ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ και εκλογές τοπικής αυτοδιοίκησης

Το αποτέλεσμα των χθεσινών περιφερειακών και δημοτικών εκλογών στέλνει ένα εκκωφαντικό μήνυμα: Υπάρχει πλήρης, απόλυτη απονομιμοποίηση του λεγόμενου 'πολιτικού' συστήματος. Η αποχή στον Δήμο Αθηναίων προσέγγισε το αδιανόητο ...70%, ενώ και συνολικά στην Περιφέρεια Αττικής ήταν στο 50%. Αυτά είναι ποσοστά παρακμής.

Όποιος πανηγυρίζει με τέτοια ποσοστά αποχής, δυστυχώς "δεν ξέρει τι του γίνεται". 

Σήμερα το πρωί, με αφορμή τον επικείμενο δεύτερο γύρο στον Δήμο της Αθήνας και τη μεγάλη ελπίδα ανατροπής με τον Χάρη Δούκα, θα ήθελα να στείλω δυο σύντομα μηνύματα στο ΠΑΣΟΚ και στο ΚΚΕ:

1 - Προς το ΠΑΣΟΚ: Όσο περισσότερο πανηγυρίζει ο κος Ανδρουλάκης και τα στελέχη του για την επίδοση του Χάρη Δούκα, ενός συνδυασμού που στηρίχτηκε από ευρύτερες κοινωνικές ομάδες, τόσο δυστυχώς μειώνονται οι πιθανότητες εκλογές του εξαίρετου αυτού υποψηφίου στον β' γύρο. Ας σωπάσουν, κάνουν ζημιά στην Αθήνα.

2 - Προς το ΚΚΕ: Το κόμμα πέφτει σε βαρύ πολιτικό λάθος αν εξισώνει τον κ. Μπακογιάννη και το καθεστώς που τον στηρίζει με τον Χάρη Δούκα. Αν τα στελέχη του Περισσού πιστεύουν ότι είναι αδιάφορο για τον Λαό της Αθήνας εάν επόμενος Δήμαρχος Αθηναίων θα είναι ο Μπακογιάννης ή ο Δούκας, τότε έχουν χάσει την επαφή τους με την πραγματικότητα. Ένα κομμουνιστικό κόμμα όμως δεν δικαιούται να χάνει την επαφή του με την πραγματικότητα.

Θέλω να πιστεύω πως την επόμενη Κυριακή 15 Οκτώβρη οι Αθηναίοι Πολίτες θα προσέλθουν μαζικά στις κάλπες και θα εκλέξουν ως επόμενο Δήμαρχο της πόλης τον Χάρη Δούκα. Είναι μια μεγάλη ελπίδα για την Αθήνα στην οποία όλοι πρέπει να δώσουμε μια ευκαιρία. 

Παράλληλα, οι πολίτες σε δήμους όπως η Πάτρα και το Χαλάνδρι αλλά και σε περιφέρειες όπως η Θεσσαλία έχουν την ευκαιρία να αποδείξουν πως η πολιτική μπορεί να μείνει ζωντανή στη χώρα που τη γέννησε.

Ίδωμεν.

Ένα σύντομο σχόλιο για την πορεία και το μέλλον του ΚΚΕ

Όπως είχα μοιραστεί με τους αναγνώστες του ιστολογίου μου, στις εκλογές του Μαΐου 2023 επέλεξα κι εγώ, μαζί με χιλιάδες συμπολίτες μου, να στηρίξω το ψηφοδέλτιο του ΚΚΕ. Το έκανα για πρώτη φορά από το 1996 οπότε και ψηφίζω και δεν το μετάνιωσα καθόλου, πολύ περισσότερο επειδή βοήθησα τον συντοπίτη μου Χρήστο Τσοκάνη να γίνει μέλος του ελληνικού κοινοβουλίου. Το σκεπτικό της ψήφου αυτής ήταν βέβαια πολιτικό και είχε να κάνει πρώτα και κύρια με την προστασία, την άμυνα μπορεί να πει κανείς, της 'μπλοκαρισμένης' δημοκρατίας μας.

Στις δημοτικές εκλογές σήμερα, ψηφίζοντας στον Ασπρόπυργο, επέλεξα να ψηφίσω τη Λαϊκή Συσπείρωση και τον υποψήφιο Δήμαρχο Αλέξη Τσοκάνη, ελπίζοντας η πόλη στην οποία γεννήθηκα και μεγάλωσα να γυρίσει επιτέλους σελίδα, μετά από τριάντα χρόνια πορείας προς την παρακμή.

Είμαι βέβαιος πως παρόμοιες κινήσεις θα κάνουν σήμερα πολλοί άλλοι συμπολίτες μας, ενισχύοντας τα ψηφοδέλτια της Λαϊκής Συσπείρωσης ενώ ενθουσιασμό προκαλεί σε όλους η προοπτική επανεκλογής του Κώστα Πελετίδη ως Δημάρχου Πάτρας, κατά γενική ομολογία του καλύτερου δημάρχου της χώρας.

Το ΚΚΕ λοιπόν ενισχύεται. Το περιμέναμε όλοι να γίνει μετά την χρεωκοπία της χώρας μας το 2010, αν και άργησε πολύ. Γιατί άργησε; Διότι το κομμουνιστικό κόμμα αναμφίβολα έχει δυσκολίες να απαντήσει συγκεκριμένα στα άμεσα και φλέγοντα προβλήματα με λύσεις πρακτικά εφαρμόσιμες. Βλέπετε, δεν μπορούν να περιμένουν όλα την έλευση της λαϊκής κυριαρχίας. Μπορεί λοιπόν ένα κομμουνιστικό κίνημα να γίνει κυβέρνηση σε μια αστική δημοκρατία; Η εμπειρία της τοπικής αυτοδιοίκησης δείχνει πως κάλλιστα μπορεί, με εξαίρετα μάλιστα αποτελέσματα.

Έκανε πολλά βήματα μπροστά το ΚΚΕ το τελευταίο διάστημα, για αυτό και είδε τα ποσοστά του να ανεβαίνουν. Πρέπει όμως να κάνει πολλά περισσότερα. Πρέπει να γίνει μια σοβαρή προσπάθεια ανάλυσης περί του τι πραγματικά είναι ο επιστημονικός σοσιαλισμός στον 21ο αιώνα. Τι σημαίνει στην εποχή μας «παίρνω τα μέσα παραγωγής»;

Πρέπει ακόμα, ας είμαστε ειλικρινείς, να αναγνωριστεί η ανάγκη της δημοκρατίας στον σοσιαλισμό και, τέλος, να λυθεί ένα ιστορικό ζήτημα:

Ναι, ο Στάλιν κράτησε ζωντανή την επανάσταση και τσάκισε τον φασισμό.  Το τίμημα όμως ήταν η απολυταρχικοποίηση του καθεστώτος, μαζί με το πέρασμα από τον αληθινό διεθνισμό στην πρόταξη του Ρωσικού εθνικισμού, πράγματα πολύ βαριά για να τα δεχτεί κανείς. Όπως το ΚΚΕ σχετικά πρόσφατα έκανε τεράστια βήματα αναθεωρώντας την επίσημη θέση του για προσωπικότητες όπως ο Ζαχαριάδης και ο Βελουχιώτης, ας βρει το θάρρος να το κάνει και για τον Στάλιν.

Μπορεί αυτά να φαντάζουν δύσκολα, δεν είναι όμως. Σε τελική ανάλυση, ο σοσιαλισμός και ο κομμουνισμός εμπνεύσθηκαν ως η απάντηση της επιστήμης στα προβλήματα του ανθρώπου. Ως ότι πιο σύγχρονο στον χώρο των πολιτικών ιδεολογιών. Αυτό είναι και το θεμέλιο που οφείλει να κατευθύνει το κίνημα και στον 21ο αιώνα.

Σε τελική ανάλυση είναι κάτι που το χρειαζόμαστε όλοι.

Γιατί ψήφισα ΚΚΕ στις εκλογές της 21ης Μαΐου

Από το 2012 και μετά έχω υιοθετήσει τη συνήθεια να δημοσιεύω τις σκέψεις μου για τις εκλογές, όποτε αυτές συμβαίνουν, εξηγώντας παράλληλα το σκεπτικό που με οδηγεί στην εκάστοτε απόφαση μου. Έχοντας πλήρη επίγνωση πως είναι μικρός ο αριθμός των αναγνωστών του ιστολογίου μου και πως πιθανότατα κανείς δεν θα επηρεαστεί από το σχετικό μου άρθρο, έχω καταλήξει πως ο κύριος λόγος που το κάνω αυτό είναι εσωτερικός. Με βοηθά να βάλω τις σκέψεις μου σε τάξη ενώ η δημοσιοποίησή τους επιβάλλει να σκεφτώ σοβαρά και, όσο γίνεται, απαλλαγμένος από συναίσθημα και πολιτικά πάθη.

Θέλω να σημειώσω πως ο Ray Dalio, ένας από τους πιο πετυχημένους επιχειρηματίες και συγγραφείς της εποχής μας, στο μνημειώδες έργο του 'Principles' προτείνει κάτι αντίστοιχο για οποιαδήποτε απόφαση λαμβάνει κανείς: Να σημειώνει τις αρχές βάσει των οποίων αποφάσισε, ούτως ώστε να καταλαβαίνει τον εαυτό του, να τον καταλαβαίνουν οι γύρω του και, το σημαντικότερο, να βελτιώνει την ποιότητά των αποφάσεων του στο βάθος του χρόνου.

Έτσι λοιπόν σε αυτό το πρόσφατο άρθρο ενημέρωσα για την απόφασή μου να ψηφίσω το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας στις εκλογές της 21ης Μαΐου. Όπως έγραφα χαρακτηριστικά, ένας βασικός λόγος που βρίσκεται πίσω από την απόφαση αυτή είναι πως το ΚΚΕ έχει μείνει η μόνη πραγματικά οργανωμένη και ιδεολογική πολιτική δύναμη με τη δυνατότητα να αντισταθεί πραγματικά σε μια πιθανή εκτροπή που μπορεί να συμβεί το επόμενο διάστημα. Με λίγα λόγια, αν τα πράγματα στραβώσουν πολύ, το ΚΚΕ θα είναι μια από τις τελευταίες ελπίδες του ελληνικού λαού.

Κάποιος θα μπορούσε να σημειώσει πως ο κίνδυνος της εκτροπής είναι μικρός ή και ανύπαρκτος. Δυστυχώς όμως δεν είναι καθόλου. Η ομάδα που κατέχει τους θεσμούς στη χώρα μας, η οποία μόλις υπερψηφίστηκε από περισσότερο του 40% του εκλογικού σώματος, δεν δίστασε καθόλου να παρακολουθεί παράνομα κορυφαία μέλη της, ακόμα και τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων. Ας αναρωτηθεί κανείς για τα συναισθήματα που θα αναπτύσσονται όταν συναντιόνται αυτοί οι άνθρωποι, χαμογελούν, κάνουν χειραψίες και κοιτάζονται στα μάτια, ενώ ξέρουν ότι ο προϊστάμενος τους είχε πλήρη πρόσβαση στις προσωπικές τους επικοινωνίες. Αν δεν είναι αυτό εκτροπή, τότε τι είναι;

Αν δεν είναι εκτροπή όσα συνέβησαν στην οικογένεια Ινδαρέ, χωρίς ποτέ να ζητηθεί μια επίσημη δημόσια συγγνώμη, τότε τι είναι; Αν δεν είναι εκτροπή η εργαλειοποίηση της πανδημίας για την πλήρη καταπάτηση των ατομικών ελευθεριών, τότε τι είναι; Αν δεν είναι εκτροπή το γεγονός ότι για το σκάνδαλο Novartis εν τελεί διώχθηκαν οι λειτουργοί που το ερευνούσαν, τότε τι είναι; Αν δεν είναι εκτροπή ότι δικάστηκε και καταδικάστηκε ο μόνος υπουργός που επιχείρησε να υποχρεώσει την ολιγαρχία να πληρώσει για την κατοχή των μέσων ενημέρωσης, τότε τι είναι; Ο κατάλογος είναι πολύ μακρύς και γνωστός σε όλους. Η εκτροπή συμβαίνει ήδη και είναι απολύτως δικαιολογημένος ο φόβος ότι θα συνεχιστεί και ότι θα λάβει ενδεχομένως ακόμα πιο άγριες μορφές.

Σε αυτές τις συνθήκες εκτροπής, όπως άλλωστε και σε παρόμοιες στο παρελθόν, το ΚΚΕ παραμένει το μοναδικό πολιτικό κόμμα το οποίο έχει κινηματικά χαρακτηριστικά, οργανώσεις βάσεις και ιδεολογική τοποθέτηση στα ζητήματα. Συμφωνώ σε όλα μαζί του; Βεβαίως και όχι. Το έχω κριτικάρει έντονα στο παρελθόν; Ναι, πολύ έντονα μάλιστα και θα συνεχίσω να το κάνω όποτε νομίζω πως πρέπει. Με έχει απογοητεύσει με την πολιτική του; Πολλές φορές, πρώτα και κύρια από την ατολμία του να προωθήσει τη συνεργατική/συνεταιριστική οικονομία, ιδιαίτερα σε τομείς αιχμής όπως η υψηλή τεχνολογία.

Κοιτώντας όμως το ΚΚΕ και συγκρίνοντας το με τα κόμματα δίπλα του, τα οποία όλα είναι αρχηγικά και με πολύ θολή ιδεολογική τοποθέτηση, η απόφαση είναι ξεκάθαρη. Η επιλογή της στήριξής του ήταν μονόδρομος και είμαι υπερήφανος που την έκανα, που πρώτη φορά βρέθηκα στις γραμμές του κόμματος. Από 'κει και πέρα, το προνόμιο του να αποκαλούμαι κομμουνιστής, δεν το έχω ακόμα κατακτήσει. Ίσως και να μην το καταφέρω ποτέ, ίσως πάλι και το μέλλον να επιφυλάσσει εκπλήξεις. 

Το μόνο σίγουρο είναι πως στην εποχή που ο Μακιαβέλι συναντά τον Όργουελ και από κοινού "παίζουν τα ρέστα τους" για τη χειραγώγηση της 'κοινής γνώμης' στη μικρή μας χώρα (με εντυπωσιακά αποτελεσματικό τρόπο, όπως διαπιστώσαμε), το ΚΚΕ, όσες διαφωνίες κι αν έχει ίσως κάποιος με αυτό, παραμένει το μοναδικό σημείο αναφοράς για όποιον θέλει να είναι με τους 'πολλούς'. 

Για 'κείνον που πολέμησε τον Δεκέμβρη

Αντιγραφή της ομιλίας του ΓΓ της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα, στην τελετή αποχαιρετισμού του Μίκη Θεοδωράκη την Τετάρτη 8 Σεπτεμβρίου 2021, την οποία προσυπογράφω απολύτως:

Βροντάνε στράτες κι αγορές» μετά την είδηση του χαμού σου, αγαπημένε μας Μίκη.

Πλήθος ανθρώπων από όλες τις ηλικίες, απ’ όλες τις γενιές βρίσκονται τις τρεις αυτές μέρες εδώ για να σε αποχαιρετήσουν.

Σεμνά, μα όχι βουβά.

Με τα τραγούδια σου σε αποχαιρετάμε, όπως αξίζει σε εκείνους που λεβέντικα ροβόλισαν τον κόσμο.

Και ένας ψίθυρος περνά από στόμα σε στόμα: «Χωρίς τον Μίκη θα ήμασταν αλλιώς».

Και έτσι είναι. Χωρίς εσένα θα ήμασταν αλλιώς.

Φράγμα μεγαλόπρεπο στη λήθη, ένα δοξαστικό στην εποποιία του λαού μας τον 20ο αιώνα, είναι το έργο σου.

Αποστόμωσε όσους προσπαθούν να μαυρίσουν τη μνήμη της, διόρθωσε τα ψέματα, έκανε έναν ολόκληρο λαό να νιώθει περηφάνια για την κληρονομιά του και θαυμασμό για εκείνους που με τον αγώνα τους την τιμούν και προσπαθούν να τη μεγαλώσουν.

Ορμητική, επαναστατική, φλογισμένη από το πάθος, μια κατάφαση είναι η μουσική σου ότι ο κόσμος μας χρειάζεται και μπορεί ν’ αλλάξει.

Με το αστραφτερό σπαθί της, εκτοπίζοντας τον φόβο, την ηττοπάθεια, την αδιαφορία, σαλπίζει νέο ξεκίνημα, πυρπολεί τα όνειρα, «πολιορκεί το “κοίταζε τη δουλειά σου”», γεμίζει με ήλιο τις καρδιές.

Μας έδειξες τη δύναμη του ελληνικού λαού, τη δύναμη των λαών του κόσμου.

Χωρίς αμφιβολία ήξερες καλά να εδραιώνεις την πίστη πως το δίκιο, η ειρήνη, η ευτυχία, είναι πράγματα κατορθωτά.

Όσο ρωμαλέα και στιβαρά αναμετριέται η τέχνη σου με την αδικία, τόσο τρυφερά και απαλά ξέρει να θωπεύει τα όμορφα και τα καλά στη ζωή και τον κόσμο.

Έσμιξες «τους τρανούς αητούς με τους χρυσούς αγγέλους», μαθαίνοντάς μας πως για να είσαι δυνατός, πρέπει να είσαι ευαίσθητος.

Με ιερή αφοσίωση καλλιέργησες αυτή την ευαισθησία μας, μάς έμαθες, πως μέσα στις καταιγίδες, μπορούμε να κρατηθούμε από ένα λουλούδι.

Είχες εμπιστοσύνη στο λαό.

Πίστευες, κι όχι άδικα, πως μόνο ο λαός μπορεί να κατανοήσει και να κατακτήσει τα ανώτερα δημιουργήματα του ανθρώπου, τέτοια όπως η τέχνη, η ποίηση, η μουσική.

Αρκεί να του δώσει κάποιος τα κλειδιά.

Γι’ αυτό δεν μελοποίησες μόνο έξοχα τον ποιητικό λόγο, χωρίς να τον προδίδεις. Τον αναδημιούργησες και τον παρέδωσες με εκείνη τη μορφή που μπαίνει κατ’ ευθείαν στη λαϊκή ψυχή.

«Έφερες την ποίηση στο τραπέζι του λαού, πλάι στο ποτήρι και το ψωμί του», όπως έγραφε για σένα ο Γιάννης Ρίτσος.

Δεν είναι μόνο ο «Επιτάφιος», η ανεπανάληπτη αυτή συνομιλία της μουσικής σου με την ποίηση του Ρίτσου, που μέσα και από τις συγκλονιστικές ερμηνείες του Μπιθικώτση και του Χιώτη, έγινε ένας διαχρονικός λαϊκός θρήνος και ύμνος μαζί στον θάνατο που γονιμοποιεί το μέλλον.

Πέτυχες να μιλήσεις με την υψιπετή ποίηση στη λαϊκή ψυχή, ακόμα και μέσα από απαιτητικές και ασυνήθιστες στο λαϊκό αυτί μουσικές φόρμες, όπως αυτές

-στο «Άξιον Εστί» του Ελύτη,

-στο «Επιφάνεια - Αβέρωφ» του Σεφέρη,

-στο «Πνευματικό Εμβατήριο» του Άγγελου Σικελιανού,

-στο «Κάντο Χενεράλ» του Πάβλο Νερούδα κ.ά.

Δίχως άλλο, χωρίς εσένα οδηγητή και πρωτεργάτη αυτής της νέας τέχνης, η μουσική θα ήταν αλλιώς.

Βαθύς ποταμός, ακόμα ανεξερεύνητος είναι το έργο σου.

Σ’ αυτό συνυπάρχουν όλα σχεδόν τα είδη της μουσικής:

Από τους λαϊκούς δρόμους και το δημοτικό τραγούδι ως την αρχαία τραγωδία, το βυζαντινό μέλος, τη συμφωνική μουσική, το κλασσικό τραγούδι, τα ορατόρια.

Σου το χρωστάμε λοιπόν, να φροντίσουμε να ανοιχτούν διάπλατα στον κόσμο όλοι οι θησαυροί της μουσικής σου.

Σου το χρωστάμε να συνεχίσουμε να διεκδικούμε το μεγάλο όνειρό σου να φτάσουν στο λαό οι θησαυροί σε όλη την ιστορία της μουσικής, μέχρι αυτό ατόφιο να εκπληρωθεί σε μια ανώτερη μορφή κοινωνίας, όπου όλα τα μέλη της θα μπορούν να κατανοούν και να απολαμβάνουν την τέχνη. Ακόμα και το πιο δύσκολο και αφηρημένο είδος της, τη μουσική, αυτή την τέχνη που από μικρό παιδί, από τότε που πρωτοάκουσες την 9η Συμφωνία του Μπετόβεν, σου πήρε το μυαλό και σ’ έκανε να βλέπεις με τα μάτια της τον κόσμο.

«Οι αγώνες και η μουσική είναι τόσο δεμένα πια μέσα μου, ώστε δεν μπορώ να φανταστώ ούτε αγώνες χωρίς τραγούδι, ούτε τραγούδι χωρίς αγώνα» έλεγες.

Σ’ όλη τη ζωή σου με το ένα χέρι κρατούσες το τουφέκι και με το άλλο τις παρτιτούρες σου.

Και αυτό δεν είναι αλληγορία.

Μέχρι και στη Μακρόνησο, σ’ αυτό τον εφιαλτικό τόπο των μαρτυρίων, εσύ έγραφες μουσική.

Εκεί έγραψες και το πρώτο συμφωνικό έργο σου, τη Συμφωνία για τη Μακρόνησο.

Εκεί κατάλαβες πόσο ευεργετική είναι η δημιουργία, όταν πρέπει να αντέξεις τον πόνο και την κτηνωδία, πόσο ευγενική γίνεται για τους γενναίους, αυτούς που μένουν όρθιοι και δε χαμηλώνουν το βλέμμα τους.

Στο ερώτημα για ποιόν δημιουργείς, πάντα απαντούσες: Για το λαό.

«Και όταν ακόμα συνθέτω συμφωνικά έργα πάντοτε έχω στο νου μου το λαό. Φιλοδοξώ να γίνω κατανοητός από τους απλούς εργαζόμενους ανθρώπους, γιατί έχω πίστη ότι αυτοί αποτελούν τη βασική δύναμη που σπρώχνει μπροστά την ιστορία», είχες δηλώσει όταν σου απονεμήθηκε το βραβείο Λένιν.

Κι έπειτα πάλι συνήθιζες συχνά να επαναλαμβάνεις πως «Ό,τι φτιάξαμε το πήραμε από το λαό και στο λαό το επιστρέφουμε».

Και δεν ήταν σεμνοτυφία.

Είχες βαθιά συνείδηση ότι για το προσωπικό καλλιτεχνικό σου επίτευγμα, σπουδαίο ρόλο έπαιξε η εποχή σου, ότι στον ιδιαίτερο τρόπο της τέχνης σου, αντανακλούσαν οι πράξεις του λαού.

Αυτό άλλωστε είναι το μυστικό της μεγάλης, της αληθινής τέχνης, της τέχνης που συλλαμβάνει τον σφυγμό της εποχής και αφουγκράζεται το επερχόμενο.

Να αντλεί τη δύναμή της από την ανθρωπιά, από τα βάσανα, τους καημούς, τις μνήμες και τις ελπίδες του λαού, και αυτή την ανθρωπιά να την επιστρέφει πάλι στους δημιουργούς της.

Μια βαθύτερη όμως συνείδηση της ανθρωπιάς: Τη συνείδηση της δύναμης, που μόνο ο άνθρωπος μέσα σε όλα τα πλάσματα διαθέτει, να υποτάσσει τον κόσμο γύρω του, στην ανάγκη του για δίκιο και ευτυχία, να τον μετασχηματίζει στα μέτρα του.

Έτσι, γράφοντας για τον δικό σου λαό, είδες τη μουσική σου να σπάει τα σύνορα της χώρας, καθώς η γλώσσα της έχει την οικουμενικότητα από τα κοινά βάσανα, τις ελπίδες, τα οράματα «όλων των τίμιων ανθρώπων της Γης που αγωνίζονται ενάντια στην τυραννία, τη βία και την εκμετάλλευση», αγγίζει τις καρδιές όλων των λαϊκών ανθρώπων ανεξάρτητα από εθνικότητα, γλώσσα, θρησκεία, φυλή.

Γι’ αυτό δεκάδες συλλυπητήρια μηνύματα καταφτάνουν αυτές τις μέρες από όλες της γωνιές της Γης από Κομμουνιστικά, από Εργατικά Κόμματα, από πολλές άλλες προοδευτικές οργανώσεις από όλες τις ηπείρους.

Από κείνους που νοιώθουν σαν να έχασαν έναν δικό τους άνθρωπο.

«Ο καλλιτέχνης, που ζει και δημιουργεί μέσα στην πάλη, εξασφαλίζει ξεχωριστή θέση για το έργο του» δήλωνες.

Και πράγματι το έργο σου έκανε θρύψαλα τον μύθο, ότι η δέσμευση καταστρέφει την τέχνη.

Το έργο σου είναι τρανή απόδειξη ότι η μεγάλη τέχνη είναι πάντα πολιτική, είτε το γνωρίζει είτε δεν το γνωρίζει ο δημιουργός της.

Πίστευες ακλόνητα πως η συμμετοχή σου στη λαϊκή δράση, ήταν αυτή που “έδινε ρεύμα”, που “έβαζε φωτιά” στη δημιουργία σου, πως δεν αρκεί ο καλλιτέχνης μόνο με το έργο του να είναι κοντά στο λαό, αλλά και με την ίδια του τη ζωή.

«Να μην ξεχωρίζει τη ζωή του από τη ζωή του εργαζόμενου, από τη ζωή του πρωτοπόρου λαϊκού αγωνιστή», «να είναι ένας απλός στρατιώτης στην ακατάβλητη στρατιά των λαϊκών ανθρώπων» που μάχονται για τη ζωή.

Δικά σου τα λόγια.

Έτσι, πορεύτηκες κι εσύ μαζί με τους αδικημένους σε δρόμους που έκαιγαν.

Από νωρίς, «πήρες του ήλιου το δρόμο, κρεμώντας τη λύρα τη δίκαιη στον ώμο», για το λαό μας, για όλους τους λαούς, ως άλλος Σολωμός, ως άλλος βάρδος της ελευθερίας, με όλα τα προτάγματα της δικής μας εποχής.

Από 17 κιόλας χρονών οργανώθηκες στο ΕΑΜ και λίγο μετά στο ΚΚΕ παίρνοντας μέρος στην Εθνική μας Αντίσταση.

Τον Δεκέμβρη του ΄44 πολέμησες στη μάχη της Αθήνας, με τον 1ο Λόχο του 1ου Τάγματος του Εφεδρικού ΕΛΑΣ.

Και ήταν τόση η περηφάνια σου για τη συμμετοχή σου σ’ αυτή την κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στη χώρα μας, που πολλά χρόνια αργότερα θα πεις πως «αν υπήρχε επιτύμβιο επίγραμμα που θα επιθυμούσες να χαραχτεί στον τάφο σου, θα ήταν: Πολέμησε τον Δεκέμβρη».

Μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού, μοιράστηκες με τους συντρόφους σου τις άγριες διώξεις του αστικού κράτους εξόριστος στην Ικαρία και έπειτα στη Μακρόνησο όπου βασανίστηκες φρικτά.

Εκεί είναι, με τα δικά σου λόγια, που έσπασε το «εγώ» και έγινε τελεσίδικα «εμείς».

Στη συνέχεια αγωνίστηκες μέσα από την ΕΔΑ και τους Λαμπράκηδες για την κοινωνική και πολιτιστική αναγέννηση, ενώ «πλήρωσες» με νέες δοκιμασίες, φυλακές και εξορίες, την παράνομη δράση σου ενάντια στη δικτατορία των συνταγματαρχών το 1967.

Με τις αμέτρητες συναυλίες σου στο εξωτερικό μέχρι την πτώση της δικτατορίας μετέφερες σε όλο τον κόσμο το μήνυμα της αντίστασης και της λευτεριάς, και έπειτα σε όλη την Ελλάδα.

Τα τραγούδια σου, που τα λέγαμε μυστικά όλα τα μαύρα εκείνα χρόνια, κατέκλυσαν τα πάντα, τις ταβέρνες, τα γιαπιά, τα σχολειά, τα πανεπιστήμια, τις εκδρομές, τις συντροφιές, τις διαδηλώσεις.

Στις συγκλονιστικές συναυλίες σου και στα Φεστιβάλ της ΚΝΕ, μέσα σε μια μέθεξη της μουσικής σου με τον κόσμο, αποθεωνόταν η πίστη πως με τους αγώνες μας θα αλλάξουμε τον κόσμο για να ξημερώσει ένα καλύτερο αύριο.

Τα χρόνια αυτά έδωσες τη μάχη ως υποψήφιος του ΚΚΕ για το δήμο της Αθήνας, ενώ το 1981 και το 1985 ως βουλευτής του Κόμματος υπερασπίστηκες τα δικαιώματα των εργαζόμενων, του λαού. Από κάθε μετερίζι στη σκέψη σου πρυτάνευε ο αγώνας για την “ενότητα των Ελλήνων”.

Πολύπλευρος και πολυτάλαντος, διανοούμενος καθώς ήσουν, δεν περιορίστηκες στη μουσική, αλλά με το χαρισματικό λόγο σου έγραψες ένα σωρό βιβλία εκείνα τα χρόνια.

Το ξεχωριστό, όμως, στην περίπτωσή σου είναι ότι η καλλιτεχνική ιδιοφυΐα σου συναντήθηκε με μια προσωπικότητα ανήσυχη και άγρυπνη, που ένοιωθε πάντα την ανάγκη να ξεπερνά τον εαυτό της.

Έτσι συνέχιζες μέχρι το τέλος να το δίνεις το «παρών» σε όλες τις κρίσιμες στιγμές που ακολούθησαν, παίρνοντας το μέρος της αλήθειας και της δικαιοσύνης.

Μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού και τη νίκη της αντεπανάστασης στη Σοβιετική Ένωση και τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες, δεν λύγισες.

«Κι όμως σταθήκαμε όρθιοι κι αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε ποτέ, πως το οφείλουμε στα δάκρυα και τις θυσίες αυτών των χιλιάδων και χιλιάδων πρωτοπόρων αγωνιστών, που έπεσαν ακολουθώντας τις σημαίες και τα λάβαρα με το κόκκινο αίμα, που φλόγιζαν, εξακολουθούν να φλογίζουν, τις καρδιές όσων πάλευαν και παλεύουν για την ελευθερία, την ειρήνη, το δίκαιο, τα δικαιώματα του λαού μας και όλων των λαών της γης», είχες πει τότε.

Σταθερά στις επάλξεις του διεθνισμού, ασταμάτητα υποστήριζες την αδερφική φιλία του ελληνικού με τον τούρκικο λαό και το δίκαιο αγώνα του Παλαιστινιακού λαού.

Πολεμώντας «τους λύκους που διψούν για αίμα και σεργιανούν στην περιοχή μας» διοργάνωσες το 1999 την ιστορική συναυλία με τη συμμετοχή όλων των μεγάλων Ελλήνων τραγουδιστών ενάντια στην ιμπεριαλιστική επέμβαση και τους βομβαρδισμούς στη Γιουγκοσλαβία, και καταδίκασες, με τις ξεκάθαρες δημόσια εκφρασμένες θέσεις σου τις κρίσιμες στιγμές, τα «τσακάλια του αντικομμουνισμού», όπως τα ονόμασες, τα αντικομμουνιστικά μνημόνια του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την ανιστόρητη εξομοίωση «των θυμάτων με τους θύτες, των εγκληματιών με τους ήρωες, των κατακτητών με τους απελευθερωτές και των ναζιστών με τους κομμουνιστές».

Παρών δήλωσες και στη δίκη της εγκληματικής, ναζιστικής οργάνωσης Χρυσής Αυγής.

Παρών και στο δίκαιο αγώνα του λαού μας για την κατάργηση των μνημονίων και όλων των αντεργατικών εφαρμοστικών νόμων τους.

Η αλήθεια είναι, όπως και γνωστό σε όλους, πως δεν συμφωνούσαμε πάντα με τις πολιτικές πρωτοβουλίες σου, όμως αυτό που μένει, το υστερόγραφο της δόξας, είναι η τεράστια παρακαταθήκη του έργου σου και η πολιτική διαθήκη που μας άφησες, “σβήνοντας τις λεπτομέρειες” και κρατώντας τα “Μεγάλα Μεγέθη”.

Το ότι “τα πιο κρίσιμα, τα δυνατά, τα ώριμα χρόνια σου τα πέρασες κάτω από τη σημαία του ΚΚΕ”.

Δεν σε αποχαιρετούμε σύντροφε Μίκη, γιατί εσύ δεν έφυγες.

Μέσα στις φλέβες μας είσαι. Θα ’σαι για πάντα μέσα σ’ όλα εκείνα που γι’ αυτά πολέμησες, θα ’σαι για πάντα σ’ όλους τους ποταμούς του κόσμου.

Κι όταν “θα πάρουν τα όνειρα εκδίκηση” και γύρω μας θα λάμπει η λιόλουστη ζωή θα είσαι κι εσύ, τρανός, όπως πάντα, στις μεγάλες στιγμές, παρών.

Γιατί το έργο σου έγινε ελπιδοφόρος αναγεννητικός «ανάκουστος κελαηδισμός» για τον ελληνικό λαό, για όλους τους λαούς, στη σύγχρονη ιστορική εποχή της ανατολής της νέας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Για την Ελευθερία σε όλες της τις μορφές: Πνευματική, ηθική, πολιτική, κοινωνική, για την πλήρη, αληθινή ελευθερία.

Στο φέρετρό σου σηκώνεται, υψώνει τη γροθιά της «κι αντριεύει και θεριεύει» η Ελλάδα!

Σύντροφε Μίκη,

Είσαι «φως που πατεί χαρούμενο τον Άδη»!

Φως επαναστατικό «στην κορφή του Ολύμπου αριστερά»… Φως που «ολούθε λαμπυρίζει», όπως έγραψαν αυτές τις μέρες γερμανικές εφημερίδες.

Ένα «φως που καίει». «Τέκνο της ανάγκης κι ώριμο τέκνο της οργής»!

Όπως ήθελες θα γίνει, όπως το προδιέγραψες με την πολιτική διαθήκη σου «στους μεγάλους δρόμους κάτω από τις αφίσσες», με τα αθάνατα τραγούδια σου.

Θα τον «σηκώσουμε τον ήλιο πάνω από την Ελλάδα». Θα τον «σηκώσουμε τον ήλιο πάνω από τον κόσμο».

Όταν απόψε το πλοίο θα σαλπάρει από τον Πειραιά, για να διασχίσει τα γαλάζια νερά της ελληνικής θάλασσας για να σε οδηγήσει στην τελευταία σου κατοικία, στον τόπο καταγωγής σου, στο Γαλατά Χανίων, στην αγαπημένη σου Κρήτη, σύμφωνα με την επιθυμία σου, όλη η Ελλάδα θα σε συνοδεύει με τα τραγούδια σου.

Γιατί για σένα, για να δανειστούμε στίχους από το μεγαλείο του Σολωμού, «ο ουρανός καμάρωνε κι η γη χειροκροτούσε»…

Αθάνατος Μίκη!

Τιμή στον Μίκη Θεοδωράκη

Για τον Μίκη Θεοδωράκη μου είχε διηγηθεί πολλές ιστορίες ο πατέρας μου, καθώς ήταν συγκρατούμενοι-εξόριστοι στη Μακρόνησο. Ιστορίες συγκλονιστικές που ευελπιστώ να μπορέσω να διηγηθώ κάποια άλλη στιγμή.

Σήμερα είμαι βαθιά συγκινημένος με την παρακάτω επιστολή του μεγάλου αγωνιστή, που απλώς την παραθέτω χωρίς κανένα επιπλέον σχόλιο:

Για τις θρησκείες και τη συγκέντρωση της πρωτομαγιάς υπό το πρίσμα του Yuval Noah Harari

Η πρωτομαγιά του 2020 γιορτάστηκε εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού, δηλαδή υπό συνθήκες πρωτόγνωρες. Το σύνθημα "δεν είναι αργία, είναι απεργία", όσο και αληθινό κι αν είναι στην ουσία του, έμοιαζε να μην έχει ιδιαίτερο περιεχόμενο την στιγμή που ένα μεγάλο ποσοστό της οικονομικής δραστηριότητας έχει εκ των πραγμάτων σταματήσει λόγω των μέτρων προστασίας που ορθώς έχουν ληφθεί.

Εν τούτοις το ΚΚΕ αποφάσισε να κινηθεί στα όρια του νόμου και να διοργανώσει μια συγκέντρωση τηρώντας αυστηρά τα μέτρα προστασίας. Δεν θα κρύψω πως χάρηκα μόλις είδα τις συγκεκριμένες φωτογραφίες καθώς είχα - εύλογα δυστυχώς - μεγάλη ανησυχία για τα ατομικά δικαιώματα που τόσο πολύ έχουν αμφισβητηθεί επ' αφορμή της πανδημίας, κάνοντας όπως είπα σε προηγούμενο άρθρο μια πολύ κακή αρχή.

Γρήγορα βέβαια κατάλαβα το υποκριτικό του θέματος. Η λήψη στο Σύνταγμα ήταν εμφανώς σκηνοθετημένη. Οι παριστάμενοι ήταν κάπως σαν ηθοποιοί σε παράσταση. Κατά την προσέλευση και αποχώτηση, όπως ήταν φυσικό, η απόσταση των δυο μέτρων πήγε περίπατο, όπως πήγε και κατά την κατάθεση στεφάνου στο μνημείο της Καισαριανής.

Επίσης, ήρθαν στο μυαλό μου για όσα έκανε - ή για την ακρίβεια - όσα δεν έκανε το ΚΚΕ στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης που μαστίζει τη χώρα μας από το 2009 μέχρι σήμερα. Εξακολουθεί να μιλάμε για τη λαϊκή κυριαρχή με όρους θεολογικούς, κάτι σαν τη μετά θάνατον ζωή, δίχως να λέει τι πρέπει να κάνουμε οι εργαζόμενοι σήμερα (άλλο από το να αγοράζουμε κουπόνια, Ριζοσπάστη και να πηγαίνουμε όπου μας ζητά το ΠΑΜΕ). Αυτό όμως είναι άλλο ζήτημα.

Το ΚΚΕ είναι αυτό που είναι. Στην πραγματικότητα το τεράστιο αυτό λαϊκό κίνημα εξέπνευσε κατά το ήμισυ μαζί με τον Μπελογιάννη και κατά το ήμισυ μαζί με τον Πλουμπίδη, ότι είχε μείνει από αυτό δηλαδή μετά την προδοσία που υπέστη ο Άρης. Αυτά όμως ας τα αφήσουμε στους ιστορικούς.

Εκεί που θέλω να επικεντρωθώ είναι στο σήμερα. Διάβασα με μεγάλο ενδιαφέρον απόψεις συμπολιτών μας που έδειξαν ιδιαίτερα ενοχλημένοι από την πορεία αυτή. Ένας έλεγε τα εξής:

"Δεν μας άφησαν να πάμε στις παρελάσεις για την ΕΘΝΙΚΗ ΕΟΡΤΗ της 25ης Μαρτίου. Δεν έγιναν καθόλου παρελάσεις. Μετά μας έκλεισαν τις εκκλησίες. Δεν μας άφησαν να πάμε ούτε τη Μεγάλη Εβδομάδα, ούτε καν λιγους από εμάς να πάρουμε το ΑΓΙΟ ΦΩΣ να το πάμε στις γειτονιές μας. Άφησαν όμως το ΚΚΕ και το ΠΑΜΕ να κάνουν συγκέντρωση στο Σύνταγμα. Ως πότε το κράτος μας θα είναι κομμουνιστοφοβικό και κομμουνιστόφιλο; Ως πότε οι άνθρωποι αυτοί θα απολαμβάνουν ειδικού καθεστώτος;".

Η άποψη αυτή, που έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής ως παρατήρησα, εμπίπτει στα γνωστικά αντικείμενα ενός ευρέως πλήθους γνωστικών αντικειμένων. Ίσως ο συγγραφέας της να μην μπορεί να ξεπεράσει το ιστορικό γεγονός ότι παρά τις χιλιάδες δολοφονίες, τραμπουκισμούς, εκτοπισμούς και φυλακίσεις, εν τέλει κάποιοι κομμουνιστές όντως επέζησαν της περιόδου 1946-1974 και οι απόγονοί τους, βιολογικοί ή ιδεολογικοί, μπορούν ελεύθερα να διαδηλώνουν στο Σύνταγμα. Να τελικά που η ελληνική εκδοχή της "Endlösung" δεν ήταν και τόσο αποτελεσματική - όπως δεν ήταν ούτε η αυθεντική, καθώς τελικά κάποιοι Εβραίοι επέζησαν.

Ένας Εβραίος που ευτυχώς επέζησε του Endlösung, οι πρόγονοί του δηλαδή, είναι ο μεγάλος ιστορικός και διανοητής Yuval Noah Harari. Στη διάσημη τριλογία που έχει γράψει (Sapiens, Homo Deus, 21 Lessons for the 21st Century) αναπτύσσει την άποψη ότι έννοιες όπως ο εθνικισμός, οι ιδεολογίες και οι θρησκείες είναι στην πραγματικότητα ταυτόσημες και εν τέλει τις ονομάζει όλες "θρησκείες". Mε απλά λόγια, ο εθνικισμός, ο χριστιανισμός και ο κομμουνισμός δεν είναι παρά τρεις διαφορετικές θρησκείες.

Ο συμπολίτης μας που έγραφε την παραπάνω χαριτωμένη άποψη, μάλλον θα στενοχωρηθεί αν καταλάβει τι πραγματικά εννοεί ο Harari:

• Οι πιστοί της θρησκείας του εθνικισμού, μπορούσαν να κάνουν παρελάσεις την 25η Μαρτίου, αλλά δεν το έκαναν.
• Οι πιστοί της θρησκείας του χριστιανισμού, μπορούσαν να κάνουν περιφορές επιταφίων και να μαζευτούν για την ανάσταση, αλλά δεν το έκαναν.
• Αντίθετα, οι πιστοί της θρησκείας του κομμουνισμού, μπορούσαν να διαδηλώσουν για την πρωτομαγιά και όντως το έκαναν.

Δεν τίθεται λοιπόν ερώτημα ως προς ποια από τις θρησκείες αυτές είναι "καλή" ή "κακή". Εξάλλου, αν ζούσαμε σε κανονική ευρωπαϊκή χώρα θα είχαμε αληθινή ανεξιθρησκία (επειδή όμως ζούμε μάλλον στην Ευρωπαϊκή εκδοχή του Ιράν, έχουμε "επικρατούσα θρησκεία" στο Σύνταγμά μας). 

Αυτό που όμως αποδεικνύεται από τα γεγονότα είναι πως οι πιστοί της θρησκείας του κομμουνισμού πιστεύουν πιο ειλικρινά στην θρησκεία τους, ενώ αντίστοιχα οι πιστοί του εθνικισμού και του χριστιανισμού ξέχασαν την πίστη τους πριν αλέκτορα φωνήσαι. 

Πολύ απλά δηλαδή, οι εθνικιστές και οι χριστιανοί αυτής της χώρας, σε αντίθεση με τους κομμουνιστές της, δεν πιστεύουν πραγματικά αυτά που λένε ότι πιστεύουν - χωρίς να είμαι βέβαιος πως είναι κακό αυτό, μάλλον το αντίθετο θα έλεγα.

Εκτός αν πιστεύουν πως εάν πήγαιναν στο Σύνταγμα ή στον επιτάφιο με δυο μέτρα απόσταση, θα τους συνελάμβανε κανείς... Αν ναι, τότε όντως ανήκουν σε πεδία άλλων επιστημών.

Απόλυτη σύμπλευση ΝΔ και ΚΚΕ

Διάβασα ότι πρόσφατα ο ΓΓ της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ παρέστη σε εγκαίνια μουσείου για τον Δημοκρατικό Στρατό.  Αφού ξεκαθαρίσω ότι σέβομαι και τιμώ στον μέγιστο βαθμό τους αγωνιστές του Δημοκρατικού Στράτου, δεν μπορώ να παρατηρήσω πως αν ζούσαν εκείνοι σήμερα μάλλον θα αποδοκίμαζαν έντονα τον σ. Κουτσούμπα. Γιατί; Διότι την ιστορική περίοδο που το ΚΚΕ χρειαζόταν στη χώρα περισσότερο από ποτέ, όταν έπρεπε να τεθεί στη βάση και την απόλυτη ουσία του το ζήτημα της παραγωγής στη χώρα, το κόμμα που θα έπρεπε να ήταν του λαού προτίμησε να πετάξει την μπάλα στην εξέδρα και να αρχίσει να μιλά για τον εμφύλιο και τις εξορίες.

Εκείνο όμως που προκαλεί ιδιαίτερα μεγάλο ενδιαφέρον είναι η αρμονική σύμπλευση του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην στρατηγική αυτή. Οι φωστήρες της ΝΔ έχουν φτάσει βλέπετε στο συμπέρασμα ότι το πρόβλημα είναι το "κυρίαρχο ιστορικό αφήγημα" για το τι συνέβη στη χώρα από το 1940 και μετά, αφήγημα που ως γνωστόν έχει οδηγήσει στην "ιδεολογική ηγεμονία της αριστεράς" και που λίγο πολύ αυτή είναι η αιτία όλων των δεινών του τόπου.

Αριστερή και δεξιά μπουρδολογία δηλαδή την στιγμή που η χώρα χρειάζεται περισσότερο από ποτέ τον καθαρό, επιστημονικό λόγο.

Η τακτική του ΚΚΕ και της ΝΔ δεν είναι άλλη από εκείνη της ποδοσφαιροποίησης της πολιτικής. Καθώς έχουμε (έχουν, για να ακριβολογούμε) πλήρη άγνοια για το δέον γενέσθαι στο σήμερα και το αύριο, καθώς δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του Λόγου, επιλέγουν (δραπετεύουν νομίζω είναι πιο σωστό) στο επίπεδο του μύθου.

Ο Θρασύβουλος Τσακαλώτος συμφιλιώθηκε με τον Μάρκο Βαφειάδη πριν αρκετές δεκαετίες. Έδωσαν αμφότεροι το καλό παράδειγμα. Παράδειγμα που καλά θα κάνουν να ακολουθήσουν οι ηγεσίες της ΝΔ και του ΚΚΕ που θέλουν σήμερα να μας βάζουν τα τσακωνόμαστε για τα θέματα των παππούδων μας.

Ας μην υπάρχει καμία αμφιβολία: Αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα σήμερα, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, είναι να ενωθεί. Όσοι αναβιώνουν τα εμφύλια πάθη για αυτό που αντιλαμβάνονται ως πολιτικό τους όφελος, εγκληματούν κατά της χώρας και του λαού μας.

Φοβάμαι βέβαια πως αν ΚΚΕ και ΝΔ ακολουθήσουν το παράδειγμα του Καπετάν Μάρκου και του Στρατηγού Τσακαλώτου, θα φανεί η τρέχουσα γύμνια των ιδεών τους και θα αναιρεθεί ο ίδιος ο λόγος ύπαρξης τους. Έτσι, αδιαφορώντας για την πατρίδα και τον λαό, συνεχίζουν στην ποδοσφαιροποίηση της πολιτικής.

Ο χουλιγκανισμός λοιπόν που τα τελευταία χρόνια αρχίζουμε να παρατηρούμε να μην εκπλήσσει κανέναν. Είναι δυστυχώς το επόμενο στάδιο στο οποίο οδηγούν οι επιλογές αυτές.