, όχι όλοι οι άριστοι της επικοινωνίας.

Να λοιπόν που είχαμε τόσο σύντομα μια τεράστια επιβεβαίωσει ότι το ''επικοινωνείν'' πολύ απέχει δυστυχώς από το ''κυβερνείν''.

Βεβαίως, τη λύση με την κατάσταση που διαμορφώθηκε στον Έβρο μπορεί πολύ εύκολα να τη δώσει ο κ. Μπαμπινιώτης, έγκριτος Καθηγητής Γλωσσολογίας: Μετά από παράκληση της κυβερνήσεως θα μπορούσε ενδεχομένως στην επόμενη έκδοση του λεξικού του να ποσοτικοποιήσει την έννοια της «σπιθαμής» ως μιας «έκτασης περίπου 20 στρεμμάτων».

Έτσι θα μπορούσαμε να εξακολουθήσουμε να λέμε ότι «δεν παραχωρούμε ούτε σπιθαμή ελληνικού εδάφους».

Το πρόσωπο της Ευρώπης που θέλουμε να ξεχάσουμε

Το ελληνικό χρέος είναι μη-βιώσιμο. Όλοι το γνωρίζουν, όλοι το γνώριζαν πάντοτε, τουλάχιστον από τα τέλη του 2009 οπότε η "ελληνική κρίση" απασχολεί την παγκόσμια επικαιρότητα. Το πρόβλημα όμως είναι ότι ενώ όλοι το γνώριζαν, ελάχιστοι είχαν το θάρρος να το πουν. Μια πραγματικότητα που δεν έχει αλλάξει μέχρι σήμερα.

Ας προσπαθήσουμε να κοιτάξουμε πως ξεκίνησε το ζήτημα, θα δούμε πως ήταν ένα πρόβλημα κυρίως για τη Γερμανία και τη Γαλλία, τις δυο μεγαλύτερες δηλαδή οικονομίες της ευρωζώνης. Αυτό ισχύει διότι ήταν οι επενδυτικές τράπεζες των δυο αυτών χωρών που είχαν "επενδύσει" μαζικά στο ελληνικό χρέος, το οποίο αξίζει να σημειωθεί πως άλλοι παίχτες του ιδίου οικοσυστήματος αξιολογούσαν με "ΑΑΑ" - την ανώτατη βαθμίδα δηλαδή - ως προς το αξιόχρεό του, οπότε εκείνα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα έρχοντας αντιμέτωπα με μια πολύ δυσάρεστη κατάσταση στην περίπτωση που το ελληνικό δημόσιο χρεοκοπούσε.

Μην ξεχνάμε πως όλα αυτά έγινα το 2009 και το 2010. Έναν χρόνο πριν η κατάρρευση της Lehman Brothers είχε ταρακουνήσει συθέμελα την παγκόσμια οικονομία. Στην Ευρώπη πολλές τράπεζες βρέθηκαν στο χείλος της καταστροφής και οι κυβερνήσεις αναγκάστηκαν να παρέμβουν με μεγάλα "πακέτα διάσωσης", τα οποία τελικά βεβαίως επωμίστηκαν οι φορολογούμενοι. Την στιγμή λοιπόν που ευελπιστούσαν ότι ο εφιάλτης τελείωσε, το τελευταίο που ήθελαν ήταν να απαιτηθεί να δώσουν μεγάλα πακέτα διάσωσης και σε επενδυτικές τράπεζες που είχαν έκθεση στο ελληνικό χρέος και μετά να έχουν να απαντήσουν σε κάποια προφανή ερωτήματα, όπως π.χ. με ποια κριτήρια το ελληνικό χρέος είχε αξιολόγηση "ΑΑΑ".

Η παραπάνω ανάλυση σε καμία περίπτωση δεν επιχειρεί να υποβαθμίσει τις εγκληματικές ευθύνες όλων των ελληνικών κυβερνήσεων μετά τη μεταπολίτευση που έχτισαν ένα σαθρό, πελατειακό κράτος με μια αδύναμη, ευρέως διεφθαρμένη, κρατικοδίαιτη και εσωστρεφή οικονομία. Πριν κατηγορήσουμε "τους ξένους" πρέπει πρώτα να τακτοποιήσουμε τα του οίκου μας. Ακόμα και έτσι όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε πως σε κάθε δανειακή σύμβαση υφίστανται τρία μέρη: Ο δανειζόμενος, ο δανειστής και ο εγγυητής (που εδώ σε κάποιο βαθμό, κατά μια διασταλτική ερμηνεία βεβαίως, ήταν ο αξιολογητής του χρέους). Ευθύνεται βαρύτατα λοιπόν ο δανειζόμενος, αλλά ομοίως ευθύνονται και τα άλλα δυο μέρη.

Εν πάση περιπτώσει, τα παραπάνω δεν φιλοδοξούν να παρουσιάσουν μια λεπτομερή ανάλυση της ελληνικής οικονομικής κρίσης αλλά να συνηγορήσουν σε ένα μάλλον προφανές συμπέρασμα: Η πολιτική των ευρωπαϊκών κρατών και συγκεκριμένα της Γερμανίας και της Γαλλίας έπαιξαν και παίζουν έναν πολύ σοβαρό ρόλο στις σχετικές εξελίξεις. Μάλιστα σημαντικότατο ρόλο στη διαδικασία αυτή έχει το λεγόμενο "πολιτικό κόστος", ο φόβος δηλαδή της εκλογικής φθοράς των κυβερνώντων στις χώρες αυτές από την αποκάλυψη της αλήθειας προς τους ψυφοφόρους τους.

Ήρθαμε τελικά μετά κόπων και βασάνων στην άνοιξη του 2018. Μια πορεία που απαίτησε ασύλλυπτες θυσίες από τους Έλληνες πολίτες και εντυπωσιακή αλληλεγγύη από τους ευρωπαϊκούς λαούς. Η αλήθεια είναι λοιπόν ότι σήμερα η ελληνική οικονομία παρουσιάζει εντυπωσιακά πρωτογενή πλεονάσματα και επανέρχεται δειλά στην ανάπτυξη. Είναι επίσης αλήθεια όμως πως η ανάπτυξη είναι ασθενική, τα πλεονάσματα αποτέλεσμα βαρυτάτης φορολογίας, οριζοντίων περικοπών και καθυστερήσεως πληρωμών και ότι το τραπεζικό σύστημα δεν μπορεί να πάρει ανάσα πιεζόμενο από το ασύλληπτο βάρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων που πολλοί λένε πως υπερβαίνουν τα 100 δισεκατομμύρια ευρώ. Το κυριότερο όμως είναι ότι οι κύριες παράμετροι της ελληνικής οικονομίας μαζί με τις δεσπόζουσες αντιλήψεις και συμπεριφορές που οδήγησαν στην κατάρρευση του 2010 δεν φαίνονται να έχουν τροποποιηθεί σημαντικά. Με λίγα λόγια, υπάρχει μικρό περιθώριο αισιοδοξίας.

Καθώς τελειώνει το κοινοτικό πρόγραμμα υποστήριξης της ελληνικής οικονομίας, είναι πολύ σημαντικό η Ελλάδα να μπορέσει να δανειστεί μόνη της από τις αγορές. Μια τέτοια εξέλιξη θα έδινε άλλο ειδικό βάρος στις θετικές εξελίξεις που περιγράφησαν παραπάνω και θα έδινε επίσης ελπίδα πως τα αρνητικά που επίσης παρατέθηκαν θα μπορέσουν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά. Στο πλαίσιο αυτό η Ελλάδα έχει μεγάλη ανάγκη ενός ισχυρού σήματος προς τις αγορές ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι, που τόσο πολύ την στήριξαν για 8 χρόνια, κάνουν ένα τελευταίο μα απολύτως απαραίτητο βήμα για την ουσιαστική της στήριξη με επίσημη απομείωση του χρέους.

Εδώ λοιπόν αρχίζει μια παράσταση με έντονα κωμικοτραγικά χαρακτηριστικά. Εδώ αρχίζουμε να βλέπουμε το πρόσωπο της Ευρώπης του χθες, το πρόσωπο της Ευρώπης που δεν θέλουμε.

1. Η Γερμανική κυβέρνηση υπέστη φθορά στις τελευταίες εκλογές. Για κάποιο λόγο νιώθει την ανάγκη να γίνει πιο συντηρητική. Είναι ένα εύκολο θέμα στη δημόσια συζήτηση να μιλάς για τους τεμπέληδες Έλληνες που πρέπει να τους κρατάμε συνεχώς σε εγρήγορση για να μην αρχίσουν να ξοδεύουν πάλι σαν να μην υπάρχει αύριο. Έτσι λοιπόν η Γερμανική οδός είναι αρχικώς αρνητική για την απομείωση του χρέους.

2. Η Γαλλική κυβέρνηση εδώ και καιρό κάνει μια, απέλπιδα μεν - ενδιαφέρουσα δε, προσπάθεια να αναβιώσει το ευρωπαϊκό όραμα. Να μιλήσει για την ουσιαστική, ομοσπονδιακή ένωση της Ευρώπης (παρότι βεβαίως υπάρχουν σοβαρότατες αμφιβολίες εάν το γαλλικό κατεστημένο τα εννοεί αυτά ή μένει στη συνθηματολογία). Μετά από πολλά χρόνια απόλυτης γερμανικής κυριαρχίας στην ευρωπαϊκή πολιτική, η Γαλλία προσπαθεί να παίξει έναν σημαντικό ρόλο, όπως έκανε στο παρελθόν. Η Γαλλική οδός λοιπόν δείχνει πιο βατή για την Ελλάδα όσον αφορά τη μείωση του χρέους.

3. Εδώ όμως ξεκινούν τα απολύτως τραγελαφικά. Η Ελλάδα για να δελεάσει τη Γαλλία, ή για να το πει κανείς πιο ωμά, για να εξαγοράσει την υποστήριξή της στο θέμα του χρέους και των γεωπολιτικών εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο, ανακοινώνει ένα μεγάλο πρόγραμμα αναβάθμισης του ελληνικού πολεμικού ναυτικού με αγορά πολλών, νέων και υπερσύγχρονων γαλλικών φρεγατών.

4. Ποια είναι η γερμανική αντίδραση σε αυτό; Αφενός δημιουργείται μια μεγάλη συζήτηση για το πως μπορεί η καταχρεωμένη Ελλάδα να ξοδεύει τα λιγοστά χρήματά της για αγορά όπλων από τη Γαλλία (φαντάζεται κανείς πως για τα γερμαντικά όπλα δεν υφίσταται τέτοιο ζήτημα) και στη συνέχεια, άκουσον - άκουσον, αποφασίζει να αναβιώσει ένα πρόγραμμα πώλησης έξι υπερσύγχρονων υποβρυχίων στην Τουρκία!

5. Το τελευταίο βήμα είναι πραγματικά άνω ποταμών. Πρώτα απ΄όλα είναι μια εχθρική κίνηση προς την Ελλάδα αφού τα τέσσερα παρόμοια υποβρύχια που έχει ήδη προμηθευτεί η χώρα μας συνιστούν ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα ποιοτικά της πλεονεκτήματα στην ισορροπία δυνάμεων στο Αιγαίο. Στη συνέχεια, την στιγμή που αποκαλύπτονται οι σχέσεις του Τουρκικού καθεστώτως με το Ισλαμικό Κράτος, την στιγμή που ο άξονάς του με τη Μόσχα αντιτίθεται ευθέως στα ευρωπαϊκά συμφέροντα και την στιγμή που κάθε έννοια κράτους δικαίου καταπατάται στην Ανατολία με αποκορύφωμα την παράνομη κράτηση δυο ευρωπαίων στρατιωτικών για σχεδόν τρεις μήνες δίχως καν την απαγγελία κατηγοριών, δεν είναι εύλογο να αναρωτηθεί κανείς "πως γίνεται η ισχυρότερη Ευρωπαϊκή χώρα να ενισχύει με αυτό τον τρόπο ένα δικτατορικό καθεστώς που στρέφεται εναντίον χωρών μελών της ΕΕ, των οποίων την ακεραιότητα απειλεί καθημερινά;".

Αυτό είναι πράγματι το πρόσωπο της Ευρώπης του χθες. Αυτές είναι οι συμπεριφορές του διαίρει και βασίλευε που οδήγησαν σε δυο παγκοσμίους πολέμους, δεκάδες εκατομμύρια νεκρούς και την ανθρωπότητα στο χείλος της καταστροφής. Αυτό είναι το πρόσωπο της Ευρώπης που θέλουμε όλοι να ξεχάσουμε.

Αν κάποιος δει τα πράγματα από απόσταση, η λύση είναι εντυπωσιακά προφανής: Κοινός ευρωπαϊκός προϋπολογισμός με δομές ομοσπονδιακού ελέγχου, κοινή ευρωπαϊκή άμυνα και κοινή εξωτερική πολιτική.

Είναι δύσκολο; Ταυτόχρονα καθόλου και πάρα πολύ. Απαιτεί να ξεπεραστεί ο εθνικιστικός εγωισμός όλων των χωρών - μελών της ΕΕ που λίγο πολύ λέει ότι είμαστε όλοι ισότιμοι αλλά ο καθένας για τον εαυτό του νομίζει ότι είναι λίγο πιο ίσος από τους άλλους.

Τα παραπάνω βήματα φαίνονται να αφορούν μόνο την Ελλάδα ή ίσως την Ελλάδα σε σχέση με δυο μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, είναι όμως φοβάμαι απολύτως σχετικά με όλη την Ευρώπη. Από τις Βαλτικές χώρες μέχρι το Γιβραλτάρ και από τη Γροιλανδία μέχρι την Κύπρο υφίστανται σειρά ζητημάτων που απαιτούν ενοποίηση των εξωτερικών και αμυντικών πολιτικών, το έδαφος μιας ουσιαστικής οικονομικής και εν τέλει πολιτικής ενοποίησης.

Δεν είναι ακόμα πολύ αργά. Ίσως όμως σε κάποια όχι πολύ μακρινή στιγμή να είναι. Δεν υπάρχει κανείς λόγος να περιμένουμε. Έχει σημάνει η ώρα της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας. Η ώρα της δράσης είναι τώρα.

«Να είχαμε έναν Έλληνα Ερντογάν»

Φαντάζομαι δεν είμαι ο μόνος Έλληνας που έχει ακούσει από συμπολίτες τους την απίστευτη φράση «μακάρι να είχαμε έναν Έλληνα Ερντογάν».

Ας μην μιλήσουμε για τη δημοκρατία, για το κράτος δικαίου. Ας μην μιλήσουμε για το εμπόριο των προσφύγων. Ας μην μιλήσουμε για τη Συρία και τη ξεδιάντροπη σχέση με το Ισλαμικό Κράτος. Ας μην μιλήσουμε για το δήθεν «πραξικόπημα» που χρησιμοποιείται για την επιβολή μιας στυγνής δικτατορίας.

Όχι. Ας μείνουμε μόνο στο παρακάτω γράφημα.

To γράφημα λέει κάτι απλό: Πριν πέντε χρόνια, με ένα ευρώ κάποιος έπαιρνε λιγότερες από 2,5 τουρκικές λίρες. Σήμερα, με το ίδιο ευρώ, παίρνει περισσότερες από 5.

Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι ο Τούρκος εργαζόμενος που το 2013 έπαιρνε το ισοδύναμο των €1.000, σήμερα ο ίδιος μισθός σε τουρκικές λίρες αναλογεί σε λιγότερα από €500.

Είναι πράγματι εντυπωσιακά επιτυχημένος για την ίδια του την χώρα ο Ερντογάν...