Η Samantha Cristoforetti για τα παιδιά του Ασπροπύργου

H Samantha Cristoforetti, κορυφαία Ιταλίδα αστροναύτισσα της European Space Agency - ESA και πρώτη γυναίκα Διοικήτρια του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS), έχει ένα μήνυμα για τα παιδιά, τους δασκάλους και τους καθηγητές του Ασπροπύργου:

Το Ίδρυμα Βασιλείου Τσίγκου πρόκειται προσφέρει δωρεάν στους μαθητές του Ασπροπύργου, σε συνεργασία με τα σχολεία και τα βιβλιοπωλεία της πόλης, ένα αντίτυπο του βιβλίου της Samantha Cristoforetti "ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΜΙΑΣ ΜΑΘΗΤΕΥΟΜΕΝΗΣ ΑΣΤΡΟΝΑΥΤΙΣΣΑΣ" που κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις  Εκδόσεις Πατάκη με υποστήριξη του Ιδρύματος.

Στο βιβλίο αυτό η συγγραφέας δίνει ένα μήνυμα και προσφέρει ένα παράδειγμα προς όλους, ιδιαίτερα τους νέους, να τολμούν να ονειρευτούν και με επιμονή και σύνεση να κάνουν ότι χρειαστεί ώστε το όνειρό τους να γίνει πραγματικότητα.

Κάτι που προσωπικά είμαι απόλυτα βέβαιος πως θα το πράξει η νέα γενιά του Ασπροπύργου.

Grazie mille, cara Samantha!

Μνήμη Μαρίας Μαυράκη

Αγαπημένη μας θεία Μαρία,

Ήσουν μόλις επτά ετών όταν ο μεγάλος αδερφός σου έπεσε θύμα του δολοφονικού μίσους των ναζί. 

Η εφηβεία σου σημαδεύτηκε από σκληρή δουλειά και από ένα μεγάλο «γιατί» ως προς το ανελέητο κυνηγητό του ξενοκίνητου καθεστώτος των Αθηνών στον ήρωα πατέρα σου. 

Εργάστηκες σκληρά από την παιδική σου ηλικία, στο περιβόλι και στις αγελάδες. Κέρδισες τη ζωή με τη δουλειά, την επιμονή και το χαμόγελο, σε αδιανόητα αντίξοες συνθήκες. 

Παντρεύτηκες τον Φώτη Μαυράκη, έναν πραγματικά υπέροχο άνθρωπο, και έκανες μία όμορφη οικογένεια, πρότυπο για τον Ασπρόπυργο. Στάθηκες βράχος, ακλόνητο θεμέλιο της οικογένειας σου και πάντοτε δίπλα στους γονείς και τα αδέρφια σου, κυριολεκτικά μέχρι τέλους. 

Για τη ‘δεύτερη Κυριακή’ στις δημοτικές εκλογές Ασπροπύργου

Θα ήθελα να ξεκινήσω το άρθρο αυτό με μια δόση αυτοκριτικής. Όπως είπα δημόσια, στις εκλογές της 8ης Οκτωβρίου στήριξα το ψηφοδέλτιο της Λαϊκής Συσπείρωσης στον Ασπρόπυργο με επικεφαλής τον υποψήφιο δήμαρχο Αλέξη Τσοκάνη. Όπως έγραφα αμφιταλαντεύτηκα μέχρι την τελευταία στιγμή, καθώς έκρινα ως πολύ αξιόλογη και την πρόταση του συνδυασμού Ασπρόπυργος Μπροστά με επικεφαλής τον Αλέκο Μυλωνά. Η επιλογή μου βασίστηκε στη θέση ότι η πολιτική αλλαγή είναι σημαντικότερη της τεχνοκρατικής ικανότητας. Είναι κάτι που εξακολουθώ να το πιστεύω ακράδαντα. 

Οφείλω να σημειώσω όμως πως το 13.4% που πέτυχε η Λαϊκή Συσπείρωση στον πολύπαθο δήμο μας είναι απογοητευτικό, πολύ περισσότερο επειδή στις πρόσφατες εθνικές εκλογές, στο ίδιο εκλογικό σώμα, το ΚΚΕ πέτυχε 19.6% (το μεγαλύτερο ποσοστό του σε δήμο της χώρας, αν δεν κάνω λάθος), ενώ η Λαϊκή Συσπείρωση απευθύνεται σε (πολύ) ευρύτερο ακροατήριο. 

Γιατί συνέβη αυτό;

Κατά την γνώμη μου για δυο βασικούς λόγους:

- Τα τελευταία 29 χρόνια που κυβερνά η ίδια παράταξη στον Δήμο Ασπροπύργου (12 ο Γ. Λιάκος και 17 ο Ν. Μελετίου), η τοπική κοινωνία συχνά ένιωσε ότι η αντιπολίτευση από τη Λαϊκή Συσπείρωση είχε διαφορετικό ύφος, ένταση και ουσία από τα δεδομένα αυτής της παράταξης, 

- Έλλειψαν ίσως οι προτάσεις στο ‘πρακτικό’ επίπεδο για τις κινήσεις που θα έκανε η νέα δημοτική αρχή υπό τον Αλέξη Τσοκάνη σε περίπτωση εκλογής της (ή αν δεν έλλειψαν, σίγουρα δεν έπεισαν). Αν κοιτάξουμε το παράδειγμα Πελετίδη όμως, στο πρακτικό επίπεδο είναι που κερδίζονται οι μάζες της τοπικής αυτοδιοίκησης. 

Θέλω σε κάθε περίπτωση να πιστεύω ότι η Λαϊκή Συσπείρωση θα είναι μια δυναμική, οπότε και χρήσιμη αντιπολίτευση, ευελπιστώντας το ίδιο και για την παράταξη του Αλέκου Μυλωνά — που επίσης θα πρέπει να νιώθει απογοητευμένη και αδικημένη από το ποσοστό της. 

Για ποιο λόγο ο Αλέκος Μυλωνάς έμεινε στο 20.5%, σχεδόν τρεις ποσοστιαίες μονάδες πίσω από τη Σοφία Μαυρίδου, ενώ είχε έναν εξαίρετο συνδυασμό; Η απάντηση απαιτεί μια πολυσέλιδη ανάλυση, θα περιοριστώ να πω όμως πως το σύνολο των ακραίων παθογενειών που ταλανίζουν τον Ασπρόπυργο συνετέλεσαν σε αυτό το αποτέλεσμα (που από μόνο του είναι ενδεικτικό του προβλήματος). 

Θα μπορούσε να έχει κάνει κάτι διαφορετικό ο κ. Μυλωνάς; Ειλικρινά δεν γνωρίζω. Ενδεχομένως να είχε βρει ακόμα περισσότερους αξιόλογους, νέους και μορφωμένους συμπολίτες μας από την κοινότητα των παλιννοστούντων. Βέβαια, όπως λέει ο λαός, ‘όποιος είναι έξω απ’ τον χορό, πολλά τραγούδια ξέρει’, οπότε δεν θα επιχειρήσω περαιτέρω ανάλυση. 

Η δική μου επιλογή για τις 15/10 είναι ήδη δεδηλωμένη στο άρθρο με τις σκέψεις μου για αυτές τις δημοτικές εκλογές: Θα στηρίξω τον συνδυασμό Ασπρόπυργος ΑλλάΖΟΥΜΕ με υποψήφιο Δήμαρχο τον Γιάννη Ηλία.

Θέλω να πιστεύω πως ετούτη τη φορά ο κ. Ηλίας θα καταφέρει να επιτύχει τον στόχο που κυνηγά από το 2014. Η επιμονή και η υπομονή του αξίζουν τον σεβασμό μας και ο συνδυασμός του περιλαμβάνει εξαίρετους συμπολίτες μας. Αρκεί, όπως του το έγραφα ως αίτημα και παράκληση, να είναι αποφασισμένος να κάνει τη ρήξη με το παρελθόν. 

Ας μη γελιόμαστε: Η κοινωνία του Ασπροπύργου βιώνει ακραίες καταστάσεις και η αλλαγή σελίδας είναι όρος επιβίωσης της. 

Ευελπιστώ ο Γιάννης Ηλίας να είναι αποφασισμένος να κάνει τις δέουσες αλλαγές, τόσο σε επίπεδο πρακτικών και φιλοσοφίας (το κυριότερο), όσο και (αναπόφευκτα) σε επίπεδο προσώπων. 

Ίδωμεν. 

Από το ΤΙ στο ΓΙΑΤΙ: Οι σκέψεις μου για τις Δημοτικές Εκλογές της 8ης Οκτωβρίου στον Ασπρόπυργο

Τον Μάιο του 2019 έτυχε να είμαι στις ΗΠΑ και από εκεί μοιράστηκα τις σκέψεις μου για τις Δημοτικές Εκλογές στον Ασπρόπυργο, προσπαθώντας παράλληλα να βρω τις αιτίες για τα χρόνια προβλήματα που ταλαιπωρούν την πατρίδα μου, το 'χωριό μου' όπως συχνά λέω, στο κέντρο του Θριάσιου Πεδίου.

Προτείνω στους αναγνώστες αυτού του ιστολογίου, τους φίλους και συντοπίτες μου να διαβάσουν εκ νέου το παραπάνω άρθρο μου. Σχεδόν τίποτα δεν έχω να προσθέσω ούτε, δυστυχώς, να αναθεωρήσω. Ο Ασπρόπυργος συνεχίζει σταθερά στην πορεία που τον εγκαθιστά ως 'πίσω αυλή' ή, ακόμα χειρότερα, ως 'σκουπιδότοπο της Αττικής'. Η γνώμη μου είναι πως τόσο η τοπική κοινωνία συνολικά όσο και, πολύ περισσότερο, η τοπική αυτοδιοίκηση έχουν βαριές ευθύνες για την επιδεινούμενη αυτή κατάσταση.

Χωρίς να θέλω να επαναλάβω την ανάλυση που είναι διαθέσιμη στο παραπάνω άρθρο, αξίζει νομίζω να θέσω εκ νέου κάποια ερωτήματα:

1. Για ποιο λόγο ο Ασπρόπυργος, ενδεχομένως και πέρα από τις προβλέψεις του σχετικού νόμου, έγινε 'αυτόνομος' "Καλλικρατικός Δήμος"; Για ποιο λόγο το Θριάσιου Πεδίο βιάστηκε; Ο χώρος που ενώνουν η ιστορία, η γεωγραφία, η κοινωνία και η οικονομία, γιατί διαιρέθηκε και γιατί διασπάστηκε; Ήδη από το 2008 είχε διατυπωθεί μια πρόταση για δημιουργία ενιαίου Δήμου στο Θριάσιο με έδρα την Ελευσίνα. Οι ομάδες που τώρα διεκδικούν τον δημαρχιακό θώκο, τότε είχαν υποστηρίξει την πρόταση αυτή; Σήμερα, θα κάνουν κάτι για να προχωρήσουν στην υλοποίηση της; Μίλησε κανείς προεκλογικά για αυτό το κορυφαίο ζήτημα; Φοβάμαι πως όχι.

2. Με την ολοκλήρωση της θητείας Νίκου Μελετίου ολοκληρώνεται (μάλλον) μια περίοδος που ξεκίνησε με την ανάληψη της δημαρχίας από τον Γιώργο Λιάκο. Τριάντα χρόνια που έφεραν τον Ασπρόπυργο στη σημερινή του κατάσταση. Μια πορεία από μια κωμόπολη με υπαρκτά και σοβαρά ζητήματα, που όμως παρέμενε ένας όμορφος τόπος να ζεις, σε μια αληθινή ζούγκλα, μια χαβούζα, έναν σκουπιδότοπο. Αυτή η πορεία θέλουμε να διακοπεί ή να συνεχιστεί; Δυο υποψήφιοι, η Σοφία Μαυρίδου και ο Σεραφείμ, ερίζουν για το ποιος εκ των δυο είναι ο διάδοχος και ο καλύτερος συνεχιστής του Νίκου Μελετίου. Ο Γιάννης Ηλίας, κορυφαίος στυλοβάτης της δημαρχίας Γιώργου Λιάκου, έχει εντάξει στο ψηφοδέλτιο του πολλά κορυφαία στελέχη του απερχόμενου δημάρχου. Ο Αλέκος Μυλωνάς υπήρξε δημοτικός σύμβουλος και αντιδήμαρχος τόσο του Γιώργου Λιάκου όσο και του Νίκου Μελετίου. Ακόμα και ο υποψήφιος του ΚΚΕ, Αλέξης Τσοκάνης, δύσκολα μπορεί να ισχυριστεί κανείς πως στάθηκε απέναντι σε όλα τα επίπεδα όλα αυτά τα χρόνια, αν και αναμφίβολα είχε τη μικρότερη συνεργασία. Αναρωτιέμαι λοιπόν, οι Ασπροπυργιώτες θέλουν να αλλάξει κάτι ή είναι ευχαριστημένοι με την τοπική τους αυτοδιοίκηση;

3. Αν υποθέσουμε πως θέλουμε να αλλάξει κάτι στον Ασπρόπυργος (όπως ειλικρινά το ελπίζω), νομίζω πως πρόκειται για ζήτημα τεχνοκρατικό ή ζήτημα πολιτικό; Χρειάζεται δηλαδή ένας δήμαρχος με διοικητική εμπειρία, επιστημονικές και τεχνικές γνώσεις και όρεξη για δουλειά, πλαισιωμένος από συμβούλους με παρόμοια χαρακτηριστικά, ώστε τελικά "ο Δήμος να κάνει τη δουλειά του"; Ή μήπως χρειάζεται η χάραξη και η υλοποίηση μιας ριζικά διαφορετικής στρατηγικής και αντίληψης για τον ρόλο και τη φύση της τοπικής αυτοδιοίκησης; Η δική μου απάντηση: Και τα δυο.

Ένα άρθρο με τίτλο "Τα κορμιά και οι ψήφοι" του 2018 προσπάθησε να παρουσιάσει συνοπτικά τι συμβαίνει στο κέντρο του Θριάσιου Πεδίου τα τελευταία τριάντα χρόνια. Μια κατάσταση - όνειδος όχι μόνο για εμάς του καλυβιώτες, όχι μόνο για τους κατοίκους του Ασπρόπυργου αλλά για όλη την ελληνική κοινωνία. Είναι μια κατάσταση που ήρθε πια η ώρα να σταματήσει. Δυστυχώς, οι απαραίτητες διεργασίες για την αλλαγή αυτή φαίνεται πως πρέπει να γίνουν από την ίδια την κοινωνία, από δυνάμεις δημιουργικές και παραγωγικές που δεν μπόρεσαν να εκφραστούν στη διαδικασία των δημοτικών εκλογών. Στην πορεία αυτή είμαι αποφασισμένος να προσφέρω όσο μπορώ, τόσο γιατί ο Ασπρόπυργος είναι ο τόπος που μεγάλωσα και γεννήθηκα, ο τόπος που έζησαν και αναπαύονται οι πρόγονοι και πολλά αγαπημένα μου πρόσωπα, όσο και γιατί θεωρώ πως έχει αξία για όλη την Ελλάδα ως μια κορυφαία, εξέχουσα περίπτωση κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών και άλλων στρεβλώσεων που οφείλουν να αντιμετωπιστούν ώστε να δώσουν το παράδειγμα και το έναυσμα για παρόμοιες δράσεις προόδου σε όλη τη χώρα.

Δεν θα αποφύγω να μοιραστώ την απόφασή μου για τις αυριανές εκλογές, όσο και αν λόγω της παραπάνω ανάλυσης, δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία. Πιστεύω πως οι συνδυασμοί της Λαϊκής Συσπείρωσης με υποψήφιο Δήμαρχο τον Αλέξη Τσοκάνη και Ασπρόπυργος Μπροστά με τον Αλέκο Μυλωνά είναι με διαφορά οι δυο πιο αξιόλογοι. Καλώ τους συμπολίτες μου να επιλέξουν ανάμεσα σε αυτούς τους δυό, ανάλογα με τα κριτήρια που έχει καθένας: 

• Ο Αλέκος Μυλωνάς έχει αναμφίβολα πολύ ισχυρότερο συνδυασμό με τεχνοκρατικά κριτήρια. Οι υποψήφιοι σύμβουλοι είναι άνθρωποι ιδιαίτερα αξιόλογοι που τους εκτιμώ βαθιά. 
• Ο Αλέξης Τσοκάνης κατάφερε κι αυτός να σχηματίσει έναν εντυπωσιακά καλό συνδυασμό, συμπεριλαμβάνοντας υποψήφιους έκπληξη, έξω από τον κομματικό του χώρο, που επίσης εκτιμώ πολύ (και κίνηση που επίσης καλωσορίζω ένθερμα). 

Ο συνδυασμός του Αλέξη Τσοκάνη περισσότερο πολιτικός και μπορεί πιο αξιόπιστα να υποσχεθεί την αλλαγή στα δημοτικά πράγματα του Ασπροπύργου. Εύχομαι να βγει και να έχει ως κορυφαίο αντιπολιτευόμενο συνδυασμό εκείνον του Αλέκου Μυλωνά, με την ελπίδα να μπορέσουν να συνεργαστούν για τον βαθιά πληγωμένο τόπο μας. Ήταν για μένα μια απόφαση δύσκολη, που την πήρα την τελευταία στιγμή, μετά από εβδομάδες αμφιταλαντεύσεων και ακριβώς με το παραπάνω σκεπτικό. Θα χαρώ πολύ εάν ο Αλέξης Τσοκάνης είναι ο επόμενος Δήμαρχος Ασπροπύργου, το ίδιο όμως θα χαρώ εάν σε αυτήν τη θέση αναδειχτεί ο Αλέκος Μυλωνάς.

Υπάρχει τρίτη επιλογή εάν κανείς εκ των δυο παραπάνω δεν πάει στη 2η Κυριακή; Ναι, υπάρχει, ο συνδυασμός Ασπρόπυργος Αλλάζουμε του Γιάννη Ηλία. Έχει επίσης πολλούς αξιόλογους ανθρώπους στον συνδυασμό του, πολλοί από τους οποίους έχουν εκφράσει υπέροχες ιδέες. Με μεγάλο σεβασμό όμως στον Γιάννη Ηλία, έναν άνθρωπο ευγενή, του λέω ότι μάλλον έχει έρθει η στιγμή να κάνει στην άκρη και να μπει μπροστά η επόμενη γενιά. Η γνώση του ως προς το "τι πήγε λάθος" και φτάσαμε εδώ που φτάσαμε θα είναι πολύτιμη για τον νέο Δήμαρχο. Εάν νέος Δήμαρχος είναι εκείνος, ευελπιστώ να είναι έτοιμος να κάνει την αναγκαία ρήξη με το παρελθόν.

Εάν τέλος, κόντρα σε όλες τις προβλέψεις κληθώ να επιλέξω ανάμεσα σε Σοφία Μαυρίδου και Σεραφείμ Τσόκα, η επιλογή μου θα είναι για την πρώτη γυναίκα υποψήφια Δήμαρχο της πόλης μας.

Είμαι πραγματικά απογοητευμένος με την κατάσταση στο χωριό μου και για τις εξελίξεις στα δημοτικά πράγματα. Ταυτόχρονα είμαι και απογοητευμένος από τον μη-λόγο στις εκλογές αυτές. Μόνη ελπιδοφόρος εξέλιξη η κινητοποίηση πολλών νέων ανθρώπων (νέων όχι μόνο στην ηλικία), που όμως πρέπει να επενδύσουν πολύ χρόνο και κόπο ώστε να μπορέσουν να γίνουν πραγματικά παραγωγικοί για την κοινωνία την οποία καλούνται να υπηρετήσουν.

Εύχομαι λοιπόν να κινητοποιηθεί ο Λαός του Ασπροπύργου και να συνειδητοποιήσει ότι κανένας σωτήρας δεν υπάρχει, μόνο Εκείνος μπορεί να σώσει τον τόπο του και να φτιάξει ένα καλύτερο παρόν για τον ίδιο και μέλλον για τα παιδιά του.

Τιμή στον Σιδέρη Αθ. Τσίγκο και στον Δημήτρη Β. Τσίγκο

Τύχη αγαθή το έφερε να συναντηθώ με έναν Ασπροπύργιο 83 ετών, ο οποίος έκανε μια εκπληκτική επιχειρηματική διαδρομή στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, και που είχε να μου δώσει ένα υπέρ-πολίτιμο κειμήλιο: Το βιβλίο του Σιδέρη Τσίγκου "Ο Συνεταιρισμός Είν' η Ζωή μας".

Ο Σιδέρης Τσίγκος, με τον οποίο δεν έχω κοντινή συγγένεια, ήταν ένας ήρωας της εθνικής αντίστασης και αληθινός πρωτοπόρος του συνεταιριστικού κινήματος. Γεννήθηκε το 1910 στον Ασπρόπυργος και το 1928 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του, ουδέποτε όμως μπόρεσε να πάρει το πτυχίο του ως 'ανταμοιβή' για τα πολιτικά του φρονήματα. Δική του ιδέα ήταν η δημιουργία του Συνεταιρισμού Αγελαδοτρόφων Ασπροπύργου, του οποίου διετέλεσε διευθυντής προπολεμικά.

Στη διάρκεια της κατοχής ανέπτυξε έντονη αντιστασιακή δράση. Οι Ναζί, τόσο γερμανόφωνοι  όσο και ελληνόφωνοι, δεν του το συγχώρεσαν. Στις 16 Ιουλίου 1944, δολοφόνοι εισέβαλαν στην κατοικία του και τον απήγαγαν. Βασανίστηκε άγρια και το πτώμα του βρέθηκε μετά στη σημερινή "Στοά του Βιβλίου" στο κέντρο της Αθήνας. Είχε παντρευτεί λίγο πριν και είχε αποκτήσει μια κόρη, ενός έτους όταν δολοφονήθηκε, η οποία ακόμα ζει σήμερα.

Έναν χρόνο μετά τη δολοφονία του, φίλοι του Σιδέρη Τσίγκου, με τη βοήθεια της αγαπημένης του συζύγου Μίνας, εξέδωσαν το παραπάνω βιβλίο, το οποίο αποτελεί επί της ουσίας καταγραφή των ημερολογίων του. 

Μια σελίδα του βιβλίου είχε τεράστιο ιστορικό και συναισθηματικό ενδιαφέρον για μένα και την οικογένεια μου, καθώς είναι η καταγραφή ενός διαλόγου του Σιδέρη Τσίγκου με τον θείο μου, Δημήτρη Β. Τσίγκο, στις 6 Ιανουαρίου 1943, λίγους μήνες πριν ο θείος μου δώσει την πρώτη του μάχη σαν αντάρτης του ΕΛΑΣ. Δεν μπόρεσα να κρατήσω τα δάκρυα μου διαβάζοντας τη. Την παραθέτω εδώ δίχως κανένα επιπλέον σχόλιο:

Όπως έχω γράψει ξανά, τον Δημήτρη Β. Τσίγκο, ο θείο Μήτσος όπως τον έλεγε ο πατέρας μου, είναι μια εικόνα πολύ γνώριμη σε μένα. Νιώθω ότι τον έχω γνωρίσει, παρότι δολοφονήθηκε βάρβαρα από τους ελληνόφωνους Ναζί σε ηλικία μόλις 17 ετών στις 25 Ιουλίου 1944, περισσότερα από τριάντα τρία χρόνια πριν έρθω εγώ στη ζωή.

Το παραπάνω απόσπασμα με κάνει να καταλάβω πως ο θείο Μήτσος είχε επίγνωση του κινδύνου της αντιστασιακής του δράσης και όχι μόνο είχε συμφιλιωθεί με το ενδεχόμενο του να πέσει νεκρός κατά τη διάρκεια της αλλά είχε φτάσει να το θεωρεί ως ένα ωραίο τέλος. Ένας πραγματικός ήρωας, ένα πρότυπο παντοτινό που θα καθοδηγεί την σκέψη και την πράξη μου.

Διάβασα πριν λίγους μήνες τον "Ανήφορο" του Νίκου Καζαντζάκη. Περιγράφει σε ένα σημείο τον διάλογο ενός εκατόχρονου γέρου κρητικού στα παράλια της Νότιας Κρήτης με έναν Εγγλέζο αξιωματικό, όταν εκείνος εγκατέλειπε το νησί για να σωθεί:

- "Γιάντα μωρέ φεύγετε;", ρωτά ο γέρο κρητικός

- "Γέρο δεν βλέπεις τι γίνεται; Άμα μείνουμε, θα πεθάνουμε!", απαντά ο Άγγλος

- "Γιάντα, μήπως αν φύγετε, τελικά δεν θα πεθάνετε;" ανταπαντά ο κρητικός και ο Άγγλος έμεινε να κοιτά αποσβολωμένος.

Η στιχομυθία αυτή είναι το μεγαλύτερο μάθημα ζωής που έχω πάρει στα 45 και πλέον χρόνια που βρίσκομαι στη ζωή. 

Σε ένα άλλο σημείο του βιβλίου του Σιδέρη Τσίγκου, οι φίλοι του αναφέρουν πως "αίμα από τέσσερις γενιές Ασπροπυργιωτών χύθηκε για να ελευθερωθεί αυτός ο τόπος": 

Είναι κάτι που δεν πρέπει να το ξεχνάμε ποτέ. Ο ελληνικός λαός έδωσε τα πάντα στη μάχη έναντι του φασισμού και του ναζισμού και όλοι μας πρέπει να διδασκόμαστε από αυτό.

Μια τελευταία παρατήρηση: Ο Σιδέρης Τσίγκος δολοφονήθηκε την παραμονή του πανηγυριού της Αγίας Μαρίνας και ο Δημήτρης Τσίγκος παραμονή της Αγίας Παρασκευής. Αυτές ήταν οι δυο μεγαλύτερες γιορτές του Ασπροπύργου της εποχής. Μου φαίνεται λοιπόν πως παρά την τραγικότητα της ιστορίας τους, παρά την απέραντη θλίψη που εξακολουθεί να πλημμυρίζει τους συγγενείς και τους απογόνους του, σε ιστορική διάσταση έτσι πρέπει να θυμόμαστε τις ζωές τους: Ως μια γιορτή. Ως αφιέρωση σε έναν ανώτερο σκοπό και ως μια ουσιαστική συνεισφορά στην κοινωνία. Με λίγα λόγια, ως ένα λαμπρό παράδειγμα.

Startup 1947

Η ιστορικός και συγγραφέας Μαρία Σαμπατακάκη, η οποία είναι η ιδρύτρια του Δικτύου Παραγωγής Δημόσιας Ιστορίας "historistai", έκανε χθες την παρακάτω δημοσίευση στο Facebook:

Το 1947, στη διάρκεια του Εμφυλίου, ένας συνεταιρισμός αγελαδοτρόφων στον Ασπρόπυργο, με δηλωμένη αριστερή πολιτική ταυτότητα, αναζητά αμερικανική χρηματοδότηση μέσω του Σχεδίου Μάρσαλ. Οι Αμερικανοί ανταποκρίνονται και συνδράμουν οικογένειες ανταρτών και εξορίστων στη δημιουργία της πρώτης μεταπολεμικής γαλακτοβιομηχανίας της χώρας που αποτέλεσε έναν από βασικότερους τροφοδότες της Αττικής. Ο Ευάγγελος Αβέρωφ, ο Νίκος Μομφερράτος, ο Αδαμάντιος Πεπελάσης, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης αλλά και ο Στυλιανός Παττακός συμμετέχουν, εκουσίως ή ακουσίως, στο παρασκήνιο μίας ιστορίας που θα μπορούσε να είναι το πιο χαρακτηριστικό αλλά και το πιο αντιφατικό παράδειγμα της αγωνιώδους προσπάθειας μίας κοινωνίας να επιβιώσει και να προοδεύσει. Η μονογραφία που ετοιμάζεται αποτελεί το πρώτο μέρος ενός project που υποστηρίχθηκε από τον επιχειρηματία Δημήτρη Τσίγκο στο πλαίσιο σύστασης ενός κοινωφελούς ιδρύματος στην περιοχή. Περισσότερα για το εγχείρημα και τις παραμέτρους του το αμέσως επόμενο διάστημα…

Νομίζω πως αξίζει να σημειώσει κανείς τα εξής ως προς το τι περιλαμβάνει από επιχειρηματική άποψη η περίπτωση του "ΑΣΠΡΟ":

• Διάγνωση μιας πραγματικής ανάγκης σε μια μεγάλη αγορά,
• Ανάπτυξη ενός προϊόντος που καλύπτει την ανάγκη αυτά, με τα σωστά ποιοτικά και οικονομικά χαρακτηριστικά,
• Σχεδιασμό και υλοποίηση μιας βιώσιμης - οικονομικά και λειτουργικά - παραγωγικής διαδικασίας και διανομής,
• Αναζήτησή και ανεύρεση της κατάλληλης χρηματοδότησης μαζί με σημαντικό skin-in-the-game των ίδιων των ιδρυτών,
• Προώθηση της κυκλικής οικονομίας (!) και των μικροπιστώσεων (!!!),
• Ουσιώδη συνεισφορά στην οικονομική, κοινωνική αλλά και πολιτιστική ανάπτυξη μιας ολόκληρης περιοχής, προσφάτως κατεστραμμένης από τον Β' ΠΠ, την κατοχή και τον εμφύλιο 

...και πολλά άλλα ακόμα που η παραπάνω ιστορική μονογραφία της Μαρίας Σαμπατακάκη θα φέρει στο φως της δημοσιότητας.

Πέρα από κάθε αμφιβολία ο "ΑΣΠΡΟ" - Συνεταιρισμός Αγελαδοτρόφων Ασπροπύργου υπήρξε μια επιτυχημένη, πρότυπη θα μπορούσε να πει κανείς, νεοφυής επιχείρηση πολλές δεκαετίες πριν ο όρος αυτός κάνει την εμφάνισή του. 

Ακόμα και σήμερα εξακολουθεί να λειτουργεί σαν ένα εξαίρετο παράδειγμα για την οικονομία της συνεργασίας, της γνώσης και της δημιουργικότητας, που είναι επίκαιρη όσο ποτέ αλλά και αναγκαία για να βρει τον δρόμο της η Ελλάδα του 21ου αιώνα.

Για όλους αυτούς τους λόγους, όλοι μας στην Starttech Ventures είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι που στηρίζουμε το νεοσύστατο Ίδρυμα Βασιλείου Τσίγκου για την Εκπαίδευση, την Έρευνα και τον Συνεργατισμό, το οποίο με τη σειρά του δεν θα μπορούσε να  κάνει καλύτερα από το να εμπιστευτεί τη Μαρία Σαμπατακάκη και τους εξαίρετους Historistai για τη εκπόνηση μιας εργασίας διεθνούς επιπέδου που είναι τόσο απολαυστική όσο και δημιουργική και παραγωγική σε διάφορα επίπεδα.

Δεν μπορώ παρά να μη μοιραστώ και εγώ την προσμονή μου για τη δημοσίευση του συγκεκριμένου έργου αλλά και των υπολοίπων τμημάτων της πρωτοβουλίας αυτής, ευελπιστώντας να κινητοποιήσουν δυνάμεις τόσο στον Ασπρόπυργο όσο και ευρύτερα για την εκ νέου ενεργοποίηση της οικονομίας της συνεργασίας, της γνώμης και της δημιουργικότητας.

Ο παππούς μου, Φώτης Μπουγιατιώτης

Των Φώτων σήμερα και το πρωί, ίσως επειδή θα ήταν η γιορτή του, η σκέψη μου πήγε στον παππού μου, τον πατέρα της μητέρας μας, Φώτη Μπουγιατιώτη. Ο μπάρμπα-Φώτης, "Φωτ' Ραμπάκος" όπως ήταν γνωστός στον Ασπρόπυργο, γεννήθηκε το 1900, στην αυγή του τελευταίου αιώνα της 2ης χιλιετίας. 

Αν δεν κάνω λάθος, ήταν το μεγαλύτερο παιδί του Κώστα Μπουγιατιώτη και της Ξανθής Μαυράκη. Το ζευγάρι αυτό είχε πολλά παιδιά, ίσως πάνω από δέκα (δώδεκα, είχα ακούσει κάποια στιγμή). Η Ξανθή πέθανε νέα, ίσως κοντά στο 1920, στα βουνά της Φυλής, καθώς περιέθαλπτε κάποιο από τα παιδιά της που είχε προσβληθεί από φυματίωση και, όπως συμβούλευαν τότε, είχε πάει στο βουνό για να αναρρώσει. Αντίθετα ο Κωτσ' Ραμπάκος έφτασε σε μεγάλη ηλικία και απεβίωσε κοντά στο 1950 - η μητέρα μου έλεγε πως ήταν λίγο πριν τελειώσει το γυμνάσιο (δηλαδή το λύκειο της εποχής).

Ο παππούς μου ο Φώτης λοιπόν περί το 1934 παντρεύτηκε τη Σιδερή Τσίγκου και απέκτησαν τρία παιδιά: Την Ξανθή, την Ελένη (τη μαμά μου, δηλαδή!) και τον Κώστα. Η μαμά μου διηγούταν πως όταν γεννήθηκε, η γιαγιά Σιδερή την έκρυψε, καθότι φοβόταν ότι ο παππούς Φώτης, που ήθελε πολύ αγόρι, δεν θα άφηνε το νεογνό να ζήσει. Τελικά ο παππούς απέκτησε το αγόρι που τόσο ήθελε λίγα χρόνια αργότερα και με τη μητέρα μου σφυρηλάτησε μια απίστευτα δυνατή σχέση μέχρι το τέλος της ζωής του.

Δεν είχε πάει στο σχολείο και δεν ήξερε καθόλου γράμματα. Όταν η μητέρα μου σπούδαζε, τον έμαθε να υπογράφει ως εξής: "Φωτ. Μπουγιατιώτης, ποιμήν". Βάζοντας και το επάγγελμά του που δεν ήταν άλλο από τσοπάνος. Τα πρόβατα του τα είχε στην περιοχή 'Ζάστανι', στα σημερινά Νεόκτιστα Ασπροπύργου, που εκτείνονται πίσω από την περιοχή των διυλιστηρίων.

Η οικογένεια ήταν πολύ φτωχή, τα έφερνε βόλτα με μεγάλη δυσκολία. Όταν η μητέρα μου ανακοίνωσε την επιθυμία της να σπουδάσει, αυτό σήμαινε πως το τρίτο παιδί της οικογένειας, επίσης εξαίρετος μαθητής, έπρεπε να κατευθυνθεί προς κάποιο τεχνικό επάγγελμα, παρότι είχε κάθε δυνατότητα να αποκτήσει κι εκείνος πανεπιστημιακή μόρφωση. Οι περιγραφές που άκουσα στην παιδική μου ηλικία για την καθημερινότητα ενός τσοπάνου προπολεμικά είναι δύσκολο να αποδοθούν. Θα πω μόνο ότι στο πέρασμα προς την Αθήνα, στο σημερινό Δαφνί, είχαν την έδρα τους ένοπλοι ληστές οι οποίοι εξουσίαζαν την περιοχή μέχρι περίπου και τη δεκαετία του 1930 ενώ καθόλου δεδομένο δεν ήταν πως η οικογένεια θα είχε επαρκή ποσότητα φαγητού καθημερινά. Το ρεύμα και το νερό ήρθαν μετά τον πόλεμο και τα καινούργια ρούχα & παπούτσια ήταν κάτι ιδιαίτερα σπάνιο.

Στον παππού μου άρεσε το κρασί. Πήγαινε συχνά στην ταβέρνα και από εκεί απευθείας στο μαντρί, με τις φήμες της εποχής να λένε πως το άλογο είχε μάθει απ΄έξω τον δρόμο και είχε τη νοημοσύνη να σταματάει στις γραμμές αν άκουγε να έχετε το τραίνο (ενώ ο παππούς του έδινε παράγγελμα να προχωρήσει!). Αυτή η συνήθεια οδήγησε τον παππού μου σε ένα βαρύ έλκος στομάχου σε μεγάλη ηλικία και τη μητέρα μου σε μια απόλυτη απέχθεια προς οποιαδήποτε μορφή αλκοόλ (την οποία, δυστυχώς, δεν κληρονόμησα εγώ).

Είχε πολεμήσει στη μικρασιατική εκστρατεία, από την οποία γύρισε όπως-όπως με την κατάρρευση του μετώπου. Κυκλοφορούσε πάντα με το ντουφέκι του, πράγμα που θεωρούνταν απόλυτα λογικό για έναν βοσκό της εποχής εκείνης.

Προπολεμικά ο παππούς μου υποστήριζε το λαϊκό κόμμα, όπως οι περισσότεροι κτηνοτρόφοι της περιοχής. Μεταπολεμικά ήταν στη δεξιά παράταξη, ουδέποτε όμως υιοθέτησε ακραίες θέσεις. Ο πατέρας μου τον θαύμαζε γιατί 'είχε φάει ξύλο στην κατοχή, αλλά δεν μίλησε', καθώς ναζί, γερμανόφωνοι και ελληνόφωνοι, τον βασάνιζαν για να αποκαλύψει κρησφύγετα των ανταρτών στο Ποικίλον Όρος, το οποίο όμως δεν έκανε ποτέ.

Οι δεκαετίες του '50 και του '60 έφεραν πολύ μεγάλη οικονομική πίεση. Η μητέρα μου πρωτοδιορίστηκε το 1963 και για πολλά χρόνια ένα σημαντικό μέρος του μισθού της αποπλήρωνε τον δανεισμό προς την αγροτική τράπεζα. Πολλές φορές κινδύνεψε να χάσει το ζωικό του κεφάλαιο, ευτυχώς όμως ο συνδυασμός σκληρής δουλειάς και στήριξης εντός τη οικογένειας απέτρεψε το γεγονός αυτό.

Γύρω στο 1980, μπαίνοντας στην ένατη δεκαετία της ζωής του, η υγεία του άρχισε να χειροτερεύει. Είχε διάφορα ατυχήματα στο βουνό με τα πρόβατα, όπου έχανε την ισορροπία του και έπεφτε. Για να τον προστατεύσουν, τα παιδιά του αποφάσισαν να πουλήσουν τα πρόβατα. Αυτό όμως είχε δραματικές συνέπειες στην ψυχολογία του παππού. Ένιωσε ότι η ζωή του δεν είχε πια νόημα. Η υγεία του πήρε την κάτω βόλτα. Θυμάμαι της αφήγηση των γονιών μου σχετικά με μια επίσκεψη ενός Καθηγητής Καρλαύτης, πολύ γνωστός γιατρός της εποχής, ο οποίος διέγνωσε πως 'ο παππούς πάσχει από ψυχικό αρνητισμό'. Σήμερα θα λέγαμε μάλλον πως είχε γεροντική κατάθλιψη που οδήγησε σε νευρική ανορεξία.

Ο παππούς μας άφησε στις 16 Ιουλίου του 1984. Παραμονή του πανηγυριού της Αγιά-Μαρίνας, που ήταν πολύ σημαντικό για τους τσοπάνηδες. Η μητέρα μου για χρόνια περιέγραφε με δέος της επιθανάτια σκηνή: Ο παππούς αν και απόλυτα καταβεβλημένος, είχε πλήρη διαύγεια. Ζητάει να κάνει ένα τσιγάρο. Η μαμά μου κλαίει και τον ρωτάει "τώρα τι κατάλαβες;" (εννοώντας, που σταμάτησε να τρώει ...). "Μην με μπερδεύεις!", απαντά αυστηρά εκείνος. Τελειώνει το τσιγάρο, τους κοιτάζει όλους, τους αποχαιρετά σιωπηρά και αναχωρεί για την αιωνιότητα. Η μαμά μου δεν μπορεί να το διαχειριστεί και λιποθυμά.

Χρόνια αργότερα μου έλεγε πως είχε μετανιώσει για δυο πράγματα: (α) που συμφώνησε να του πουλήσουν τα πρόβατα ('ας πέθαινε όρθιος, στο βουνό' μου έλεγε, καλύτερα θα ήταν) και (β) που στενοχωρήθηκε τόσο πολύ, δυσκολεύοντας τον παππού μου και καταστρέφοντας την υγεία της (μάλλον εκείνη η λιποθυμία ήταν το πρώτο καρδιολογικό επεισόδιο, πρώιμο σημάδι της καρδιοπάθειας που 27 χρόνια αργότερα πήρε και τη δική της ζωή). "Τι πιο φυσιολογικό", έλεγε, "από το να φτάσει στο τέρμα της ζωής του έναν άνθρωπος 84 ετών, ένας γέρος..." συνέχιζε με παράπονο. Της πήρε πολλά χρόνια όμως να το καταλάβει. 

Παρότι δεν είχα κλείσει τα επτά χρόνια όταν μας άφησε ο παππούς μου και μάλιστα δεν ζούσαμε στο ίδιο σπίτι, έχω πολύ έντονες αναμνήσεις από εκείνον. Ξέρω ότι ερχόταν στο πατρικό μου και μας πρόσεχε όταν ήμουν ίσως 2 ετών. Θυμάμαι να πηγαίνουμε συχνά στο πατρικό της μαμάς να τον δούμε. Με φώναζε "Μητσάκη" και με αγαπούσε πολύ. Ο μπαμπάς μου πάντα έλεγε με πόση αγάπη ο παππούς συμφώνησε να με ονομάσουν Δημήτρη, προς τιμήν του αδικοχαμένου θείου μου, αντί για Φώτη, όπως θα έλεγε το άγραφο πρωτόκολλο της εποχής.

Ο Φώτης Μπουγιατιώτης έζησε τη ζωή του σε συνθήκες που είναι πρακτικά αδύνατο να φανταστούμε εμείς. Όταν γεννήθηκε, η Ελλάδα μετά βίας έφτανε στη Θεσσαλία και όταν απεβίωσε ήταν ένα πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έζησε δυο παγκόσμιους πολέμους, τη ναζιστική κατοχή, τον εμφύλιο και τη δικτατορία ενώ πολέμησε στη μικρασιατική εκστρατεία και ήταν αυτόπτης μάρτυρας της καταστροφής. Η οικονομική δυσπραγία ήταν η σταθερά της ζωής του.

Μέσα από τις τεράστιες αυτές δυσκολίες, κατάφερε να ζήσει με αξιοπρέπεια και να δημιουργήσει μια πολύ δεμένη οικογένεια, καθοδηγούμενη από αρχές. Τα παιδιά του προόδευσαν όλα και τα εγγόνια του επίσης. Σήμερα, 123 χρόνια από τη γέννηση του, είμαστε πολλοί αυτοί που τον θυμόμαστε με αγάπη και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε όσο ζούμε.

Αυτός ο χαρακτήρας, με τα προτερήματα και τα ελαττώματα του, θεωρώ πως είναι πολύ χαρακτηριστικός για τον Έλληνα του 20ου αιώνα. Ενός  ανθρώπου που γεννήθηκε στον τρίτο κόσμο, ίσως και κάτω από αυτόν με τα σημερινά δεδομένα, και παρέδωσε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή κοινωνία.

Θα ήθελα πολύ, το 2100, 123 χρόνια από τη δική μου γέννηση, να μπορεί κάποιος να πει το ίδιο και για τη δική μας γενιά. Ότι επιτύχαμε μια ανάλογη πρόοδο. Θα το ήθελα πολύ, δεν είμαι όμως καθόλου σίγουρος ότι θα το καταφέρουμε. Το σίγουρο είναι ότι θα το προσπαθήσουμε. Αυτό εξάλλου θα μας ζητούσε και ο παππούς Φώτης.

Από αριστερά: Γιώργος Τσίγκος (μπαμπάς), Φώτης Μπουγιατιώτης (παππούς), Βασίλης Τσίγκος (αδερφός), Δημήτρης Τσίγκος (yours truly) και Ελένη Μπουγιατιώτου (μαμά) - Φωτογραφία περί το 1980

To άλλο πρόσωπο του Ασπροπύργου

Αυτό το άρθρο είχα ξεκινήσει να το γράφω στις 31/12/2020, εν μέσω της χειρότερης στιγμής της πανδημίας. Εκείνη τη μέρα με διέκοψε η είδηση της απώλειας από τον κορωνοϊό ενός αγαπημένου θείου μου, του Κώστα Μπουγιατιώτη. Σήμερα, δυο χρόνια μετά, αποφάσισα να το ολοκληρώσω και να το δημοσιεύσω, μεταξύ άλλων και ως φόρο τιμής σε αυτόν.

Ο Ασπρόπυργος, το χωριό μου, είναι συχνά στη δημοσιότητα για όλους τους λάθος λόγους. Όμως, πέρα από την φτώχεια και την εγκληματικότητα, πέρα από την άναρχη δόμηση στο νέο El Dorado των logistics και από την καταστροφή του περιβάλλοντος, υπάρχει και ένα άλλο πρόσωπο του Ασπροπύργου. Υπάρχει η φυσική ομορφιά και οι άνθρωποι. Άνθρωποι καταπληκτικοί που βελτιώνουν τη μοίρα τους βοηθώντας του συνανθρώπους γύρω τους.

Σήμερα το πρωί η Έφη Κυρικάκη, μια πολύ καλή μου φίλη και συνεργάτιδα στην Starttech Ventures, στην οποία οφείλουμε το ιδιαίτερα επιτυχημένο πρόγραμμα εκμάθησης ξένων γλωσσών που υλοποιούμε εδώ και τρία χρόνια, μου έστειλε μερικές φωτογραφίες. Στην αρχή νόμιζα πως είχε πάει σε κάποιον χειμερινό τουριστικό προορισμό, όπως συνηθίζεται στις γιορτές των Χριστουγέννων. Εξεπλάγην λοιπόν όταν κατάλαβα πως οι φωτογραφίες ήταν από το χωριό μου, τον Ασπρόπυργος.

Το ζήτημα "Ασπρόπυργος" είναι πολύ πιο βαθύ και ουσιαστικό απ' ότι ίσως οι περισσότεροι αντιλαμβάνονται (και σίγουρα απ' ότι διαχρονικά οι κυβερνώντες θέλουν να μας κάνουν να πιστεύουμε). 

Παραλία Ασπροπύργου, 30 Δεκεμβρίου 2020

Να σημειώσω πως είναι μια περιοχή που απέχει 5 χλμ από τον πιο Ιερό τόπο του κλασικού κόσμου, την Ελευσίνα. Είναι μια περιοχή που για δεκαετίες τροφοδοτούσε την Αττική με αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα και επίσης έχει πληρώσει πολύ βαρύ φόρο αίματος σε όλους τους αγώνες του ελληνικού λαού.

Για το "κράτος των Αθηνών" όμως, όπως το είχε αποκαλέσει ο Ανδρέας Παπανδρέου - και είχε απόλυτο δίκιο, όμως ούτε εκείνος κατάφερε εν τέλει να το αλλάξει, ο Ασπρόπυργος και, αν είναι δυνατόν, ακόμα και η Ελευσίνα, δεν είναι παρά ένας σκουπιδότοπος, μια χαβούζα. Ότι στραβό λοιπόν υπάρχει, ότι ενοχλεί, πετιέται στην πίσω αυλή. Είτε πρόκειται για τα σκουπίδια, ή για τους οικισμούς Ρομά, ή για τις φυλακές, είτα για τα υποτιθέμενα εργoστάσια "ανακύκλωσης" (αυτά που τείνουν να καταστρέφονται από πυρκαγιές κάθε λίγα χρόνια), το Θριάσιο Πεδίο και ο Ασπρόπυργος συγκεκριμένα φαίνεται να αποτελούν ιδανική περιοχή. Καμία έκπληξη δεν προκαλεί που ο τόπος αυτός μετατράπηκε και σε πεδίο δράσης του οργανωμένου εγκλήματος, όπως συχνά διαβάζουμε στα νέα.

Θέλω να πω όμως με βεβαιότητα πως δεν είναι  καθόλου τυχαίο. Πρόκειται για συγκεκριμένη πολιτική επιλογή που ακολουθούν αδιάλειπτα όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις μετά τον Β' ΠΠ. Κάποια στιγμή όμως η υπομονή του κόσμου θα τελειώσει, το μείγμα θα γίνει τόσο εκρηκτικό που δεν θα είναι ελεγχόμενο. Αν κάποιος ενδιαφέρεται να μάθει κάτι περισσότερο ας δει κάποια παλιότερα κειμενά μου, όπως "Το άβατον και η οικονομική ολιγαρχία" αλλά και το "Περί αβάτου: Από τα Εξάρχεια στον Ασπρόπυργο"

Δεδομένης λοιπόν αυτής της διαχρονικής επιλογής των ελληνικών κυβερνήσεων, γεννάται το ερώτημα "οι κάτοικοι τι κάνουν;". Ακόμα πιο επιτακτικά, "η τοπική αυτοδιοίκηση, τι κάνει;". Δυστυχώς τα δεδομένα μιλούν από μόνα τους: Η κατάσταση επιδεινώνεται διαρκώς και ο Ασπρόπυργος βυθίζεται στην εγκατάλειψη και στην παρακμή. Θα ήμουν πολύ ευτυχής εάν οι σκέψεις μου για τις δημοτικές εκλογές του 2019 δεν είχαν επιβεβαιωθεί. Δυστυχώς όμως, επιβεβαιώθηκαν.

Ελπίζω πως το 2023 οι άνθρωποι του Ασπροπύργου θα ξυπνήσουν. Θα αντιληφθούν πως μόνο εκείνοι, μέσα από τη συνεργασία τους, μπορούν να αλλάξουν τη μοίρα τους και να αναγεννήσουν τον τόπο τους. Είναι πολλοί που στην ιδιωτική τους σφαίρα τα έχουν καταφέρει, με εντυπωσιακό μάλιστα τρόπο. Έφτασε ο καιρός που η δημιουργική αυτή ενέργεια οφείλει να κατευθυνθεί και προς τη δημόσια σφαίρα. Το δικαιούνται οι κάτοικοι, το δικαιούται ο τόπος και, πάνω απ' όλα, το δικαιούνται και οι επόμενες γενιές.

Χωρίς τον Δαυίδ

Αντιγράφοντας τον αγαπητό φίλο Χριστόφορο Κώνστα:

Καρφώνεις στο παράθυρό σου βαριά ξύλινη τάβλα.  Αδειάζεις τις τσέπες σου. Γεμίζει ο δρόμος  λιβάνι, λουλούδια, λέξεις και ένα  βαρύ φορτίο αγάπης. Πολύχρωμα κελαηδίσματα κάθονται στο μπαλκόνι σου. Φοράς το καινούργιο διάφανο κοστούμι σου. Έχω βαρύ ιικό φορτίο να κουβαλήσω λες και μας κλείνεις το μάτι. Χαμογελάμε. H Αμπίμπα γυρίζει αλλού το κεφάλι και κουλουριάζεται δίπλα στον κάκτο. Φανερά ενοχλημένη.

                                                                                                             Χωρίς τον Δαυίδ   

                                                                                                                 5/2/2021

Ο εξαίρετος εκπαιδευτικός, λογοτέχνης, φωτογράφος, Δαυίδ Μπάκας, αγαπημένος γείτονας, φίλος και συμπολίτης, μας άφησε πρόωρα, άδικα και απροσδόκητα την Πέμπτη 4 Φεβρουαρίου 2021, πέφτοντας θύμα της επιδημίας του νέου κορωνοϊού. 

Τα λόγια είναι φτωχά για να εκφράσουν την θλίψη μου. O Δαυίδ ήταν ένα από τα πρόσωπα του Ασπροπύργου που μας έκανε όλους περήφανους, λάμπρυνε την πόλη μας με την παρουσία του, ήταν πρότυπο για τους μαθητές του και για όλον τον Ασπρόπυργο.

Τα θερμότερά μου συλλυπητήρια στην οικογένεια και στους φίλους του Δαυίδ. Το έργο του θα είναι μαζί μας για πάντα και μέσα από αυτό θα συνεχίζει κι εκείνος να είναι μαζί μας.

Μερικές φωτογραφίες και ποιήματα του Δαυίδ Μπάκα:

Τρεις αφηγήσεις και κάποιες σκέψεις

Είχα την πολύ μεγάλη χαρά τις προάλλες να συναντήσω έναν συντοπίτη μου που διανύει αισίως τη δέκατη (ναι, τη 10η) δεκαετία της ζωής του. Ένας άνθρωπος ευτυχής και πλήρης που το ταξίδι της ζωής του είχε και μάκρος και νόημα.

 

Κάθισα μαζί του για λίγο, ίσως για δέκα ή δεκαπέντε λεπτά και, όπως ήταν μάλλον αναπόφευκτο, γρήγορα τα λόγια του πήγαν στα ταραγμένα χρόνια της κατοχής και του εμφυλίου πολέμου όπως και στις μαύρες δεκαετίες που τα ακολούθησαν.

Μπόρεσα, με πολλή συγκίνηση, να συγκρατήσω τρεις διαφορετικές αφηγήσεις:

Αφήγηση πρώτη - Ο παππούς

Αναφέρθηκε ο ηλικιωμένος συνομιλητής μου στον παππού μου, Βασίλη Τσίγκο, γνωστό ως "Μπουράτση" στον Ασπρόπυργο και ως "Θρία" στο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Του είχε κάνει εντύπωση ένας λόγος που είχε βγάλει ο παππούς σε ένα σώμα ανταρτών τον χειμώνα του '43 όπου έλεγε "θα κερδίσουμε παιδιά, δυστυχώς όμως δεν θα είμαστε όλοι εκεί για να το γιορτάσουμε".

Είχε δυστυχώς δίκιο, ο παππούς μου, σημείωσε ο συνομιλητής μου, καθώς ο πρωτότοκος γιος του, ο Δημήτρης Τσίγκος, έπεσε νεκρός στις 25/7/1944 δολοφονημένος άγρια από ελληνόφωνους ναζί. Είπε ακόμα ότι, τον χειμώνα του '44 που τον είχε συναντήσει στο κρυσφήγετό του, τότε που οι Άγγλοι έγραφαν μια μαύρη σελίδα στην ιστορία τους συμμαχώντας με τους ελληνόφωνους ναζί, πόσο εντύπωση του είχαν κάνει οι συμβουλές του. "Να διαβάζεις μεγαλοφώνως", του έλεγε, "για να λυθεί η γλώσσα σου". 

Αφήγηση δεύτερη - Η αδικία

Μου είπε στη συνέχεια ότι το 1949 τον είχαν πάρει φαντάρο και ήταν στην Τρίπολη νεοσύλλεκτος. Πολύ νωρίς το πρωί, αξημέρωτα, ήταν ακόμα στον θάλαμο και άκουγαν ριπές. "Γίνεται βολή", τους έλεγαν, "μην ανησυχείτε". Εκεί, η φωνή του ηλικιωμένου έσπασε και μου είπε "όμως δεν έκαναν βολή. Σκότωναν τους αντάρτες που είχαν φυλακή". Στη συνέχεια μου μίλησε για έναν φίλο του που ήταν στον "λόχο επιδείξεων" και του είχε περιγράψει την εξής ασύλληπτη σκηνή: "Οι φαντάροι που καλούνταν να πραγματοποιήσουν τις εκτελέσεις, είχαν πλήρη επίγνωση της αδικίας και είχαν φτάσει στα όρια της παράνοιας. Η κατάσταση ήταν έκρυθμη. Ο αξιωματικός για να τους ηρεμίσει και να απαλύνει κάπως τον πόνο τους είπε το εξής: "Δεν είναι δικιά μας αμαρτία παιδιά, που τους σκοτώνουμε. Είναι αμαρτία εκείνων που μας δίνουν τις εντολές". 

Κάτι μέσα μου θέλει να πει πως ο αξιωματικός είχε δίκιο και να τους συγχωρέσω. Μετά όμως θυμάμαι πως ακριβώς αυτή ήταν η δικαιολογία που είπαν και οι χειρότεροι βασανιστές στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης:

Κανείς δεν έφταιγε, απλώς εκτελούσαν διαταγές άνωθεν. 

Είναι όμως έτσι τελικά; Θα ήταν μια πράξη ηρωϊσμού να αρνηθείς να εκτελέσεις μια αισχρή εντολή, είτε μιλάς γερμανικά ή ελληνικά. Ας μην έχουμε την απαίτηση όμως να συμβαίνουν συχνά οι πράξεις ηρωϊσμού. Πάντα φαίνεται πιο εύκολο εκ των υστέρων.

Αφήγηση τρίτη - Ένα απλό συμπέρασμα

"Όποιος πολέμησε τον Γερμανό, πήγε φυλακή", είπε ο ηλικιωμένος. Αντίθετα, "οποιος συνεργάστηκε με τον Γερμανό, μετά βρέθηκε να κάνει κουμάντο, πράγμα που ήταν πολύ, πάρα πολύ άδικο". Με πολύ απλά λόγια αυτός ο παππούς από τον Ασπρόπυργο περιέγραψε τι έγινε στην Ελλάδα τις μαύρες δεκαετίες του '50 και του '60. Μια πλήρης αντιστροφή της ιστορίας, όπου οι νικητές μετατράπηκαν σε ηττημένους και οι ηττημένοι και νικητές. 

"Σκοτώσανε κόσμο και οι αντάρτες", μου είπε στη συνέχεια. "Αυτό ήταν κακό", είπε χωρίς να αφήνει περιθώριο για παρερμηνείες. "Πρέπει όμως κανείς να ψάξει να δει, γιατί τον σκοτώσανε κάποιον. Σου το λέω εγώ, όσους ξέρω, κάτι σοβαρό είχανε κάνει". 

Δεν μπορούσε να ειπωθεί πιο απλά. Ο λαός διψούσε για εκδίκηση, τα εγκλήματα ήταν πολλά. Εκτελέσεις των ναζί και των συνεργατών τους μετά τον πόλεμο έγιναν μαζικά, σε όλη την Ευρώπη. Έγιναν και στην Ελλάδα. Έπρεπε οι αγωνιστές να την βρουν τη δύναμη και να καταλάβουν πως η ποινή του θανάτου επιδεινώνει περαιτέρω μια ήδη άσχημη κατάσταση. Δεν το έκαναν, ήταν ιστορικό λάθος. 

Ας μην γελιόμαστε όμως: Οι εκτελέσεις των ελληνόφωνων ναζί δεν ήταν πολιτικές δολοφονίες, ήταν πράξεις ηρωικές, ήταν απονομή δικαιοσύνης. Καλύτερο θα ήταν να μην έχουν γίνει. Να είχαν συλληφθεί οι εγκληματίες αυτοί, να είχαν φυλακιστεί ισόβια ώστε να μάθαιναν και οι επόμενες γενιές για τα φρικτά εγκλήματά τους. Στην Ελλάδα βέβαια, κάποιοι εκτελέστηκαν και, όσοι γλύτωσαν, που ήταν πολλοί, με την ανίερη υποστήριξη Άγγλων και Αμερικάνων βρέθηκαν στην εξουσία. Αυτό λέει η ιστορία.

Ήταν πραγματικά τύχη αγαθή που βρέθηκα μαζί με αυτόν τον ηλικιωμένο και μου έμαθε τόσα πολλά. Ο βιασμός της ελληνικής δημοκρατίας ξεκίνησε εκείνα τα χρόνια και συνεχίστηκε για δεκαετίες. Ίσως σε κάποιες μορφές να συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ήταν τότε που το σύστημα εξουσίας αποφάσισε την αλήθεια να τη βαφτίσει ψέμα και το ψέμα να το πει αλήθεια. Ευτυχώς όμως, εκτός από τα χιλιάδες τεκμήρια και ντοκουμέντα, υπάρχει και ζωντανή, λαϊκή ιστορική μνήμη.

Ιστορική μνήμη που μας δίνει ένα μεγάλο δίδαγμα: Πρέπει να συγχωρήσουμε αλλά δεν πρέπει να ξεχάσουμε. Διότι αν ξεχάσουμε, θα τα ξαναζήσουμε.

Νόμος 4000

Διάβασα χθες έκπληκτος στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ σχετικά με τις ρυθμίσεις του αντικαπνιστικού νόμου ότι, άκουσον άκουσον, “Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται η καθιέρωση του ένστολου προσωπικού της ΕΛΑΣ μεταξύ των αρχών επιβολής της αντικαπνιστικής νομοθεσίας”.

Σοβαρά τώρα; Ένστολοι αστυνομικοί θα ελέγχουν την εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου; Μια ακόμα πολύ καλή ιδέα για τους κυβερνώντες θα ήταν και να επαναφέρουν τον Νόμο 4000/1958 κατά του τεντυμποϊσμού. Μισές δουλειές θα κάνουμε δηλαδή;

Είμαι πάρα πολύ ανήσυχος βλέποντας το επικοινωνιακό επιτελείο του Βασιλέως Μητσοτάκη του Β' να θεωρεί την ελληνική αστυνομία ως φάρμακον δια πάσα νόσο.

Οι επιχειρήσεις απελευθέρωσης των Εξαρχείων συνεχίζονται με αμείωτη ένταση (αν και αμφίβολο αποτέλεσμα), η ανθρωπιστική κρίση των αυξημένων προσφυγικών ροών θα αντιμετωπιστεί - βεβαίως - με περαιτέρω εμπλοκή της ελληνικής αστυνομίας και τώρα η ελληνική αστυνομία θα επιβάλλει τον νόμο και για την διακοπή του καπνίσματος.

Ο Βασιλεύς Μητσοτάκης ο Α' στις αρχές της δεκαετίας του '90 είχε πει μιλώντας στους φοιτητές της Σχολή Αστυνομίας ότι “Το Κράτος είστε Εσείς”. Ο κληρονόμος του βασιλείου του φαίνεται πως πιστεύει ακριβώς το ίδιο.

Την ίδια ωραία βέβαια η βαριά  εγκληματικότητα καλπάζει. Κάθε μέρα ακούμε για σπείρες επικίνδυνων κακοποιών εισβάλλουν οπλισμένοι σε επιχειρήσεις, ενώ στο αληθινό άβατο, που δεν βρίσκεται στα Εξάρχεια αλλά στο Θριάσιο, εξακολουθεί να λειτουργεί ένα τεράστιο κύκλωμα ανομίας, με όλες τις παράνομες διακινήσεις που μπορεί να φανταστεί κανείς.

Η Ελληνική Αστυνομία βέβαια δεν φαίνεται να ενοχλείται ιδιαίτερα από τη δραστηριότητα του οργανωμένου εγκλήματος, τόσο στο άβατο του Θριασίου όσο και αλλού. Έχουν βλέπετε προτεραιότητα οι αναρχικοί, οι πρόσφυγες και οι καπνιστές.

Καταλαβαίνω ότι ένας σημαντικός αριθμός Ελλήνων (έχει οδηγηθεί να) ονειρεύεται μια Ελλάδα δίχως πρόσφυγες, δίχως μετανάστες και δίχως αναρχικούς. Εγώ πάλι θα συνταχθώ με εκείνους που ονειρευόμαστε μια Ελλάδα δίχως οργανωμένο έγκλημα, με δικαιοσύνη και προκοπή για όλους. 

Ας αναρωτηθούμε λοιπόν, για μια Ελλάδα δίχως οργανωμένο έγκλημα θέλουμε καλύτερες φυλακές ή καλύτερα σχολεία; Θέλουμε περισσότερους και καλύτερους αστυφύλακες ή περισσότερους και καλύτερους δασκάλους και καθηγητές;

Έκαστος εφ’ ω ετάχθη. 

Επιστροφή στο Β5 και η τεράστια σημασία της δημόσιας παιδείας

Πήγα πριν λίγο να ψηφίσω στο Λύκειο Ασπροπύργου. Βρέθηκα σε μια γνώριμη αίθουσα, η οποία στο μυαλό μου είναι το τμήμα Β5 του Γενικού Λυκείου Ασπροπύργου 1994-95.

Χάρηκα που ήμουν εκεί. Ήταν σε αρκετά καλή κατάσταση, παρότι λίγα πράγματα είχαν αλλάξει. Έχει προστεθεί διαδραστικός πίνακας και προτζέκτορας, ενώ υπήρχαν και κατασκευές που έμοιαζαν με πρόχειρο σκηνικό θεάτρου.

Αν υπάρχει ελπίδα για τον Ασπρόπυργο — όπως βεβαίως και για κάθε κοινωνία — εκείνη βρίσκεται στην εκπαίδευση. Στην προσπάθεια η επόμενη γενιά να μας ξεπεράσει σε όλα τα επίπεδα, πρώτα και κύρια όμως στον ανθρωπισμό και στην αντίληψη για το κοινό καλό.

Δεν μπορώ να μην σημειώσω πως κάτι πολύ περίεργο συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στην ελληνική εκπαίδευση. Όλες οι οικογένειες κάνουν τα αδύνατα - δυνατά ώστε να στείλουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά σχολεία. Η απαξίωση όμως του δημοσίου συστήματος το μόνο που θα κάνει είναι να διευρύνει ακόμα περισσότερο τα υφιστάμενα ρήγματα της κοινωνίας (οποίος ενδιαφέρεται για την σχέση δημόσιας εκπαίδευσης και κοινωνικής συνοχής ας διαβάσει το "The Common Good" του εξαίρετου Robert Reich).

Αγαπητοί γονείς, αν θέλετε να ακούσετε μια σκέψη με ότι σημασία αυτή μπορεί να έχει, στείλτε τα παιδιά σας στο δημόσιο σχολείο, ανεξάρτητα του εισοδήματος ή της αντίληψης σας για τη θέση σας στην κοινωνία.

Ένα δυνατό δημόσιο σχολείο θα σημαίνει μια πιο ισχυρά συνδεδεμένη κοινωνία, πράγμα που με τη σειρά του θα σημάνει καλύτερη ζωή για τα παιδιά σας και τα δικά τους παιδιά αργότερα.

Η βελτίωση των σχολείων δεν είναι τόσο θέμα χρημάτων (μερικές φορές είναι, βεβαίως) αλλά περισσότερο θέμα ενδιαφέροντος. Ασχοληθείτε ενεργά, υποστηρίξτε και εμπιστευθείτε τους καθηγητές και το μέλλον θα είναι σίγουρα καλύτερο.

Τέλος, ας το πω ακόμα μια φορά, ας σταματήσουμε την παράνοια του φροντιστηρίου.

Από το ΤΙ στο ΓΙΑΤΙ: Οι σκέψεις μου για τις δημοτικές εκλογές του Ασπροπύργου

San Francisco, California
19 Μαΐου 2019

  

Είναι απόγευμα Κυριακής 19 Μαΐου, η μαύρη επέτειος των 100 ετών από τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, μια επέτειος που τόσο όψιμα και τόσο δειλά ανέδειξε το κράτος των Αθηνών και για την οποία οφείλω να επανέλθω σύντομα στο ιστολόγιο αυτό. Η τύχη με έφερε να βρίσκομαι στο San Francisco της California. Προσγειώθηκα πριν λίγες ώρες, όμως το μυαλό μου βρίσκεται δεκάδες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, στη μικρή πόλη του Ασπροπύργου.

Όχι, δεν πρόκειται για κάποιου είδους διαστροφή, κάθε άλλο. Στον Ασπρόπυργο γεννήθηκα και μεγάλωσα, εγώ, ο αδερφός μου και πολλοί από τους καλύτερους μου φίλους. Εκεί γεννήθηκαν και έζησαν οι γονείς και οι παππούδες μου, όπως και οι δικοί τους γονείς και παππούδες. Ας μου επιτραπεί λοιπόν να μην μπορώ να θεωρήσω ευχάριστη την πραγματικότητα της ακραίας παρακμής που βιώνει ο Ασπρόπυργος, πολύ περισσότερο μάλιστα που εν όψει των δημοτικών εκλογών της ερχόμενης Κυριακής 26 Μαΐου, η παρακμή αυτή βρίσκει τις χειρότερες εκφράσεις της.

Στο άρθρο αυτό λοιπόν θα προσπαθήσω να παρουσιάσω την γνώμη μου για την περίπτωση του Δήμου Ασπροπύργου, τόσο λόγω του ιδιαιτέρου προσωπικού μου ενδιαφέροντος για τον τόπο καταγωγής μου όσο και γιατί πιστεύω πως τα όσα συνέβησαν εκεί τις τελευταίες δεκαετίες είναι απολύτως ενδεικτικά και διδακτικά συνολικά για την κατάσταση στην Ελλάδα, οπότε αξίζουν να μελετηθούν από τον αναγνώστη.

Ακόμα, στο άρθρο αυτό θα παρουσιάσω τις σκέψεις μου για τις επερχόμενες δημοτικές εκλογές καθώς και την άποψή μου για το δέον γενέσθαι όσον αφορά το μέλλον του τόπου.

Εισαγωγή

Η μικρή πόλη του Ασπροπύργου παρουσιάζει πράγματι ιδιαίτερο ενδιαφέρον ως μικρογραφία των όσων συνέβησαν σε πανελλήνια κλίμακα τις τελευταίες δεκαετίες, οδηγώντας τόσο στην κατάρρευση του 2010 όσο και στα σημερινά, μεγάλα προβλήματα. Οι αναλογίες μεταξύ Ελλάδας και Ασπροπύργου είναι σαφείς:  Oι παθογένειες ήταν περίπου οι ίδιες, οι χαμένες ευκαιρίες επίσης, οπότε μελετώντας κανείς αυτήν την μικρής κλίμακας περίπτωση μπορεί να βγάλει πολύ χρήσιμα συμπεράσματα για το τι συνέβη στη χώρα συνολικά.

  

Μια αναγκαία διευκρίνιση

Καθότι ο Ασπρόπυργος είναι μια μικρή κοινωνία, προβληματίστηκα ιδιαίτερα ως προς το εάν έπρεπε να δημοσιεύσω το άρθρο αυτού, καθώς εκ των πραγμάτων δεν θα είναι ευχάριστο σε πολλούς ανθρώπους με τους οποίους δεν με χωρίζει τίποτα σε προσωπικό επίπεδο. Το αντίθετο μάλιστα: Όλα τα πρόσωπα που θα αναφέρω μου είναι συμπαθή και γνωρίζω πως είχαν σχέση σεβασμού και εκτίμησης με τους γονείς και γενικότερα με την οικογένειά μου (το τελευταίο κρίνω σημαντικό να το αναφέρω καθώς οι περισσότεροι είναι μεγαλύτεροί μου).

Νιώθω όμως την υποχρέωση προς τον τόπο μου να δημοσιεύσω τις απόψες αυτές, καθώς δεν θα είχα τι άλλο να πω όταν ερωτηθώ στο μέλλον για το τι έκανα και τι είπα στις κρίσιμες στιγμές.

Θέλω σε κάθε περίπτωση ξεκάθαρα να πω με μεγίστη έμφαση πως η κριτική που κάνω δεν απευθύνεται στα πρόσωπα, μα στις πολιτικές που εφαρμόστηκαν. Πολιτικές που κυριάρχησαν σε όλη την Ελλάδα, σε όλα τα επίπεδα, με τα γνωστά αποτελέσματα. Οι ίδιοι οι άνθρωποι σπανιότατα έχουμε σφαιρική επίγνωση των μακροπρόθεσων συνεπειών των πράξεών μας.

Όπως θα έλεγε άλλωστε κι ο αρχαίος ποιητής, είμαστε όλοι πιόνια στα χέρια των θεών.

Η γεωγραφία και η ιστορία του τόπου σε σχέση με τα σημερινά ζητήματα

Είναι πολύ χρήσιμο στην αρχή να κατανοήσουμε τα γεωγραφικά και ιστορικά χαρακτηριστικά της περιοχής κάνοντας μια σύντομη αναδρομή. Ο  Ασπρόπυργος είναι μία μικρή πόλη, πιθανότατα εμπίπτει στον ορισμό της κωμόπολης, δυτικά της Αθήνας, στο κέντρο του Θριάσιου Πεδίου. Είναι πολύ κοντά στην Ελευσίνα, που ήταν ο πιο ιερός τόπος του αρχαίου κόσμου – συχνά το ξεχνάμε αυτό, τόσο στο Θριάσιο όσο και πολύ πέρα από αυτό, και βρέχεται από τον κόλπο της Σαλαμίνας, όπου ως γνωστόν έγινε η πιο σημαντική Ναυμαχία της ιστορίας, η οποία σε μεγάλο βαθμό καθόρισε την εξέλιξη της Ευρωπαϊκής αλλά ενδεχομένως και της παγκόσμιας ιστορίας.

Η αδιανόητα μεγάλη σημασία  των Ελευσινίων Μυστηρίων και της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας στον Αρχαίο Κόσμο καθώς και η σημερινή παγκόσμια απήχησή τους σε συνδυασμό με τη γεωγραφική θέση του Ασπροπύργου, δίνουν απλώς ένα μικρό μέτρο των χαμένων ευκαιριών που για δεκαετίες υφίσταται η πόλη. 

H κωμόπολη λοιπόν αυτή ιδρύθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα από κατοίκους της κοντινής Χασιάς, η οποία αργότερα έγινε γνωστή με το αρχαίο της όνομα "Φυλή". Οι κάτοικοι του χωριού αυτού κατέβηκαν στο κέντρο του Θριασίου πεδίου για να εξυπηρετηθούν καλύτερα οι γεωργικές και κτηνοτροφικές τους ασχολίες, φτιάχνοντας αρχικά έναν μικρό οικισμό, όπως μαρτυρά και το όνομα "Καλύβια Χασιάς", όπως το χωριό επίσημα λεγόταν μέχρι το 1899.

Οι κάτοικοι της περιοχής, όπως ειπώθηκε, είχαν σχεδόν αποκλειστικά αγροτικές και κτηνοτροφικές ασχολίες, δηλαδή περιβόλια, αγελάδες και πρόβατα. Είχαν βέβαια μεγάλη επιτυχία στις δραστηριότητες αυτές αφού για πολλές δεκαετίρς οι Καλυβιώτες αγρότες ήταν οι βασικοί προμηθευτές των Αθηνών σε λαχανικά (δραστηριότητα που σε πείσμα του χρόνου – ίσως και της λογικής – συνεχίζεται ακόμα) ενώ ο Συνεταιρισμός των Αγελαδοτρόφων Ασπροπύργου, γνωστός αργότερα ως "ΑΣΠΡΟ", μεσουρανούσε για πολλά χρόνια, καθώς τις δεκαετίες του '60 και του '70 ήταν η σημαντικότερη βιομηχανία γάλακτος χώρας. Δεν είναι υπερβολή πως μέχρι πριν λίγες δεκαετίες, πάνω από το 50% της παραγωγής αγελαδινού γάλακτος της χώρας λάμβανε χώρα στον Ασπρόπυργο.

Ο Ασπρόπυργος λοιπόν έχει γνωρίσει την υγιή οικονομική ανάπτυξη για δεκαετίες, τότε που η δουλειά στο περιβόλι ή στον στάβλο δεν ήταν ντροπή και η "δουλειά στον Δήμο" δεν υπήρχε καν στο λεξιλόγιο των κατοίκων.

Τα στάδια της - κατά κανόνα παθογενούς και άναρχης - ανάπτυξης

Η περιοχή του Ασπροπύργου πέρασε από τρία διαφορετικά αναπτυξιακά (αναπτυξιακά, δυστυχώς, τρόπος του λέγειν...) κύματα:

1.       Βαριά βιομηχανία, τις δεκαετίες του '50 και του '60

2.       Μικροβιοτεχνία και μεταποίηση μικρής κλίμακας, δεκαετίες του '70 και του '80

3.       Χώροι αποθήκευσης και logistics, δεκαετίες του '90 και μέχρι το 2008

Τις δεκαετίες του 50 και του 60 εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή του Ασπροπύργου οι μεγάλες βιομηχανικές μονάδες Ελλάδας, όπως διυλιστήρια, ναυπηγεία, χαλυβουργίες και εργοστάσια τσιμέντου. Είναι χαρακτηριστικό ότι δημιουργήθηκαν 2-3 μονάδες από κάθε κατηγορία εξ αυτών των εργοστασίων.

Οι επενδύσεις αυτές έδωσαν ώθηση και στο πρώτο κύμα εσωτερικής μετανάστευσης, καθώς πολλοί κάτοικοι ήρθαν στην περιοχή για να εργαστούν στα εργοστάσια αυτά από την Πελοπόννησο, την Κρήτη, την Ήπειρο και άλλες περιοχές της χώρας.

Το δεύτερο κύμα «ανάπτυξης» ήταν εκείνο της μικροβιοτεχνίας, όπου ο κάμπος του Θριασίου Πεδίου άναρχα γέμισε με πάμπολλες μικρές βιοτεχνίες, επιχειρήσεις μεταποίησης και κάθε είδους εμπορικών δραστηριοτήτων, τόσο νομίμων όσο και πολλές φορές στα όρια του νόμου ή και πέραν αυτών.

Πρέπει να σημειωθεί ότι τόσο το πρώτο όσο και το δεύτερο «αναπτυξιακό» κύμα δημιούργησαν δραματικά περιβαλλοντικά προβλήματα. Ο Ασπρόπυργος είναι σήμερα, εδώ και καιρό για να ακριβολογούμε, πρωταθλητής της ρύπανσης σε όλα τα επίπεδα – ατμόσφαιρα, έδαφος, υδροφόρος ορίζοντας, θάλασσα, λίγο πολύ τα πάντα. Οι κανονισμοί, εθνικοί και ευρωπαϊκοί, είτε δεν επαρκούν (αμφίβολο), ή δεν εφαρμόζονται (πιθανότερο) ή ίσως και τα δυο.

Τέλος το τρίτο κύμα «ανάπτυξης» ξεκίνησε το 1990 και έφτασε σε μια εκρηκτική αύξηση λίγο μετά το 2005 αφορώντας τους χώρους αποθηκών και τον κλάδο των logistics. Βεβαίως και αυτό το τρίτο, ο Θεός να το κάνει «αναπτυξιακό», στάδιο χαρακτηρίστηκε επίσης από άναρχη δόμηση, έλλειψη σχεδίου και υποδομών. Είτε ήταν ανεπαρκές το θεσμικό πλαίσιο ή, όποτε υπήρχε αυτό, δεν έγινε καμία προσπάθεια ουσιαστικής τήρησης των πολεοδομικών και άλλων κανονισμών και της νομοθεσίας γενικότερα.

Είναι πάντως εντυπωσιακό πως ενώ έχουν δημιουργηθεί αποθηκευτικοί χώροι μεγάλου μεγέθους και υψηλών προδιαγραφών, κανείς δεν μερίμνησε να σχεδιαστεί και να υλοποιηθεί οδικό δίκτυο που θα προσφέρει επαρκή πρόσβαση στις υποδομές αυτές. Αποτέλεσμα; Τεράστια ταλαιπωρία, χαμηλή ανταγωνιστικότητα και τελικά απαξίωση.

Το ζήτημα των σκουπιδιών

Είναι ακόμα σημαντικό να καταλάβει κανείς ότι την περιοχή επιβαρύνει ακόμα περισσότερο τη λειτουργία της χωματερής των Άνω Λιοσίων η οποία όπως μαρτυρά το όνομά της βρίσκεται μεν διοικητικά εντός του εν λόγω Δήμου, γεωγραφικά όμως δεσπόζει στο βορειοανατολικό άκρο του Θριασίου πεδίου, είναι δηλαδή κυρίαρχο στοιχείο του περιβάλλοντος του Ασπροπύργου τον οποίο και επιβαρύνει σημαντικότατα.

Tο ζήτημα των σκουπιδιών, υπό την ευρύτερη έννοια — όχι αποκλειστικά σε σχέση με τον ΧΥΤΑ των Άνω Λιοσίων, έχει δυστυχώς διασύνδεση με την εγκληματικότητα, τόσο την ποινική όσο και την οικονομική. Ποιος άραγε έχει ξεχάσει την φωτιά στο «σκραπατζίδικο» που έκαιγε για βδομάδες (και εν τέλει πήρε στην κυριολεξία χρόνια για να σβήσει τελείως); Μια επιχείρηση «ανακύκλωσης» όπως τόσες άλλες που έχουν εμφανιστεί στην περιοχή. 

Δυστυχώς η ελλιπέστατη εφαρμογή των κανονισμών έχει οδηγήσει στο φαινόμενο της μαζικής κλοπής οποιουδήποτε μεταλλικού αντικειμένου — μέχρι και ράγες από τις γραμμές του τραίνου κλάπηκαν — καθώς και στο φαινόμενο της συνεχούς παράνομης καύσης καλωδίων για την εξαγωγή μετάλλων. Κάτι που βάναυσα επιβαρύνει επιπλέον το ήδη ιδιαιτέρως βεβαρυμένο φυσικό περιβάλλον της περιοχής. 

Θα έλεγε κανείς πως είναι ζήτημα αστυνόμευσης. Σίγουρα είναι. Όμως πολύ σημαντικότερη από την καταστολή είναι η πρόληψη και αυτό αφορά την εφαρμογή των κανονισμών και τον έλεγχο της παράλογης και παράνομης αυτής «εφοδιαστικής αλυσίδας». 

Η ανθρωπογεωγραφία του Ασπροπύργου

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ανθρωπογεωγραφία της περιοχής. Οι ντόπιοι κάτοικοι του Ασπροπύργου είναι Αρβανίτες. Σήμερα πρέπει να μετρούν περί τις 10.000 και κατάγονται κυρίως από τη Χασιά (Φυλή) και τα άλλα αρβανιτοχώρια της περιοχής. Όπως ειπώθηκε, ήταν κυρίως γεωργοί και κτηνοτρόφοι παλιότερα. Πλέον όσοι έχουν μείνει στην πόλη ασχολούνται κατά βάση με τις υπηρεσίες ή εργάζονται στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Αρκετά κύματα μετανάστευσης έφεραν νέους κατοίκους στον Ασπρόπυργο. Ένα σχετικά οργανωμένο κύμα εσωτερικής μετανάστευσης, μια τυπική περίπτωση αστυφιλίας, μετά τον πόλεμο ήταν που έδωσε τα απαραίτητα εργατικά χέρια στις μεγάλες βιομηχανίες που δημιουργήθηκαν στην περιοχή.

Μετά, μια πιο άναρχη μετανάστευση έλαβε χώρα την περίοδο της μικροβιοτεχνίας και των διαφόρων, μικρής κλίμακας επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Αυτό συνετέλεσε στην εμφάνιση μιας δόμησης ομοίως άναρχης και εκτός ρυθμιστικού πλαίσιου με την οικονομική δραστηριότητα που τη δημιούργησε. Συνοικισμοί δημιουργήθηκαν γύρω από το χωριό, δίχως κανένα σχέδιο και δίχως καμία υποδομή.

Εμφανίστηκε ένα φαινόμενο κατάτμησης της γης σε πολλά μικρά μικρά οικόπεδα εκτός σχεδίου, με την προσδοκία κάποτε αυτά να ενταχτούν στον ιστό της πόλης. Είναι τραγικό που άνθρωποι του μόχθου έδιναν τις οικονομίες τους για να πάρουν ένα οικόπεδο 100 ή 200 τμ, κυριολεκτικά στο πουθενά, δίχως κανένα σχέδιο, με την υπόσχεση ότι κάποια στιγμή «θα μπει στο σχέδιο». Εγκλήματα προηγουμένων δεκαετιών που πληρώνονται σήμερα.

Παράλληλα στον Ασπρόπυργο κατέληξε, μετά από τεράστια ταλαιπωρία, ένας μεγάλος αριθμός ομογενών από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, κατά κανόνα ποντιακής καταγωγής. Πρώτα ήρθαν κάποιοι λίγοι τη δεκαετία του ‘70 και στη συνέχεια έφτασαν μαζικά μετά τη πτώση της Σοβιετικής Ένωσης.

Η διαχρονική ανεπάρκεια του ελληνικού κράτους

Το ελληνικό κράτος δυστυχώς έδειξε μία τεράστια ανεπάρκεια στη διαχείριση αυτών των ροών παλιννόστησης. Οι άνθρωποι στοιβάχτηκαν σε απάνθρωπες συνθήκες και έγιναν αναπόφευκτα αντικείμενα ακραίας εκμετάλλευσης. Εκμετάλλεευσης κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής.

Στην κατάσταση αυτή ήρθε μετά να προστεθεί μία ροή μετανάστευσης και προσφύγων περισσότερο από την Αλβανία αλλά από διάφορες άλλες χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Πρόσφατα βεβαίως έχουμε, όπως πολλές περιοχές της χώρας, προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές από τη Μέση Ανατολή, την Ασία και την Αφρική, σύμφωνα με τα ευρύτερα χαριστικά του προσφυγικού και μεταναστευτικού ζητήματος.

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι, όπως επίσης και πολλοί Ρομά που με διάφορους τρόπους βρέθηκαν στην περιοχή, μέσα από την απουσία οποιουδήποτε σχεδίου για τη διαχείριση της κατάστασης, έδωσαν μέσα από την οικονομική και κοινωνική τους εξαθλίωση το αναγκαίο υπόβαθρο για δύο εξαιρετικά δυσάρεστα φαινόμενα:

·        Το πρώτο είναι εκείνο της εγκληματικότητας όπου ανθεί στην περιοχή σε όλες τις διαστάσεις, από την γενικά ακίνδυνη μικροεγκληματικότητα μέχρι την χειρότερη μορφή του ακραία επικίνδυνου οργανωμένου εγκλήματος διεθνούς διάστασης

·        Το δεύτερο φαινόμενο είναι εκείνο του ρατσισμού και της ξενοφοβίας και δεν είναι καθόλου τυχαίο που το ναζιστικό μόρφωμα της Χρυσής Αυγής στην περιοχή του Ασπροπύργου παίρνει τα μεγαλύτερα του ποσοστά στη Χώρα προσεγγίζοντας πολλές φορές μέχρι και το 20%

Το άβατο του Ασπροπύργου

Σε παλιότερο άρθρο στο ιστολόγιο αυτό μίλησα για το άβατο του Ασπροπύργου. Το μοναδικό ίσως πραγματικό άβατο στην ελληνική επικράτεια, πέραν του Αγίου Όρους. Στα Εξάρχεια για παράδειγμα, παρά τα όσα διάφοροι δημοσιογράφοι φωνάζουν κατά καιρούς, μπορεί να υπάρχουν πολλά και σοβαρά προβλήματα, άβατο όμως δεν υπάρχει.  Χιλιάδες πολίτες περνούν καθημερινά από την περιοχή δίχως να αντιμετωπίζουν κανένα πρόβλημα.

Αντίθετα στον Ασπρόπυργο υπάρχει άβατο. Που βρίσκεται αυτό; Μα φυσικά στις καταπατημένες εκτάσεις των κατοίκων, στις οποίες  έχουν βρει εύφορο έδαφος πλήθος καταυλισμών Ρομά. Στους καταπατημένους – επαναλαμβάνω – στη συντριπτική  τους πλειοψηφία χώρους που ως φαίνεται έχουν κάποιο ιδιαίτερο κσθεστώς και βάσει αυτού δεν ισχύουν όσα και για τους υπόλοιπους πολίτες της Ελληνικής Δημοκρατίας.

Το γεγονός ότι αυτοί οι εξαθλιωμένοι συνάνθρωποί μας χρησιμοποιούνται από ισχυρούς προστάστες είναι περίπου αυταπόδεικτο. Το ζήτημα είναι τι μπορούν να κάνουν οι δημότες και η δημοτική αρχή για να αντεμετωπίσουν την παράλογη και απάνθρωπη αυτή κατάσταση. Το σίγουρο είναι πως μπορεί μεν ο Δήμος να μην έχει τρόπους να σπάσει μόνος του το άβατο, έχει όμως σίγουρα πολλές ευκαιρίες ανάδειξης του ζητήματος με τον πιο μαζικό τρόπο ώστε η οργανωμένη πολιτεία να μην έχει επιλογή άλλη παρά να αντιμετωπίσει επιτέλους το ζήτημα αυτό.

Πρόσφατη πολιτική ιστορία

Για να καταλάβει κανείς την πολιτική ιστορία και την πολιτική δυναμική της περιοχής πρέπει να κοιτάξει πίσω στον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και στην περίοδο της Εθνικής Αντίστασης. Το κίνημα Αντίστασης στην ευρύτερη περιοχή του Ασπροπύργου ήταν δυναμικό και πάρα πολλοί Καλυβιώτες είχαν σπουδαία αντιστασιακή δράση, συνεισφέροντας σημαντικότατα στην απελευθέρωση της χώρας. Ταυτόχρονα όμως, όπως σε πολλές περιοχές συνέβη, δυστυχώς στην ίδια περιοχή άνθισε και το φαινόμενο των δωσίλογων.

Οι μαύρες σελίδες της ελληνικής μεταπολεμικής ιστορίας είναι γνωστές και πλέον μπορούμε να τις διαβάζουμε δίχως συναισθηματική φόρτιση για να διδασκόμαστε από αυτές. Άνθρωποι που συστυχώς συνεργάστηκαν με τους ναζί στη συνέχεια συνεργάστηκαν με τις μεγάλες δυνάμεις που πήραν υπό την κηδεμονία τους τη χώρα μας στις μαύρες δεκαετίες του ‘50 και του ’60 και που εν τέλει που οδήγησαν στη μαύρη επταετία και στην Κυπριακή τραγωδία.

Η περίοδος της αντίστασης, του εμφυλίου, της κατ’ όνομα και μόνο δημοκρατίας της περιόδου 1949-1967 και τελικά της δικτατορίας, τελικά δημιούργησαν μια τεράστια πόλωση, η οποία είναι δυστυχώς εμφανής μέχρι και σήμερα. Πλέον βέβαια η πόλωση αυτή έχει πάρει χαρακτηριστικά καρικατούρας έως γελοιογραφίας, καθώς έχουν από καιρό αναιρεθεί εκ των πραγμάτων τα ιδεολογικά της θεμέλια. Παρά ταύτα, δεν πρέπει να το ξεχνάμει, ο διχασμός καθόρισε την τοπική κοινωνία σε πολύ μεγάλο βαθμό, όπως βεβαίως κατά κανόνα έγινε σε όλη την ελληνική επικράτεια.

Τα απόνερα του διχασμού στη δεκαετία του '80

Στη δεκαετία του 80 συνέβη ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο στις δημοτικές εκλογές του Ασπροπύργου. Ένας υποψήφιος δήμαρχος από τον χώρο της Νέας Δημοκρατίας, ο οποίος κατά γενική ομολογία ήταν ένας ιδιαίτερα αξιόλογος, μετριοπαθής άνθρωπος που έχαιρε και χαίρει γενικής εκτίμησης, την πρώτη Κυριακή συγκέντρωσε σχεδόν 50%. Του έλειπαν μόνο λίγες ψήφοι για την απόλυτη πλειοψηφία. Δεύτερος Με με αρκετά μεγάλη διαφορά ήρθε ο υποψήφιος του Κομμουνιστικού Κόμματος και τρίτος, λίγο παρακάτω σε αριθμό ψήφων, εκείνος του ΠΑΣΟΚ.

Στη δεύτερη Κυριακή εκείνη την χρονιά – 1986, εάν δεν με απατά η μνήμη μου – ένα μοναδικό φαινόμενο στα εκλογικά χρονικά της χώρας έλαβε χώρα στον Ασπρόπυργο: Όλοι (κυριολεκτικά) οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ ψήφισαν τον υποψήφιο του Κομμουνιστικού Κόμματος. Έτσι λοιπόν η πόλη μας απέκτησε έναν Δήμαρχο μέλος του ΚΚΕ (και μια γενικότερη παρατήρηση: Η αριστερά κυβέρνησε – αυτοδιοικητικά – στη χώρα πολλές φορές και πολλά χρόνια πριν τον κ. Τσίπρα και, δυστυχώς, κατά κανόνα δεν έδειξε κανένα ριζικά διαφορετικό πρόσωπο ως προς τον τρόπο του κυβερνείν. Οι ευθύνες της λοιπόν για την κατάρρευση της χώρας το 2010 είναι ομοίως σημαντικές με το υπόλοιπο πολιτικό φάσμα).

Επανερχόμενος στο παραπάνω παράδειγμα, είναι αναμφίβολα ενδεικτική αυτή η περίπτωση για να καταλάβει κανείς την ακραία πόλωση αριστεράς-δεξιάς στον Ασπρόπυργο, ακόμα και στην περίπτωση που τα εμπλεκόμενα πρόσωπα κάθε άλλο παρά τροφοδοτούσαν την κόντρα αυτή.

Η πτώση των ιδεολογιών που μας χώριζαν – Η αναγνώριση του χρήματος ως παράγοντα ομόνοιας

Μετά την πτώση όμως της Σοβιετικής Ένωσης και μετά τις δύο τετραετίες του κομμουνιστή δημάρχου, είχαμε πάλι εκλογή ενός υποψηφίου από την παράταξη της Νέας Δημοκρατίας. Το 1994 παραλίγο να επαναληφθεί το ίδιο φαινόμενο, καθώς τη δεύτερη Κυριακή ο υποψήφιος της Νέας Δημοκρατίας επεκράτησε εκείνου του ΠΑΣΟΚ με 40-50 ψήφους διαφορά (επί συνόλου περίπου 14.000).

Αξίζει να σημειωθεί πως για πολλά χρόνια οργίαζαν οι φήμες ότι ο, μακαρίτης πλέον, κομμουνιστής Δήμαρχος, πικραμένος ίσως για την τρίτη θέση που πήρε την πρώτη Κυριακή, δεν ανταπέδωσε στον υποψήφιο του ΠΑΣΟΚ (τουλάχιστον όχι ολοκληρωτικά) την στήριξη που είχε λάβει τις δυο προηγούμενες φορές. Γύρισε σελίδα λοιπόν το 1994, αναδείχτηκε έναν νέος Δήμαρχος, έγινε η εθνική συμφιλίωση σε τοπικό επίπεδο και η συνέχεια, δυστυχώς, είναι γνωστή σε όλους.

Η ιδεολογική πόλωση ανήκει πια στο παρελθόν και αυτό είναι αναμφισβήτητα καλό. Τα εμφύλια πάθη πρέπει να σβήσουν, και έχουν σε μεγάλο βαθμό ήδη σβήσει. Όπως ειπώθηκε παραπάνω, έχει μείνει μόνο μια κωμική, ποδοσφαιροποιημένη θα έλεγε κανείς έκδοχή τους.

Το ερώτημα όμως ήταν και παραμένει: Ποια ήταν η βάση της συμφιλίωσης; Μήπως ήταν η διασπάθιση, ή τουλάχιστον ο μη σεβασμός, του δημοσίου χρήματος; Μήπως τελικά, ακόμα και αν δεν ειπώθηκε ποτέ έτσι ακριβώς, η συμφιλίωση χτίστηκε πάνω στην αντίληψη του «γιατί να τσακωνόμαστε αφού μπορούμε να τρώμε όλοι μαζί»; Αυτό φοβάμαι πως συνέβη στον Ασπρόπυργο, αυτό λίγο πολύ έγινε και σε ολόκληρη την Ελλάδα. Ποιος θα πίστευε το 2009 ότι θα δούμε σύντομα συγκυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-ΝΔ; Την είδαμε όμως δυο χρόνια αργότερα. Αναρωτιέμαι, είμαι ο μόνος άραγε, πότε θα δούμε και τη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ;

Μια νέα πολιτική γεννιέται

Το 1994 λοιπόν, με μια ελάχιστη διαφορά ψήφων στη δεύτερη Κυριακή, οι δημότες του Ασπροπύργου εξέλεξαν δήμαρχο έναν νέο, μορφωμένο και δυναμικό συμπολίτη από την παράταξη της Νέας Δημοκρατίας. Ο ίδιος δήμαρχος κέρδισε στη συνέχεια με εντυπωσιακή άνεση, από την πρώτη Κυριακή με τεράστια πλειοψηφία «σοβιετικού τύπου» (ναι, μεγαλύτερη του 60%), τις εκλογές του 1998 και του 2002. Πιθανότατα θα ήταν ακόμα και σήμερα δήματος εάν το 2006 δεν επέλεγε να επιχειρήσει να εκλεγεί Νομάρχης Δυτικής Αττικής.

Η πολιτική του δημάρχου αυτού είχε κάποια πολύ συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, τα οποία κυριαρχούσαν στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης. "Λύσαμε το πρόβλημα της ανεργίας", τον θυμάμαι να λέει σε συγκέντρωσή του το 2006 ως υποψήφιος νομάρχης και η φράση αυτή, με όλα όσα εκείνη συνεπάγεται, περιγράφει καλύτερα απ' οτιδήποτε άλλο τα 12 εκείνα χρόνια.

Η ανεργία μπορεί να λύθηκε πρόσκαιρα, αφού ο Δήμος. όπως και όλη η χώρα, μπορούσε να χρηματοδοτείται για να έχει μια μη παραγωγικούς εργαζομένους, τα προβλήματα όμως που βιώνουμε σήμερα τότε ήταν που ξεκίνησαν και σιγά – σιγά γιγαντώθηκαν. Ο Δήμαρχος εκείνος έδωσε στους δημότες αυτό που ήθελαν και εκείνοι το ανταπέδωσαν με την αγάπη και τη μαζική τους στήριξη. Ήταν όμως αυτό που χρειαζόταν ο τόπος; Είναι τελικά σκοπός ενός ηγέτη να είναι δημοφιλής; Ή μήπως πρέπει να παίρνει τις δύσκολες αποφάσεις, να μη διστάζει να δυσαρεστεί τους γύρω του, ώστε τελικά ο τόπος να προχωρήσει μπροστά; Δύσκολα ερωτήματα που δεν απαντώνται εύκολα. Καθένας μας ας βγάλει τα συμπεράσματά του.

Οι αντιδήμαρχοι που ήθελαν να γίνουν δήμαρχοι στη θέση του δημάρχου

Στις τρεις αυτές τετραετίες, δυο δημοτικοί σύμβουλοι και 'μόνιμοι' αντιδήμαρχοι πρωταγωνιστούσαν πέραν κάθε αμφισβήτησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι δυο αυτοί ως υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι έπαιρναν, καθένας ξεχωριστά, περισσοτέρους σταυρούς απ' όσους ψήφους συνολικά έπαιρνε η αντίπαλη παράταξη στις εκλογές. Ένα φαινόμενο μοναδικό. Θερμοί βεβαίως αμφότεροι υποστηρικτές της μεθόδου επίλυσης του προβλήματος της ανεργίας που με τόση επιτυχία εφάρμοζε ο Δήμαρχός τον οποίον υπηρετούσαν.

Όταν λοιπόν ο Δήμαρχος  αποφάσισε να κάνει το - ανεπιτυχές, ως απεδείχθη - βήμα προς τη νομαρχία, προέκυψε μια μεγάλη κόντρα για το ποιος εκ των κορυφαίων δυο αντιδημάρχων θα ελάμβανε το χρίσμα. Σε μια αντικειμενά πολύ δύσκολη απόφαση για το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, ο πρώτος εξ αυτών πήρε το χρίσμα και έκτοτε συνεχίζει την πολιτική του προκατόχου του (παρά τις φημολογούμενες / πιθανές προσωπικές τους διαφορές), λαμβάνοντας ευρυτάτη στήριξη από τον λαό του Ασπροπύργου σε τρεις διαδοχικές εκλογές. Οι δημότες του Ασπροπύργου εξακολοθούν να έχουν αυτό που σε μεγάλη πλειοψηφία επιθυμούν. Θα έλεγε κανείς, τουλάχιστον στο επίπεδο της πολιτικής υπόστασής τους, βιώνουν μια πολυετή ευτυχία.

Οικογενειακά καβγαδάκια

Όπως ήταν μάλλον ανθρωπίνως αναμενόμενο, ο δεύτερος των αντιδημάρχων δεν μπόρεσε να δεχτεί την παραπάνω απόφαση. Ίσως πίστευε ότι ο πρώτος θα «περιοριζόταν» σε δυο θητείες (μια ομολογουμένως ενδιαφέρουσα προσέγγιση «ιδιοκτησίας» του Δήμου) και στη συνέχεια θα «ερχόταν η σειρά του». Όμως σύντομα κατάλαβε πως ο Δήμαρχος θα επιχειρούσε να πάρει όλον τον απαραίτητο χρόνο για να ολοκληρώσει το έργο του, ενώ εκείνον τον κατέκλυζε η επιθυμία να αναλάβει εκείνος την σχετική ευθύνη.

Έτσι λοιπόν, στις εκλογές του 2014 έγινε μια μεγάλη διάσπαση με τον δεύτερο αντιδήμαρχο να κατεβαίνει αντίπαλος του πρώτου, και νυν δημάρχου, έχοντας μάλιστα στο πλευρό του και τον ίδιο τον προκάτοχό του. Το αποτέλεσμα όμως απέδειξε πως οι πολιτικές είναι πάνω από τα πρόσωπα – Ο δήμαρχος θριάμβευσε και πάλι. Ο Κώστας Βάρναλης απεδείχθη όχι μόνο διαχρονικός αλλά και διακομματικός: «Φρόνιμα και ταχτικά, πάω με εκείνον που νικά» είχε πει. Αυτό έκαναν και οι δημότες του Ασπροπύργου (αν και κάποιοι σκέφτηκαν πως δεν θα άλλαζε και τίποτα, ούτως ή άλλως).

Από τον Δημότη–Πολίτη στον Δημότη–Πελάτη

Σε ένα παλιότερο άρθρο στο ιστολόγιο αυτό είχα μιλήσει για μια αισχρή σχέση πολιτικής εκπόρνευσης που έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης, με τον Ασπρόπυργο να βρίσκεται δυστυχώς στην πρωτοπορία του φαινομένου. Ενώ για τους εξαθλιωμένους συμπολίτες μας δεν χρειάζεται να ειπωθεί τίποτα άλλο πέραν του γεγονότος ότι μέσα από αυτή τη συναλλαγή προκύπτει ένας ωμός εκβιασμός, αξίζει σίγουρα να κοιτάξει κανείς καλύτερα την περίπτωση των «νοικοκυραίων».

Κάτι που πρέπει να γίνει σαφές είναι ότι σε μια τέτοιου είδους συναλλαγή, η φύση της δεν αλλάζει σε σχέση με το εκάστοτε τίμημα. Είτε δίνεις την ψήφο σου για μια σακούλα ψώνια στο super-market, ή για μια θέση εργασίας στον Δήμο ή ακόμα και για να ‘μετετρέψεις’ δέκα στρέμματα αγροτικής ζώνης σε αχαρακτήριστη, διαπράττεις ακριβώς το ίδιο σφάλμα: Μετατρέπεις την ψήφο σου, άρα την πολιτική ψυχή σου, σε εμπόρευμα. Ο άνθρωπος όμως, κατά τον Αριστοτέλη τουλάχιστον, είναι ζώο πολιτικό, οπότε αν φύγει το πολιτικό μένει μόνο το ζώο – και ξαφνικά οι λόγοι της ακραίας παρακμής της πόλης γίνονται λίγο πιο ξεκάθαροι.

Στις φετινές εκλογές

Εκτός των δύο μόνιμων πλέον διεκδικητών του δημαρχιακού θώκου (στην πραγματικότητα μάλλον απλώς συντηρούν την κόντρα που είχαν ως αντιδήμαρχοι για τους περισσότερους σταυρούς, απλώς την έχουν μεταφέρει σε νέο πεδίο) φέτος υπάρχει και ένας νέος, πολλά υποσχόμενος υποψήφιος. Σαραντάρης, μορφωμένος, με σημαντική επαγγελματική αλλά και πολιτική εμπειρία. Είναι ένας ιδιαίτερα συγκροτημένος άνθρωπος και θα έλεγα πως η υποψηφιότητά του δίνει αισιοδοξία ως προς ότι οι νέοι της πόλης θα ασχοληθούν πιο σοβαρά με τον τόπο τους.

Η αισιοδοξία μου αυτή περιορίζεται λίγο από το γεγονός ότι ο ίδιος ο νέος υποψήφιος δήμαρχος υπήρξε δημοτικός σύμβουλος και αντιδήμαρχος πριν μερικά χρόνια, υπηρετώντας ακριβώς τις πολιτικές που έφεραν τον Ασπρόπυργο στη σημερινή ακραία παρακμή του. Η θητεία αυτή, είτε το θέλει κανείς ή όχι, εκ των πραγμάτων δημιουργεί μια δυναμική που είναι δύσκολο να ανατραπεί.

Θα ευχόμουν πραγματικά ο νέος αυτός υποψήφιος να μπορούσε να ανατρέψει τη δεδομένη κατάσταση. Ελπίζω να καταφέρει! Οι προσδοκίες μου όμως ότι όντως θα επιτευχθεί αυτό είναι μικρές. Αυτό συμβαίνει για τον ίδιο λόγο που ένας νέος και πολλά υποσχόμενος πρόεδρος σε ένα υφιστάμενο, παγιωμένο πολιτικό κόμμα έχει στην πραγματικότητα πολύ μικρό περιθώριο κινήσεων – όπως εξάλλου απέδειξαν πρόσφατα παραδείγματα σε αριστερά και δεξιά, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς.

Δυστυχώς, ένας άνθρωπος ο οποίος έχει υπάρξει δομικό τμήμα ενός μηχανισμού είναι πάρα πολύ δύσκολο να καταφέρει να αλλάξει το συλλογικό τρόπο σκέψης του μηχανισμού εκείνου που τον ανέδειξε. Ρωτήστε αν θέλετε τον Κυριάκο Μητσοτάκη ή τον Γιώργο Παπανδρέου, είμαι βέβαιος θα σας το επιβεβαιώσουν.

Σίγουρα βέβαια η υποψηφιότητα αυτή έχει έναν αέρα ανανέωσης και θα χαρώ αν πάει καλά. Εκτιμώ όμως ότι είτε το θέλουμε ή όχι προέρχεται από την ίδια πολιτική οικογένεια – και  δεν αναφέρομαι ούτε στη Νέα Δημοκρατία, ούτε γενικά στη «δεξιά παράταξη», αλλά αντίθετα αναφέρομαι στην πολιτική με την αυθεντική έννοια του όρου.

Ότι δηλαδή πολιτικά έχει και αυτός ο υποψήφιος συμπλεύσει με εκείνους που είχαν την ευθύνη της τοπικής αυτοδιοίκησης τον Ασπρόπυργο τα τελευταία 25 χρόνια, οπότε αναρωτιέμαι με ειλικρίνεια όχι πόσο διαφορετικός θέλει αλλά πόσο διαφορετικός μπορεί εν τέλει να υπάρξει, παρά τις αναμφισβήτητα καλές προθέσεις του.

Θέλω και πάλι να επαναλάβω με απόλυτη σαφήνεια ότι θεωρώ πως οι πολιτικές που εφάρμοσαν δήμαρχοι και αντιδήμαρχοι τα τελευταία 25 χρόνια έχουν φέρει τον Ασπρόπυργο σε μια κατάσταση ακραίας παρακμής, οπότε είναι οι πολιτικές και όχι τα πρόσωπα αυτές πρέπει να καταψηφιστούν και να ανατραπούν.

Για τους υποψηφίους του ΚΚΕ και του ΣΥΡΙΖΑ

Υπάρχουν δύο «μικρότεροι» υποψήφιοι, υπό την έννοια ότι δεν αναμένεται να συγκεντρώσουν μεγάλο αριθμό ψήφων. Οι υποψηφιότητές τους μπορούν να εκληφθούν ως ρομαντικές, υπό την έννοια ότι πάνε σε έναν πόλεμο δίχως ελπίδα νίκης. Δεν μπορώ να μην σημειώσω πως είναι αμφότεροι καθαρά κομματικοί υποψήφιοι, ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ αντίστοιχα, και αυτό είναι κάτι που κατά την γνώμη μου έχει πια ξεπεραστεί απολύτως. Δεν μπορεί η ενασχόληση με την τοπική αυτοδιοίκηση να εμπίπτει στο πλαίσιο του κομματικού καθήκοντος, ακόμα και αν αυτό εκληφθεί στην πιο αγνή, ρομαντική εκδοχή του (ενώ φοβάμαι πως καμιά φορά η πραγματικότητα είναι πολύ πιο πεζή...).

Τελικά ποιοι «βγάζουν δήμαρχο»;

Κάτι που θα ακούσει κανείς πολύ συχνά στα καφενεία του Ασπροπύργου είναι ότι «τον Δήμαρχο τον βγάζουν οι Πόντιοι». Αναμφίβολα μεν ο Δήμαρχος Ασπροπύργου είχε πράγματι μεγάλο ρεύμα στις τάξεις των παλιννοστούντων, παρά ταύτα τα αποτελέσματα των εκλογών του 2014 έστειλαν ένα εκκωφαντικό μήνυμα: Ο Δήμαρχος επρώτευσε και «στο χωριό», ήρθε πρώτος και στις ψήφους των «ντόπιων». Τα νούμερα εξάλλου είναι αποκαλυπτικά: Τα έγκυρα ψηφοδέλτια ήταν περί τις 17.000 (έναντι περίπου 14.000 το 1994 – να λοιπόν που οι κάτοικοι της περιοχής δεν έχουν αυξηθεί και τόσο πολύ) και από αυτά περίπου 10.000  ήταν στο κέντρο του Ασπροπύργου, στο «χωριό».

Πώς γίνεται να είναι αυτόνομος Δήμος ο Ασπρόπυργος;

Όπως ξέρουμε όλοι πριν μερικά χρόνια υλοποιήθηκε πανελλαδικά το πρόγραμμα "Καλλικράτης", με σκοπό μεταξύ άλλων να μειωθεί δραστικά ο αριθμός των δήμων μέσω συνενώσεων. Αν δεν κάνω λάθος, είχε τεθεί ένα όριο αρκετών δεκάδων χιλιάδων κατοίκων για έναν δήμο ώστε να είναι 'Καλλικρατικός', εκτός ίσως εάν υφίσταντο ειδικές γεωγραφικές ή άλλες συνθήκες.

Βεβαίως, το κράτος των Αθηνών έδειξε τα χαρακτηριστικά του τέρατος ως προς το πως αντιμετώπισε το Θριάσιο: Η Ελευσίνα ενώθηκε με τη Μαγούλα αλλά όχι με τη Μάνδρα (είδαμε όλοι τι έγινε στη Μάνδρα με τις πλυμμήρες). Η Μάνδρα με τη σειρά της ενώθηκε με τα... Βίλλια. Τα Άνω Λιόσια ενώθηκαν με τη Φυλή. Μιλάμε για εγκλήματα κατά συρροή.

Τίποτα όμως δεν συγκρίνεται με το καλύτερο: Ο Ασπρόπυργος, αυτή η κωμόπολη των 20.000 περίπου κατοίκων,  ανακηρύχθηκε αυτόνομος καλλικρατικός δήμος! Το πως και το γιατί, ας το αφήσουμε για τον ερευνητή του, ελπίζω όχι πολύ μακρινού, μέλλοντος.

Ουσιαστική πολιτική πρόταση για τον Ασπρόπυργο

Σε συνέχεια των παραπάνω, το κύριο συμπέρασμά που γίνεται προφανές είναι το εξής, το οποίο έχω θέσει σε δημόσια πρόταση από τον Δεκέμβριο του 2008: Καμία άλλη πολιτική δεν έχει νόημα πέραν της ένωσης του Θριασίου σε έναν ενιαίο οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης με έδρα την Ελευσίνα. Το αληθές της άποψης αυτής το μαρτυρούν τόσο η τραγωδία της Μάνδρας όσο και το διαρκές έγκλημα του Ασπροπύργου.

Η άποψη αυτή δεν συνιστά κάποιας μορφής υπεκφυγή. Οι δημότες του Ασπροπύργου οφείλουν να αναδείξουν το ζήτημα, να το επικοινωνήσουν στους συνδημότες τους στην Ελευσίνα, τη Μάνδρα και τη Μαγούλα και να θέσουν επιτακτικά το ζήτημα στην Ελληνική Πολιτεία: Το Θριάσιο Πεδίο είναι ενωμένο γεωγραφικά, ιστορικά, πολιτιστικάν και οικονομικά. Ήρθε η ώρα να ενωθεί και διοικητικά! Οτιδήποτε άλλο είναι παράλογο, αναποτελεσματικό και ιδιαιτέρως επκίνδυνο, όπως δυστυχώς αποδεικνύεται καθημερινά.

Πέραν αυτής της καθαρής πολιτικής θέσης, που επαναλαμβάνω ότι οφείλει να αποτελεί την κορυφαία προτεραιότητα των κατοίκων της περιοχής, μια σειρά δράσεων θα μπορούσαν να αναληφθούν από τον Δήμο ώστε σιγά σιγά να φύγουμε από την ακραία παρακμή και ο Δήμος σιγά σιγά να επανέλθει στην κοινωνική συνοχή και στην οικονομική ανάπτυξη:

-         Διαφύλαξη, μελέτη  και ανάδειξη της πολιτιστικής ταυτότητας του Ασπροπύργου

o   Έμφαση στη μελέτη, διάσωση και ανάδειξη του Αρβανίτικου ιδιώματος και όλων τα σχετικών  πολιτισμικών στοιχείων, όπως χοροί, τραγούδια, ενδυμασίες, ήδη και έθιμα, αρχιτεκτονική κ.α.

o   Μέριμνα ώστε οι αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες να συνεχίσουν να εκτελούνται στον Ασπρόπυργο του σήμερα με τρόπο σύγχρονο και ανταγωνιστικό, που όμως θα αναδεικνύει την ταυτότητα της περιοχής.

-         Μελέτη και ανάδειξη ιστορικών στοιχείων της περιοχής, συμπλήρωση του πολιτισμικού & τουριστικού προϊόντος της Ελευσίνας

-         Έμφαση στην ποιότητα της εκπαίδευσης με ίσες ευκαιρίες

-         Συνεργασία με την κυβέρνηση για το σπάσιμο του «Αβάτου του Ασπροπύργου»

-         Αυστηρή εφαρμογή νομοθεσίας για το περιβάλλον

Η θέση μου για τις δημοτικές εκλογές 2019 στον Ασπρόπυργο

Με βάση την παραπάνω μακροσκελή ανάλυση, για το εύρος της οποίας απολογούμαι στον αναγνώστη, η θέση μου για τις δημοτικές εκλογές 2019 στον Ασπρόπυργο είναι σαφέστατη:

Αποχή.

Αποχή τόσο διότι το λευκό επικροτεί τους διεκδικητές, όσο και, δυστυχώς, ως παραδοχή της αντικειμενικής αδυναμίας την παρούσα χρονική στιγμή να σταθώ στο ύψος ευθύνης του πολίτη: Όταν κανείς εκ των πολιτευομένων δεν μπορεί να σε αντιπροσωπεύσει, καθήκον του πολίτη είναι να βγει μπροστά εκείνος. Αν αυτό δεν καταστεί δυνατόν, η μόνη λύση που απομένει, αν και ανεπαρκής, είναι η αποχή.

Η αποχή επιπλέον, όσο κι αν μας πιπιλίζουν το μυαλό για το αντίθετο, είναι ακόμα μια ισχυρή πράξη πολιτικής απονομιμοποίησης του συστήματος. Νιώθει ο κάτοικος του Ασπροπύργου πως τα τεκταινόμενα στον Δήμο τον αφορούν; Νιώθει μήπως πως το θυμούνται μόνο στις εκλογές, πως τον αντιμετωπίζουν σαν πελάτη; Στην περίπτωση αυτή η αποχή είναι μια σαφέστατη πολιτική πράξη απονομιμοποίησης του εκάστοτε πολιτικού συστήματος.

Αντιλαμβανόμενος βέβαια πως πολλοί από τους δημότες μπορεί να μην νιώθουν άνετα με την επιλογή της αποχής, δεν μπορώ παρά να τους προτείνω να υιοθετήσουν στην περίπτωση αυτή την προσέγγιση του λιγότερο κακού.

Μια ευχή για τον Ασπρόπυργο

Είτε στις 26 Μαΐου ή το αργότερο στις 2 Ιουνίου, οι δημότες Ασπροπύργου θα αναδείξουν τον άνθρωπο που θα έχει την ευθύνη του Δήμου για τα επόμενα χρόνια. Ευχή μου θα ήταν ο νέος Δήμαρχος, όποιος κι αν είναι, να αντιληφθεί ότι χρειάζεται μια ριζική αλλαγή πολιτικής. Αυτή η αλλαγή δεν έχει τόσο να κάνει με το ερώτημα "τι πρέπει να κάνει ο Δήμος;" (ερώτημα που επιφανειακά έθιξα παραπάνω), αλλά κυρίως με το περισσότερο θεμελιώδες που ρωτά "γιατί υπάρχει ο Δήμος;".

Όπως μαθαίνουμε στο δημοτικό σχολείο, ήδη από την εποχή του Μωυσή, ήταν πιο αποτελεσματικό να ορίζεις τι δεν είναι κάτι παρά να ορίσεις τι είναι. Έτσι λοιπόν ο δεκάλογος με πολύ απλά λόγια λέει κατά βάση τι δεν πρέπει να κάνουν οι άνθρωποι και έτσι, με τρόπο μαγικό ρυθμίζεται η ζωή μιας πολυπληθούς κοινωνίας μόνο με δέκα γραμμές κείμενο.

Στην περίπτωση του Ασπροπύργου τα πράγματα είναι ακόμα πιο απλά και ευτυχώς δεν χρειάζεται η παρέμβαση της Θείας Πρόνοιας για να καταλήξουμε σε ένα απλό συμπέρασμα ως απάντηση σε ένα θεμελιώδες ερώτημα: Τι δεν είναι ο δήμος.

Ο δήμος λοιπόν σίγουρα δεν είναι κανένα από τα ακόλουθα:

-          Εκείνος που πρέπει να δώσει ελεημοσύνη στους αδύνατους συμπολίτες μας

-          Εκείνος που πρέπει να προσφέρει εργασία στους άνεργους ή/και άεργους δημότες

-          Εκείνος που πρέπει ως σύμβουλος real estate να μεριμνήσει για τα βέλτιστα χαρακτηριστικά των ακινήτων φιλικά προσκείμενων δημοτών

Η ακραία παρακμή του Ασπροπύργου, ο λόγος που όλοι οι νέοι καλυβιώτες θέλουν να φύγουν από την πόλη, οφείλεται στο γεγονός ότι για πολλές δεκαετίες ο Δήμος ήταν, μεταξύ άλλων βεβαίως, όλα τα παραπάνω.

Ένα πρώτο μεγάλο βήμα προόδου θα ήταν ο Δήμος όλα αυτά να τα σταματήσει και επιτέλους να κάνει τη δουλειά του όπως αυτή ορίζεται από τη εγχώρια και την ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Το ζήτημα του Ασπροπύργου οφείλει να είναι προτεραιότητα του ελληνικού κράτους

Κλείνω το μακροσκελές αυτό άρθρο με μια αναφορά την κεντρική πολιτική σκηνή. Με βάση όλα τα παραπάνω προκύπτει ένα μείζον ερώτημα, καθώς τα όσα συμβαίνουν στον Ασπρόπυργο για να αντιμετωπιστούν στο σύνολό τους υπερβαίνουν κατά πολύ τις δυνατότητες ενός οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης: 

Η κυβέρνηση θα έχει το θάρρος να πράξει τα δέοντα; 

Ή μήπως ο σκουπιδότοπος των Αθηνών, κυριολεκτικά και μεταφορικά, είναι μια κατάσταση βολική για το κατεστημένο; Θα έχει κανείς το θάρρος να σπάσει το «Άβατο του Ασπροπύργου»; Ή μήπως τελικά, η «κυβερνώσα αριστερά» βιάστηκε κι εκείνη να ακολουθήσει τα βήματα του ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του ΄80, γινόμενη γρήγορα και αυτή μέρος του κατεστημένου;

Ίδωμεν.