Μνήμη Μιχάλη Χαραλαμπίδη - Μια συζήτηση για την περιφερειακή ανάπτυξη και πέρα από αυτήν

Στις 28 και 29 Μαΐου οργανώθηκε στην Αθήνα ένα διήμερο εκδηλώσεων μνήμης για τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη υπό τον τίτλο «Εἶσαι τοῦ Ρήγα Φερραίου παιδί!». 

Οι οργανωτές μου έκαναν την τιμή να με καλέσουν σε ένα τραπέζι συζήτησης με θέμα "Η Πολιτική ως τοπικό Σχέδιο. Για ένα περιφερειακό αναπτυξιακό μοντέλο.", συντονιστή τον Δικηγόρο Γιώργο Παπασίμο και συζητητές τον Τάσο Τσατσάκη, Αντιδήμαρχο Ηρακλείου, Μπενέτο Σπύρου, τ. Δήμαρχο Λειψών και εμένα. 

Έγινε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, στην οποία φυσικά μίλησα χωρίς σημειώσεις, αφού νομίζω πως σε καμία σημείωση δεν μπορεί να χωρέσει λόγος που αφορά τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη. Οι συνομιλητές μου έκαναν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες τοποθετήσεις, από τις οποίες έμαθα πολλά. Έκανα ότι μπορούσα να συνεισφέρω κι εγώ. Το παρακάτω κείμενο το συνέταξα σήμερα, προσπαθώντας να ανακαλέσω στην μνήμη μου όσα ειπώθηκαν στη συζήτηση - παρότι είναι μάλλον αδύνατον ο προφορικός λόγος να τιθασευτεί σε ένα γραπτό κείμενο.

___

Το 1999 ακούσαμε τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη να μας καλεί να "γίνουμε όλοι μάστορες", όταν το ΚΚΚΑΣΟΡ - και το μεγαλύτερο μέρος του πολιτικού φάσματος - εξαπατούσε τον ελληνικό λαό με αυτό που κατέληξε στο 'σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου'.

Ανταποκριθήκαμε στο κάλεσμά του. Γίναμε οι μάστορες του 21ου αιώνα και ο Μιχάλης, δίχως ίσως να το είχε σκεφτεί ποτέ, έγινε ο πατέρας του ελληνικού κινήματος νεοφυούς επιχειρηματικότητας.

Το 2009 στην Πασκόσμια Εβδομάδα Επιχειρηματικότητας, το 2010 στο Ελληνικό Συνέδριο Νεοφυών Επιχειρήσεων, το 2011 στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Νέων Επιχειρηματιών και το 2012 στην Αθηναϊκή Εβδομάδα Επιχειρηματικότητας, μέσα στα σκοτεινότερα χρόνια της οικονομικής κρίσης - κρίση που κατά τον Χαραλαμπίδη ήταν πρώτα και κύρια πολιτική - η συμμετοχή του Μιχάλη συνέπερνε τους νέους δημιουργούς. "Δεν μοιάζει με πολιτικό", έλεγαν. "Αυτό είναι το αληθινό πρόσωπο της πολιτικής", απαντούσε, όμως η στρέβλωση των λέξεων δυσχεραίνει την επικοινωνία μας.

Βρεθήκαμε το καλοκαίρι του 2023, στο αγαπημένο του Metropol Cafe στο κέντρο. Συζητήσαμε για ένα κοινό μας όραμα, που είχαμε αγγίξει ξανά πριν αρκετό καιρό: Τη διοργάνωση ενός σεμιναριακού κύκλου μεταπτυχιακού επιπέδου για τους εργαζομένους και τους συνεργάτες των επιχειρήσεων της Starttech Ventures με σκοπό να τους φέρουμε σε επαφή με την αυθεντική πολιτική και την έκφρασή της στην αναπτυξιακή στρατηγική. Ο Μιχάλης σχεδίασε ένα υψηλοτάτου επιπέδου πρόγραμμα οχτώ διαλέξεων με τον εξής εμπνευσμένο τίτλο:

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ – Η ΝΕΑ ΣΥΜΜΑΧΙΑ

Νέα Πολιτική Εθνική Αναπτυξιακή Παιδεία

Η πρώτη διάλεξη έγινε το απόγευμα της Τρίτης 3 Οκτωβρίου. Το κοινό ενθουσιάστηκε. Συνεχίζαμε την πρώτη Τρίτη κάθε μήνα, με τελευταία την Τρίτη 12 Μαρτίου όπου παρουσιάστηκε η ανανεωμένη "Αγροφιλία", ένα από τα σημαντικότερα έργα του Χαραλαμπίδη. Ο απρόσμενος αποχωρισμός δεν μας άφησε να κάνουμε τις δυο τελευταίες διαλέξεις, για το συμβολικό κεφάλαιο και την παραγωγική μνήμη, τις οποίες όμως θα ολοκληρώσουμε μελετώντας το έργο του.

Λίγο πριν τη διάλεξη του Φεβρουαρίου 2024, ρώτησα τον Μιχάλη σχετικά με τη φράση που συνήθιζε να λέει "πρέπει να μου ζητήσετε συγγνώμη". Προσπάθησα να του πω ότι, ιδιαίτερα τα νέα παιδιά, μπορεί να δυσκολευτούν να καταλάβουν τι εννοεί. Χαμογέλασε. Μου είπε πως αυτός τους έχει συγχωρήσει όλους. "Δημήτρη, την ψυχή μου την έχω σώσει", συνέχισε. "Από τον εαυτό του πρέπει καθένας να ζητήσει συγγνώμη". Ο δάσκαλος είχε δίκιο. Του χρωστάμε μια μεγάλη και ειλικρινή συγγνώμη. Να τη ζητήσουμε σήμερα, πριν κοιμηθούμε. Η ψυχή του είναι ευγενική, θα χαρεί και θα μας συγχωρήσει. Αρκεί όμως να κάνουμε ένα πράγμα: Να αρχίσουμε να διαβάζουμε. Τόσο τα βιβλία του όσο και άλλα. "Εν αρχή ην ο λόγος".

Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης έζησε δέκα ζωές σε μια, στην κυριολεξία. Τα πεδία δραστηριοποίησής του πολλά και σε όλα κατάφερε να πρωτοπορήσει. Εκεί όμως που η συνεισφορά του ήταν ανυπέρβλητη είναι η οικονομία και η ανάπτυξη. Ο ιστορικός του μέλλοντος θα του δώσει τα εύσημα της πρωτοπορίας. Το συμβολικό κεφάλαιο, η παραγωγική μνήμη, η συνάντηση του παραδοσιακού με το σύγχρονο, οι αλυσίδες αξίας μικρών παραγωγών, η περιφερειακή διάσταση της οικονομίας με την ανάδειξη του τοπικού - μη αντιγράψιμου - ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, οι γρήγοροι κύκλοι παραγωγείς, τα παγκόσμια δίκτυα διανομής, η άμεση απόκριση στις ανάγκες της αγοράς. Η σκέψη του Χαραλαμπίδη τα συγκέντρωσε όλα σε ένα ενιαίο αφήγημα, όπως πολύ όμορφα δίνεται από το κορυφαίο βιβλίο του "Νέα Αναπτυξιακή Παιδεία".

Εναπόκειται σε εμάς πως θα δράσουμε. Αν θα δράσουμε. Αν θα θελήσουμε να κάνουμε τη δύσκολη μα όμορφη διαδρομή που τρέπει τους ψηφοφόρους σε πολίτες και τους εργαζόμενους σε δημιουργούς. Ο Μιχάλης μας έχει δείξει τον δρόμο, εμείς πρέπει να κινητοποιηθούμε και να αναλάβουμε την ευθύνη της ζωής μας.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως και στη διάρκεια της λεγόμενης μεταπολίτευσης η χώρα εξακολουθεί να διοικείται από μια ξενοκίνητη οικονομική ολιγαρχία η οποία όχι σπάνια έχει μέχρι και εγκληματικά χαρακτηριστικά. Κάνουν 'επιχειρήσεις' πολύ χαμηλής ανταγωνιστικότητας οι οποίες πλουτίζουν μέσα από την προνομιακή εμπορική σχέση που αναπτύσσουν με το κράτος. Για την κάστα αυτή ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνος, καθώς ζητούσε από τους Έλληνες να σκεφτούν και να ανακτήσουν την αυτοπεποίθησή τους. Για αυτό και βίωσε μια ιδιότυπη εξορία. Είχε εκδοθεί απαγορευτικό για τις απόψεις του. Η άρση του απαγορευτικού αυτού έγινε στις 27/3/2024. Τότε νόμισαν πως έπαψε πια να είναι επικίνδυνος. Μέχρι και η ηγετική ομάδα του ΚΚΚΑΣΟΡ εμφανίστηκε στην τελετή αποχαιρετισμού, ευελπιστώντας να πάρει λίγη από τη λάμψη της διαδρομής του Χαραλαμπίδη. Να το γνωρίζουν καλά όμως: Γελοιοποιούνται. Η μνήμη, η ιστορία είναι με τη μεριά του. Όχι με αυτή των 'μικρών ανθρώπων', όπως χαρακτηριστικά τους αποκαλούσε.

Εμείς, όσοι είχαμε την αγαθή τύχη να τον γνωρίσουμε, πρέπει να απαρνηθούμε τον όρο του 'Χαραλαμπιδικού'. Κανείς μας δεν τον δικαιούται, πολύ απλά διότι ο Μιχάλης στα τριάντα και πλέον χρόνια της εξορίας τους, ήταν μόνος. Απελπιστικά μόνος. Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε για να τιμήσουμε την μνήμη του και, ας το πούμε ειλικρινά, να συγχωρήσουμε τους εαυτούς μας είναι πρώτα να διαβάσουμε και μετά να δράσουμε. Να φύγουμε από το επίπεδο του ψηφοφόρου και να γίνουμε πολίτες. Να γίνουμε μάστορες. Να κάνουμε πράξη την περιφερειακή ανάπτυξη, να ανακαλέσουμε την παραγωγική μνήμη, να αξιοποιήσουμε το συμβολικό κεφάλαιο.

Κάνοντάς τα όλα αυτά, θα τιμήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τον μεγάλο αυτόν διανοητή, τον υπέροχο άνθρωπο, τον αληθινό πολιτικό. Είμαι απόλυτα βέβαιος πως όσο περνά ο καιρός, ο δρόμος αυτός θα γίνει δημοφιλής για τη μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού, ιδιαίτερα για τους νέους. Ενός λαού προδομένου και απογοητευμένου. Ενός λαού που σοφά επιλέγει τον ΄κανένα' - διότι, όπως σωστά έλεγε ο Χαραλαμπίδης, το κυρίαρχο μέγεθος της εποχής μας είναι ο 'κανένας'.

Τα εκατομμύρια του ελληνικού λαού που βγήκαν στους δρόμους στις 28/2/2025 έχουν μια βουβή απογοήτευση. Γνωρίζουν ότι κάτι πάει πολύ στραβά. Ξέρουν πως οι κάστες που πάρκαραν στο κράτος και απομυζούν τον δημόσιο πλούτο για δεκαετίες έχουν φτάσει στα αδιέξοδά τους. Εναγωνίως ο ελληνικός λαός αναζητά μια διαφυγή από τη βαρβαρότητα που βιώνει. Η μοναδική βιώσιμη έξοδος είναι ο όμορφος δρόμος της πολιτικής. Το σημείο εκκίνησης είναι η πολιτική σκέψη του Μιχάλη Χαραλαμπίδη. Το πλέον κατανοητό πεδίο της, αυτό που αποδεικνύει πως όχι, δεν είναι "όλοι ίδιοι", είναι η οικονομική και αναπτυξιακή του σκέψη. 

Η νέα γενιά είναι αυτή που θα κάνει πράξη της περιφεριακή επαναθεμελίωση του κράτους και την ανάκτηση του ελληνικού τρόπου, όπως οραματίστηκε ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης. Η ιστορία ήδη τον δικαιώνει και αυτό θα φανεί πολύ σύντομα σε όλους.

Η Yodeck πηγαίνει στον Βόλο

Η Yodeck, που εδώ και πολλά χρόνια ισχυρίζομαι πως είναι η πλέον υποσχόμενη ελληνική εταιρεία τεχνολογίας ανοίγει γραφείο στην υπέροχη πόλη του Βόλου για να συνεργαστεί με το εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό της πόλης και με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, πολλοί απόφοιτοι του οποίου ήδη απασχολούνται στην εταιρεία.

Πρόσφατα η εταιρεία ανακοίνωσε πως πρόκειται να ανοίξει ένα γραφείο έρευνας και ανάπτυξης στην πόλη του Βόλου.

Ερχόμαστε λοιπόν στον Βόλο και ερχόμαστε για να μείνουμε, με ιδιαίτερα μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Θέλω να δηλώσω πως είμαι πραγματικά ενθουσιασμένος με την εξέλιξη αυτή! 

Έχοντας ξεκινήσει την πορεία μας από το Ηράκλειο και έχοντας κατά καιρούς γραφεία σε Πάτρα και Θεσσαλονίκη, χαίρομαι ιδιαίτερα που διαθέτουμε πλέον την κρίσιμη μάζα και τη δυναμική ώστε η επέκταση των ομάδων ανάπτυξής μας εκτός Αθηνών να είναι πράγματι μια στρατηγική, ουσιωδώς αναπτυξιακή κίνηση.

Είμαι πεπεισμένος πως πολύ σύντομα θα δούμε εξαιρετικές ομάδες να αναπτύσσονται και σε άλλες πόλεις, όπως τα Γιάννενα, η Τρίπολη, η Ξάνθη, και τα Χανιά. Όλα αυτά επιπλέον της Θεσσαλονίκης, του Ηρακλείου και της Πάτρας που αποτελούν ήδη δυναμικούς κόμβους της επιχειρηματικότητας της συνεργασίας, της γνώσης και της δημιουργικότητας.

Κλείοντας, δεν έχω παρά να ενημερώσω για το προφανές: Αν κάποιος ενδιαφέρεται να συνεργαστεί με τη Yodeck στον Βόλο, ας μη διστάσει να επικοινωνήσει με την εταιρεία.

Ιστορικά δικαιωμένος

Για πολλές δεκαετίες το κράτος των Αθηνών στους ποντίους συμπατριώτες μας δεν έβλεπε τίποτα άλλο παρά ένα πρόβλημα. 

Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης, αυτός ο μεγάλος δάσκαλος των λαών, ήταν ο πρώτος που είδε μια μεγάλη υποχρέωση και μια μεγάλη ευκαιρία. 

Η μεγάλη υποχρέωση δεν ήταν άλλη από το δικαίωμα στην μνήμη. Η αναγνώριση της γενοκτονίας του ποντιακού ελληνισμού. 

Η μεγάλη ευκαιρία ήταν - και είναι - η Ρωμανία. Η θεμελίωση μιας νέας πόλης στην Θράκη, μια κοιτίδα των παλλινοστούντων και ένας πυλώνας ανάπτυξης της Θράκης. 

Ο Μιχάλης έφυγε από κοντά μας ξαφνικά στις 27 Μαρτίου 2024. Είναι όμως πάντα παρών τόσο με το μεγάλο επίτευγμα του όσο και με το όραμα του που θα συνεχίσει να μας κινητοποιεί μέχρι την πραγμάτωση του. 

Συζητώντας με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη

Με πολύ μεγάλη χαρά δέκτηκα την πρόσκληση της καλής φίλης Αρετής Γεωργιλή του πρωτοποριακού Free Thinking Zone να πάρω μέρος σε μια ανοιχτή συζήτηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη με νέους bloggers. Έχοντας βέβαια κλείσει πια τα 35 και κάνοντας πολλά περισσότερα πράγματα από το να γράφω στο blog αυτό δεν ξέρω αν η περιγραφή "νέος blogger" με χαρακτηρίζει, σε κάθε περίπτωση όμως η ευκαιρία φάνταζε μοναδική και απλά δεν γινόταν να μην είμαι εκεί.

Έφτασα λίγο πριν τις 6:00 και είδα το hashtag που είχε επιλεγεί: #mitsotakis95. Προβοκατόρικο, σκέφτηκα. Και πολύ αληθινό όμως. Θυμήθηκα μια φωτογραφία που είχα δει στο Porto Veneziano στα Χανιά, όπου ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης σε ηλικία 17 ετών είναι με τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ο Βενιζέλος, σε προχωρημένη ηλικία όμως όπως τον ξέρουμε από τα βιβλία της ιστορίας. Ο Μητσοτάκης, νέος μεν αλλά σχεδόν όπως τον γνωρίσαμε στην τηλεόραση! Ο άνθρωπος λοιπόν αυτός γνωρίζει "από πρώτο χέρι" την ελληνική ιστορία από τα τέλη του 19ου αιώνα ενώ έχει γράψει ο ίδιος σημαντικά κομμάτια της από τα μέσα του 20ου αιώνα μέχρι σήμερα.

Όχι, δεν πρόκειται περί μιας συνηθισμένης περιπτώσεως.

Αυτό, ότι δεν είναι μια συνηθισμένη περίπτωση, είναι η σκέψη που σου έρχεται ακαριαία μόλις τον συναντάς. Γνωρίζεις πως είναι 95 ετών, όμως τόσο βιολογικά όσο και, πολύ περισσότερο, πνευματικά τίποτα δεν προδίδει την ηλικία του. Ο χρόνος στάθηκε καλός απέναντί του. Αυτό και μόνο θα αρκούσε για να έχει τον θαυμασμό των συνδετημόνων του.

Μετά ξεκινάει η συζήτηση. Μιλάει με λόγο καθαρό, οι σκέψεις του έχουν αρχή, μέση και τέλος. Είναι λογικός, χρησιμοποιεί επιχειρήματα. Πολύ περισσότερο, παραμένοντας ευγενής και προσβάσιμος, μιλά από θέση υπεροχής, με αυτοπεποίθηση θαυμαστή. Παραδίδει μαθήματα ως προς το τι σημαίνει η φράση "η πολιτική είναι η ανώτερη των τεχνών".

Video streaming by Ustream

Δεν σκοπεύω να κάνω αγιογραφία του Μητσοτάκη. Κάθε άλλο. Απλά, πριν μπω στην κριτική μου θέλω με σαφήνεια απόλυτη να πω ότι στη συζήτηση αυτή μας έδειξε τι σημαίνει πολιτικός, οδηγώντας μας σε άλλα επίθετα για να χαρακτηρίσουμε τα θλιβερά ανθρωπάκια που μας προβάλλει το τηλεοπτικό πριγκηπάτο των Αθηνών. Πολύ περισσότερο από θαυμασμό για το πόσο καλός είναι ο Μητσοτάκης μου δημιουργήθηκε απογοήτευση για το επίπεδο των "πολιτικών" μας σήμερα.

Ο Μητσοτάκης δεν έχει αλλάξει. Ήταν πανέξυπνος, παραμένει πανέξυπνος. Τα ζητήματα που ήξερε καλά, τα εξαντλούσε. Τα ζητήματα που δεν ένιωθε άνετα τα ξεπερνούσε γρήγορα, χωρίς το κοινό να το αντιλαμβάνεται. Εκείνος καθόριζε το σημαντικό ή το ασήμαντο στη συζήτηση. Το χιούμορ του είναι εντυπωσιακό. "Δυστυχώς δεν πεθαίνουμε και πρέπει εσείς να δουλέψετε περισσότερο", είπε προς τους νέους bloggers :-) Με το βαμβάκι έσφαξε και τον Σαμαρά, δίχως ποτέ να αναφερθεί ονομαστικά σε αυτόν. Το πλήθος των εξαγγελειών στο Ζάππειο εξάλλου του δίνει υλικό αμέτρητο. Δεν νομίζω πως τον έχει συγχωρήσει, δεν νομίζω πως ποτέ θα το κάνει και τον καταλαβαίνω απόλυτα για αυτό.

Εντύπωση που έκανε το πόσο καθαρά μίλησε για τις νέες τεχνολογίες πληροφορικής και τη σημασία τους. Έχει αντιληφθεί το ότι αλλάζουν όλη την κοινωνία. Η μεγαλύτερη ανακάλυψη μετά την τυπογραφία, είπε συγκεκριμένα. Λίγοι το έχουν καταλάβει, δυστυχώς.

Ήρθε κάποια στιγμή η σειρά μου. Τον ρώτησα για το κράτος των Αθηνών, την περιφερειακή ανάπτυξη που δεν ήρθε ποτέ. Τους Χανιώτες (και Ηρακλειώτες, Θεσσαλονικείς, Λαρισαίους, Πατρινούς, κλπ) που άφησαν τις πόλειες τους για να έρθουν στο έκτρωμα της Μη-Αθήνας. Τι θα έλεγε σήμερα σε έναν νέο με καταγωγή από την Περιφέρεια ώστε να γυρίσει στον Τόπο του και να πραγματώσει εκεί τη δημιουργικότητά του. Η απάντησή του ήταν συναισθηματική. Είπε πως γεννήθηκε Χανιώτης και θα πεθάνει Χανιώτης. Πως ποτέ δεν εγκατέλειψε τον τόπο του, απολογήθηκε μάλιστα για το αν έχουμε την εντύπωση αυτή. Συγκινητικό, ειλικρινά.

Δεν παύει όμως να μένει ένα κενό ορατό σε όλους: Η πολιτική γενιά του Μητσοτάκη, άρα και αυτός προσωπικά, πολύ περισσότερο τα σημερινά κακέκτυπά τους, ποτέ δεν ασχολήθηκαν σοβαρά με την Περιφερειακή Ανάπτυξη, ποτέ δεν σχεδίασαν ένα αυτόχθονο μοντέλο παραγωγής. Δεν είναι αιχμή αυτό, είναι μια πραγματικότητα. Πολύ απλά δεν τους απασχόλησε. Πολύ απλά, πρέπει να απασχολήσει εμάς, πρέπει να είναι η κορυφή στην ατζέντα μας.

Ο Μητσοτάκης υποστήριξε με πάθος τον φιλελευθερισμό. Δεν έχω λόγο να μην τον πιστέψω. Κάτι μέσα μου με έσπρωχνε να ρωτήσω "πως συμβιβάζεται να δηλώνεις φιλελεύθερος και να συμμετέχεις σε ένα πελατειακό πολιτικό σύστημα, να διορίζεις;". Κατάλαβα όμως πως δεν είχε κανένα νόημα. Θα ήμουν εκτός κλίματος και ανούσιος Από ανθρώπους σαν τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη στα 95 του χρόνια έχεις μόνο να πάρεις και αν ακούσεις καλά, κάτι που κάνουμε όλο και πιο σπάνια, θα πάρεις πολλά και πολύ χρήσιμα.

Κλείνοντας, δεν μπορώ να μην μοιραστώ πως με ενθουσιασμό θα συμμετείχα σε μια παρόμοια συζήτηση με τον Μανώλη Γλέζο. Θεωρώ πως είναι μια εξίσου ενδιαφέρουσα περίπτωση με πορεία ταυτόχρονα πολύ όμοια και πολύ διαφορετική με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Ελπίζω η Αρετή να το βρει καλή ιδέα, να το σχεδιάσει και να το υλοποιήσει.

Μυστήριο τραίνο

Ήταν Πέμπτη 28 Απριλίου 2011. Το ραντεβού με τη MEDEF είχε οριστεί για τις 11:30. Ρώτησα τι ώρα θα βρεθούμε στο Αεροδρόμιο, η Chiara όμως μου απάντησε να είμαι στις 9:00 στο Midi Stations. Δεν ρώτησα τίποτα παραπάνω. Πράγματι, 9:00 ήμουν στο Midi Station, πήραμε το τραίνο THALYS περίπου στις 9:15 και πριν τις 11:00 ήμασταν στο Paris Nord και από εκεί με ένα taxi περίπου 11:20 στη MEDEF.

Η συνάντηση - δεν είχε μεγάλη επιτυχία, δυστυχώς - τελείωσε στη 1:30, οι φιλόξενοι (!) Γάλλοι μας κέρασαν ένα business lunch και στις 3:15 περίπου πάλι στον THALYS γιατί στις 5:00 μας περίμενε ένα ακόμα ρ/β στο γραφείο του YES που τότε ήταν δίπλα στο Berlaymont.

Kαταλάβατε τι λέμε; Μπαίνεις στο μετρό 9:00 στις Βρυξέλλες, κάνεις μια-δυο συναντήσεις στο Παρίσι και επιστρέφεις για μια ακόμα συνάντηση στο γραφείο σου στις Βρυξέλλες στις 5:00!

Κόστος; Ασύγκριτα χαμηλότερο από αεροπλάνο ή αυτοκίνητο.
Χρόνος: Ασύγκριτα λιγότερος από αεροπλάνο ή αυτοκίνητο.
Άνεση: Ασύγκριτα περισσότερη από αεροπλάνο ή αυτοκίνητο (εννοείται δωρεάν wi-fi που δούλευες κανονικά στο laptop σου όση ώρα διαρκούσε το ταξίδι).

Θα μου πείτε πως τα τραίνα έχουν αναπτυχθεί στη Δυτική Ευρώπη διότι εκεί "είναι μια πεδιάδα, δεν έχουν βουνά". Ρωτήστε τότε αν είναι για το τραίνο Μαδρίτη - Σεβίλλη που σε πάει σε 2,5 ώρες μια απόσταση 530 χλμ που έχει πολλά βουνά! Ή ακόμα καλύτερα δείτε τους Ελβετικούς Σιδηροδρόμους - Έχει άραγε βουνά η Ελβετία;

Έλεγε το 2000 ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης πως "ακόμα και στα western, ο εκσυγχρονισμός ξεκινά από τα τραίνα" - για να δείξει πως ψευδεπίγραφος ήταν ο "εκσυγχρονισμός" του Κωνσταντίνου Σημίτη.

Είναι λοιπόν λυπηρό αντί στην Ελλάδα το 2012 να συζητάμε για το πως θα ενώσουμε την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη με τις περιφέρειές τους, για το πως η Πάτρα, η Καλαμάτη, η Τρίπολη, η Σπάρτη, το Νάυπλιο θα μπορούσαν να είναι προάστια τις Αθήνας και αντίστοιχα οι πόλεις τις Μακεδονίας, της Θράκης, της Ηπείρου και της Θεσσαλίας για τη Θεσσαλονίκη, να επικεντρώνουμε στα μιζοκόμματα και στη λογική "πονάει δόντι - βγάλει δόντι".

Δεν είναι σκοπός του άρθρου αυτού να επιχειρηματολογήσει για το αν "ο σιδηρόδρομος πρέπει να είναι κρατικός ή ιδιωτικός". Αντίθετα, θέλει να πει κάτι πολύ σημαντικότερο:

Επιτέλους, η Ελλάδα έχει ανάγκη πραγματικό σιδηρόδρομο.

Η Ελλάδα, η αληθινή Ελλάδα, όχι εκείνη που ξεκινά στο Σύνταγμα και σταματά στο Κολωνάκι.