Λαμβάνω συχνά προσκλήσεις για ομιλίες σε σχέση με την επιχειρηματικότητα. Κάτι η τύχη να είμαι ανάμεσα στους δημιουργούς της πρώτης φοιτητικής νεοφυούς επιχείρησης της χώρας, κάτι η συγκυρία που με έφερε στην προεδρία της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Νέων Επιχειρηματιών, κάτι η ανάγκη μου να επικοινωνώ με τους συνανθρώπους μου – "ακατάσχετη φλυαρία" σύμφωνα με τους συνεργάτες μου – και ο αριθμός των προσκλήσεων αυξάνεται στην πάροδο του χρόνου.
Ειδικά το τελευταίο εξάμηνο έχει παραγίνει με αποτέλεσμα να αναγκάζομαι να "κλέβω" χρόνο από περιττές δραστηριότητες όπως ο ύπνος ή η διασκέδαση για να μπορέσω να ανταπεξέλθω.
Να πω την αλήθεια, με ενοχλεί λίγο ο μεγάλος αριθμός ομιλιών καθώς όσο απομακρύνεται κανείς από την αρμονία επικεντρωνόμενος σε μια δραστηριότητα, τόσο χάνεται το νόημα της δραστηριότητας αυτής.
Ανάμεσα στις προσκλήσεις αυτές πρόσφατα έλαβα μια και από τα Εκπαιδευτήρια
Αυγουλέα – Λιναρδάτου στο Περιστέρι για να μιλήσω σε μαθητές της Δευτέρας Λυκείου (!) με θέμα την επιχειρηματικότητα στο πλαίσιο κάποιων ενημερωτικών διαλέξεων που κάνει το σχολείο αυτό για την επαγγελματική σταδιοδρομία των μαθητών του. Όπως κάνω συνήθως, απάντησα ότι με χαρά δέχομαι την πρόσκληση και, πάλι όπως συνήθως, κάτι επείγον είχε συμβεί την προηγούμενη μέρα και δεν είχα προλάβει να σχεδιάσω την παρουσίασή μου, νιώθοντας ίσως μια ασφάλεια και αυτοπεποίθηση πως θα τα καταφέρω εύκολα. Είναι ξέρετε κι αυτό ένα από τα κακά της εμπειρίας.
Αμ, δε!
Η παρουσίαση στα παιδιά αυτά, που είχαν γεννηθεί το 1995, χρονιά που εγώ τελείωσα το
Γενικό Λύκειο Ασπροπύργου, ήταν πολύ δύσκολη. Με διαφορά η δυσκολότερη που είχα κάνει ποτέ καθώς στους συνομιλητές μου δεν υπήρχε απολύτως κανένα αίσθημα συνενοχής. "Τι εννοείς;" σίγουρα θα αναρωτηθήκατε. "
Στις άλλες παρουσιάσεις το κοινό έχει αίσθημα συνενοχής;". Αναμφισβήτητα
ναι. Μιλώντας σε φοιτητές – πολύ περισσότερο σε μεγαλύτερο ηλικιακά κοινό και με αποκορύφωμα τις συνομιλίες με πολιτικούς – υπάρχει διάχυτο το αίσθημα της συνενοχής. Περιγράφεις μια μελανή πραγματικότητα και οι συνομιλητές σου αναγνωρίζουν τη θέση τους σε αυτή. Είναι μια διαδικασία αυτογνωσίας, κάθαρσης στην ακραία της μορφή, όπου η αναγνώριση του προβλήματος οδηγεί σταδιακά τη συνομιλία στην περιγραφή του "δέον γενέσθαι". Αντίθετα τα παιδιά, με την εξαίρεση της συζήτησης για το φροντιστήριο – που είναι από τις αγαπημένες μου καθώς υποστηρίζω ότι στο απαράδεκτο φαινόμενο αυτό οφείλονται πολλά δεινά της κοινωνίας μας, μεταξύ αυτών και η ποιότητα της επιχειρηματικότητάς μας – δυσκολεύονται να βρουν τη θέση τους στη μαύρη μας πραγματικότητα.
Είναι απλό:
Τα παιδιά που γεννήθηκαν το 1995, η γενιά του 2030, δεν έχουν προφτάσει ακόμα να φταίνε σε τίποτα.
Προχωρούσε η συνομιλία μας παρά ταύτα με σχετική επιτυχία, απαιτώντας όμως πολύ μεγάλη προσπάθεια από τη μεριά μου. Είπα στα παιδιά πως δεν είμαι σε θέση να τους πω τι θα κάνουν στη ζωή τους και τους συμβούλεψα να μην δεχτούν από κανέναν άλλο τέτοια "οδηγία". Προσπάθησα να τους πω ότι το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να τους δώσω το ερέθισμα να σκεφτούν. "
Τι είναι μια καλή δουλειά;", "γιατί κάποιες Σχολές είναι περιζήτητες και με μεγάλη βάση;" και "
με ποιο κριτήριο θα αποφασίσουμε τι δουλειά θα κάνουμε;" ήταν μερικές από τις ερωτήσεις που τους έκανα, λαμβάνοντας απαντήσεις που θετικά με εξέπλητταν με την αυθεντικότητά τους.
Τότε έκανα το μοιραίο λάθος.
"
Έχετε ακούσει για την κρίση;" ρώτησα. Ναι, μου απάντησαν όλοι μαζί. "
Ποιος νομίζετε ότι φταίει για την κρίση αυτή;" ρώτησα αμέσως μετά. Εκκωφαντική σιωπή. Ανησύχησα. "
Ποιος φταίει παιδιά για την κρίση που βιώνουμε όλοι μας;" ξαναρώτησα με επιμονή. "
Εσείς!" είπε με δύναμη ένα παιδί που καθόταν πίσω αριστερά, από αυτά που μάλλον τα λες και "
ζιζάνια" της τάξης. Ξαφνικά όλη η τάξη συμφώνησε και σχεδόν με μια φωνή είπε "
εσείς φταίτε".
Σοκαρίστηκα.
Εγώ νιώθω ακόμα "νέος". Είμαι πρόεδρος των "νέων επιχειρηματιών". Παντού μου λένε "να ακούσουμε τη φωνή των νέων". Παντού εμείς κατηγορούμε τη γενιά του Πολυτεχνείου, εκείνους τους απαράδεκτους καριερίστες που πούλησαν τις ιδέες και τα οράματά τους καταστρέφοντας τη χώρα. Και τώρα έρχεται ένα μάτσο νεογνά να μου πει ότι φταίω εγώ; Εμείς; Ποιοι εμείς; Εμείς δεν προλάβαμε να κάνουμε τίποτα ακόμα. Εμείς δεν φταίμε. Φταίνε οι μεγαλύτεροι,
φταίει η γενιά του Πολυτεχνείου,
φταίει η γενιά του "1-1-4", άντε ίσως και η "
γενιά της Αλλαγής". Εμείς όμως; Αν είναι δυνατόν! "
Νομίζω πως μάλλον φταίνε περισσότερο οι μεγαλύτεροι από τη γενιά μου" μπόρεσα να ψελλίσω, σίγουρα όμως δεν έπεισα κανέναν.
Νέο σοκ. Τι αντίδραση ήταν αυτή; Ναι, ήταν αντίδραση ενοχής.
Τα παιδιά είχαν δίκιο, εμείς φταίμε!
Ποιοι όμως είμαστε εμείς; Είμαστε η "
γενιά του Δέκα". Ωραίο όνομα, εμπεριέχει έναν συμβολισμό. Είμαστε η γενιά του 2010, ταυτόχρονα όμως είμαστε και γενιά των αρίστων. Είμαστε η γενιά που σπούδασε μαζικά σε Ελλάδα, Ευρώπη και Αμερική. Είμαστε η γενιά που μάζεψε πτυχία, μεταπτυχιακά, διδακτορικά, post-doc, Της Παναγιάς τα Μάτια σε qualifications δηλαδή. Είμαστε εμείς που αντιπροσωπεύουμε, που ενσαρκώνουμε το "
ελληνικό όνειρο". Είμαστε το
Return-on-Investment των 2.000.000.000 ευρώ που δαπανά κάθε χρόνο σε φροντιστήρια η ελληνική οικογένεια με χαρακτηριστικά είδους πρώτης ανάγκης. Είμαστε οι φορείς της αγωνίας των αγροτών που κλείνουν τις εθνικές οδούς γιατί "
δεν μπορούν να πληρώσουν τα φροντιστήρια των παιδιών τους". Είμαστε όλοι εκείνοι για τους οποίους γονείς και παππούδες στερήθηκαν τα πάντα "
για να σπουδάσουμε". Είμαστε αυτοί που αθροιζόμαστε στο "
ένα εκατομμύριο πτυχιούχων" που έχει η Ελλάδα και "
τη φέρνουν στατιστικά δεύτερη στο κόσμο μετά το Ισραήλ".
Όλα αυτά, φοβάμαι όμως πως είμαστε τελικά ένα μάτσο από άβουλα όντα που δεν θέλουν, φοβούνται να πάρουν την τύχη στα χέρια τους.
Εμείς, η "γενιά του Δέκα", ότι καλύτερο έβγαλε ποτέ αυτή η χώρα, είμαστε αντιμέτωποι τώρα με την πρόκληση της ζωής μας. Θα αναλάβουμε τις ευθύνες μας; Θα κάνουμε το "δέον γενέσθαι"; Ή θα γίνουμε μια ακόμα "
πουλημένη γενιά", όπως αυτή του Πολυτεχνείου. Θα πετύχουμε, θα φτάσουμε στη συλλογική αυτοπραγμάτωση ή θα μείνουμε "
χαμένα ταλέντα";
Για να δώσουμε θετική απάντηση πρέπει να κάνουμε την υπέρβαση και να αντισταθούμε στον ολοκληρωτισμό της στρέβλωσης των λέξεων. Δολοφόνησαν πολλές λέξεις οι προηγούμενες γενιές. Οι λέξεις έχασαν το νόημά τους και δυσκόλεψαν την επικοινωνία μας. Ο ελληνικός λαός μετατράπηκε έτσι σε μια χαοτική μάζα ιδιωτών. Όχι περίεργα, η ιδιοτέλεια ήταν η κυρίαρχη ιδεολογία της χώρας.
Αντίσταση στην κατάσταση αυτή, ανάληψη των ευθυνών που έχει η "γενιά του Δέκα", είναι η ανάκτηση του αυθεντικού νοήματος των λέξεων. Θέλουμε να ζήσουμε σε Πόλεις, όχι στις ζούγκλες τσιμέντου που ζούμε σήμερα. Θέλουμε να είμαστε Πολίτες και όχι εξαρτημένα πιόνια ενός κράτους. Θέλουμε να παράγουμε και να απολαμβάνουμε Πολιτισμό, όχι την επικρατούσα υποκουλτούρα αποχαύνωσης. Για να τα κάνουμε όλα αυτά, πρέπει να επιστρέψουμε μαζικά στην Πολιτική.
Έχοντας όλα αυτά στο μυαλό μου
έλεγα στις 6:30 μμ της Κυριακής 6ης Μαΐου, αντιλαμβανόμενος το επερχόμενο αποτέλεσμα, ότι η μέρα αυτή θα μείνει στην ιστορία ως μέρα γιορτής. Η μέρα που οι δολοφόνοι των λέξεων έλαβαν την αμετάκλητη πολιτική τους καταδίκη και ξεκίνησε η γέννηση της νέου ιστορικού κύκλου της χώρας, του κύκλου των Πόλεων, των Πολιτών, του Πολιτισμού και της Πολιτικής. Όπως κάθε γέννηση έτσι και αυτή θα είναι χρονοβόρα και επώδυνη. Όταν όμως ολοκληρωθεί θα φέρει μόνο χαρά, αισιοδοξία και ευτυχία μετατρέποντας τον προηγούμενο ιστορικό κύκλο, εκείνον που μάθαμε να ονομάζουμε "μεταπολίτευση", σε μια θλιβερή μα διδακτική ιστορική ανάμνηση.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ στα παιδιά της Δευτέρας Λυκείου που μάλλον δεν κατάλαβαν πόσο πολύ με βοήθησαν, ελπίζω και πολλούς άλλους, να αντιληφθούμε ότι τώρα είναι η ώρα να αναλάβουμε τις ευθύνες μας.
Τώρα είναι η ώρα της γενιάς του Δέκα. Θα κάνουμε αυτό που πρέπει.
Πρώτα και κύρια θα ανακτήσουμε την ιδιότητα του Πολίτη. Αυτό είναι το δικό μας δέον γενέσθαι.
