Η startup επιχειρηματικότητα μπορεί να 'ξανανιώσει' την Ευρώπη

Μία συνέντευξη στο ΕΜΕΑ.gr

Το 2012 διεκδικεί με πολύ μεγάλες αξιώσεις το έτος – "στροφή" στα οικονομικά-επιχειρηματικά πρότυπα στην Ελλάδα. Ένεκα της σημαντικότερης οικονομικής κρίσης που αντιμετωπίζει η χώρα από την εποχή της Μεταπολίτευσης, η δραματική συρρίκνωση των εισοδημάτων, του βιοτικού επιπέδου και των προοπτικών απασχόλησης ώθησε εκατοντάδες νέους να "ανακαλύψουν" τη startup επιχειρηματικότητα ως διέξοδο. Ως αποτέλεσμα, η "έκρηξη" των καινοτόμων ελληνικών νεοφυών επιχειρήσεων που διακρίνονται τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Από την άλλη, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, το 2012 ήταν το έτος κατά το οποίο για πρώτη φορά απειλήθηκε το project της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Οι πολιτικές λιτότητας στην ευρωζώνη και η φημολογία για έξοδο της Ελλάδος από το ευρώ "κλόνισαν" τα θεμέλια συνοχής μεταξύ των ευρωπαϊκών εταίρων, ενώ η συζήτηση που διεξάγεται αυτήν την στιγμή στα κορυφαία forums της Ευρώπης αφορά στο πώς θα προστατευθεί το εγχείρημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με ποιον τρόπο θα ξεπεράσει τον "σκόπελο" της κρίσης προς μία οικονομική ανάπτυξη και βαθύτερη πολιτική και δημοσιονομική ολοκλήρωση.

Ο Δημήτρης Τσίγκος, ως πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Νεοφυών Επιχειρήσεων και της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Νέων Επιχειρηματιών, βρέθηκε στο "κέντρο" και των δύο αυτών εξελίξεων και μίλησε στο EMEA, στέλνοντας το μήνυμα πως η startup επιχειρηματικότητα μπορεί να "ξανανιώσει" την Ευρώπη, αλλά και να βγάλει την Ελλάδα από το "τέλμα" της οικονομικής κρίσης.

EMEA: Ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Νέων Επιχειρηματιών (YES), πώς εκλαμβάνετε την κατάσταση αυτήν την στιγμή στην Ευρώπη;

Δ. Τσίγκος: Ολόκληρος ο κόσμος κοιτάζει την Ευρώπη αυτήν την στιγμή και όλη αυτή η συζήτηση για την οικονομική κρίση στην Ευρώπη και στην Ελλάδα είναι ένας πολύ ωραίος συνδυασμός, γιατί είμαι ένας νέος Έλληνας επιχειρηματίας με ευθύνες σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και συμμετέχω στην παγκόσμια συζήτηση της G20 Young Entrepreneurs Alliance. Είναι μία πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία.

Υπάρχουν δύο βασικά προβλήματα για τους Ευρωπαίους νέους επιχειρηματίες.

Το πρώτο είναι η έλλειψη χρηματοδότησης κινδύνου και δεύτερο είναι το γεγονός ότι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση προς το παρόν παραμένει σε ένα διακυβερνητικό επίπεδο και σε ένα επίπεδο χρηματοπιστωτικών θεσμών. Είναι ολοκλήρωση για τις κυβερνήσεις, τις τράπεζες και τις πολυεθνικές. Για τη μέση μικρότερη επιχείρηση, για το μέσο ατομικό επιχειρηματία δεν υπάρχει ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Ως YES λέμε ότι αυτό είναι γελοίο, έχουμε 500 εκατ. ανθρώπους και εσωτερική αγορά 13 τρισ. ευρώ, επομένως ο στόχος είναι κάθε μία ευρωπαϊκή επιχείρηση να θεωρεί στο business plan της ως εσωτερική αγορά αυτήν την τεράστια οικονομία, γιατί με βάση τους αριθμούς είναι η νούμερο ένα οικονομία του πλανήτη.

Αυτός είναι ο κύριος στόχος και γι’ αυτό βλέπω μεγάλη σχέση ανάμεσα στο βραβείο Νόμπελ προς την ΕΕ, την οικονομική ευημερία και την νεανική επιχειρηματικότητα στην Ένωση και την κρίση. Πρέπει να φέρουμε πίσω το ευρωπαϊκό ιδεώδες, εμείς, η νέα γενιά Ευρωπαίων, η "γενιά του ‘10" όπως μου αρέσει να λέω, πρέπει να επανεξετάσουμε και να αναθεωρήσουμε τις κινήσεις μας και να φέρουμε πίσω ένα πολύ δυνατό κίνημα για τη βαθειά ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Είναι το μόνο βήμα προς τα μπροστά και ειλικρινά είμαι πολύ αισιόδοξος ότι θα το κάνουμε.

EMEA: Αυτή η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση τόσο για τους χρηματοπιστωτικούς θεσμούς όσο και τους μικρότερους επιχειρηματίες θα μπορούσε να βοηθήσει την Ευρώπη να ξεφύγει από την κρίση; 

Δ. Τσίγκος: Φυσικά και μπορεί! Αν κοιτάξουμε τους αριθμούς σε ένα πανευρωπαϊκό επίπεδο, δεν υπάρχει κρίση στην Ευρώπη. Η αναλογία χρέους προς ΑΕΠ πανευρωπαϊκά είναι φανταστική, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα! Και το έλλειμμα είναι εντάξει.

Έχουμε "νησιά" κρίσης στην Ευρώπη και ο λόγος που έχουμε τέτοια "νησιά" είναι ότι δεν υπάρχει μία εναρμόνιση της οικονομίας. Ο λόγος που δεν υπάρχει αυτή η εναρμόνιση είναι γιατί υπάρχουν επιχειρήσεις που σκέφτονται ότι κάνουν εξαγωγές από το ένα μέλος της Ένωσης στο άλλο.

Οι "φραγμοί" υπάρχουν στο μυαλό μας. Πρέπει να ξεπεράσουμε αυτούς τους ανύπαρκτους, νοητούς "φραγμούς" και, πραγματικά, υπάρχουν πελάτες εκεί έξω για τα προϊόντα μας, το μόνο που χρειάζεται είναι να το αντιληφθούμε και να πάμε να πουλήσουμε σε αυτούς και αυτοί να πουλήσουν σε εμάς. Με αυτόν τον τρόπο θα εναρμονίσουμε την οικονομία.

Δεν πιστεύω ότι χρειάζονται κανονισμοί από τις κυβερνήσεις, ένα όργανο κεντρικού ελέγχου ή κάποιο "ενορχηστρωτικό" σχήμα. Είναι ένα διανεμητικό σύστημα, οι άνθρωποι πρέπει απλώς να αντιληφθούν ότι δεν είναι "ξένοι" μέσα στην Ευρώπη. Η επιχειρηματικότητα είναι μία θεμελιώδης κοινωνική δραστηριότητα, πρέπει απλώς να πάμε και να κάνουμε συναλλαγές.

EMEA: Πώς θα μπορούσε αυτή η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση να βοηθήσει συγκεκριμένα την Ελλάδα και την ελληνική επιχειρηματικότητα; 

Δ. Τσίγκος: Η βαθύτερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση στην ουσία απαιτεί ένα "βήμα", σε μεγάλο βαθμό, πολιτικό. Αυτό που είναι απαραίτητο σήμερα είναι μία πολύ ισχυρότερη και βαθύτερη πολιτική ολοκλήρωση.

Η θεωρία που λέει ότι δεν μπορούμε να έχουμε εθνικές κυβερνήσεις με τη δική τους στρατηγική που να συνυπάρχουν με ευρωπαϊκές αρχές με τη δική τους στρατηγική, νομίζω ότι δεν μπορεί να σταθεί σοβαρά.

Στο παράδειγμα της Ελλάδος υπάρχει ένα "τρίγωνο", στην κορυφή του οποίου βρίσκονται οι μεγάλες ελληνικές εταιρείες οι οποίες ελέγχουν από τη μία τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και από την άλλη χρηματοδοτούν τα μεγάλα πολιτικά κόμματα. Αυτό το σύστημα πρέπει να "σπάσει" για να έχουμε οποιαδήποτε πρόοδο.

Αυτό που έχει συμβεί στην Ελλάδα τα τελευταία 3-4 χρόνια είναι οι μάζες να πληρώνουν ένα πολύ επώδυνο τίμημα, ενώ αυτή η οικονομική "ολιγαρχία" κατέχει ακόμη την εξουσία και παρότι έχουν πληρώσει και αυτοί ένα τίμημα, αναλογικά έχουν μείνει "ανέγγιχτοι".

Σε ολόκληρη την Ευρώπη υπάρχουν αυτά τα μικρά "κέντρα" συμφερόντων  που πρέπει να με κάποιον τρόπο να αντικατασταθούν από μία κεντρική ευρωπαϊκή αρχή, η οποία θα ήταν φυσικά πολύ πιο "διαφανής" και πιστεύω πως στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη υπάρχει μία κουλτούρα διαφάνειας και διακυβέρνησης πολύ καλύτερη από αυτήν στην Ελλάδα ή στα Βαλκάνια.

EMEA: Μπορεί η νεανική επιχειρηματικότητα να είναι μία λύση στα προβλήματα της Ελλάδος, είναι ένα "όχημα" ώστε η Ελλάδα να ξεπεράσει την κρίση και με ποιον τρόπο; 

Δ. Τσίγκος: Η νεανική επιχειρηματικότητα δεν είναι μία λύση για την Ελλάδα, είναι η μόνη λύση για την Ελλάδα, και στην πραγματικότητα είναι η μόνη λύση και για την ίδια την Ευρώπη.

Η ελληνική κρίση είναι καθαρά μία πολιτική κρίση. Είναι μία κρίση του μοντέλου διακυβέρνησης και συγκέντρωσης μεγάλου ποσοστού της εξουσίας σε λίγα "χέρια", αυτή είναι η πραγματική αιτία πίσω από την κρίση.

Στην Ευρώπη, υπάρχει μία κρίση αποτελεσματικότητας.  Η Ευρώπη δεν είναι αρκετά αποδοτική. Η Ευρώπη έχει τεράστια γραφειοκρατία, πολύ χαμηλή αποδοτικότητα και η κρίση είναι ένα "κάλεσμα" σε δράση για να γίνουμε αποδοτικοί. Πρέπει να εμπνεύσουμε αποδοτικότητα στην ευρωπαϊκή οικονομία και οι startup εταιρείες, δηλαδή εταιρείες που στοχεύουν στο να έχουν υψηλή ανάπτυξη και να είναι καινοτόμες, είναι μία πολύ καλή λύση στο να μετατρέψουν την ευρωπαϊκή οικονομία σε μία αποδοτική οικονομία.

Ο Αμερικανός υπουργός Ράμσφελντ είχε μιλήσει πριν εννιά χρόνια για τη "γηραιά Ευρώπη". Η Ευρώπη είναι όντως γερασμένη, συμπεριφέρεται ως ένας γέρος άνθρωπος, κινείται πολύ αργά και είναι πολύ συντηρητική. Αυτό είναι το πραγματικό πρόσωπο της ευρωπαϊκής οικονομίας σήμερα. Για αυτό λέμε ότι θέλουμε να ξανακάνουμε την Ευρώπη "νέα" και για να το κάνουμε αυτό πρέπει να εμπνεύσουμε "κίνηση", ενθουσιασμό και δημιουργικότητα και η startup επιχειρηματικότητα είναι ο τρόπος για να "ξανανιώσουμε" την Ευρώπη.

Χρειαζόμαστε να εμπνεύσουμε μία νέα σχέση με την εργασία, που να βασίζεται στη δημιουργικότητα, και η startup επιχειρηματικότητα είναι ίσως ο μόνος τρόπος για να το επιτύχουμε. Σε αυτό το πλαίσιο, η startup επιχειρηματικότητα είναι μία πολύ προοδευτική νοοτροπία και πρόσληψη της κοινωνίας και της οικονομίας: πώς να βοηθήσεις τους ανθρώπους να είναι χαρούμενοι στο τέλος της ημέρας μέσω της εργασίας. Εάν είσαι χαρούμενος με αυτό που κάνεις, το κάνεις πολύ καλά, είσαι παραγωγικός και αποδοτικός.

Αυτό είναι το ζήτημα και η απάντηση σε αυτό είναι οι βιώσιμες startups.

EMEA: Αυτή η "Γενιά του '10", όπως την χαρακτηρίζετε, μπορεί να βοηθήσει προς αυτήν την κατεύθυνση;

Δ. Τσίγκος: Τώρα είναι η στιγμή για τη "Γενιά του '10" να διεκδικήσει την εξουσία και την ευθύνη για να εμπνεύσει και πάλι τα ευρωπαϊκά ιδεώδη ως κάτι το φυσικό. Το γεγονός ότι οδηγούμαστε προς μία πραγματικά ενωμένη Ευρώπη θα πρέπει να είναι για τη "Γενιά του ‘10" το πιο φυσικό πράγμα και εάν η "Γενιά του ‘10" αποφύγει να διεκδικήσει την ευθύνη και την εξουσία, τότε φοβάμαι πως με την αρνητική έννοια ριζοσπαστικές δυνάμεις – στην Ελλάδα βλέπουμε πολλές από αυτές τελευταία – ίσως πάρουν αυτές την εξουσία. Εάν δεν κάνεις εσύ κάτι, θα έρθει κάποιος άλλος και θα το κάνει.

Είμαι πολύ αισιόδοξος ότι η "Γενιά του '10" θα αναλάβει την ευθύνη και θα κάνει αυτό που πρέπει γιατί ο κίνδυνος είναι πολύ μεγάλος, δεν μπορούμε να διακινδυνεύσουμε το ευρωπαϊκό project.

Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένας νέος "ευρωπαϊκός εθνικισμός", να σκεφτόμαστε ευρωπαϊκά. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι τα ευρωπαϊκά συμφέροντα είναι υπεράνω των βραχυπρόθεσμων εθνικών μας συμφερόντων και ότι αυτό είναι προς το συμφέρον των ίδιων των κρατών μας.

Είμαι κατάφωρα υπέρ της Ευρώπης και πιστεύω ότι η Ευρώπη είναι μία "σιωπηλή δύναμη". Πιστεύω ότι η πλειονότητα των ανθρώπων είναι υπέρ της Ευρώπης και είναι τσατισμένοι με όλην αυτήν τη μέχρι τώρα γραφειοκρατική εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία δεν έχει καμία σχέση με τα ευρωπαϊκά ιδεώδη. Και πιστεύω πως η επιχειρηματικότητα είναι κατά βάθος είναι ο καλύτερος και ο μόνος τρόπος για να ενοποιήσουμε με επιτυχία την Ευρώπη.

Το μήνυμα, λοιπόν, είναι αυτό: με την επιχειρηματικότητα μπορούμε να "ξανανιώσουμε" την Ευρώπη.

EMEA: Μπορείτε να μας πείτε ορισμένους τομείς στους οποίους η Ελλάδα θα έπρεπε να επικεντρωθεί; 

Δ. Τσίγκος: Με την Ελληνική Ένωση Νεοφυών Επιχειρήσεων (HSA), έχουμε καταλήξει σε πέντε γεωοικονομικούς και γεωπολιτικούς τομείς που επειδή συνδυάζουν ανθρώπινο και συμβολικό κεφάλαιο κάνουν πολύ "σοφή" την επιλογή δραστηριοποίησης σε αυτούς:

- Πολιτισμός και τουρισμός.

- Γεωργία και γαστρονομία, όπου η Ελλάδα έχει τεράστιο συμβολικό κεφάλαιο.

- Ενέργεια: Η Ελλάδα μπορεί να γίνει "παράδεισος" στις νέες και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

- Υψηλή τεχνολογία: Όχι μόνο στο IT, αλλά και στη βιοτεχνολογία και τη βιοϊατρική.

- Μεταφορές: Κυρίως στη ναυτιλία, αλλά και σε άλλα μέσα μεταφορών, λόγω της στρατηγικής θέσης της Ελλάδος.

EMEA: Για την Ευρώπη γενικότερα; 

Δ. Τσίγκος: Το συμβολικό κεφάλαιο που συνδυάζει ιστορία, πολιτισμό και αξίες δίνει στην Ευρώπη απεριόριστες δυνατότητες που δεν συγκρίνονται με καμία άλλη περιφέρεια του κόσμου. Για παράδειγμα, ο χώρος της μόδας στην Ιταλία και στη Γαλλία.

Σε κάθε περιοχή της Ευρώπης υπάρχει μία τεράστια παράδοση που μπορεί να τροφοδοτήσει βιώσιμες επιχειρήσεις πάνω στην ιδέα του συμβολικού κεφαλαίου. Πρέπει να σκεφθούμε τα "περιουσιακά στοιχεία" κάθε μέλους-κράτους και να έχουμε μία στρατηγική περιφερειακής ανάπτυξης. Έχω την εντύπωση ότι σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη το κάνουν ήδη αυτό εδώ και δεκαετίες, για αυτό και η Ευρώπη μετά την ολοκληρωτική της καταστροφή στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έχει και πάλι το μεγαλύτερο ΑΕΠ στον κόσμο.

Για παράδειγμα, η Ιταλία με την Τοσκάνη ή η Ισπανία με τις αυτόνομες περιφέρειες, παρότι τώρα έχουν κάποια προβλήματα χρέους, οι οικονομίες τους είναι δυνατές. Η περιφερειακή προσέγγιση έχει αναπτύξει την ιδέα του περιφερειακού ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, είναι ένα ευρωπαϊκό "κεκτημένο" εδώ και πολλές δεκαετίες και τώρα πρέπει να γίνει πραγματικότητα και στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, έχουμε ξεχάσει την περιφερειακή οικονομία και τις αγροτικές περιοχές και επικεντρώνουμε όλη την οικονομική δραστηριότητα στην Αθήνα.

EMEA: Έρχεσθε σε επαφή με πολλούς νέους επιχειρηματίες. Τι "ακούτε" από αυτούς;

Δ. Τσίγκος: Από το 2000 έως το 2005 δεν υπήρχε τίποτα, υπήρχε μία "έρημος". Κανείς δεν ήξερε τίποτα για τις startups και για την επιχειρηματικότητα. Το 2005 και το 2006 έγιναν κάποια πρώτα "βήματα" και μετά το 2008 έγινε η "έκρηξη". Τώρα κάθε εβδομάδα έχουμε 2 ή 3 startup events στην Αθήνα. Υπάρχει ένα μεγάλο "κύμα" προς την επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα. Αυτό, φυσικά, δημιουργεί κάποιες φορές και ένα είδος "θορύβου", "μόδας" και wanna-be επιχειρηματιών, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό.

Αν συγκρίνω τις ποιοτικές startups σήμερα σε σχέση με πέντε χρόνια πριν, η πρόοδος είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Για να είμαι ειλικρινής, όμως, δεν είναι ικανοποιητική ακόμα, δεν είναι ακόμα σε ώριμο στάδιο. Οι ομάδες είναι ακόμα σε πολύ αρχικό στάδιο, αλλά έχουν πολύ ενθουσιασμό και αποφασιστικότητα.

Είμαι πολύ αισιόδοξος ότι αν συνεχισθεί αυτή η τάση, δεν θα αργήσουμε να δούμε πολλές ελληνικές startups ικανές να ανταγωνισθούν στην παγκόσμια αγορά. Και αυτό που με κάνει περισσότερο αισιόδοξο είναι το γεγονός ότι δεν βλέπουμε startups μόνο στον τομέα του IT – κάτι που είναι πολύ συνηθισμένο – αλλά βλέπουμε και πολλές startups στον τομέα του πολιτισμού, του τουρισμού, της αγροτικής βιομηχανίας και αυτό είναι ένα πολύ αισιόδοξο μήνυμα.